12 Ocak – Hukuk Takvimi

1665

Bask kökenli Fransız hukukçu ve matematikçi Pierre de Fermat öldü.  (Doğumu: 17 Ağustos 1601) İlk öğreniminin ardından üniversitede hukuk eğitimi almak üzere Orleans’a gitti. Toulouse Üniversitesinde eğitim gördü. 1631 yılında hukuk diploması aldı. Medeni hukuk alanında derece aldı. Yargıç oldu ancak matematiğe daha çok zaman ayırdı. Toulouse parlâmentosunda meclis üyesi olma hakkı kazandı. Vebaya yakalandı ve 1653 yılında hastalıktan kurtuldu. Memurluktan arta kalan zamanlarında matematikle ilgilendi. Sayılar teorisinde önemli sonuçlar buldu, olasılık ve analitik geometriye katkıda bulundu. Modern sayılar kuramının kurucusu kabul edildi. Fermat’nın son teoremi ile hatırlanmaktadır.

1729

Felsefeci ve siyaset kuramcısı Edmund Burke, doğdu. (Ölümü: 9 Temmuz 1797)  Burke, İngiltere Avam Kamarası’nda görev yaptı. Fransız İhtilali‘ne karşı çıktı. Kuzey Amerika’daki İngiliz sömürgelerinin bağımsızlık hareketine destek verdi. Estetik üzerine felsefi çalışmalar ve Annual Register adlı siyasi dergiyi çıkardı.

1746

İsviçreli sosyal reformcu, filozof ve politikacı Johann Heinrich Pestalozzi doğdu. (Ölümü: 17 Şubat 1827) Din eğitimi almasına karşın filozof Jean-Jacques Rousseau’nun etkisi ile hukuk ve siyasi adalet alanında kariyer yaptı ve felsefeye yöneldi. 1765 yılında yaklaşık 20 filozofla birlikte Helvetic Topluluğu’nu kurdu ve özgürlükler alanında çalıştı.

1833

Alman filozof ve iktisatçı Karl Eugen Dühring doğdu. (Ölümü 21 Ekim 1921) Berlin Üniversitesi’nde felsefe ve Ekonomi dersleri verdi.

1848

Kemalpaşazâde Said Bey (Lastik Kemal Bey), doğdu. (Ölümü: 15 Mart 1921) Muavin, kâtip ve başkâtip olarak görev yaptı. Ardından Hariciye Nezâreti (Dışişleri Bakanlığı) Matbuat Kalemi’nde müdür yardımcısı ve kalem müdürü oldu. 1885 yılında  Şûrâ-yı Devlet Muhâkemat Dairesi üyeliğine getirildi. Muhâkemat Dairesi reisi, ve 1894 yılında da da Bidâyet Mahkemesi reisi oldu, bu görevle eşzamanlı olarak İntihâb-ı Me’mûrîn Komisyonu üyeliğinde bulundu. 4 Aralık 1908 tarihinde Şûrâ-yı Devlet Tanzimat Dairesi başkanlığına getirildi.

1876

Amerikalı gazeteci ve roman yazarı Jack London (John Griffith London) doğdu. Vahşetin Çağrısı, Martin Eden, Demir Ökçe, Beyaz Diş ve Deniz Kurdu başta olmak üzere elliden fazla kitap yazdı. Dünya ticari dergi romanının öncüsü ve yazarlıktan yüksek gelir elde edebilen ilk Amerikalılardan oldu. Kariyeri boyunca defalarca intihalden suçlandı. 22 Kasım 1916’da, çiftliğinde yaşamını yitirdi.

1895

Fransız hukukçu ve devlet adamı Jean Berthoin doğdu. (Ölümü 25 Şubat 1979) Grenoble ve Bordeaux’da hukuk ve edebiyat alanında lisansını tamamladı. Kimya-fizik alanında master yaptı. Senatör ve bakan olarak görev aldı.

1906

Varoluşçuluk, etik ve ontoloji ile ilgili çalışmalarıyla tanınan Litvanya kökenli Fransız filozof, Emmanuel Levinas, 12 Ocak 1906’da Kovno’da (Litvanya) doğdu. Aslen Yahudi olan Levinas Orta öğrenimini Litvanya ve Rusya’da tamamladı. 1923-30 arası Fransa, Strasbourg’ta felsefe öğrenimi gördü. 1928-29’da Almanya, Fribourg’da Husserl ve Heidegger’in derslerine katıldı. 1930’da Fransız vatandaşlığına geçti. École Normale İsraélite Orientale’de yöneticilik ve Poitiers (1964), Paris-Nanterre (1967), Sorbonne (1973) üniversitelerinde öğretim üyeliği yaptı. Türkçe’ye tercümesi yapılan çok sayıda eseri bulunmaktadır. 25 Aralık 1995‘te yaşamını yitirdi.

1915

ABD Temsilciler Meclisi, kadınların da oy kullanması yönündeki kanun teklifini reddetti. ABD’de kadınlar 1920 yılında seçme ve seçilme hakkı elde etti.

1920

Misak-ı Milli Kararlarını ilan eden son Osmanlı Meclisi Mebusanı İstanbul’da toplandı.

1932

Hattie Wyatt Caraway, Amerika Birleşik Devletleri senatosuna seçilen ilk kadın politikacı oldu.

1933

Dahili İstikraz (İç Borç) Kanunu, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edildi.

1934

Hukukçu ve Yunanistan’ın eski Başbakanı Eleftherios Venizelos, Atatürk’ü Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterdi. Modern Yunanistan’ın mimarı Venizelos 23 Ağustos 1864 tarihinde doğdu ve 18 Mart 1936’da öldü. Yunanistan’ın en önemli limanlarından biri olan Siroz adasında eğitim gördü, 1887 yılının Mart ayında Girit’e avukat olarak döndü ve adanın 6’sı Müslüman 11’i Rum olan 17 avukatından biri oldu. 29 Ekim 1930’da Türkiye’deki Cumhuriyet Bayramı kutlamalarına katıldı. Seçimleri kaybedince Paris’e gitti ve orada iken gıyabında idama mahkûm edildi. 1936 yılında Paris’te öldü.

1939

• 31 Temmuz 1938 tarihinde imzalanan ve Türkiye, Bulgaristan ve Yunanistan sınırlarındaki askersizleştirme yükümlülüğünü ortadan kaldıran Selanik Anlaşması, 4  Ocak 1939’ta kabul edildi, 12 Ocak 1939’da resmi gazetede yayınlandı.

•  31 Temmuz 1938 tarihinde Selanik’te imzalanan “Bulgaristan’ın Balkan Paktı’na Katılmasına İlişkin Antlaşma” 4 Ocak 1939’da TBMM’de kabul edildi, 12 Ocak 1939’da Resmi Gazete’de yayınlandı.

1951

Soykırım Suçunun İşlenmesine ve Cezalandırılmasına Dair Sözleşme, 13. maddeye uygun olarak 12 Ocak 1951 tarihinde yürürlüğe girdi. Sözleşme, 9 Aralık 1948 tarihinde Paris’te toplanan Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 260 A (III) sayılı Kararıyla kabul edilip, imza, onay ve katılıma açılmıştı.

1952

ABD yönetimi, Marshall Planı çerçevesinde Türkiye’ye 58 milyon dolarlık askeri yardım yapılmasına onay verdi.

1954

Türkiye, Kadınların Siyasal Haklarına İlişkin Sözleşmeye katıldı. BM Genel Kurulunun 20 Aralık 1952 tarih ve 640 (VII) sayılı kararıyla kabul edilen ve 7 Temmuz 1954 tarihinde yürürlüğe giren sözleşmeye ilişkin 7288 Sayılı Onay Kanunu 2 Haziran 1959 günlü Resmi Gazete’de yayınlandı.

1961

27 Mayıs Askeri Darbesinin ardından siyasi partilerin faaliyetine yeniden izin verildi.

1971

Anayasa Mahkemesi, özel yüksek okulların Anayasa’ya aykırı olduğuna karar verdi.

1980

Türkiye Barolar Birliği’ Avukatlık Meslek kurallarında değişiklik yapıldı.

1983

Fatsa Dev-Yol Davası, Amasya’da başladı. 261 sanık hakkında idam cezası istenen, 759 sanıklı davada idamı istenenler arasında eski Belediye Başkanı Fikri Sönmez de bulunuyordu.

1988

Tek tip elbise giymeyen tutuklu ve hükümlülerin ziyaretçileriyle görüştürülmemesi cezaevlerinde olaylar çıkmasına neden oldu.

1998

19 Avrupa ülkesi, insan klonlanmasının yasaklanması konusunda anlaştı.

2000

DSP-MHP-ANAP Koalisyon hükumeti, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi‘nin, idama mahkûm edilen Abdullah Öcalan hakkında verdiği ihtiyati tedbir kararına uyulmasını kararlaştırdı.

2002

ABD’li avukat ve 1977-1980 yılları arasında Başkan Jimmy Carter kabinesinde dışişleri bakanı olan Cyrus Roberts Vance öldü. (Doğumu 27 Mart 1917) 1942’de Yale Hukuk Okulu‘nu üsstün başarıyla bitirdikten sonra ABD Deniz Kuvvetleri’ne girdi. Terhis olduktan sonra 1946’da Wall Street’teki bir hukuk şirketine girdi. Uluslararası anlaşmazlıklarda Birleşmiş Milletler temsilcisi ve arabulucu olarak görev üstlendi. Kennedy yönetimi sırasında Ordu Sekreteri ve Savunma Bakanlığı Baş Hukuk Müşaviri olarak görev yaptı. Dışişleri Bakanı olarak Vance, dış politikaya çatışma yerine müzakere ve silahların azaltılması odağında yaklaştı. Nisan 1980’de, İran’daki Amerikan rehineleri kurtarmak için yapılan Kartal Pençesi Operasyonu’nu protesto etmek için istifa etti. 1991’den sonra eski Yugoslavya topraklarındaki savaşı durdurma çabalarına katıldı. 1993’te, Bosna-Hersek’le ilgili BM gözetiminde toplanan uluslararası barış konferansının Birleşik Krallık eski dışişleri bakanı David Owen’la beraber eşbaşkanlığına getirildi.

2006

Papa  II. Ioannes Paulus ve gazeteci Abdi İpekçi suikastlarının tetikçisi Mehmet Ali Ağca,  iki ayrı gasp ve soygun suçundan ötürü 5,5 yıldır hükümlü olarak bulunduğu Kartal H Tipi Cezaevinden tahliye edildi. Adalet Bakanı Cemil Çiçek, tahliyenin bütün yönleriyle değerlendirilmesi açısından Yargıtay incelemesine sunulması için yazılı emir yoluna başvuracağını bildirdi. Yapılan itiraz üzerine, Yargıtay tahliye kararını oybirliğiyle kaldırdı ve Mehmet Ali Ağca 20 Ocak 2006 tarihinde tekrar tutuklanarak cezaevine konuldu.

2019

Amerikalı kadın hakim Patricia Wald, yaşamını yitirdi. (Doğumu: 16 Eylül 1928 ) Yale Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. 1967’de Amerika Birleşik Devletleri Adalet Bakanlığı’na katıldı. 1968’den 1970’e kadar Washington DC’de çalıştı, Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesi Ulusal Komisyonu’nda danışman olarak görev yaptı. Ayrıca 1970 yılında Ford Vakfı’nın Uyuşturucu Bağımlılığı Araştırma Projesi’nin eş-yöneticiliğini yaptı. Daha sonra Hukuk ve Sosyal Politika Merkezi’nde ve 1971-1972 yılları arasında Ruh Sağlığı Hukuku Projesi’nde çalıştı. Columbia Bölgesi Temyiz Mahkemesi hakimi olarak atanan ilk kadın hakim oldu. Amerika Birleşik Devletleri, Columbia Bölgesi Temyiz Mahkemesi hakimi ve Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi hakimi olarak görev yaptı. Amerikan Barolar Birliği Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde ve Amerikan Hukuk Enstitüsü Konseyi’nde bulundu. 2021 yılında Obama tarafından The Privacy and Civil Liberties Oversight Board‘a aday gösterildi ve 2017’ye kadar görev yaptı. Amerikan Hukuk Enstitüsü, Amerikan Felsefe Derneği, ve Whitney R. Harris Dünya Hukuk Enstitüsü’nün üyesiydi.  Amerikan Barolar Birliği‘nden madalya aldı.

2025

Fransa’da yaşayan Kamil A.’nın kızına cinsel saldırıda bulunmakla suçladığı İdris A.’yı Türkiye’de vurmaları için 60 bin euroya tetikçilerle anlaştığı, tetikçilerin de 600 bin liraya 8 ayrı tetikçi tuttuğu anlaşıldı. İdris A .2024 aralık ayında bacaklarından vuruldu, evi ve otomobili kurşunlandı. Başlatılan soruşturmada, tetikçiler ve aile üyeleri ‘yaralama’, ‘azmettirme’, ‘mala zarar verme’, ‘6136 Sayılı Kanuna Muhalefet’, ‘Genel güvenliği tehlikeye sokmak’ suçlarından tutuklandı.  Bazı şüpheliler adli kontrol ile serbest bırakıldı. Fransa’da bulunan Kamil A. hakkında ‘azmettirme’ suçundan gözaltı kararı verildi.