2 Şubat – Hukuk Takvimi

137

Roma imparatoru Didius Julianus (Marcus Didius Salvius Julianus Severus) doğdu. (2 Şubat 137–1 Haziran 193) 28 Mart 193-1 Haziran 193 tarihleri arasında görev yaptı. Senatoda kabul edilen bir önerge sonucunda kendisinden sonraki imparator Septimius Severus tarafından ölüme mahkûm edildi. Kafası kesilerek infaz edildi.

1207

Vizigotların sekizinci kralı II.Alaric, Roma hukukunun bir koleksiyonu olan Kanunlar Kitabını (Lex Romana Visigothorum) ilan etti. Roma hukukçuları tarafından derlenen, piskoposları ve soylularının onayıyla kabul edilen bir Roma hukuku koleksiyonudur ve Roma Hukukunun günümüze ulaşması bakımından önemli bir kaynaktır. Orta Çağ boyunca önemini korumuş ve Roma hukukunun Batı Avrupa hukukuna girmesine yardımcı olmuştur. Roma Hukukunun özeti olan eseri düzenleyen ve dağıtan Alaric’in şansölyesi Anian’ın adıyla Breviarium Aniani olarak da anılmıştır.

506

Bugünün Estonya ve Letonya bölgelerini içine alan Terra Mariana (Livonya) kuruldu. 1561’de Livonya Savaşından sonra Terra Mariana’nın varlığı sona erdi.

1438

Transilvanya köylü isyanının dokuz lideri Torda’da idam edildi. İsyanı yöneten György Dózsa (1470-1514) önderliğindeki Transilvanyalılar, asillere karşı köylü ayaklanmasını yönetmiş, isyanın sonunda yakalanmış, işkence görmüş ve dava arkadaşlarıyla beraber idam edilmiştir.

1848

Meksika-Amerika arasındaki savaşı sona erdiren Guadalupe Hidalgo Antlaşması imzalandı. Antlaşmayla Rio Grande ve Gila nehirleri ABD ile Meksika arasında sınır kabul edildi, ABD, 15 milyon dolar karşılığında bugünkü Arizona, Kaliforniya, Colorado’nun batısı, Nevada, New Mexico, Teksas ve Utah’ı kapsayan 1.360.000 km²lik bir alanı Meksika’dan adı. ABD’nin kıtadaki yayılması, 1853’teki Gadsden Alımı’yla kazanılan topraklar dışında, tamamlanmış oldu.

1849

Amerikalı hukukçu ve siyasetçi William Jay Gaynor doğdu. (Ölümü: 10 Eylül 1913) Devlet okuluna gitti ve ardından Whiteboro Ruhban Okulu’nu bitirdi. Avukatlık yapacağı New York’a gelmeden önce Boston’da devlet okulunda öğretmenlik yaptı. Horatio ve John Seymour hukuk firmasında çalıştıktan sonra 1875 yılında Baro’ya kabul edildi. Belediye Başkanlığı teklifini reddederek 1893-1909 yılları arasında New York Yüksek Mahkemesi‘nde yargıç olarak görev aldı. 1905’te Temyiz Bölümüne atandı. Yeniden gelen teklifi kabul etti ve 1910-1913 yılları arasında New York Belediye Başkanlığı yaptı. Reformist bir belediye başkanı oldu, göreve geldikten kısa bir süre sonra, üst düzey hükümet görevlerini uzmanlara teslim etti. Patronaj, torpil ve nepotizmi etkin bir şekilde engelledi. 9 Ağustos 1910 tarihinde eski bir belediye çalışanının düzenlediği suikasttan sağ kurtuldu ancak konuşma yetisini kaybetti.  1913’te bir şezlongda dinlenirken aniden yaşamını yitirdi.

1856

1856- Osmanlı Devleti ve müttefikleri; İngiltere, Fransa ve Piyamonte Krallığı ile Rusya arasındaki Kırım Savaşı’nı sona erdiren Viyana Protokolü imzalandı

1873

Alman hukukçu ve diplomat Konstantin von Neurath doğdu. (Ölümü: 14 Ağustos 1956) Friedrich Wilhelm Üniversitesi ve Tübingen Üniversitesi’nde hukuk okudu. Mezun olduktan sonra  yerel bir hukuk firmasında çalıştı. 1901’de  Dışişleri Bakanlığında çalıştı. 1903 yılında Muavin Konsolos oldu. 1909 yılında Londra’da Alman büyükelçiliğine atandı. ı. Dünya Savaşında ağır yaralanması üzerine kendisine 1914 yılında Demir Haç madalyası verildi. 1914’ten 1916’ya kadar İstanbul’da büyükelçilik müşaviri oldu. 1919 yılında Kopenhag elçiliğine atandı. 1922 yılından 1930 yılına kadar Roma’ya büyükelçi oldu. 1932 yılında Almanya’ya geri çağrıldı ve Haziran aylarında Başbakan Franz von Papen’in altında Baronlar Kabinesinde Dışişleri Bakanı oldu. 1937 yılında Nazi Partisi’ne üye oldu. Kendisine Altın Parti Rozeti verildi ve SS-Gruppenführer onursal unvanı verildi. Adolf Hitler’in emriyle Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk‘ün cenaze töreninde Nazi Almanyası’nı temsil etti. Nürnberg Mahkemelerinde savaş suçlusu olarak yargılandı. Saldırganlıkla savaş yürütmek, savaş planlama, insanlığa karşı savaş suçları ve barışa karşı suç işlemek için komplo kurmak suçlamaları ile 15 yıl ağır hapse mahkûm edildi ama sağlık sorunları göz önünde bulundurularak Kasım 1954’te tahliye edildi. 14 Ağustos 1956’da yaşamını yitirdi.

1880

Cadde ve sokakların gece aydınlatılması uygulamasına ilk defa Hindistan Wabash’ta başlandı.

1891

İtalyan hukukçu ve politikacı Antonio Segni doğdu. (Ölümü: 1 Aralık 1972) Sassari Üniversitesi’nde hukuk eğitimi gördü. İtalyan Halk Partisi’ne katıldı ve 1923’ten 1924’e kadar ÜFE’nin ulusal meclis üyeliğinde bulundu. 1920’de medeni usul hukuku alanında profesör oldu. Perugia ve Roma dahil olmak üzere çeşitli üniversitelerde ders verdi. 1942’de Hıristiyan Demokratların kurucularından biri oldu. 1944’ten 1946’ya kadar Ziraat Müsteşarlığı görevinde bulundu. 1946’da Kurucu Meclis’e milletvekili seçildi. 1946’dan 1951’e kadar Tarım ve Orman Bakanlığı ve 1951’den  1953’e kadar Eğitim Bakanlığı yaptı. 1958 yılında İtalya Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcısı ve Savunma Bakanı oldu.  1960 yılında  Dışişleri Bakanı olarak çalıştı. 11 Mayıs 1962–6 Aralık 1964 tarihleri arasında Cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.

1913

Japon çiftçi ve filozof Masanobu Fukuoka dünyaya geldi. (2 Şubat 1913 – 16 Ağustos 2008) Yerel kültürlerin toprağı sürmeden ve ilaç kullanmadan uyguladığı geleneksel organik tarımı savundu ve Doğal Tarım Felsefesini geliştirdi. İnsanlar üzerindeki etkisi tarımın ötesine geçerek bir doğal beslenme ve yaşam hareketini oluşturdu. Doğanın ilkelerini gözeterek yaşamanın gerekliliğini savundu. Mart 1997’de Rio de Janeiro’da, Dünya Zirvesi+5 forumu kendisini Dünya Meclisi Ödülü’ne layık gördü. 16 Ağustos 2008’de yaşamını yitirdi.

1920

Estonya ile Rusya arasında Tartu Barış Antlaşması imzalandı. Estonya Bağımsızlık Savaşı’nı sona erdiren antlaşmadır. Antlaşma ile birlikte Sovyet Rusya, Estonya’nın bağımsızlığını tanıdı ve üzerindeki tüm haklarından vazgeçti.

1919

İttihat ve Terakki Fırkası kapatılarak mallarına el konuldu.

1921

TBMM tarafından 2 Nolu yasa olarak kabul edilen ve 2 Şubat 1921 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan Hıyanet-i Vataniye Kanunu 12 Nisan 1991 tarih ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu düzenlemesiyle yürürlükten kaldırıldı. Günümüzde, Türk ceza hukukunda vatana ihanet suçu tanımlanmamıştır.

1925

1925’ten beri yürürlükte olan Takrir-i Sükûn Kanunu’nun yürürlük süresi iki yıl daha uzatıldı. 4 Mart 1929’da ilga edildi.

1928

• Hukukçu ve 1988’den Temmuz 1989’a kadar İtalya Başbakanı olarak görev yapan Luigi Ciriaco De Mita dünyaya geldi. (2 Şubat 1928-26 Mayıs 2022)

• Prof. Dr. İsmail Türk, 2 Şubat 1928’de Kula’da doğdu. 31 Aralık 1981’de  2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile kurulan SPK’nın ilk başkanı olarak göreve atandı.

1933

Adolf Hitler, Almanya parlamentosunu feshetti.

1935

İlk yalan makinesi, Leonarde Keeler tarafından denendi.

1935

2 Şubat 1935 Ayasofya Müzesi halka açıldı, tarihin ve insanlığın ortak mirası olarak koruma altına alındı. Danıştay 10’uncu Dairesi, 10 Temmuz 2020’de aldığı kararla, Ayasofya’nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını iptal etti. 24 Temmuz 2020’de cami olarak tahsis edildi. 10 Temmuz 2020’de imzalanan 2729 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Ayasofya’nın Diyanet İşleri Başkanlığı’na devri ve ibadete açılması kararlaştırıldı.

1952

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın tıp doktoru ve tıp eğitimi veren ilk kadın olan Safiye Ali dünyaya geldi. (2 Şubat 1894, İstanbul – 5 Temmuz 1952, Dortmund)  Mesleki çalışmalarının yanı sıra İstanbul’da başlayan feminist harekete katılarak Türk kadınının seçilme hakkı için mücadele etti. Türk Kadınlar Birliği’nin Sıhhiye Komisyonu başkanlığını üstlenerek fuhuşla mücadele için çalıştı. Kanser teşhisi konulması üzerine Türkiye’den ayrılarak Almanya’ya yerleşti. 5 Temmuz 1952’de Dortmund’da 58 yaşında yaşamını yitirdi.

1966

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyeleri, laikliğe aykırı tutum ve gelişmelere karşı Ankara Üniversitesi SBF ve Hukuk Fakültesi öğretim üyelerince yayınlanan uyarı mahiyetindeki  bildirileri destekleyen yeni bir bildiri yayınladı.

1967

Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına, Başbakanlık Özel Teknik Müşaviri Turgut Özal getirildi.

1970

Britanyalı filozof, matematikçi, tarihçi ve toplum eleştirmeni Bertrand Arthur William Russell, yaşamını yitirdi. (18 Mayıs 1872 – 2 Şubat 1970)

1971

Sulak alanların korunması ve sürdürülebilir kullanımı için uluslararası Ramsar Sözleşmesi  İran’da imzalandı.

1971

• Anayasa Mahkemesi, 1971/13 sayılı kararı ile, siyasi partilere hazine yardımı yapılmasını, 1961 Anayasası’nın 12., 55. ve 56. maddelerine aykırı bularak 1219 sayılı kanunun tüm maddelerini iptal etti.

•  Manisa’nın Gördes ilçesi Çiçekli köyünde Süleymancılık tarikatının inşa ettirdiği ve 3 yıldır faaliyette olan Kur’an Kursu’nun hocasının evine baskın yapan kaymakam ve jandarma komutanına taşlarla saldırdıkları için gözaltına alınan köylülerden 19’u tutuklandı.

1974

Bilimsel gelişmeye ilişkin araştırma programlarıyla ün kazanmış olan çağdaş bilim felsefecisi İmre Lakatos yaşamını yitirdi. (9 Kasım, 1922 – 2 Şubat, 1974)

1981

Millî Güvenlik Konseyi, eski sosyal güvenlik bakanlarından Hilmi İşgüzar‘ı, hakkındaki iddiaların incelenmesi için Yüce Divan’a sevk etmeyi kararlaştırdı.

1984

Ücretlilere Vergi iadesine ilişkin Kanun kabul edildi. Böylece 1 Ocak 1984 tarihinden itibaren ücretlilerin, memurların, emeklilerin, bunların eş ve çocuklarının ve bakmakla yükümlü olduğu yakınlarının kira giderleri hariç, ev eşyaları, yiyecek ve giyecek için yaptıkları harcamalar ile eğitim ve sağlık harcamaları vergi iadesine tabi olacak.

1986

 Halk Gücü Devrimi’nden sonra Filipinler yeni bir anayasa kabul etti.

1987

• Yeni Gündem Dergisi Yazı İşleri Müdürü Cengiz Turhan aleyhine derginin 41, 42 ve 46. sayılarında Yılmaz Güney’le ilgili haber ve fotoğraflara yer vermekle OHAL Kanunu ve 1983 tarihli sıkıyönetim yasağını ihlal etmekten dava açıldı.

• İlhan Selçuk ve Cumhuriyet Gazetesi Yazı İşleri Müdürü Okay Gönensin hakkında, Selçuk’un “Hülle Partisi” başlıklı köşe yazısında 12 Eylül’ü ve Milli Güvenlik Konseyi üyelerini kötülediği iddiasıyla 6 aydan 2 yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı.

•  Ali Özgentürk’ün “Su da Yanar”adlı filmi, “Türk polisini küçük düşürücü ve ülke bütünlüğünü bozmaya yönelik sahneler bulunduğu” gerekçesiyle valilikçe yasaklandı.

1989

Yeşilyurt köylülerine dışkı yedirdiği iddialarının muhatabı binbaşının görev yeri değiştirildi, İçişleri Bakanlığı’ndan 2 başmüfettiş Cizre’ye gönderildi.

1991

Silopi ve Cizre’ye gazetecilerin girmesi yasaklandı.

1995

İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi, Düşünce Özgürlüğü ve Türkiye adlı kitabı toplatma kararı aldı. Kitabın dağıtıma verildiği gün toplatma kararı alındı. Eser, yirmi yazarın, 4 Ekim 1994 günü bir araya gelerek bir basın duyurusu ile duyurdukları “Düşünceyi Açıklama Özgürlüğü ve Türkiye” başlıklı bildirilerini basına göndermeleri ve bu konuda yazılar yazılarak bir kitap çıkarılmasına karar vermeleri ile oluşmuştu. Düşünce Özgürlüğü ve Türkiye kitabının geliri üç kuruluşa bırakılacaktı: Türkiye Yazarlar Sendikası, PEN Yazarlar Birliği ve Edebiyatçılar Derneği.

1995

Özgür Ülke gazetesi “kapatılan Özgür Gündem gazetesinin devamı olduğu” gerekçesiyle kapatıldı.

2001

TAYAD’lı aileler, Kandıra F Tipi Cezaevi’ndeki mahkumlara işkence yapıldığı gerekçesiyle suç duyurusunda bulundu

2004

Konya’nın Selçuklu ilçesinde bulunan 11 katlı Zümrüt Apartmanı, yapım hatası nedeniyle çöktü: 92 kişi öldü. Olayın ardından, sorumlular hakkında soruşturma başlatıldı ve birçok kişi hakkında dava açıldı. 6 Şubat 2004’te binanın müteahhidi Ali Vedat Kaya ve taşeron İsmail Hakkı Canlıer, 17 Mart 2004 tarihinde ise proje sorumlusu Halil İbrahim Elliki tutuklandı. 18 Mart 2004’te Konya Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından bu kişiler ve 3 belediye görevlisi hakkında dava açıldı. Konya 3. Ağır Ceza Mahkemesi, sanıkları ‘dikkatsizlik ve tedbirsizlik sonucu birden fazla kişinin ölümüne neden olma’ suçundan mahkûm etti. Belediye Başkanı hakkında dava açılmadı. Apartmanın enkazında her yıl anma töreni yapıldı.

2006

Yüce Divan’da yargılanan eski Başbakan Mesut Yılmaz’ın işveren Korkmaz Yiğit’ten 14 milyon dolar rüşvet aldığı iddiası düştü.

2007

Birleşmiş Milletler “İklim Raporu” açıklandı. Küresel ısınmanın insan yaşamını tehdit ettiği uyarısı yapıldı.

2009

• Ergenekon davası kapsamında 41’i tutuklu 86 sanığın yargılandığı davanın 46. duruşmasında ifade veren Sami Hoştan, “Susurluk kazasındaki kayıp çanta bende.” dedi.

• Libya lideri Muammer Kaddafi, 53 üyeli Afrika Birliği’nin yeni lideri olarak seçildi.

2010

AİHM, Sinan Işıkîn açmış olduğu davada, nüfus cüzdanında “din” ibaresinin yer almasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırı olduğuna hükmetti. Mahkeme, kimliklerdeki “Din” hanesinin 2006’dan beri isteğe bağlı olarak boş bırakıldığı yönündeki savunmayı haklı bulmayarak “dine ayrılan hanenin iptal edilmesinin tespit edilen ihlalin telafisi için uygun bir çözüm yolu oluşturacağı kanaatine varmaktadır.” şeklinde hüküm kurdu.

2011

• Azerbaycan ve Türkiye arasında imzalanan Stratejik İşbirliği Antlaşması 2 Şubat 2011 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylanarak Resmi Gazetenin 28 Mayıs 2011 tarihli sayısında yayınlandı.

• Kazakistan Cumhuriyeti Anayasasında  değişiklik ve ilaveler yapıldı.

•  İçişleri Bakanı İdris Naim Şahin, Hrant Dink Cinayeti soruşturması kapsamında tartışılan isim Ramazan Akyürek’i, Emniyet Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu Başkanlığına atadı. Eski İstihbarat Daire Başkanı Akyürek daha sonraki yıllarda sanık olduğu Hrant Dink Davasında 45 yıl hapis cezası aldı. 

2015

Mısır’da Kirdase’deki polis merkezine saldırmakla suçlanan darbe karşıtı 183 sanık hakkında idam kararı verildi.

2016

DHKP/C militanları oldukları ve Sabancı suikastı faili olarak 20 yıldır arandıkları öne sürülen  İsmail Akkol ile Fadik Adıyaman Yunanistan’ın Sisam adasından Kuşadası kıyılarına geçtiklerinin tespit edilmesi üzerine Söke otogarında yakalanandı.

2025

• Martı Tag Şoförünü Alıkoyan 4 Taksici Tutuklandı.

• İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, İzmir merkezli 13 ilde vatandaşları arayıp ‘Hakkınızda icra davası var’ diyerek dolandıran organize suç örgütüne yönelik düzenlenen ‘Hücre-7’ operasyonlarında örgüt elebaşının da aralarında bulunduğu 88 şüphelinin yakalandığını, 61’inin tutuklandığını açıkladı.

• Gezi Davası‘nda tutuklanan ve halen Silivri’deki Marmara Cezaevi’nde bulunan şehir plancısı Dr. Tayfun Kahraman, BirGün gazetesine mektup gönderdi: “Toplumsal adalet can çekişirken tutsaklığın yarası kabuk bağlamıyor.”

• Avrupa Birliği; yapay zeka sistemlerinin, sosyal puanlama, bireylerin profillerine göre suç eğilimlerini tespit etme, duygu tanımlama, davranış analiz etme, bireyleri biyometrik verilere göre kategorize etme gibi çeşitli alanlarda kullanımını yasakladı. AB Yapay Zeka Yasası, 1 Ağustos 2024’te yürürlüğe girmişti. AB yasasının genel amaçlı yapay zeka modellerine yönelik kuralları ve yükümlülükleri 1 Ağustos 2025’te başlayacak.

• Muğla’da 2020 yılında kaybolduktan 5 gün sonra varile koyulup, yakılarak öldürülmüş halde bulunan Pınar Gültekin‘in katil zanlısı Cemal Metin Avcı’ya verilen ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, Yargıtay tarafından sanık lehine bozuldu.

• Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, Silivri Cezaevi’nde tutuklu bulunan Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ, Esenyurt Belediye Başkanı Ahmet Özer, Beşiktaş Belediye Başkanı Rıza Akpolat, Halk TV Genel Yayın Yönetmeni Suat Toktaş, Avukat Fırat Epözdemir ve Gezi Davası’nda hüküm giyen Osman Kavala, Can Atalay ve Tayfun Kahraman’ı ziyaret etti.