Hukuk Ansiklopedisi
16 Aralık – Hukuk Takvimi
| 705 |
Çin tarihinin tek kadın İmparatoru, Wu Zetian yaşamını yitirdi. (Doğumu: 17 Şubat 624) Kendi kızını boğarak öldürdü. İktidarının ilk dönemlerinde öz oğlu da dahil Tang Hanedanının kalan üyelerini yok ederek iktidarını pekiştirdi. Tang Hanedanına sadık insanları devletin içinden temizledi, devlet adamlarının çoğunluğunu ya öldürdü ya da sürgüne gönderdi. Kendi soyunu daha önemli gösterebilmek için Tang Hanedanının soyuyla ilgili kayıtlarla oynadı. Önceki hanedandan kalan devlet bürokrasisini büyük oranda revize ederek yandaşlarının ve sevdiği kişilerin konumunu güçlendirdi. Devlet yapısında önemli reformlar yaptı; ekonomik ve sosyal yapıda büyük değişikliklerde bulundu.  |
| 1594 |
Cadı olduğu öne sürülen İskoç Allison Balfour, cadılık ve büyücülükten suçlu bulunarak idam cezasına çarptırıldı. 1563 İskoç Cadılık Yasası’na göre 1594 yılında gerçekleştirilen bu cadılık davası, kendisinden en çok bahsedilen İskoç büyücülük vakalarından biri oldu. |
| 1809 |
Hollandalı avukat ve liberal politikacı, Pieter Philip van Bosse doğdu. (Ölümü: 21 Şubat 1879) Leiden Üniversitesi‘nde Roma Hukuku ve Çağdaş Hukuk alanında eğitim aldı. Avukatlık yaparak çalışmak üzere Amsterdam’a döndü ve ruhsatını aldı. 1845 yılında Maliye Nezareti İthalat ve İhracat Haklar Daire Başkanlığı’na atandı ve bu görevi üç yıl sürdürdü. 1848’de Maliye Bakanı olarak atandı. Ekonomiyi liberalleştiren reformları hayata geçirdi. Serbest ticaretin güçlü bir destekçisi olarak, transit geçiş hakkını elde etti ve Ren ve IJssel’deki nakliye hakları üzerindeki vergiyi durdurdu. Ayrıca, posta hizmetinde bir hükümet tekeli kurarak posta sisteminde reform yaptı. 6 kez Maliye Bakanı olarak görev yaptı ve Hollanda ekonomisini liberalleştiren birçok reforma öncülük etti. 1872’de fahri Devlet Bakanı unvanını aldı. 68 yaşında Koloni İşleri Bakanı olarak atandı. 1872’de bakanlık yapmaktan vazgeçti ancak 1877’den itibaren bir dönem daha Sömürge İşleri Bakanı olarak görev yaptı. 4 Haziran 1868- 4 Ocak 1871 tarihleri arasında Hollanda Başbakanlığını yürüttü.  |
| 1901 |
Amerikalı kadın antropolog Margaret Mead doğdu. (Ölümü: 15 Kasım 1978) Barnard College‘da Lisans derecesini, Columbia Üniversitesi‘nden yüksek lisans ve doktora derecelerini aldı. Okyanusya halklarıyla ilgili kültürel çalışmaları önemli bulunu. Kadın hakları, çocuk yetiştirme, ahlak, nükleer silahlanma, ırklararası ilişkiler, uyuşturucu kullanımı, nüfus planlaması, dünyada açlık gibi birçok sorunu inceledi ve kültürel farklılıklar konusunda yeni fikirler geliştirdi. Cinsiyete göre şekillenen rollerin kültürlerarası farklılıktan kaynaklandığını savundu. Üç ilkel toplulukta bu rol farklılığını inceledi. Güney Pasifik ve Güneydoğu Asya geleneksel kültürlerinde cinsiyete karşı tutumları detaylandıran raporları 1960’ların cinsel devriminde önemli etkide bulundu. “Yirminci yüzyılın tartışmasız en ünlü antropoloğu” olarak nitelendi. Ölümünden sonra, Başkan Jimmy Carter tarafından Başkanlık Özgürlük Madalyası ile ödüllendirildi. Öldüğünde büyük bir lidere yakışan şekilde yası tutuldu.  |
| 1904 |
Banat Batırova doğdu. (Ölümü: 19 Temmuz 1970), Başkurdistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nde Sosyalist Emek Kahramanı unvanını kazanan ilk kadın oldu. Milletvekili olarak görev yaptı. SSCB’nin gelişimine katkıda bulunan; sanat, bilim, spor, askeri alanlarda başarılı olanlara verilen Lenin Nişanı’na layık görüldü. Adı Ufa’daki köyünde bir caddeye verildi. Heykeltıraş Tamara Pavlovna Nechaeva, “Başkurdistan kolkhoznitsa pancar yetiştiricisi” adıyla Batırova’nın heykelini yaptı.  |
| 1925 |
Milletler Cemiyeti, Ankara Antlaşmasının hemen öncesinde tüm Musul Vilayetini Irak’ta bırakan 16 Aralık 1925 tarihli kararını ilan etti. Musul vilayetinin İngiliz manda yönetimi altında bulunan Irak’a bağlanması, “Brüksel Hattı” denilen Musul vilayetinin kuzey sınırının Türkiye-Irak sınırını oluşturması ve Irak’taki İngiliz manda yönetiminin en az 25 yıl sürmesi önerilen İnceleme Komisyonunu raporu Milletler Cemiyeti Konseyi tarafından Türkiye’nin karşı çıkmasına karşın, aynen onaylandı. Ankara Antlaşması ise, 5 Haziran 1926 tarihinde, üç taraflı bir antlaşma olarak İngiltere, Türkiye ve Irak arasında Ankara’da imzalandı. 18 maddeden oluşan ve “Türkiye ile İngiltere ve Irak arasında Türk-Irak Sınırı ve İyi Komşuluk İlişkileri Antlaşması” yahut “Musul Antlaşması” olarak da bilinen bu antlaşma ile Türkiye-Irak sınırı belirlenerek iyi komşuluk ilişkileri tesis edildi. |
| 1946 |
İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı, Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisi ve Türkiye Sosyalist Partisi’ni kapattı. Partiler 16 Aralık 1946 tarihinde tüm siyasi faaliyetlerden men edildi ve yöneticileri tutuklandı. İstanbul İşçi Sendikalar Birliği ve İstanbul İşçi Kulübü de kapatıldı. Ayrıca, Yığın, Noror, Gün, Ses, Sendika, Dost dergi ve gazeteleri yasaklandı. Yarın gazetesi ve Büyük Doğu dergisinin yayınları 4 ay süreyle durduruldu. |
| 1953 |
16 Aralık 1953 tarihi itibariyle yürürlüğe giren, “6195 sayılı Cumhuriyet Halk Partisinin haksız iktisaplarının iadesi hakkındaki kanun” ile on beş gün içinde partiye ait taşınabilir mallar defterdarlıklar tarafından açık artırma yoluyla satıldı, taşınmaz malların mülkiyeti de hazineye geçti. |
| 1966 |
Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme, 16 Aralık 1966 tarihli ve 2200 A (XXI) sayılı kararıyla kabul edildikten sonra 19 Aralık 1966 tarihinde imzaya açıldı. Sözleşme, 41. madde dışında, 23 Mart 1976 tarihinde yürürlüğe girdi. |
| 1966 |
BM Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi, 16 Aralık 1966 tarihli, 2200A (XXI) sayılı Genel Kurul kararıyla kabul edildi ve imza, onay ve katılmaya açıldı. Sözleşme, 27. Madde uyarınca, 3 Ocak 1976 tarihinde yürürlüğe girdi. Türkiye, sözleşmeyi 15 Ağustos 2000 tarihinde imzaladı. Bugüne kadar BM üyesi 188 ülkeden 137’sinin imzaladığı sözleşme, 4 Haziran 2003 tarihinde TBMM’de onaylandı, 17 Haziran 2003 tarihinde Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından onandıktan sonra Resmi Gazete’de yayınlandı. |
| 1966 |
Sığınma hakkına ilişkin BM Genel Kurulunun 16 Aralık 1966 tarihli 2203 (XXI) kararı kabul edildi. |
| 1970 |
Uçakların kanun dışı yollarla ele geçirilmesinin önlenmesine ilişkin Sözleşme(Convention for the suppression of Unlawful Seizure of Aircraft), 16 Aralık 1970 tarihinde La Haye’de imzalandı.
|
| 1971 |
Hint-Bengal güçleriyle süren 9 aylık savaşın ardından 16 Aralık 1971’de Bangladeş bağımsızlığını kazandı ve o tarihten beri 16 Aralık, Bangladeş Bağımsızlık Günü olarak kutlanmaktadır. |
| 1972 |
Vladimir İlyiç Lenin’in “Ne Yapmalı” adlı kitabını yayımlamaktan yargılanan Sol Yayınları sahibi Muzaffer Erdost’un 7,5 yıllık mahkûmiyeti Yargıtay’ca onandı. |
| 1977 | Birleşmiş Milletler Örgütü, 8 Mart’ın Dünya Kadınlar Günü olarak kutlanmasını kararlaştırdı. |
| 1990 | Jean-Bertrand Aristide, Haiti’nin ilk demokratik seçimlerini kazandı ve seçimle başa gelen ilk Başkan oldu. |
| 1991 | Kazakistan, Sovyetler Birliği’nden ayrılarak bağımsızlığını ilan etti. |
| 1991 | Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyinin, sivil havacılık güvenliği alanında oluşturulan ortak kurallar ile ilgili tüzüğü 16 Aralık 2002 tarihli 2320/2002 (EC) sayılı kararla ilan edildi. |
| 2018 |
Toplumsal Cinsiyet, Cinsiyet Kimliği, Cinsiyet İfadesi, Cinsel Yönelim Eşitliği ve Sağlık Hizmetleri Bildirgesi; 15-16 Aralık 2018 tarihinde Ankara’da düzenlenen Türk Tabipler Birliği III. Etik Bildirgeler Çalıştayında geliştirilerek 24 Kasım 2019 tarihinde TTB Olağanüstü 71. Büyük Kongre’sinde kabul edildi. Bildirge, 24 maddeden oluşan öneriler silsilesini içermekte; toplumsal cinsiyet, cinsiyet kimliği, cinsel yönelim kavramlarını tanımlayarak sağlık hizmetlerinde tüm bireyler için eşitliği öngörmektedir. |
| 2020 | İsviçreli hukukçu ve politikacı Flavio Cotti yaşamını yitirdi. (Doğumu: 18 Ekim 1939) Fribourg Üniversitesi’nde hukuk eğitimi aldı. Locarno’da avukatlık yaptı ve memleketi Ticino’da siyasi kariyerine başladı. 1962’de yeni kurulan Partito popolare demokrato ticinese’nin başına geçti. Kantonda, Ekonomi, Adalet, Askeri ve İçişleri Dairesi Başkanı olarak çalıştı. 1981’de kantondaki Hristiyan Demokrat Partisi’nin başkanlığına seçildi ve 1981’den 1984’e kadar ulusal partinin başkanlığını yürüttü. 1986’da Alphons Egli’nin yerini alarak İsviçre Federal Konseyi’ne parlamenter olarak seçildi ve 1993 yılına kadar Federal İçişleri Bakanı olarak çalıştı. 1993’ten itibaren Dışişleri oldu. 26 Kantondan oluşan İsviçre Konfederasyonunda “eşitler arasında birinci” olarak tanımlanan Devlet Başkanlığı makamına 1991’de ve 1999’da iki defa seçildi. 1996 yılında Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’na (AGİT) başkanlık etti. 30 Nisan 1999’da istifa etti. Görev yaptığı dönemde İsviçre’nin BM’ye üye olması ve Avrupa Birliği‘ne entegrasyonu ve tam üyeliği için için üstün çabalar sergiledi. AB entegrasyonunda başarısız oldu ancak ülkenin BM’ye girişini hızlandırdı ve 2002’de üyelik gerçekleşerek İsviçre BM’nin 190. üyesi oldu. Cotti, politikayı bıraktıktan sonra Credit Suisse yönetim kurulu üyeliği dahil olmak üzere çeşitli İsviçre şirketlerinde danışmanlık yaptı. 16 Aralık 2020’de Covit19 nedeniyle 81 yaşında iken hayatını kaybetti. İtalyanca, Fransızca, Almanca ve İngilizce biliyordu.
 |
| 2020 | Türkiye Barolar Birliği eski başkanı ve bakan Avukat Ömer Atila Sav, Ankara’da yaşamını yitirdi. (Doğumu: 19 Mayıs 1931, Ankara)
 |
| 2021 | Hayvanları Koruma Kanunu Uygulama Yönetmeliği taslak metninde evdeki hayvan sayısına sınırlama içeren düzenlemenin yer aldığı iddia edildi. Yönetmeliğin, site ve apartmanlarda 3 köpek veya 5 kedi şeklinde sınırlama getirmeyi öngördüğü Hayvanları Koruma Kurtarma ve Yaşatma Derneği (HAYKURDER) tarafından açıklandı. |
| 2021 | Avrupa Birliği (AB), binalardan kaynaklanan seragazı emisyonlarını azaltmak için Binalarda Enerji Performansı Direktifini değiştirmeyi teklif etti. Teklife göre, bina stokunun yüzde 30’unu oluşturan en enerji verimsiz binaların veya en düşük enerji derecesine (F veya G) sahip yaklaşık 60 milyon binanın 2033 yılına kadar yenilenmesi öngörülüyor. İklim Değişikliği Performans Endeksine göre, ülkelerin hiçbirinin, Paris İklim Anlaşması hedefleriyle uyumlu olmadığı açıklanmıştır. |
| 2021 | İlaç firması Pfizer, özel sağlık sigortası koşullarını güncelleyerek, evli çalışanların eş ve çocuklarını kapsayan özel sağlık sigortası poliçelerine “ayrı veya aynı cinsiyetten partnerlerin” de eklendiğini duyurdu. |
| 2023 | TMMOB’de Gezi Davası tutukluları için gerçekleştirilen 600. Adalet Nöbeti eyleminde, tutukluların serbest bırakılması istendi. Gezi davası tutukluları arasında eski Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi Başkanı Tayfun Kahraman ve Mimarlar Odası Hukuk Müşaviri Can Atalay da bulunuyor. Anayasa Mahkemesi kararına karşın serbest bırakılmayan avukat Can Atalay da nöbete bir mesaj gönderdi: “Biz, beceremediği için değil tercih etmediğinden kötülük yapmayanlarız. Biz, büyük insanlığın ferdi olmanın sevincini paylaşanlarız. Biz, bambaşka bir dünyanın mümkün olduğunu bilen, buna ulaşmak için olduğu her yerde çabalayanlarız.” |
| 2021 | 1 Ağustos 1933 tarihinde İtalya’nın Padua kentinde doğan İtalyan felsefeci ve siyaset teorisyeni Antonio Negri, 16 Aralık Cumartesi günü Fransa’nın başkenti Paris’te 90 yaşında hayatını kaybetti. Negri, 1960 ve 1970’lerdeki siyasi aktivistlerin şiddetinden sorumlu olduğu gerekçesiyle toplam 34 yıl hapis cezası daha verilmiş, milletvekili seçildikten sonra serbest bırakılmış, dokunulmazlığının İtalya Temsilciler Meclisi tarafından kaldırılması üzerine Uluslararası Af Örgütü ve Félix Guattari’nin yardımıyla Fransa’ya gitmiş, Fransa’daki çalışmalarının ardından 1997 yılında gönüllü olarak hapis cezasını çekmek için İtalya’ya dönmüş hapis cezasının hafifletilmesi üzerine 2003 yılında serbest bırakılmıştı. Türkçeye çevrilen kitapları arasında; “Aykırı Spinoza”, “Yaban Kuraldışılık”, “Marx Ötesi Marx”, “İmparatorluktaki Hareketler”, “Yıkıcı Politika”, “Avrupa ve İmparatorluk”, “Bizim Gibi Komünistler”, “Félix Guattari ile yazışmalar”, “Devrim Zamanı”, “Dioynisus’un Emeği” ve “Çokluk” ve “İmparatorluk” gibi eserler bulunuyor.
|
| 2024 |
|
