Hukuk Ansiklopedisi
10 Eylül – Hukuk Takvimi
| 1797 | Kadın hakları savunucusu Mary Wollstonecraft, yaşamını yitirdi. (Doğumu: 27 Nisan 1759, Londra) Kadınların erkeklerden yaratılış gereği daha değersiz olmadığını, eğitim verilmediği için bu şekilde kabul edildiğini savundu. İnsan ve kadın hakları savunuculuğu yaptı. Fikirlerinin gerçek hayattaki yerini sürekli aradı. Fransa’da Kadın ve Yurttaş Hakları Bildirisinin yayınlandığı döneme tekabül eden Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi (A Vindication of the Rights of Woman) kitabıyla tanınmakta ve kadın hakları savunuculuğunun öncülerinden sayılmaktadır.  |
| 1882 | Almanya‘da ilk Antisemitizm konferansı açıldı. Antisemitizm Yahudi milletine karşı duyulan düşmanlık, nefret, önyargı veya ayrımcılıktır genellikle bir ırkçılık türü olarak kabul edilmektedir. |
| 1894 | Trafik cezası ilk kez Londra’da alkolü araç kullanan bir sürücüye kesildi. |
| 1910 | Fransız hukukçu ve siyasetçi Gaston Defferre, doğdu. (Ölümü: 7 Mayıs 1986) Aix-en Provence Hukuk Fakültesi’nde okudu. 1931 yılından itibaren avukatlık yapmaya başladı. 1933 yılında genç bir sosyalist militan olarak SFIO‘ya girdi. Vichy Hükûmeti’ne karşı direnişçiler arasında yer aldı. 1945’ten ölümüne kadar neredeyse kesintisiz olarak Ulusal Meclis’te parlamenter olarak görev yaptı.  |
| 1913 | Amerikalı hukukçu, siyasetçi ve yargıç William Jay Gaynor, yaşamını yitirdi. (Doğumu: 2 Şubat 1849) 1893-1909 yılları arasında New York Yüksek Mahkemesi‘nde yargıç olarak görev aldı ve New York Belediye Başkanlığı yatı. 9 Ağustos 1910 tarihinde eski bir belediye çalışanının düzenlediği suikasttan sağ kurtuldu ancak konuşma yetisini kaybetti.  |
| 1919 | St. Germain Antlaşması’yla Avusturya-Macaristan İmparatorluğu parçalanarak toprakları üzerinde Çekoslovakya, Yugoslavya ve Macaristan Devletleri kuruldu. |
| 1920 | Türkiye Komünist Partisi (TKP), Bakü‘de kuruldu. |
| 1934 | Sovyetler Birliği, Milletler Cemiyeti‘ne kabul edildi. Milletler Cemiyeti, günümüzdeki Birleşmiş Milletler‘in temeli sayılabilecek bir organizasyondu. Amacı, ülkeler arasında yaşanabilecek sorunları barışçı yollarla çözmekti. |
| 1940 | Bakanlar Kurulu, Tan, Tasvir Efkar ve Haber gazetelerini yedişer gün kapattı. |
| 1960 | Ham petrol fiyatlarındaki düşüşü durdurmak amacıyla Venezuela’nın teklifiyle Bağdat‘ta başlayan ve Venezuela, İran, Irak, Suudi Arabistan ve Kuveyt‘in katılımıyla 10 Eylül’de yapılan kongre sonucunda, 14 Eylül 1960’ta OPEC kuruldu. OPEC petrol ihraç eden ve bilinen dünya petrol rezervlerinin üçte ikisini ellerinde bulunduran 12 ülkenin oluşturduğu konfederasyondur. |
| 1960 | Milli Korunma suçlarının affına, Millî Korunma teşkilât, sermaye ve fon hesaplarının tasfiyesine ve bazı hükümler ihdasına dair Kanun, 79 kanun numarası ile 10 Eylül 1960 tarihinde kabul edildi. Kanun ile, 3780 sayılı Milli Korunma Kanunu kapsamındaki suçlara ilişkin olarak haklarında soruşturma ve dava bulunanlar ve mahkum olanların suçları ve cezaları affedildi, cezalara bağlı neticeler de ortadan kaldırıldı. Millî Korunma Kanununun 64 üncü maddesinde belirtilen görevliler hakkındaki cezalar aftan istisna tutuldu. Türk Ceza Kanunu ve ilgili kanunlarda öngörülen suç ve ceza hükümlerine göre dava, soruşturma ve infazlara devam edildi.  |
| 1969 | Bugün Gazetesi yazarı Şule Yüksel Şenler ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Hasan Hilmi Karabel, “Ağlayın Ey Müslüman Kardeşlerim Ağlayın” başlıklı yazı nedeniyle, İstanbul Toplu Basın Asliye Ceza Mahkemesi tarafından, Yayın Yolu İle Cumhurbaşkanına hakaret nedeniyle 1 yıl 1 ay 10 gün hapis cezasına çarptırıldı.
|
| 1970 | Amerika Birleşik Devletleri‘nin Türkiye‘de haşhaş ekimini yasaklama önerisi Meclis‘te reddedildi. |
| 1971 | Dev-Genç’in eski ve yeni genel başkanları ile 27 yürütme kurulu üyesi hakkında Sıkıyönetim Mahkemesi’nce tutuklama kararı verildi. |
| 1977 | Tekstil-iş kolunda 80 bin işçiyi kapsayan toplu sözleşme imzalandı. |
| 1979 | Avukat Ceyhun Can 39 yaşında iken öldürüldü. Can, Maraş Katliamı davasının müdahil avukatları arasında yer alıyordu.
|
| 1980 | İzmir’de 2 Eylül günü polis tarafından çatışmada öldürülen TKP/ML- TİKKO militanı Ali Geçgel’in cenazesini almak isteyen abisi Munzur Geçgel’in polis tarafından gözaltına alındığı ve işkence yapılarak öldürüldüğü bildirildi. |
| 1980 | Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Savcılığı, kendilerine sol bir örgüt görüntüsü vererek silahlı gasp, adam kaldırma, kişi hürriyetini engelleme vb. eylemlerde bulunan MHP Yüksek Disiplin Kurulu eski üyesi A. Öncel ve 8 ülkücü hakkında 75 yıla kadar hapis istedi. |
| 1981 | Yargıtay, toplatılan veya zoralımına karar verilen kitapların sadece bulundurulmasının suç oluşturmadığına karar verdi. |
1986
| ANAP hükümeti tarafından İçişleri Bakanlığı Yasa Taslağı hazırlandı. Taslağa göre Gözaltına alınan, yargılandıktan sonra aklanan ya da mahkum olanlar hakkında fişleme yapılacak, siyasi suçlar nedeniyle gözaltına alınanlar için düzenlenen fişler hiçbir durumda iptal edilmeyip saklanacaktı. |
1987
| Metris Askeri Ceza ve Tutukevi’nden tahliyelerinden sonra da süresiz açlık grevini 29 gündür sürdüren 4 eski tutuklu yaptığı basın toplantısında cezaevlerindeki kötü koşulların düzeltilmesi gerektiğini söyledi. |
1987
| Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1 Kasımda erken genel seçim yapılması kararı aldı. |
1988
| Yüksek Öğretim Kurumlarının Özerkliği ve Akademik Özgürlük Üzerine Lima Bildirgesi, 6-10 Eylül 1988 tarihlerinde Peru’nun başkenti Lima’da toplanan Dünya Üniversiteler Servisi – WUS tarafından onaylanarak İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 40. yıldönümünde kabul edildi. Belge, tüm dünyada üniversitelerin idari, mali ve bilimsel özerkliği konusunda referans olarak kabul edilmekte ve 19 maddeden oluşmaktadır. |
1991
| İsmail Beşikçi’nin ‘Ortadoğu’da Devlet Terörü’ adlı kitabından dolayı Ankara DGM bölücülük propagandasından 5 yıla kadar hapis ve para cezası istemiyle dava açtı. |
2001
| TAYAD Genel Sekreteri ve üyelerinin tutuklanmasını protesto için Adalet Bakanlığı’na kart gönderen 4 kişi gözaltına alındı. |
| 2003 | 10 yıl önce yazdığı yazılardan derlenen ‘Akıntıya Karşı Yazılar’ adlı kitabından dolayı Doç. Dr. Fikret Başkaya ile kitabı yayına hazırlayan 2 kişi hakkında, Cumhuriyeti ve devletin askeri kuvvetlerini alenen tahkir ve tezyif etmekten açılan davanın yargılanmasına başlandı. |
| 2004 | Hacettepe Üniversitesi öğrencisi Birtan Altınbaş’ın gözaltındayken uğradığı işkence sonucu yaşamını yitirmesi sonucu yargılanan polis A. Baştan, faili belli olmayacak biçimde kastı aşan adam öldürmeden 4 yıl 5 ay 10 gün hapis cezasına mahkum edildi. |
| 2005 | Atılım Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni İbrahim Çiçek ve Özgür Radyo Yayın Koordinatörü Füsun Erdoğan’ın da aralarında bulunduğu 19 kişiye karşı yapılan gözaltı işlemleri Galatasaray’da protesto edildi. |
| 2015 Adana ve Diyarbakır Barosunun da aralarında olduğu 77 kurum ve 500’den fazla kişi tarafından ortak açıklama yapılarak silahlı çatışma ortamlarında çocukların haklarının korunması istendi. “Çocuk Haklarına Dair Sözleşme Yükümlülüklerine Uyma Çağrısı” başlığı altındaki belge internetten de imzaya açıldı.
| |
| 2009 | Ardahanlı gazeteciler Fakir Yılmaz,Selmi Yılmaz ve Nihat Yılmaz hakkında “Ardahanlı devrimci Orhan Keskin”in babasının matbaalarını ziyaret etmesini haberleştirmeleri üzerine açıldığı, savcılığın, ”Diyarbakır zindanlarında ölen Ardahanlı devrim şehidi Orhan Keskin” ifadesinden ötürü dava açtığı iddia edildi. Sanıklara “kin ve düşmanlığa tahrik” ve “örgüt propagandası” iddiasıyla suçlaması yöneltildi. |
| 2009 | “Ergenekon Terör Örgütü üyesi olmak” iddiasıyla tutuksuz yargılanan yazar Yalçın Küçük’ün, mavidefter.org İnternet sitesinde kendisini eleştiren yazar Sungur Savran hakkında 10 bin TL tutarında manevi tazminat talebiyle açtığı davanın duruşması yapıldı. Savran, mahkemeye yazılı olarak sunduğucevapta, sosyalist akımın tarihinde zaman zaman sert polemiklerin yapılmasının bir gelenek olduğunu ve Küçük’ün a kendisine dava açmak yerine iddialara cevap vermesi gerektiğini söyledi. |
| 2010 | Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Barack Obama, Florida eyaletinde 11 Eylül’de Kuran yakmayı planlayan rahip Terry Jones’dan eylemden vazgeçmesini istedi. Obama, ABD Anayasasının, her türlü ifade özgürlüğünü güvence altına aldığını ancak eylemin El Kaide’ye yeni üye kazandıracak, yıkıcı bir girişim olduğunu ifade etti. |
| 2010 | Radikal gazetesi muhabiri İsmail Saymaz hakkında, 8 Haziran’da yayımlanan “Ergenekon’da aşk oyunu… Ergenekon savcısı hakimi de dinledi” başlıklı haber nedeniyle Bakırköy 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde dava açıldı. İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı Köksal Şengün de şikayetçi oldu. |
2013 | Gezi protestoları sırasında Eskişehir’deki eylemlerde, 19 yaşındaki Ali İsmail Korkmaz’ın dövülerek öldürülen ilgili iddianame hazırlandı. Tutuklu polisin müebbetle yargılanması talep edilirken tutuksuz polislerin de yargılanması istendi. |
2014 | Torun Center’da yaşanan iş cinayetinde asansörde ölen 10 işçiyle ilgili gözaltına alınan 11 kişi Adliye’ye sevk edildi. Gözaltında olanlar arasında Torunlar GYO’nun Muhasebe Müdürü M. K., asansörü kuran Geda Majör’ün Genel Müdürü O. D., asansör teknisyenleri A. A. ve T. D. İle Ö. T. de bulunuyordu. |
2015 | Aralarında daha sonra öldürülen Diyarbakır Baro Başkanı Av. Tahir Elçi‘nin de olduğu Türkiye’nin farklı illerinden 300’e yakın avukat Cizre’ye doğru yola çıktı. Elçi, “Henüz anayasanın yürürlükte olduğu, demokratik özgürlüklerin kağıt üzerinde yazılı olduğu bir ülkedeyiz” diye konuşarak Cizre’ye orada yaşanan hukuksuzlukları yerinde görmek ve kayıt altına almak için gittiklerini ifade etti. |
2015 | Diyarbakır’da çalıştığı dönemde haberleri nedeniyle yargılanan ve 5 Eylül 2014’te gözaltına alınan Hollandalı gazeteci Frederike Geerdink serbest bırakılmasına rağmen Hakkari Valiliği kararıyla sınır dışı edildi. Yüksekova Emniyeti Yabancılar Şubesi’nden Van Havalimanı Yabancılar Şubesi’ne nakledilen Geerdink uçakla Amsterdam Schipol Havalimanı’na gönderildi. Hollanda Dışişleri Bakanlığı’nın da, sınır dışı kararına tepki gösterdi. |
2016 | Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) Nansen Mülteci Ödülü’ne mültecilere yardım eden Yunanistanlı gönüllüler layık görüldü. Hellenic Rescue Team (HRT) adına Konstantinos Mitragas ve Lesvos’daki PIKPA kasabasından Efi Latsoudi, UNHRC Nansen Mülteci Ödülü’nün sahibi oldu. |
2016 | Gazeteci-yazar Ahmet Altan ve Prof. Dr. Mehmet Altan, katıldıkları bir televizyon programında söyledikleri sözler nedeniyle gözaltına alındı. Hürriyet Gazetesi, Anadolu Ajansı’na (AA) dayandırdığı haberinde; Ahmet Altan ve Mehmet Altan’ın programda “darbe çağrışımıyla subliminal mesaj içeren söylemlerde bulunmakla” itham edildiğini haberleştirdi. |
2016 | Diyarbakır Barosu, Diyarbakır Tabip Odası, Mazlumlar İçin Dayanışma Derneği (MAZLUMDER) Diyarbakır Şubesi, İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Diyarbakır Temsilciliği ortak basın açıklamalarında, “Yargı sürecinin ihbara değil hukuka dayanması gerektiğini, öğretmen ve akademisyenlerin KHK’lar ile açığa alınmasının, işten atılmasının, demokrasinin içselleştirilmediğini, hukuk içinde hareket edilmediğini ortaya koyduğunu” açıkladılar. |
2016 | Cumartesi Anneleri, Galatasaray’daki 598. buluşmalarında 12 Eylül’ün ilk gözaltında kaybolanlarından Cemil Kırbayır ve darbe dönemi tüm kaybedilenleri anarak kayıpların akıbetini sorarak “12 Eylül askeri darbesi ve 12 Eylül’ün işkencehanelerinde kaybedilenler unutulmasın” dedi. |
| 2024 | İŞİD’in Kobanê’ye saldırısından sonra 6-8 Ekim 2014’deki protestolar nedeniyle açılan İkinci Kobanê Davası’nda ikinci duruşma yapıldı. Eski HDP milletvekilleri Hüda Kaya, Serpil Kemalbay, Fatma Kurtulan, Pero Dündar ve Garo Paylan için 38’er kez ağırlaştırılmış müebbet hapis talep edilen davanın duruşması Ankara 22’nci Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. |
| 2024 | Avustralya Başbakanı Anthony Albanese, yıl sonuna kadar sosyal medya platformlarına yaş sınırı getirmek için yasa tasarısı sunmayı planladıklarını, yasanın uygulanacağı yaş grubu üzerinde istişarelerin sürdüğünü söyledi. |
| 2024 | Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, Narin Güran cinayeti davasına Bakanlık olarak müdahil olacaklarını açıkladı. Kayseri’de, Atatürk Anıtı’na balta ile zarar veren Yaşar Kılıçkaya (59) ile yeğeni Zeynep Abdullah’ın (31) tutuklu yargılandığı davada karar çıktı. Mahkeme, dayı ile yeğeni, ‘Atatürk’e ait büstü tahrip edip zarar verme’ suçundan 2 yıl 6’şar yıl, ‘Atatürk’ün hatırasına alenen hakaret’ suçundan da 1 yıl 10’ar ay olmak üzere toplam 4 yıl 4’er ay hapis cezasına çarptırarak, tahliyelerine karar verdi. |
| 2024 | İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca, 25 Aralık 2023’te Tele1’de yayınlanan programda kullandığı ifadeler nedeniyle Can Ataklı hakkında “halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama” suçundan İstanbul 5. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davaya devam edildi. Davada mütalaa açıklandı, savcılık, Ataklı’nın 3 yıla kadar hapisle cezalandırılmasını talep etti. |
2024
| İngiliz hükümeti, hapishanelerdeki aşırı kalabalığı azaltmak amacıyla tasarlanan planın parçası olarak cinsel suçlar, ciddi şiddet ve terörizm suçları ile aile içi istismar içeren bazı suçlar hariç yaklaşık 1750 mahkumun erken tahliye edileceğini duyurdu. |
