13 Aralık – Hukuk Takvimi

1250

Yaptığı hukuk reformları ile bilinen Roma İmparatoru II. Friedrich yaşamını yitirdi. (Doğumu: 26 Aralık 1194) 1212-1220  arasında Almanya krallığı yaptı. 22 Kasım 1220’de Kutsal Roma Germen İmparatoru oldu ve Papa III. Honorius tarafından törenle imparatorluk tacı giydirildi. Büyük babası II. Rugerro’nin 1140’ta başlattığı “Ariano Assis” adı verilen seri hukuk reformu sürecini devam ettirerek  hukuk sistemini güçlü temellere oturttu. II. Friedrich’in pekiştirdiği bu hukuk reformunun ilk kısmı 1220’de imparatorluk tacını giymesinden hemen sonra hazırlanan “Capua Assisleri” adli kanunlar ile başladı ve en gelişmiş meyvesini 1231’de kanunlaştırılan “Malfi Esas Kanunu” veya diğer adı ile “Liber Augustalıs” kanunu ile aldı. Ülkenin kanunlarının hep birlikte yazılıp toplanması ile ortaya çıkan hukuk sistemi  ve külliyat Orta Çağ için çok ileri bir hukuk anlayışını doğurarak etkilerini günümüze kadar sürdürdü. Bu hukuk sistemini ortaya çıkaran kanunlar Avrupa hukuku ve kanunları için bir örnek teşkil etti. Bu kanunlarla Sicilya Krallığı bir mutlak monarşi olmaya devam etti ancak devletin kanun ve kuralları açık bir şekilde ilan edildi. “Malfi Esas Kanunu” küçük değişikliklerle 1819’a kadar Sicilya hukukunun temelini oluşturmaya devam etti.

1521

Engizisyon Mahkemesi yargıcı ve Papa V. Sixtus doğdu. (Ölümü: 27 Ağustos 1590) Eğitimine Montalto’daki manastırda başladı ama Ferrara ve Bologna’da devam etti. 1547’de Siena’da papazlık unvanı ile de kutsandı. 1557’de Papa IV. Pius tarafından Venedik Engeziyon mahkemesine başkan seçildi. Bu mahkemenin başkanı iken gösterdiği fanatik ve merhametsiz tutumu Venedik Cumhuriyeti idarecilerinin hoşnutsuzluğuna yol açtı ve devletin isteği üzerine bu görevden alınıp Roma’ya getirildi. Roma’da Vatikan’da Vatikan hukuk idaresinde savcılık yaptı. Minorit tarikatın en yüksek Papazı ve papalık yüksek eğitim kurumu olan Sapienza’da profesörlük görevleri verildi. 24 Nisan 1585’ten öldüğü tarih olan 27 Ağustos 1590!a kadar Roma Katolik Kilisesinde papalık yaptı.

1902

Yunan hukukçu, yazar ve eski başbakan Panagiotis Kanellopoulos(Παναγιώτης Κανελλόπουλος) doğdu. (Ölümü: 11 Eylül 1986) Atina Üniversitesi’nde hukuk okudu. Siyaset, hukuk, sosyoloji, felsefe ve tarih ile ilgilendi. “1402 doğumluyum” adlı kitabı nedeniyle Atina Akademisi tarafından ödüllendirildi. II. Dünya Savaşı sırasında Yunan Savunma Bakanı olarak görev yaptı. 1 Kasım 1945 – 22 Kasım 1945 arasında kısa bir süre Başbakanlık yaptı. Savaştan sonra ulusal birlik hükûmetinde yeniden bakanlık yaptı. 9 Temmuz 1961’de Başbakan Yardımcısı olarak, Almanya Başbakan Yardımcısı Ludwig Erhard ile Yunanistan ve Avrupa Ekonomik Topluluğu (EEC) arasında yapılan Antlaşma Protokollerini imzaladı. Atina’daki imza töreninden sonra, Almanya, Fransa, İtalya, Belçika, Lüksemburg ve Hollanda‘dan oluşan üst düzey heyet arasına katıldı. Altı üyeli grup, bugün 28 üyesi olan Avrupa Birliği‘nin öncülüydü.  1963’te Ulusal Radikal Birliği partisinin (ERE) lideri olarak Karamanlis’in yerine geçti. 3 Nisan 1967’de başbakanlık makamına geldikten kısa süre sonra 21 Nisan 1967 darbesi meydana geldi. Darbe döneminin sonun kadar yedi yıl boyunca ev hapsinde tutuldu. Darbe sonrası geçiş dönemi başbakanlık tekliflerini reddetti. Ara dönemden (Metapolitefsi) sonra parlamento kariyerine Yeni Demokrasi partisinin üyesi olarak devam etti.

1902

Amerikalı sosyolog Talcott Parsons doğdu. (Ölümü: 8 Mayıs 1979) Amherst Koleji’nde felsefe ve biyoloji okudu. 1944’te sosyoloji profesörü oldu. 1946-56 yılları arasında Sosyal İlişkiler Bölümü başkanlığını yürüttü. 1949 yılında Amerikan Sosyoloji Derneği başkanlığı yaptı. Parsons, temel olarak, klinik psikoloji ve sosyal antropolojiyi sosyoloji ile birleştiren bir akademik yönelim ortaya koydu. “Eylem” konusuna duyduğu ilginin yanı sıra, geniş boyutlu sistemler, toplumsal düzen, bütünleşme ve denge sorunları üzerinde durdu. “The Social System” adlı eseri klasikleşti.

1925

Tekke ve Zaviyelerin Kapatılması Kanunu, Resmi Gazetenin 13 Aralık 1925 tarihli sayısında yayınlanarak yürürlüğe girdi. 677 Sayılı Kanun, 30 Kasım 1925 tarihinde mecliste kabul edilmişti.

1937

Muhacir ve Mültecilere Bahşolunan Muafiyetin Tatbik Şekli Hakkında Tamim, 2510 Numaralı İskan Kanununa dayanılarak 26 Haziran 1937 tarihinde kabul edildi. 13 Aralık 1937 tarihli Resmi Gazete‘de yayınlanarak yürürlüğe girdi.

1950

ILO 81 No’lu İş Teftişi Sözleşmesi, 19 Haziran 1947 tarihinde Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)  tarafından kabul edildi. Türkiye sözleşmeyi 13 Aralık 1950 tarihinde 5690 sayılı yasa ile onaylandı. Sözleşmenin onaylandığına dair yasa Resmi Gazetenin 22. Aralık 1950 tarihli sayısında yayınlanarak yürürlüğe girdi.

1951

5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 5 Aralık 1951’de kabul edildi. Resmi Gazetenin 7931. sayısında 13 Aralık 1951’de yayınlanarak yürürlüğe girdi.

1957

Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi (European Convention on Extradition) 13 Aralık 1957 tarihinde Avrupa Konseyine üye devletler tarafından kabul edildi. Paris’te imzalanan uluslararası Sözleşme, suçluların iadesine ilişkin olarak imzalanan çok taraflı sözleşmelerin en önemlilerindendir ve günümüzde suçluların iadesine ilişkin mevzuatın kaynağı konumundadır.

1960

Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı, Yeni Gün ve Öncü gazetelerini 3 gün süreyle kapattı.

1966

Rum asıllı Türk hukukçu ve siyasetçi Ahilya Moshos doğdu. (Ölümü: 13 Aralık 1966) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘nde okudu. Adliye Nezareti(Adalet Bakanlığı) Umûru Cezaiye Kalemi Kâtibi, İstanbul Bidayet (İlk Derece) Mahkemesi Savcı Yardımcılığı, Üsküdar Bidayet Mahkemesi  ve İstanbul İstinaf Mahkemesi Cumhuriyet Savcısı Baş muavinliği ile Beyoğlu Bidayet Mahkemesi Üyeliği ve Serbest Avukatlık yaptı. TBMM 9. dönemde (1950-1954) DP İstanbul milletvekili olarak meclise giren 4 gayrimüslim milletvekilinden biri olarak Türk siyasal yaşamında kendine yer buldu ve Cumhuriyet döneminde parlamentoya giren az sayıdaki gayrimüslim milletvekillerinden biri oldu. 

1974

Malta’da Cumhuriyet ilan edildi.

1974

Yazar ve diplomat Yakup Kadri Karaosmanoğlu yaşamını yitirdi. (Doğumu: 27 Mart 1889) İstanbul Hukuk Mektebi‘ne kaydoldu ancak okulu üçüncü sınıfta terk etti. Mardin ve Manisa Milletvekilliği yaptı. Kurucu Meclis Millî Birlik Komitesi Temsilciliği görevinde bulundu. Kadro dergisini kurdu. Derginin devrin yöneticileri ile fikir ayrılığına düşerek Kemalizm’i değiştirmekle suçlanıp kapanmasından sonra diplomat olarak yurt dışında çeşitli görevlerde bulundu. Anadolu Ajansı‘nın kurucuları arasında yer aldı ve ajansın yönetim kurulu başkanlığını yürüttü. Edebiyat yaşamının başında Fecr-i Ati edebiyat topluluğunun kurucu üyeleri arasında yer aldı. Daha sonra bireyci düşüncelerden uzaklaşarak toplumculuğu kabul etmiş bir yazar olarak değerlendirildi. Roman, öykü ve makaleleri ile Türk toplumunun Tanzimat’tan bu yana geçirdiği değişiklikleri anlattı. En ünlü romanları Nur Baba, Kiralık Konak ve Yaban’dır. 

1975

Vatansızlığın Azaltılmasına Dair Sözleşme, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 30 Ağustos 1961 tarihinde New York’ta kabul edildi ve 13 Aralık 1975 tarihinde yürürlüğe girdi.

1978

Hollanda’da bir mahalle, kendisini “Bağımsız Devlet” ilan etti.

1985

Yaşadığı Ülkenin Uyruğunda Olmayan Kişilerin İnsan Hakları Bildirisi, Birleşmiş Milletler tarafından 13 Aralık 1985 tarihinde kabul ve ilan edildi.

1985

Birleşmiş Milletler Yargı Bağımsızlığı Temel İlkeleri,  26 Ağustos – 6 Eylül 1985 tarihleri arasında Milano’da yapılan BM Suçun Önlenmesi ve Suçluların Tedavisi Yedinci Kongresinde kabul edildi. 29 Kasım 1985 tarih ve 40/32 sayılı ve 13 Aralık 1985 tarih ve 40/146 sayılı kararlarla BM Genel Kurulu tarafından onaylandı.

1995

Avrupa Parlamentosu, Türkiye ile imzalanan Gümrük Birliği anlaşmasını onayladı.

2000

İnsan Ticaretinin Önlenmesine İlişkin Birleşmiş Milletler Protokolü; 12-13 Aralık 2000 tarihlerinde İtalya’nın Palermo kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler konferansında kabul edilerek ve 25 Aralık 2003 tarihinde yürürlüğe girdi. Özgün adı, “Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Ek İnsan Ticaretinin, Özellikle Kadın ve Çocuk Ticaretinin Önlenmesine, Durdurulmasına ve Cezalandırılmasına İlişkin Protokol”dür. (Protocol to Prevent, Suppress and Punish Trafficking in Persons, Especially Women and Children, supplementing the United Nations Convention against Transnational Organized Crime)

2004

Şili’nin eski diktatörü Augusto Pinochet’nin, 1970 ve 1980’li yıllardaki Akbaba Operasyonu sırasında suç işlediği gerekçesiyle evinde gözetim altında tutulmasına ve hakkında yeni dava açılmasına karar verildi.

2006

Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 13 Aralık 2006 tarihli ve A/RES/61/106 tarihli kararıyla kabul edildi ve 3 Mayıs 2008 tarihinde yürürlüğe girdi.

2017

İnternet’in Türkiye’de yaygınlaşması için yaptığı çalışmalarla tanınan akademisyen, mühendis, matematikçi, bilgisayar bilimci ve aktivist Mustafa Akgül yaşamını yitirdi. (Doğumu: 10 Mayıs 1948) ODTÜ Matematik ve Yöneylem Araştırmaları bölümünden mezun oldu. 1981’de Waterloo Üniversitesi’nden Kombinatorik ve Optimizasyon üzerine doktora derecesini aldı. ABD’de Delaware Üniversitesi ve North Carolina State Üniversitesi’nde misafir öğretim üyesi olarak çalıştı. 1987 yılında Bilkent Üniversitesi’ne geçerek ölümüne kadar öğretim üyeliği yaptı. 1993 yılında Bilkent Üniversitesi alan adı dahilinde, dönemin GNU/Linux kullanıcılarının haberleşmeleri için kurduğu “linux@bilkent.edu.tr” e-posta listesi ile başlayarak, ölümüne kadar özgür yazılım ve İnternet özgürlüğü üzerine yaptığı Türkiye’de İnternet Konferansı, İnternet Haftası, Akademik Bilişim Konferansı, Linux Yaz Kampı gibi öncü çalışmaları sebebiyle “Türkiye’de İnternet’in babası ve Türkiye’de özgür yazılımın babası” unvanlarıyla anılmaktadır.

2019

ABD Kongresi’nin üst kanadı olan Senato, Ermeni Soykırımı’nı oybirliğiyle tanıdı. Ermenistan Başbakanı Paşinyan ise Senato’nun bu kararını ‘adalet ve hakikatin zaferi’ olarak tanımladı.

2021

Barınma hakkının ciddi bir maddi yük haline gelmesini protesto etmek amacıyla Ankara’ya gitmek isterken polis müdahalesiyle gözaltına 90 öğrenci serbest bırakıldı.

2021

Çankaya Belediyesi eski başkanı Bülent Tanık’a “barış ve insan haklarını savunma konusunda gösterdiği özel çabalar ve Türk-Yunan dostluğu alanında verdiği sürekli katkılar” dolayısıyla barış ödülü verildi.

2021

Sosyal Demokrasi Derneği, Türk Tabipleri Birliği’ne, pandemi sürecinde sağlık emekçilerinin özverili çalışması ve yaşam hakkı için verdiği mücadele nedeniyle İnsan Hakları Ödülü verdi.

2021

Adana Çukurova’da Nazik Sancar evli olduğu erkek Ömer Sancar tarafından katledildi. Fail gözaltına alındı.

Gazeteci Hasan Cemal hakkında 2014 ve 2016 yıllarında attığı iki tweet gerekçe gösterilerek “Cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla dava açıldı; davanın ilk duruşması 12 Nisan’da görülecek…

2021

Türk Tabipleri Birliği, grev kararı aldı. Çarşamba günü aciller dışında sağlık hizmeti sunulmayacak.

2021

Başkentte 13 Aralık 2018’de 9 kişinin öldüğü yüksek hızlı tren (YHT) kazasına ilişkin 10 sanığın yargılandığı davada tutuklu tek sanığın tahliyesi kararlaştırıldı. Mahkeme, kazanın yaşandığı tarihte TCDD Genel Müdürü olan İsa Apaydın’ın tanık sıfatıyla dinlenilmesine de karar verdi.

2021

Emniyet Genel Müdürlüğü Terörle Mücadele Daire Başkanlığı, HDP İstanbul 4. Olağan Kongresi hakkında suç duyurusunda bulunulduğunu açıkladı.