19 Kasım – Hukuk Takvimi
1600 |
İskoçya, İngiltere ve İrlanda’nın kralı I. Charles doğdu. 1625’te babası James ölünce Charles İskoçya ve İngiltere ile İrlanda krallıkları tahtına çıktı. (Ölümü: 30 Ocak 1649) I. Charles döneminde parlamentonun yetkilerinin azaltılması konusunda fikirlerin yaygınlaşmasıyla İngiliz Haklar Bildirgesi (Petition Of Rights) 17 Haziran 1628 tarihinde, kralın direnişine rağmen kabul edildi. Mutlak monarşiye karşı çıkanlar tarafından, 30 Ocak 1649 günü, Londra’daki Whitehall Sarayı önünde başı kesilerek idam edildi. |
1841 |
ABD’nin hukukçu başkanlarından James Abram Garfield doğdu. (Ölümü: 19 Eylül 1881) Fakir bir şekilde büyüdü, Williams Koleji’nden mezun olduktan sonra, hukuk okudu ve avukat oldu. Amerika Birleşik Devletleri’nin 20. başkanı olarak 4 Mart 1881 – 19 Eylül 1881 tarihleri arasında görev yaptı. Bir suikastçı tarafından vuruldu ve iki ay sonra öldü. |
1863 |
Hukukçu ve ABD’nin 16. başkanı Abraham Lincoln, ünlü Gettysburg Konuşması‘nı gerçekleştirdi. Konuşma; Amerikan İç Savaşı’da, Gettysburg Muhabere’sini Birlik Ordusu’nun kazanmasından sonra Abraham Lincoln’ün 1863 yılında seferberlik çağrısında bulunması ile birlikte New York Eyaleti’nde hükümete karşı çıkan isyanı bastırmak üzere yapıldı. Abraham Lincoln, halkı sakinleştirdi ve birliği sağladı. Tarihe geçen konuşma metni, anıt mezarının duvarına bulunmaktadır. |
1867 |
Gettysburg Adliyesi, Amerikan İç Savaşı’nın ardından inşa edildi hizmete sunularak o dönemde önemli davaların görüldüğü bir merkez haline geldi. |
1900 |
Birleşik Krallık’ta, seçme ve seçilme hakkı talep eden 119 kadın, Avam Kamarası’na zorla girmeleri nedeniyle tutuklandı. |
1917 |
Hindistan’ın ilk kadın başbakanı İndira Priyadarşini Gandhi doğdu. (Ölümü: 31 Ekim 1984) Hindistan tarihindeki tek kadın başbakan ve ayrıca en uzun süre görev yapan ikinci başbakandır. Başbakanlıktan önce Dışişleri, İçişler, Savunma, Maliye, Enformasyon ve Yayın Bakanlıkları görevlerinde bulunmuştur. |
1919 | 4. Balıkesir Kongresi toplandı. |
1922 |
Osmanlı tahtının veliahdı olan Abdülmecid Efendi 19 Kasım 1922’de TBMM tarafından halife seçildi. Osmanlı halifeliğine resmen son veren 431 sayılı Kanun’un kabul edildiği 3 Mart 1924 tarihine kadar “halife” unvanını taşıdı. Tarihe “Son Osmanlı Halifesi” olarak geçti. |
1926 | Troçki ve Zinovyev, Sovyetler Birliği politbüro’dan ihraç edildi. Aynı zamanda hukukçu olan Marksist teorisyen Troçki, Stalin ve Mao’nun görüşlerine karşı en önemli muhalefet hareketini oluşturuyordu. Yaşamının bir kısmını Büyükada’da geçirdiği için Adalılar tarafından anma günleri düzenlenmektedir. |
1939 |
Rumen hukukçu, profesör ve devlet başkanı Emil Constantinescu doğdu. Bükreş Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Jeoloji ve Jeofizik Fakültesi’nden mezun oldu. Daha sonra bir jeolog olarak kariyerine başladı. Duke Üniversitesi’nden Jeoloji alanında doktorasını aldı. 1966 yılında Bükreş Üniversitesi Jeoloji Bölümü’nde eğitim vermeye başladı. 1989 Romanya Devrimi’nden sonra, Sivil İttifak’ın kurucu üyesi ve başkan yardımcısı oldu. Romanya’daki muhalefetin ilk çağrışım yapısı olan Demokratik Rumen Anti-Totaliteryen Forum’un başkan yardımcılığı görevinde bulundu. 29 Kasım 1996 – 20 Aralık 2000 tarihleri arasında arasında Romanya Devlet Başkanı olarak görev yaptı. |
1942 | Beslenme, giyecek ve yakacak için Harp Ekonomisi Bürosu kuruldu. |
1946 | Afganistan, İzlanda ve İsveç, İkinci Dünya Savasından sonra kurulan Birleşmiş Milletler Teşkilatına üye oldu. |
1949 |
Türk Kütüphaneciler Derneği kuruldu. Dernek, Türk Kütüphanecilerini bir meslek örgütünün çatısı altında toplayarak, seslerini duyurabilecekleri, sorunlarını tartışabilecekleri, çözüm yolları arayabilecekleri, dostluk ve dayanışma topluluğu oluşturacakları bir ortam yaratmak amacıyla 19 Kasım 1949 tarihinde Adnan Ötüken öncülüğünde kurulmuştu. |
1960 | 1960 Genel Affına Ek olarak ‘113 sayılı Af Kanununun bazı maddelerinin değiştirilmesine ve bu kanuna bazı hükümler eklenmesine dair Kanun‘un mecliste 18 Kasım 1960 tarihinde kabulü gereğince, 15.000 civarındaki tutuklu ve hükümlünün tahliye hazırlıklarına başlandı. Kanun, tutuklu ve hükümlülerin salıverilme işlemlerinin 15 gün içerisinde tamamlanmasını öngörmekteydi ve 22 Kasım 1960 tarihinde resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmişti. |
1967 | TBMM, Hükûmete ülke dışına asker gönderme yetkisi verdi. Donanma alarma geçirildi, Ankara’daki 28. Tümen İskenderun’a hareket etti. |
1974 |
Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) 19 Kasım 1974 tarihinde Üniversitelerarası Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÜSYM) adı altında kuruldu. İdari ve mali özerkliğe sahip bulunan kurum, üniversitelere öğrenci seçme görevi yanında her yıl yaklaşık farklı meslek ve alanlara yönelik 50 sınavı gerçekleştiren bir kuruma dönüştü. Sınavlar ülke genelinde test usulüyle gerçekleştirilmektedir. |
1979 |
Eski milletvekili eve Ortadoğu Gazetesi yazarı İlhan Darendelioğlu, İstanbul’da uğradığı silahlı saldırı sonucunda yaşamını yitirdi. |
1981 |
TKP Tevkifatı’nda tutuklanan ve 2 yıl süreyle ağır işkence altında hapis yapan Şair Enver Gökçe yaşamını yitirdi. Tutukluluğu sırasında ve mahkûmiyet sonrası tutulduğu İstanbul Sirkeci’deki Siyasi Şube’de, Sansaryan Hanı’nın tabutluklarında iki yıl süresince ağır işkence gördü. Fiziksel ve psikolojik sağlığını önemli ölçüde yok eden, pek çok şiirinin ve destanının, Yusuf ile Balaban’ın kaybolmasına da neden olan tutukluluk, hapislik ve sürgünlerin sonunda 1959’da işsiz ve yoksul kaldı. Son yıllarını Ankara’daki bir huzurevinde tamamladı. |
1988 |
Bir Müslüman ülkede başbakanlık yapan ilk kadın Benazir Butto oldu. Butto, Oxford Üniversitesinde Uluslararası Hukuk ve Diplomasi dallarında yüksek lisans eğitimi gördü. Yaşamı bir suikast ile sona erdi. Kendisi gibi hukukçu olan eski Pakistan devlet başkanı ve başbakanı Zülfikar Ali Butto ise 1979 yılında idam edilmişti. |
1990 |
19 Kasım 1990–21 Kasım 1990 tarihleri arasında 34 üye ülkenin katılımıyla Paris Zirvesi toplantı. Yapılan bu toplantı sonucunda “Soğuk Savaş” resmi olarak sona erdirildi, Avrupa için barışa, temel hak ve özgürlüklere, karşılıklı anlayış ve işbirliğine dayalı demokratik bir geleceğin esaslı noktaları imzalanan Yeni Bir Avrupa için Paris Şartı ile tescil edildi. —– NATO ve Varşova Paktı üyesi 22 ülke Paris’te düzenlenen törenle kapsamlı bir silahsızlanmaya yönelik Avrupa Konvansiyonel Kuvvet Antlaşmasını(AKKA) imzaladı ve ortak bir deklarasyonla Bloklararası husumetin sona erdiğini ilan etti. |
1990 |
İstanbul Barosu ile İstanbul Üniversitesi işbirliğinde düzenlenen ve Prof. Dr. Hayrettin Ökçesiz tarafından kurulan Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi(HFSA) Sempozyumlarının ilki “Hukuki Olgular Araştırması ve Hukuk Devleti – Hukuk Devleti Uygulaması ve Görgül (Empirik) Araştırılmasının Bilimsel Temelleri” adıyla 17-19 Kasım 1994 tarihleri arasında düzenlendi. |
1998 |
Muradiye Kültür Vakfı ile bağlantılı şirketlerin Ankara Büyükşehir Belediyesi’nden aldığı usulsüz ihalelerden dolayı 1 haftadır gözaltında olan 21 kişiden 8’i tutuklandı. Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek ise gözaltına alınıp 2 gün sonra serbest bırakıldı. |
1999 |
İstanbul’da toplanan Avrupa ve Güvenlik İşbirliği Teşkilatı Zirvesi’nin son günü, Avrupa Konvansiyonel Kuvvetler Antlaşmasının (AKKA) yeni koşullara uyarlanmış şekli, tarafların liderlerince imzalandı. —- Türkiye, 1999 yılında AGİT Zirvesi’ne ev sahipliği yapmış, 18-19 Kasım 1999’da İstanbul’da yapılan Zirve’de kabul edilen belgeler örgüt müktesebatına katılmıştır. Zirve’de imzalanan Avrupa Güvenlik Şartı (İstanbul Şartı), 21. yüzyılda AGİT bölgesinin güvenlik, barış ve istikrarının güvence altına alınabilmesi için gerekli ilke ve yöntemleri belirlemiştir. İstanbul Şartı’nda, AGİT’in erken uyarı, çatışma önleme, kriz yönetimi ve çatışma sonrası rehabilitasyon alanlarındaki faaliyetlerini daha etkin hale getirmek için AGİT coğrafyasında faaliyet gösteren uluslararası ve bölgesel kuruluşlar arasında İşbirliğine Dayalı Güvenlik Platformu (Platform for Cooperative Security), Süratli Uzman Yardım ve İşbirliği Ekipleri (Rapid Expert Assistance Cooperation Teams/REACT) gibi mekanizmalar geliştirilmiştir. |
2000 | Kadınlar Dünya Zirvesi Vakfı (WWSF) 2000 yılında, 19 Kasım gününü ‘Dünya Çocuk İstismarı Önleme Günü’ olarak ilan etmiştir. |
2004 | AB üyesi 21 ülkenin piskoposlarından oluşan AB Piskoposlar Komisyonu (COMECE) Türkiye’yle katılım müzakerelerinin başlaması için koşul konulmasını istedi. Açıklamada, dini bir sakınca görülmediği, ancak insan hakları konusunda daha fazla açılım istenmesi gerektiği savunuldu. |
2004 | Avrupa Gençlik Bilgi Şartı (Avrupa Gençlik Bilgilendirmesi Şartı-European Youth Information Charter), 19 Kasım 2004 tarihinde Slovakya Cumhuriyeti’nin başkenti Bratislava’da ERYICA-(The European Youth Information and Counseling Agency) Avrupa Gençlik Bilgilendirmesi ve Danışmanlık Ajansı’nın 15. Olağan Genel Kurulu’nda kabul edilmiştir. Şartnamede yazan ilkeler Avrupa’da “Gençlik Bilgilendirmesi” ilkelerinin belirlenmesinde ve uygulanmasında en önemli ve en güncel kaynak olarak kabul edilmektedir. |
2011 | Ulusal Geçiş Konseyi’ne bağlı güçler Libya’nın öldürülen lideri Muammer Kaddafi’nin oğullarından Seyfülislam Kaddafi’nin yakalanarak tutuklandığını açıkladı. Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) savcıları, Libya Adalet Bakanlığı yetkililerinin Seyfülislam’ın tutuklandığını teyit ettiklerini bildirdi. Seyfülislam Kaddafi, yakalandıktan sonra ülkenin batısındaki Zintan kentine götürüldü. Libya Başbakanı Abdürrahim El Kib, Seyfülislam Kaddafi’nin Libya’da yargılanacağını söyledi. |
2014 | Bolu Cumhuriyet savcısı Zekeriya Öz, 25 Eylül 2014 tarihli “Utanmasını bilmeyen savcı” yazısı nedeniyle Posta gazetesi yazarı Nedim Şener hakkında Bakırköy Asliye Hukuk Mahkemesi’nde 30 bin TL’lik tazminat davası açtı. Yazarla ilgili açılan soruşturmanın da devam ettiği bildirildi. |
2015 | Taraf Gazetesi muhabiri Aysun Yazıcı hakkında, yolsuzluk operasyonunda tutuklanan Türkiye Halk Bankası eski genel müdürü Süleyman Aslan ile ilgili haberde “soruşturmanın gizliliğini ihlal ettiği ve “adil yargılamayı etkilediği” iddiasıyla ve 8,5 yıl hapis istemiyle İstanbul Anadolu Asliye Ceza Mahkemesi’nde dava açıldı Yazıcı’nın 31 Ekim 2016’da Sabiha Gökçen Havalimanı’nı kullanarak yurtdışına çıktığı belirlendi. |
2015 | Hukukçu ve ilahiyatçı Prof. Dr. Yaşar Nuri Öztürk, 14 Haziran 2015 tarihinde katıldığı bir televizyon programında, yaptığı konuşmada sonrası yapılan suç duyurusu üzerine, hakkında “Halkı kin ve düşmanlığa tahrik” suçundan açılan soruşturma kapsamında İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Basın Suçları Bürosu savcısına ifade verdi. |
2015 | Bakırköy 12. Asliye Ceza Mahkemesi, Soma’da 301 madencinin ölmesinden sonra “Çocuklar Tayyip Erdoğan’ın mitingine otobüsle taşınan işçiler. Bu olan biten gayet normaldir hatta müstahaktır bile denilebilir” diyen ve AK Parti Manisa İl Başkanlığı’nın şikayetiyle hakaretten yargılanan gazeteci-yazar Yılmaz Özdil için zorla getirme kararı çıkardı. |
2015 | CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun, “Altın kaplamalı klozet, kendisine 1100 odalı saray yaptıracağına bu ülkede 17 milyon yoksul olduğu hiç aklına gelmiyor mu?” ve “Altın klozetli tuvalet dedin onu da aldın, saraylar dedin onu da aldın” gibi açıklamaları nedeniyle Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Ankara 27 Asliye Hukuk Mahkemesi, açtığı 100 bin TL’lik tazminat davasını reddedildi. |
2015 | Ankara 21. Asliye Hukuk Mahkemesi, “İsviçre’de 3,48 milyar dolar! İsviçre’de 3105 Türk hesabı” haberi nedeniyle Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kişilik haklarına saldırı suçlamasıyla 20 bin TL talep ettiği Rotahaber.com sitesinin 8 bin TL tazminat ödemesine karar verdi |
2018 | Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 36’ncı Maddesi uyarınca, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde görülmekte olan Kavala/Türkiye davasına müdahil olarak gözlemlerini Mahkeme’ye sunma kararı aldığını 19 Kasım 2018 tarihinde bildirdi. |
2020 | Eski TBMM Başkanı ve Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Kurulu (YİK) üyesi Bülent Arınç, 19 Kasım’da katıldığı bir televizyon programında Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş’ın tutukluluğunu eleştirerek Kavala’nın hala tutuklu olmasına ise “hayret ettiğini” söyledi. Cumhurbaşkanından gelen tepkiler üzerine 20 Kasım’da istifa etmek zorunda kaldı. |
2020 | BirGün gazetesi eski sorumlu müdürü Uğur Koç, internet sitesi eski müdürü Mustafa Kömüş ve gazete imtiyaz sahibi İbrahim Aydın’ın eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın şikayetiyle yargılandıkları davada İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi beraat kararı verdi. Sanıklar, “Ekşi Sözlük’teki Berat Albayrak-Özge Ulusoy başlığı kaldırıldı” haberi nedeniyle “kamu görevlisine görevinden dolayı alenen hakaret” iddiasıyla yargılanıyordu. |
2023 | Rengarenk Umutlar Derneği (RUMUD) ve Mezopotamya Psikiyatrisiler Derneği (DER-MEZ) tarafından kurulan, çocuk hak ihlallerinin izlendiği, raporlandığı ve görünür kılınmasına dair çalışmaların yürütüleceği ‘Helin Hasret Şen Çocuk Hakları Akademisi’ açıldı. |
2023 | Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink’i katletmesi nedeniyle 16 yıl hapiste kaldıktan sonra 15 Kasım 2023’te Bolu F Tipi cezaevinden koşullu salıverilme kapsamında tahliye olan Ogün Samast hakkında yeni bir iddianame hazırlandığı öğrenildi. İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nin suç duyurusunda bulunması üzerine İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nca hazırlanan iddianamede Samast’ın “silahlı terör örgütüne üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek” suçundan 7 yıl 6 aydan 12 yıla kadar hapsinin istendiği açıklandı. İddianame, incelenmek üzere İstanbul 2. Çocuk Ağır Ceza Mahkemesine gönderildi. |
2023 | Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı farklı kuruluşlardan ekipler, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) liderliğinde Gazze’de bulunan Şifa Hastanesi’nde değerlendirmelerde bulundu. DSÖ, “Güvenlik durumundan kaynaklanan zaman kısıtlamaları nedeniyle ekip, ‘ölüm bölgesi’ ve ‘vahim’ olarak tanımladıkları hastanede sadece bir saat geçirebildi. Ekip hastanenin girişinde bir toplu mezar gördü ve 80’den fazla kişinin burada gömülü olduğu söylendi.” şekline açıklama yaptı. |