Hukuk Ansiklopedisi
10 Kasım – Hukuk Takvimi
| 1284 |
 Brabantlı Siger idam edilerek yaşamına son verildi. (Doğumu: 1235) Orta Çağ Avrupa karanlığında, Hristiyan dogmalara karşı akıl ve bilimi savunarak İbn Rüşd(Averroes) felsefesinin temsilciliğini yaptı. Paris Üniversitesi Sanat Fakültesi öğretim görevlisi Siger, İbn Rüşd’ün eserlerini çevirdi ve Avveroism akımı doğdu. Vahyin Hakikati ile birlikte Aklın Hakikati’ni de savundu ve; yani Çift Hakikat Öğretisini öne sürdü. İbn Rüşdcülük (Avveroism) Hareketini önlemek için Kilise tarafından çıkarılan yasakların ihlal edildiği gerekçesiyle, Paris Üniversitesi’nden uzaklaştırıldı. 7 Mart 1277’de Kilise tarafından suçlu bulundu. Temyiz başvurusunda bulundu ancak cezası Papalık tarafından da onaylandı. İtalya’da tutuklandı ve Orvieto’da idam edildi. |
| 1730 |  İrlandalı hukukçu, İrlanda’lı şair ve roman yazarı. Oliver Goldsmith doğdu. (Ölümü: 4 Nisan 1774) Dublin’de teoloji ve hukuk eğitimi gördü. Edinburgh ve Leiden Üniversitelerinde tıp eğitimi aldı.Londra’nın yoksul semtlerinde doktorluk yaparken, çocuklar için kitaplar yazdı. 1774 yılında sefalet içinde hayatı son buldu. |
| 1759 |  Alman filozof, tarihçi ve şair Johann Christoph Friedrich von Schiller doğdu. (Ölümü: 9 Mayıs 1805) Tıp ve hukuk eğitimi aldı. “İnsanın vahşi doğası ve ruhu ile ilişkisi üzerine deney” adlı doktora tezi yazdı. Yasa ve özgürlük çatışmasını öne çıkaran Der Räuber isimli eseri 1781’de yayımlandı. Fransa tarafından Fahri Vatandaşlık verildi. 45 yaşında hayata veda etti ve geride sayısız eser bıraktı. |
| 1887 |  Alman anarşist Louis Lingg, idamın bir gün önce intihar ederek yaşamına son verdi. (Doğumu: 9 Eylül 1864, Almanya, Mannheim) Haymarket Olayı’nda kışkırtma suçuyla yargılanıp ölüm cezasına çarptırıldı, infazından bir gün önce, 10 Kasım 1887 günü hücresinde intihar etti.
1886’da, Chicago’da toplanan Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu, 8 saatlik iş günü için 1 Mayıs’ı grev ve 8 saat uygulamasını fiili olarak hayata geçirme günü olarak belirlemişti. Grev ve gösterilere yarım milyon işçi katıldı.1 Mayıs 1886’da Kentucky’de (ABD) başlayan işçi grevleri devam etti ve 4 Mayıs’ta yine aynı şehirdeki Haymarket Alanında büyük bir eylem gerçekleştirildi. Irklar arasındaki dayanışma da o gün en yüksek noktaya ulaştı. Louisville, Kentucky’de 6 binden fazla siyah ve beyaz işçi birlikte yürüdü. Olaylar sonucunda yüzlerce işçi tutuklandı. Tutuklanan işçilerden sekizi; Albert R. Parsons, August Spies, Samuel J. Fielden, Michael Schwab, Adolph Fischer, George Engel, Louis Lingg ve Oscar Neebe. yargılanmak üzere seçildi. Aralarından en gençleri Louis Lingg idi. Diğer altı arkadaşı ile birlikte idam cezasına çarptırıldı. İdamından bir gün önce intihar etti. 1889’da toplanan İkinci Enternasyonal’de Fransız bir işçi temsilcisinin önerisiyle 1 Mayıs gününün tüm dünyada Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü olarak kutlanmasına karar verildi. |
| 1908 | Kız çocuklarının eğitimi için çalışacak olan Cemiyet-i Hayriye-i Nisvaniye, Selanik‘te Zekiye Hanım tarafından kuruldu. |
| 1920 |  Fransız filozof, aktivist, yazar ve gazeteci Maurice Clavel, doğdu. (Ölümü: 23 Nisan 1979) Cezayir Bağımsızlık Savaşı‘nı destekledi. 11 yıl süreyle sol eğilimli haftalık Le Nouvel Observateur dergisinde yazar olarak görev aldı. L’Essor adlı bir gazete kurdu. Yazılarında Latin Amerika‘daki faşizme suskun kalan Vatikan hükümetini dahi eleştiren Clavel, 23 Nisan 1979’da bir kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. |
| 1938 |
Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk saat 09:05’te yaşamını yitirdi. Bütün yurtta yas ilan edildi.  |
| 1946 | Adana hapishanesinden 10 mahkum duvarı delerek kaçtı. |
| 1953 | Atatürk’ün naaşı törenle Anıtkabir’e nakledildi. |
| 1966 | İzmir Cumhuriyet meydanındaki Atatürk heykeline balta ile saldıran çiftçinin yargılandığı davanın duruşmaları başladı. Deli olmadığı doktor raporuyla saptanan sanık, ‘Atatürk’ü cennetlik yapmak için heykeli kırmaya teşebbüs ettim’ dedi. |
| 1968 | 30 Ekim’de Samsun’da başlayan “Tam bağımsızlık için Mustafa Kemal yürüyüşü” gençlerin Anıtkabir’e çelenk koymasıyla sonuçlandı. Deniz Gezmiş ve İstanbul barosu eski başkanlarından Kazım Kolcuoğlu‘nun da aralarında olduğu yaklaşık 300 genç SBF’de toplanıp Anıtkabir’e gitti, çelenk koydu, saygı duruşunda bulundu. |
| 1969 | İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde 10 Kasım nedeniyle yapılan saygı duruşuna katılmayıp yürüyen sakallı-cüppeli bir öğrenci ‘Atatürk’e hakaret ettiği’ şikayetiyle savcılığa sevk edildi. Savcılıkta ifadesi alınıp serbest bırakıldı. |
| 1969 | Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümünün 31’inci yılı münasebetiyle, ‘Türkiye’nin Kalbi, Ankara’ adlı Sovyetler Birliği yapımı belgeselin TRT’deki gösterimi sırasında yayın, ‘Komünizm propagandası yapılıyor’ gerekçesiyle kesildi. 1969- Sovyet yönetmen Sergey Yutkeviç’in çektiği “Türkiye’nin Kalbi Ankara” filmi TRT Ankara Televizyonu’nda yayınlandı. 1934 yılı Sovyet yapımı “Türkiye’nin Kalbi Ankara” adlı belgesel TRT’de gösterimdeyken Genel Müdür Öztrak’ın sözlü talimatıyla gece yayından kaldırıldı. Film 1933’de Cumhuriyet’in 10.yıldönümü için Atatürk’ün isteğiyle Sovyetler’e ısmarlanmış, yapımı 1 yıl sürmüştü. TRT Genel Müdürü Adnan Öztrak, “Türkiye’nin Kalbi Ankara”yı yayınlayan Televizyon Dairesi Program Müdürü Mahmut Tali Öngören hakkında idari soruşturma başlatıp görevden aldı. Öngören 15 Kasım’da TRT Yönetim Kurulu kararıyla görevine iade edildi. |
| 1972 | Haftalık ‘Toplum Dergisi”, Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı tarafından süresiz olarak kapatıldı.
|
| 1979 | TÖB-DER Genel Başkanı Gültekin Gazioğlu ile 5 yönetici Dernekler Yasası’na aykırılık ve komünizm propagandası iddiasıyla tutuklandı. |
| 1980 | Polonya’da, Lech Walesa liderliğinde 31 Ağustos 1980’de kurulan Dayanışma Sendikası, tescil edilerek yasallık kazandı. |
| 1981 | Devlet Mezarlığı Hakkında Kanun yürürlüğe girdi. Anıtkabir’de Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü dışında kimsenin kabrinin muhafaza edilemeyeceği ilan edildi. |
| 1983 | Yeni kısıtlamalar getiren Basın Kanunu kabul edildi. Milli Güvenlik Konseyi aynı gün Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu, TRT Kanununu da kabul etti. Yasaya göre başbakana gerekirse TRT’de haber ve yayın yasaklayabilme yetkisi verildi. |
| 1986 | İstanbul’da YÖK’ü protesto için 3 gündür açlık grevi yapan öğrenciler geceyi yine Bilgesu Erenus’un evinde geçirdikten sonra eylemi sonlandırdı. |
| 1990 | İHD İstanbul Şube üyeleri, işyerinin camına “Savaşa Hayır” yazısı astığı gerekçesiyle tutuksuz yargılanacak olan Vedat Sümercan için Banaz 1.Sulh Ceza Mahkemesi’ne Sirkeci Büyük Postane’den topluca protesto telgrafı çektiler. |
| 1991 | Bayrampaşa Cezaevi önünde toplanan mahpus yakınları, Eskişehir Özel Tip Cezaevi’ne yapılan sevklerde hak gaspları yapıldığını açıkladı. |
| 1992 | Gözaltında kaybedilen 8 gencin aileleri ve avukatları İstanbul Adliyesi Postanesi’nden Başbakan Demirel’e mektup göndererek DYP-SHP koalisyon hükümetinin harekete geçmesini istedi. |
| 1992 | Savaş Karşıtları Derneği kapatıldı. Savcılığın iddianamesine göre gösterilen kapatılma sebebi derneğin amaç maddesindeki militarizme karşı olmasının ne anlama geldiğinin açıklanmaması olarak belirtildi. |
| 2000 |  Avukat, profesör ve Yunanistan eski Başbakanı Adamantios Androutsopoulos yaşamını yitirdi. (Doğumu: 20 Ağustos 1919) Atina Üniversitesi‘nde hukuk okudu. Yunanistan ‘da, Messenia’da doğdu. Atina Üniversitesi’nde ve Chicago Üniversitesi’nde okudu fakat Chicago’dan mezun olamadı. 1967-1974 yılları arasında Albay Yorgo Papadopulos’un kurduğu askeri rejimi sırasında Maliye Bakanı (21 Nisan 1967 – 26 Ağustos 1971) ve İçişleri Bakanı (26 Ağustos 1971 – 10 Mayıs 1973) idi. 1973’te Papadopulos, Yannides tarafından devrildiğinde, Başbakanlığa getirildi ve 25 Kasım 1973 – 23 Temmuz 1974 tarihleri arasında görev yaptı. |
Fransız hukukçu ve Başbakan Jacques Michel Pierre Delmas, yaşamını yitirdi. (Doğumu: 7 Mart 1915) Lakanal Lisesinde öğrenim gördü ve Paris Hukuk Fakültesi‘nden mezun oldu. Hukuk lisansının ardından Kamu Hukuku ve Ekonomi Politik alanında eğitimini tamamladı. 1933’te gazeteciliğe başladı. İkinci Dünya Savaşı’nda Fransa’nın bağımsızlığı için Charles de Gaulle ile beraber hareket etti. 1944’te de Gaulle tarafından tuğgeneralliğe getirildi ve en genç general unvanı alan isimlerden oldu. 1946’da Gironde milletvekili seçildi ve bu görevini 1997’ye kadar sürdürdü. 1954’te ve 1955’te Ulaştırma ve Turizm Bakanlığı, 1954’te Konut Bakanlığı, 1956-1957 yılları arasında Devlet Bakanlığı, 1957-1958 yılları arasında Milli Savunma Bakanlığı yaptı. Bordeaux belediye başkanlığı görevini üstendi. Fransız Milli Meclisi’nin başkanlığını üç defa üstlendi; ––Fransa Başbakanı olarak görev yatı. Avrupa Yerel Yönetimler Konferansı’nın toplanmasını sağladı ve bu konferans sonucunda Avrupa Konseyi’nin en önemli kurumlarından biri oluştu. Avrupa Birliği Meclisi Üyeliği(1979-1990), AGİT Parlamenterler Meclisi üyeliği (1990-1997) ve Avrupa Parlamentosu üyeliğini)(1961-1969 ve 1973-1979) yürüttü. Philippe Séguin tarafından onursal meclis başkanı unvanı verildi. Hakkında birçok kitap yazıldı. Heykeli dikilmiş az sayıdaki hukukçudan biridir.
 |
|
| 2004 | İstanbul Tabip Odası üyeleri Aile Hekimliği Yasa Tasarısı’nın geri çekilmesi talebiyle Kadıköy’de gösteri yaptı. |
| 2005 | Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) türban taktığı için üniversiteye alınmayan Leyla Şahin davasında Türkiye’deki türban yasağının demokratik bir toplumda gereklilik olduğu yönünde karar verdi. |
| 2006 |
Hakkari’nin Şemdinli ilçesinde Umut Kitabevi’nin bombalanması davasında, sanık iki astsubayın ardından, PKK itirafçısı Veysel Ateş’e de 39 yıl 10 ay 27 gün hapis cezası verildi. Daha sonraki süreçte, askeri mahkeme ben yargılayacağım diyerek dosyayı devir aldı ve sivil mahkemede ağır cezalar alan sanıkları tahliye etti. |
| 2008 | Güney Afrikalı şarkıcı ve sivil haklar eylemcisi Miriam Makeba(Mamma), İtalya’da yaşamını yitirdi. (Doğumu: 4 Mart 1932, Johannesburg) 1956 yılında ilk şarkısını yazdı. Apartheid yönetimine muhalif bir belgesel filmde oynadı ve Mandela’ya destek verdi. Devrimci düşüncelerinden ötürü 1960 yılında ülkesinde “tehlikeli” ilan edilerek pasaportu iptal edildi ve vatandaşlıktan çıkarıldı. 9 ayrı ülkeden pasaport aldı ve 10 ülke kendisine fahri vatandaşlık payesi verdi. Güney Afrika’ya 30 yıl sonra dönebildi. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’na iki kez Gine Hükümeti’nin temsilcisi olarak katıldı. |
| 2015 | Sınır Tanımayan Avukatlar Derneği, 10 Kasım 2015 tarihinde Avukat Doçent Dr. Öykü Didem Aydın ve arkadaşları tarafından kuruldu. STAD, sahadaki insan hakları avukatlarına ve savunucularına destek vermek, kişisel veya mesleki bütün hayat alanlarında insan hakları odaklı yaklaşım geliştirmek isteyen gençleri yetiştirmek, bununla sınırlı olmadan herkeste, hayatın her alanında insan hakları duyarlılığı geliştirmek ve örselenebilir kesimlere mensup bireyleri ve insan hakları ihlallerinin mağdurlarını korumak ve savunmak amacıyla kurulmuş bir dernektir. İnsanları birleştiren davalar için bir araya gelen STAD avukatlar, hiçbir siyasal gündemin insan haklarına saygı prensibinden vazgeçmeyi haklı çıkarmayacağını savunmaktadır. |
| 2020 | Libyalı kadın hakları savunucusu ve aktivist Hanane El-Barassi, Bingazi’de öldürüldü (Doğumu:. 1974) Libya’nın doğusunda zengin bir ailenin kızı olarak dünyaya gelmişti. Muammer Kaddafi’nin 2011’deki ölümünden sonra Libya’nın savaşla yerle bir olduğu yıllarda ülke çapında hüküm süren silahlı gruplara yönelik sert eleştirilerde bulundu. Yolsuzluklara karşı meydan okudu. Halife Hafter’in paralı askerleri tarafından sürekli ölümle tehdit edildi.Bingazi şehrinde yolsuzluk, tecavüz ve cinsel saldırı olaylarına karşıda mücadele etti. Susturuldu, 46 yaşında katledildi ve mezarı yıkıldı. Libya Barosu, güvenlik güçlerinin suikastçılara El-Barassi’yi “susturun” talimatı verdiğini açıklamıştı.
 |
