Hukuk Ansiklopedisi
16 Eylül – Hukuk Takvimi
| 1928 | Amerikalı kadın hakim Patricia Wald, doğdu. (Ölümü: 12 Ocak 2019) Yale Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. 1967’de Amerika Birleşik Devletleri Adalet Bakanlığı’na katıldı.1968’den 1970’e kadar Washington DC’de çalıştı, Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesi Ulusal Komisyonu’nda danışman olarak görev yaptı. Ayrıca 1970 yılında Ford Vakfı’nın Uyuşturucu Bağımlılığı Araştırma Projesi’nin eş-yöneticiliğini yaptı. Daha sonra Hukuk ve Sosyal Politika Merkezi’nde ve 1971-1972 yılları arasında Ruh Sağlığı Hukuku Projesi’nde çalıştı. Columbia Bölgesi Temyiz Mahkemesi hakimi olarak atanan ilk kadın hakim oldu. Amerika Birleşik Devletleri, Columbia Bölgesi Temyiz Mahkemesi hakimi ve Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi hakimi olarak görev yaptı. Amerikan Barolar Birliği Uluslararası Hukuku Bölümünde ve Amerikan Hukuk Enstitüsü Konseyi’nde bulundu. 2011 yılında Obama tarafından The Privacy and Civil Liberties Oversight Board‘a aday gösterildi ve 2017’ye kadar görev yaptı. Amerikan Hukuk Enstitüsü, Amerikan Felsefe Derneği, ve Whitney R. Harris Dünya Hukuk Enstitüsü’nün üyesiydi. Amerikan Barolar Birliği‘nden madalya aldı. 2019’da yaşamını yitirdi.  |
| 1950 | Avukat ve siyasetçi Mehmet Ali Şahin, doğdu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘nden mezun oldu ve 1983 yılına kadar serbest avukat olarak çalıştı. Refah Partisi Eminönü İlçe Başkanlığı yaptı. 1987 genel seçimlerinde Refah Partisi’nden Çankırı milletvekili adayı oldu. 2001’de Adalet ve Kalkınma Partisi’nin kurucu üyeleri arasında yer aldı ve 2002 Türkiye genel seçimlerinde AK Parti İstanbul milletvekili olarak meclise girdi. 2012 ve 2014 yılları arasında AK Parti Siyasi ve Hukuki İşlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı olarak görev yaptı. 2007–2009 yılları arasında Adalet Bakanı olarak görev yaptı. 2009–2011 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı görevini üstlendi. |
| 1960 | Milli Korunma Kanunu, Resmi Gazetede yayınlandı. Kanun, 18 Ocak 1940 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edilmiş ve 27 Mayıs 1960 Askeri Darbesinden sonra “Millî Korunma suçlarının affına, Millî Korunma teşkilât, sermaye ve fon hesaplarının tasfiyesine ve bazı hükümler ihdasına dair Kanun” adıyla 10 Eylül 1960 tarihinde kabul edilen 79 numaralı yasa ile ilga edilmişti. Kanun ile kurulan Milli Korunma Mahkemeleri de tamamen lağvedilmiştir. |
| 1961 | Yassıada Yargılamaları neticesinde idama mahkûm edilen Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan’ın cezaları infaz edildi. Başbakan Adnan Menderes’in idam cezasının infazı ise, intihar girişiminde bulunması nedeniyle ertelendi. |
| 1961 | Hukukçu, bürokrat ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu hakkındaki idam cezası infaz edildi. (Doğumu: 20 Nisan 1910) Cenevre Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. Dışişleri Bakanlığı’na bağlı çeşitli görevlerde bulunduktan sonra 1951’de Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreteri oldu. 1952’de Büyükelçiliğe yükselerek Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı’nda (NATO) Türkiye daimi temsilciliğine getirildi. 1957’de Demokrat Parti’den Çanakkale Milletvekili seçildi. Adnan Menderes Hükûmetlerinde Başbakan Yardımcılığı, Devlet Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığında bulundu. 1957 yılında Kıbrıs Türklerini EOKA terörüne karşı korumak için Türk Mukavemet Teşkilatı‘nın kurulmasını sağladı. 1960 yılında 27 Mayıs Darbesi’nden sonra diğer hükûmet üyeleri ve DP yöneticileriyle birlikte tutuklanarak, yeni oluşturulan “Yüksek Adalet Divanı” tarafından Yassıada’da yargılandı. Bu mahkeme 14 sanıkla birlikte Fatin Rüştü Zorlu’yu da idam cezasına çarptırdı. 16 Eylül 1961′ de idam edilerek yaşamına son verildi. |
| 1964 | 29 Ekim 1940’da Türkiye Cumhuriyeti ile Yunanistan Hükümeti arasında aktolunan İkamet, Ticaret ve Seyrisefain Mukavelenamesi, Kıbrıs’ta gelişen olaylardan ötürü yürürlükten kaldırıldı. |
| 1966 | Turgut Özakman’ın Duvarların Ötesi adlı oyunu, sol propaganda yapıldığı gerekçesiyle Karabük’te yasaklandı. |
| 1967 | Cumhuriyet sonrasında ilk kez, Türkiye İşçi Partisi’nin doğu miting ve gösterilerinde Kürt etnik varlığı dillendirildi. TİP, 12 Mart Askeri Muhtırası sonrasında, 20 Temmuz 1971 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı, parti liderleri tutuklandı ve 15 yıla kadar değişen hapis cezaları aldı. Bir kısmı 1974 affıyla serbest kaldı. 2018 yılında, Anayasa Mahkemesi, Türkiye İşçi Partisi hakkındaki yargılamanın yenilenmesi yönündeki başvuruyu oy birliği ile reddetti.
|
| 1970 | 15-16 Haziran işçi olaylarından sonra İstanbul ve Kocaeli’ de ilan edilen sıkıyönetim kaldırıldı. İstanbul merkezli olarak başlayan ve yayılan, Türkiye tarihindeki en büyük işçi eylemlerine 75.000 dolaylarında işçi katıldı. Gösterilen tepki esas olarak DİSK üyesi işçilerden geldiği halde, yürüyüşlere çok sayıda Türk-İş işçisi de toplu halde katıldı. Olayların birinci günü akşamı Bakanlar Kurulu 60 günlük bir sıkıyönetim ilan etti. DİSK ve bağlı sendikaların yöneticilerinin pek çoğu sıkıyönetim mahkemelerince tutuklandı ve yargılandı. Kadıköy’de meydana gelen olaylarda 2 işçi, 1 polis ve 1 esnaf yaşamını yitirdi.  |
| 1973 | Şilili devrimci şarkıcı Estadio Víctor Jara, ABD destekli darbeci, faşist lider Augusto Pinochet’in askerlerince elleri kırıldıktan sonra kurşuna dizilerek öldürüldü. Vücudunda 44 kurşun bulundu. (Doğumu: ) Öldürülmesinin 30. yıldönümünde katledildiği Şili Ulusal Stadyumu’nun ismi Estadio Víctor Jara olarak değiştirilmiştir. |
| 1978 | Amerikalı avukat ve sivil haklar savunucusu Brian Sims, doğdu. Michigan Üniversitesi‘nde Hukuk okudu. Philadelphia Barosu Politika ve Planlama Teşkilatı için danışman olarak görev yaptı. Baroda görev yaptığı süre boyunca kadın ve erkek arasındaki haksızlık ve hukuksuzlukla mücadele etmek için avukatlar, yasa koyucular ve toplum örgütleri ile çalıştı. Toplum içi eşitsizliği en asgari seviyeye indirmek için gayret harcadı. Equality Pennsylvania adlı vakıfta görev aldı. Pensilvanya Temsilciler Meclisi’nde tarih boyunca seçilen ilk açık eşcinsel kişi oldu. |
| 1984 | Aydınlar Dilekçesi’ ne imza koyan Ankara Üniversitesi, Hacettepe ve ODTÜ’de görevli öğretim üyeleri Prof. İlhan Tekeli, Dr. Ali Gitmez, Prof. Hüsnü Göksel, Prof. Bozkurt Güvenç, Dr. Sargut Şölçün, Doç. Mehmet Haberal, Doç. Zafer Öner, Prof. Şerafettin Turan’a rektörlerce kınama cezası verildi. |
| 1986 | Mahkemelerin Aşırı İş Yükünü Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler Hakkında 1986 Tarihli Tavsiye Kararı, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Üye Devletlere Yönelik R(86) 12 Sayılı Tavsiye Kararı olarak 16 Eylül 1986 tarihli 399. Toplantıda kabul edildi. Tavsiye Kararı, mahkemelerin iş yükünün azaltılması için yargı makamlarının asli işi olmayan bir takım işlerin devletlerin diğer organlarının yetki alanına aktarılmasını öngörmektedir. |
| 1993 | Demokrasi Partisi (DEP) Genel Başkanı Yaşar Kaya, devletin ve milletin bölünmez bütünlüğü aleyhine propaganda yaptığı gerekçesiyle tutuklandı. Partisi 16 Haziran 1994’de Anayasa Mahkemesi tarafından oybirliği ile kapatıldı. |
| 1996 | AİHM, Dicle/Kelekçi köyünde 9 köylünün evlerinin yakılmasına ilişkin H. Akduvar ve Diğerleri davasında Türkiye’yi suçlu buldu. |
| 1997 | Gazi Katliamında 7 kişinin ölümünden sorumlu tutulan 20 polisin Trabzon’da devam eden duruşmasında 8 polis hakkında gıyabi tutuklama kararı verildi. |
| 2002 | Hindistan’da Yüksek Mahkeme, başta Pepsi ve Coca Cola şirketleri olmak üzere 12 firmaya Himalaya Dağları’nı reklam panosu olarak kullanmaktan ötürü para cezası verdi. |
| 2002 | Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme 16 Eylül 2002 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği’ne tevdi edildi. Türkiye tarafından kabul edilen Sözleşme 16 Haziran 2002 tarihli Resmi Gazete’ de yayımlandı ve Türkiye’de 16 Ekim 2002 tarihinde yürürlüğe girdi. Türkiye sözleşmeye çekince koyarak, sözleşmenin yorum veya uygulanmasıyla ilgili uyuşmazlıkların Uluslararası Adalet Divanı’nda çözümlenmesini kabul etmedi. |
| 2004 | BM Genel Sekreteri Kofi Annan, Bush yönetiminin Irak savaşına Güvenlik Konseyi’nin onayı olmadan giriştiğini, bunun da BM Sözleşmesi’ne aykırı olduğunu söyleyerek ABD’nin Irak savaşını yasadışı olarak niteledi. |
| 2004 | Dan Brown’ın, Da Vinci’nin Şifresi adlı romanı Lübnan’da Katolik liderlerin, Hıristiyanlığı rencide ediyor yönündeki şikayeti üzerine yasaklandı. |
| 2004 | Siyasi partiler, sivil toplum örgütleri ve meslek odalarından 5 bin kişi Diyarbakır’da çoğu çocuk 10 kişinin ölümüne neden olan bombalı saldırıyı protesto etmek için sessiz yürüyüş yaptı. |
| 2008 | 14 yaşındaki B. Ç.’ ye cinsel istismarda bulunduğu iddiasıyla tutuklu olarak yargılanan Vakit yazarı Hüseyin Üzmez 13 yıl hapis cezasına mahkum edildi. |
| 2009 | İstanbul Çapa Kızılay Kan Merkezi’nde DİSK/Dev Sağlık-İş örgütlenmesi nedeniyle Ekim 2008’de işten atılan çalışanlar işe iade davasını kazandı. |
| 2016 | Hukukçu ve siyasetçi António Mascarenhas Monteiro yaşamını yitirdi. (Doğumu: 16 Şubat 1944) Leuven Katolik Üniversitesi‘nde hukuk eğitimi aldı. 1977 ile 1980 yılları arasında, Atlas okyanusundaki Yeşil Burun Adaları ulusal meclisinde genel sekreterlik görevini üstlendi. 1980 yılında Yeşil Burun Adaları Anayasa Mahkemesi başkanlığına getirildi. Yeşil Burun Adaları’nın ikinci devlet başkanı olarak 1991 ile 2001 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulundu. |
| 2016 | İtalyan hukukçu, siyasetçi ve bankacı Carlo Azeglio Ciampi, yaşamını yitirdi. (Doğumu: 9 Aralık 1920) 1946’da Pisa Üniversitesi hukuk bölümünden mezun olup İtalyan Bankasında işe başladı. 1973’te Merkez Bankasında genel sekreter, 1976’da genel müdür yardımcısı, 1978’de Genel Müdür oldu ve 1003 yılına kadar bu görevde kaldı. 1993-1994 yıllarında teknokratlar hükûmetinin başbakanı olarak atandı. 18 Mayıs 1999 – 15 Mayıs 2006 tarihlerinde Cumhurbaşkanı olarak görev yaptı. Tüm partiler tarafından saygı gördü, ikinci dönem cumhurbaşkanı olması yönündeki teklifleri reddetti. Herkesin anayasaya saygılı olması gerektiğini sık sık dile getirdi. 2005 Mart ayında Oxford Üniversitesi tarafından kendisine fahri doktora verildi. |
| 2022 | Hukukçu ve milletvekili Haluk Pekşen, Ankara’da yaşamını yitirdi. (11 Eylül 1961, Trabzon – 16 Eylül 2022, Ankara) |
| 2023 | Eski İstanbul Çapa Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Süleyman Salih Zoroğlu, çocuk hastalarına uyuşturucu ilaç verip manipüle ederek ailelerini tecavüzle suçlattığı iddiasıyla tutuklandı. Bakırköy’de, 5 çocuğun cinsel istismara uğradığı gerekçesiyle yaptıkları şikayetin ardından savcılığın başlattığı soruşturma sonucunda şikayetçi olan çocukların raporlarının aynı psikiyatr üzerinden gönderildiğinin öğrenilmesi üzerine Psikiyatri kliniği hakkında inceleme başlatılmış ve Asayiş Şube Müdürlüğü ekipleri tarafından Pof. Dr. Süleyman Salih Zoroğlu, diş hekimi olan eşi Özgül Zoroğlu (49), şüpheli profesörün yardımcısı Dr. Ahmet A. (27), asistan doktor Zeynep A. (32), devlet hastanesi acil servisinde çalışan ve Prof. Süleyman Salih Z.’ye ketemin ilaçlarının temin ettiği belirtilen Hüsna A. (29) ile klinik sekreteri İnci A. (51) gözaltına alınıştı. Şüphelilerden Süleyman Salih Zoroğlu ve Ahmet A. tutuklandı. Diğer şüphelilerin ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Zoroğlu’nun Adli Tıp Kurumu 6. İhtisas Kurulu üyesi ve çocuk cinsel tacizlerine bakan tek isim olduğu ortaya çıktı. |
| 2024 | Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Gezi Davası’nda mahkum edildiği ceza nedeniyle iki buçuk yıldır cezaevinde tutulan ve Anayasa Mahkemesi (AYM) kararlarına rağmen tahliye edilmeyerek milletvekilliği düşürülen Can Atalay’ın bireysel başvurusu kapsamında hükümetten savunma istedi. |
| 2024 | Tekirdağ’da cinsel istismara uğrayan iki yaşındaki bebekle ilgili soruşturmada tutuklanan 13 ve 14 yaşındaki çocuklara tatbikat yaptırıldı. |
| 2024 |
Mahkemelerin Aşırı İş Yükünü Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler Hakkında 1986 Tarihli Tavsiye Kararı
