18 Eylül – Hukuk Takvimi
1733 | Amerikalı hukukçu ve politikacı George Read, doğdu. (Ölümü: 21 Eylül 1798) Philadelphia Akademisi‘nde hukuk eğitimi gördü ve on beş yaşında mezun oldu. 1753’te Philadelphia barosuna kaydoldu. 1763’te İngiliz vali John Penn tarafından Delaware’de krallık hukuk danışmanlığı görevine getirildi. Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi‘nin onaylandığı kongreye Delaware delegesi olarak katıldı ve bu belgeyi imzalayanlar arasında yer aldı. 1787’deki Amerika Birleşik Devletleri Anayasası‘nı hazırlama toplantısına Delaware heyeti başkanı olarak katıldı. 21 Eylül 1798’de New Castle, Delaware’de hayatını kaybetti. Ölümünden sonra New Castle’da adı okula verildi.
![]() |
1779 | Avusturya Arşidüklüğü ile Osmanlı Devleti arasında Belgrad Antlaşması imzalandı. |
1779 |
Amerikalı avukat ve yargıç Joseph Story, Massachusetts’te doğdu. (Ölümü: 10 Eylül 1845) Marblehead Akademisi ve Harvard Üniversitesi‘nde hukuk eğitimi gördü. 1810’da Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi Üyesi oldu. En eski ulusal derneklerden olan Amerikan Antikacılar Derneğine 1814’te üye oldu. 3 Şubat 1812 ile 10 Eylül 1845 tarihleri arasında 21 yıl süreyle ABD Yüksek Mahkeme Yargıcı olarak görev yaptı. 2021 yılı itibariyle halen en genç üye sıtadını taşımaktadır. Martin v. Hunter’s Lessee ve The Amistad dava kararları ve ilk kez 1833’te yayınlanan Amerika Birleşik Devletleri Anayasası Üzerine Hakim Yorumları ile tanındı. Bu çalışması ABD Anayasası’nın hükümleri üzerine ikinci kapsamlı inceleme oldu ve erken Amerikan hukukunun temel taşlarından sayıldı.1845’te Amerikan Felsefe Derneği’ne katıldı. ![]() |
1810 |
Şili, İspanya’dan bağımsızlığını sağlamak üzere harekete geçti. Bağımsızlık 12 Şubat 1818 edildi. Şili’nin mevcut anayasası 11 Eylül 1980 tarihlidir. |
1830 | Yeni Güney Galler’in(Avustralya’da bir eyalet)’in altıncı Yüksek Yargıcı Frederick Matthew Darley, doğdu. (Ölümü: 4 Ocak 1910) Trinity College’de hukuk eğitimi gördü. 1862’de NSW(New South Wales) Barosuna kabul edildi ve daha sonra 1878’de Queens Counsel (QC) olarak atandı. Kasım 1881’de, üçüncü Henry Parkes bakanlığında Yürütme Konseyinin Başkan Yardımcısı ve Yasama Konseyinde Hükümetin Temsilcisi oldu. 7 Aralık 1886’da yargıç oldu. 1905’te özel konsey üyeliğine atandı. 4 Ocak 1910’da Londra’da hayata veda etti. |
1920 | Mustafa Kemal’in “Halkçılık Programı” TBMM’de okundu |
1921 |
Hukukçu, akademisyen, yazar, sosyolog, siyaset ve iletişim bilimci Nermin Abadan Unat, 18 Eylül 1921 tarihinde doğdu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. 1944 yılında girdiği Ulus gazetesinde 1950 yılına kadar çalıştı. Kazandığı bir bursla Amerika’ya giden Unat, Minnesota Üniversitesi’nde aldığı lisansüstü eğitimden sonra 1953 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde asistan olarak göreve başladı. Beş yıl sonra doçent, 1966 yılında da profesör oldu. Aynı fakültede Siyasal Davranış Enstitüsünü kurdu. Yurt dışındaki göçmen Türk işçiler ve kadın sorunları konularıyla ağırlıklı olarak ilgilendi. Türk Toplumunda Kadın adlı kitabı, Almanca ve İngilizce dillerinde yayımlandı. Uluslararası Siyasi İlimler Derneği (IPSA) Başkan Yardımcılığı, Türk Sosyal Bilimler Derneği Başkanlığı ve 1978’den itibaren Avrupa Konseyi Kadın-Erkek Eşitlik Komisyonu Başkan Yardımcılığı görevlerinde bulundu. 2012 yılında Vehbi Koç Ödülünü ve Almanya Devlet Başkanı’ndan liyakat nişanını kazandı. Public Opinion sözcüğünün Türkçe karşılığı olan Kamuoyu sözcüğünü Türkçeye kazandırdı. Ayrıca Public Relations teriminin Türkçe karşılığı olan Halkla İlişkiler sözcüğünü literatürde ilk kez kullanan kişi oldu. Hocaların hocası unvanını taşıyan Unat, 100 yaşında iken Boğaziçi Üniversitesinde devam eden Kayyım Rektör protestolarında aktif rol aldı. |
1922 |
İtilaf Devletleri, İstanbul ve Boğazlardaki tarafsız bölgelerin tarafsızlığına uyulması konusunda Ankara Hükümetine nota verdi. |
1923 |
Hindistan Ulusal Kongresi, şiddet içermeyen sivil itaatsizlik kampanyasını başlattı. |
1937 | Nyon Antlaşması, 18 Eylül 1937’de TBMM’de kabul edildi. Antlaşma, İsviçre’nin Nyon kentinde toplanan konferansa katılan, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda, Bulgaristan, Mısır, Fransa, Yunanistan, Romanya, Türkiye, SSCB ve Yugoslavya arasında, 14 Eylül 1937 tarihinde kabul edilmişti. |
1960 |
Milli Birlik Komitesi’nin DP iktidar üyelerinin Yassıada’da yargılanmalarına karar vermesi üzerine kurulan araştırma komisyonları çalışmasını tamamladı. Eski iktidara atfedilecek suçlar Anayasa’yı ihlal, vatana ihanet, 28 Nisan olayları, İsmet İnönü’ye hazırlanan suikastlar, yolsuzluklar ve döviz kaçakçılığı olarak belirlendi. |
1967 |
Yargıtay eski başkanlarından Ahmet Coşar, 8 Eylül 1967 günü Yargıtay üyeliğine atandı. ![]() |
1968 |
İstanbul Üniversitesi Fakültelerarası İşgal Komitesi’nin önderliğinde bir grup öğrenci, hilafetçi bir vaiz hakkında soruşturma açılması gerektiğini söylediği için dincilerden hakaret ve tehditler alan Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Hüseyin Nail Kubalı’ya destek için rektörlüğe yürüdü. ![]() |
1970 |
İpraş grevi milli güvenliği bozucu nitelikte görüldüğü gerekçesiyle Bakanlar Kurulu’nca 30 gün süreyle ertelendi. |
1974 |
Ülker Bisküvi Fabrikası’nda DİSK/Gıda-İş üyesi 1.800 işçinin, diğer sendika Tek Gıda-İş’e tanınan hakların kendilerine de tanınması talebiyle başlattığı oturma eyleminin panzerlerle kırılmasının ardından gözaltına alınan 16 işçi, tahrikten DGM’de yargılanacak. |
1976 | DİSK 18 Eylül ‘de Milliyetçi Cephe’ye ve çıkarmak istediği Devlet Güvenlik Mahkemeleri (DGM) Kanunu’na karşı Beşiktaş’tan Taksim’e araçlı yürüyüş düzenledi ve eyleme binlerce işçi katıldı. Taksim’e araçlarla gelen işçiler Anıta çelenk koyup saygı duruşundan sonra alandan ayrıldı. DGM’lere karşı 100 binin üzerinde işçinin başlattığı eylem, Ereğli Demir-Çelik işletmesine geçti. Üretim tamamen durdu. Türk-İş içindeki sosyal-demokrat sendikalardan Yol-İş, Tez Büro-İş ve Petrol-İş DİSK’in direnişine karşı çıkan Genel Merkez’i eleştirdi. DİSK’in Milliyetçi Cephe ve DGM direnişi nedeniyle 3 gündür çalışma yapılmayan Aliağa Rafinerisi’nden akaryakıt dağıtımı tümüyle durdu. Rafineri yaklaşık 600 komando eri ile ablukaya alındı. Direnişte ısrar eden işçiler dışarı çıkarıldı ve savcılığa sevk edildi.
![]() |
1978 | Bursa Renault fabrikasında yaklaşık 1.500 işçi 2 işyeri temsilcisinin işten çıkarılmasını protesto için 5 saat süreyle iş bıraktı. |
1980 | Milli Güvenlik Konseyi, 8 No’lu kararı ile DİSK’in taşınır ve taşınmaz mal varlıklarına el koyduğunu açıkladı. DİSK, MİSK ve Hak-İş’ten sonra Türk-İş ve bağımsız sendikalara ait para, malzeme ve evraklara da Sıkıyönetimce el konuldu. |
1981 |
Fransa’da idam cezası kaldırıldı. |
1984 | DİSK Genel Sekreteri Fehmi Işıklar ve Yürütme Kurulu üyelerinin Ağustos’ta tahliyelerinin ardından DİSK Genel Başkanı Abdullah Baştürk de Yargıtay kararıyla 4 yıl 7 gün sonra cezaevinden tahliye edildi.
Yeni Günaydın Gazetesi yazarı Gündüz Etil, 18 Eylül1991 günü İstanbul’da öldürüldü. |
1988 | The Magna Charta Universitatum(Great Charter of Universities), Bologna Üniversitesi‘nin 900. yıldönümü olan 18 Eylül 1988’de toplanan Avrupa Rektörler Konferansında, (EUA-The European University Association) Avrupa’nın her yerinden ve dünyanın başka bölgelerinden gelen 388 üniversite rektörü ve yöneticisi tarafından Barselona’da imzalandı.
|
1991 | Yeni Günaydın Gazetesi yazarı Gündüz Etil, 18 Eylül1991 günü İstanbul’da öldürüldü. |
1992 | Hukukçu ve siyasetçi İbrahim Ethem Menderes, yaşamını yitirdi. (Doğumu: 1899) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘ni bitirdi. 1924 yılında Ankara 16. Yüksek Anayasa Mahkemesi’nde Hakim olarak görev yaptı. IX., X. ve XI. Dönem Aydın Milletvekilliği, İçişleri Bakanlığı ve Milli Savunma Bakanlığı görevlerinde bulundu. Adnan Menderes’in yakın arkadaşıdır ancak kendisiyle herhangi bir akrabalık bağı bulunmamakta, çocukluk arkadaşı olması nedeniyle onun soyadını almıştır.
![]() |
1993 |
İHD İzmir Şubesi Başkanı Dr. Yeşim İşlegen’in başkanlığının Sağlık Bakanlığı’nın talimatıyla İzmir Valisi tarafından düşürülmesi, Tüm Sağlık-Sen üyelerince İHD’ye toplu üye olma eylemiyle protesto edildi. |
1997 | Ottawa Sözleşmesi (Anti-Personel Mayınların Kullanımının, Depolanmasının, Üretiminin ve Devredilmesinin Yasaklanması ve Bunların İmhası ile İlgili Sözleşme) Norveç’in Oslo kentinde hazırlandı. Sözleşme, 3 Aralık 1997 tarihinden itibaren Ottava/Kanada’da ve 5 Aralık 1997 tarihinden yürürlüğe girmesine kadar da New York’taki Birleşmiş Milletler Merkezinde bütün Devletler için imzaya açıldı. ![]() |
2000 | 130 bin reklam oyuncusu 1 Mayıs’tan beri grevdeydiler. Amerikalı aktör Harrison Ford, reklam oyuncularının grevini desteklemek için Ekran Oyuncuları Derneğine yüz bin dolarlık bağış yaptı. |
2002 | Medeni Hukuk Meselelerinde Arabuluculuk Konusunda Rec(2002) 10 Sayılı Tavsiye Kararı, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesince Bakan Vekillerinin 18 Eylül 2002 tarihli 808.toplantısında kabul edildi. |
2003 | Adalet Bakanlığı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) içtihatlarının temel kaynak olarak kullanılmasını istedi. Bakanlık, AİHM kararlarını içeren ilk cildi hakim ve savcılara dağıttı. |
2008 | Uluslararası Yayıncılar Birliği(IPA), 2008 Yayımlama Özgürlüğü Ödülü’nü, Türkçe’ye kazandırdığı kitaplar nedeniyle yıllardır hapis tehdidiyle yargılanan Belge Yayınları sahibi ve Yazar Ragıp Zarakolu’na verdi.
![]() |
2009 | AİHM, 1974’teki Kıbrıs harekatı sırasında dokuz Rum’un kaybolmasıyla ilgili Türkiye’yi yaşam hakkı ve onur kırıcı muamele yasağını ihlal ettiği gerekçesiyle masraflar ve manevi tazminatla birlikte 396 bin TL ödemeye mahkum etti. |
2010 | Anayasa Mahkemesi’nin kararı gecikince atamaları yapılamayan ve tazminat alamayan tekel işçileri gelirden tamamen yoksun kaldı. |
2012 | 10 Eylül Pazartesi günü, ABD’nin en büyük üçüncü okul bölgesi olan Şikago’ da, yaklaşık 30 bin öğretmenin katılımıyla başlayan grev, tarafların uzlaşması sonucunda sona erdi. 350 bin öğrencinin eğitim gördüğü birçok okulda bu süre boyunca eğitim yapılamadı. |
2013 | Ankara’da Erdoğan’ın araç konvoyunun geçişi sırasında ODTÜ arazisinden yol geçirilmesini dövizlerle protesto eden yurttaşların eylemi için Erdoğan daha sonra yaptığı konuşmada: “Orman isteyenler için orman bol, gönderelim ormanlarda yaşayın” dedi. |
2015 |
Türkiye Basım Yayın Meslek Birliği(TBYM) tarafından 17-18 Eylül 2015 tarihinde “Metin ve Görsel Alanda Hakların Toplu Yönetimi Çalıştayı düzenlendi. İzmir Adliyesi hakimi Cem Reşit Eyüpoğlu, Ege Otoyolu Menemen gişelerinde kontrolden çıkarak gişenin duvarına çarpan araçtan Eyüpoğlu ölü olarak çıkarıldı. |
2015 |
Amerikalı kadın avukat ve yüksek mahkeme yargıcı Ruth Bader Ginsburg, yaşamını yitirdi. (Doğumu: 15 Mart 1933) Harvard Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne başladı daha sonra Columbia Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne transfer olarak buradan mezun oldu. Rutgers Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve Columbia Hukuk Fakültesi’nde profesör olarak medeni usul hukuku dersleri veren bu alandaki birkaç kadından biriydi. Hukuk kariyerinin önemli bir bölümünü toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadın hakları mücadelesi ile geçirdi. Yüksek Mahkeme önünde yaptığı savunmalarda birçok dava kazandı. Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği için gönüllü avukatlık yaptı ve 1970’lerde bu kuruluşun yönetim kurulu üyeliği ile genel danışmanlığını yaptı. 1980’de Columbia Bölgesi Temyiz Mahkemesi’ne atandı. 1993’ten ölümüne kadar Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi yargıçlığı yaptı. ABD Yüksek Mahkemenin 2. kadın üyesi olan Ginsburg 2006-2009 yılları arasında bu mahkemedeki tek kadın üyeydi. Hakkında birçok belgesel ve film çekildi ve çok sayıda ödül aldı. 87 yaşında, evinde metastaz pankreas kanseri komplikasyonlarından ötürü yaşamını yitirdi. ![]() |
2021 |
İzmir Adliyesi hakimi Cem Reşit Eyüpoğlu 51 yaşında hayata veda etti. Eyüpoğlu, Ege Otoyolu Menemen gişelerinde kontrolden çıkarak gişenin duvarına çarpan araçtan ölü olarak çıkarıldı. |
