Hukuk Ansiklopedisi
22 Kasım – Hukuk Takvimi
| 1220 | Yaptığı hukuk reformları ile bilinen Roma İmparatoru II. Friedrich ((26 Aralık 1194 – 13 Aralık 1250) 22 Kasım 1220’de Kutsal Roma Germen İmparatoru oldu ve Papa III. Honorius tarafından törenle imparatorluk tacı giydirildi. Büyük babası II. Rugerro’nin 1140’ta başlattığı “Ariano Assis” adı verilen seri hukuk reformu sürecini devam ettirerek hukuk sistemini güçlü temellere oturttu. II. Friedrich’in pekiştirdiği bu hukuk reformunun ilk kısmı 1220’de imparatorluk tacını giymesinden hemen sonra hazırlanan “Capua Assisleri” adli kanunlar ile başladı ve en gelişmiş meyvesini 1231’de kanunlaştırılan “Malfi Esas Kanunu” veya diğer adı ile “Liber Augustalıs” kanunu ile aldı. Ülkenin kanunlarının hep birlikte yazılıp toplanması ile ortaya çıkan hukuk sistemi ve külliyat Orta Çağ için çok ileri bir hukuk anlayışını doğurarak etkilerini günümüze kadar sürdürdü. Bu hukuk sistemini ortaya çıkaran kanunlar Avrupa hukuku ve kanunları için bir örnek teşkil etti. Bu kanunlarla Sicilya Krallığı bir mutlak monarşi olmaya devam etti ancak devletin kanun ve kuralları açık bir şekilde ilan edildi. “Malfi Esas Kanunu” küçük değişikliklerle 1819’a kadar Sicilya hukukunun temelini oluşturmaya devam etti. |
| 1819 | İngiliz yazar, çağdaş romanın en belirleyici özeliklerinden olan psikolojik çözümlemenin öncüsü George Eliot doğdu. (Ölümü: 22 Aralık 1880) Edebiyat yaşamına eleştirmen ve çevirmen olarak başladı. 1859’da yayımlanan ilk romanı Adam Bede’de gözlenen, günlük yaşamı gerçekçi ayrıntılarla yansıtma yeteneği bundan sonraki yapıtlarının başlıca özelliği oldu. Eliot yazmaktaki amacının “tozlu sokaklardan ve tarlalardan gelen etten kemikten insanların” yaşamlarını yansıtmak olduğunu söyledi. |
| 1852 | Fransız diplomat ve siyasetçi Paul d’Estournelles doğdu. (Ölümü: 15 Mayıs 1924) Lycée Louis-le-Grand’da hukuk ve Doğu dilleri okudu. 1876’da diplomatik bir kariyere başladı. İlk diplomatik görevlerini Karadağ, Osmanlı İmparatorluğu, Hollanda, Büyük Britanya ve Tunus’ta yaptı. 1904’te Senatoya girdi. Üçüncü Cumhuriyet’in sömürge politikasına sürekli olarak karşı çıkarak sömürge meseleleriyle ilgilendi . Fransız parlamentosundaki sömürge koltuklarının ortadan kaldırılmasını savundu. Özellikle Madagaskar’da Fransız sömürge yönetiminin kurulmasına ve Büyük Güçlerin Çin’i parçalamasına şiddetle karşı çıktı. Kendini uluslararası ilişkileri iyileştirmeye adadı ve 1900’da Daimi Tahkim Mahkemesi üyeliği görevine geldi. Fransa’yı 1898 ve 1907 Lahey Barış Konferansında temsil etti. Uluslararası tahkim savunuculuğu dolasıyla 1909’da Nobel Barış Ödülünü kazandı. |
| 1891 | Yahudi kökenli Amerikalı modern propagandanın kurucusu Edward Louis Bernays doğdu. (Ölümü: 9 Mart 1995) Psikoloji bilimci ve psikanaliz’in kurucusu Sigmund Freud’un yeğenidir. Bernays toplum ve ikna psikolojine çok farklı bir perspektifden bakarak 1929’da ‘Torches of Freedom’ başlığı ile yaptığı propagandada sigara içmeyi teşvik etti ve tütünün dünya piyasasında önem kazanmasını sağladı. Kadınların sigara içmesinin bir tabu olduğu yıllarda Bernays’in, bir grup kadının eline sigaralar vererek yaptırdığı yürüyüş, halkla ilişkiler dünyasında efsaneleşmiş bir eylem oldu. Bernays’in yarattığı düşünce eğer bir kadın sigara içiyorsa, bu onun daha güçlü ve bağımsız olduğunun kanıtıdır şeklindeydi. Bu eylemin sonunda sigaranın ateşi ‘özgürlük meşalesi’ olarak anıldı ve kadınlara sigara satışı artmaya başladı. 1954’de CIA tarafından planlanan Guatemala devleti hükümetinin devrilmesinde yaptığı zekice propagandalarla ün kazandı. Procter & Gamble ve General Electric dahil onlarca büyük Amerikan şirketinin, devlet kurumlarının, politikacıların, şovmenlerin ve birçok kâr amacı gütmeyen kuruluşların reklam propagandalarını yaptı. |
| 1916 | Amerikalı gazeteci ve roman yazarı Jack London (John Griffith London) yaşamını yitirdi. (Doğumu: 12 Ocak 1876) Vahşetin Çağrısı, Martin Eden, Demir Ökçe, Beyaz Diş ve Deniz Kurdu başta olmak üzere elliden fazla kitap yazdı. Dünya ticari dergi romanının öncüsü ve yazarlıktan yüksek gelir elde edebilen ilk Amerikalılardan oldu. Kariyeri boyunca defalarca intihalden suçlandı. 22 Kasım 1916’da, çiftliğinde yaşamını yitirdi. |
| 1940 | II. Dünya Savaşı’nın Balkanlar’a sıçraması üzerine İstanbul, Kocaeli ve Trakya illerinde sıkıyönetim ilan edildi. |
| 1943 | Lübnan, Fransa’dan bağımsızlığını kazandı. |
| 1944 | Fransız siyasetçi Joseph Caillaux yaşamını yitirdi. (Doğumu: 30 Mart 1863) École des Sciences Politiques‘de hukuk okudu. 1888’de maliye müfettişi olarak kamu hizmetine girdi ve resmi kariyerinin çoğunu Cezayir’de geçirdi. Languedoc bağcılarının 22 Mayıs 1907’deki isyanı sırasında şarap sahtekarlığıyla ilgili bir yasa tasarısı sundu. Parlamentoya sunulan metin, şarap yetiştiricileri tarafından hasatlarının yıllık beyanını, ikinci aşama tatlandırmanın yasaklanmasını şeker alımlarının kontrolünü ve vergilendirilmesini sağladı. 1911’de başbakan oldu başbakanlığı sırasında Almanya ile bir uzlaşma politikası destekledi ve 1911 İkinci Fas Krizi sırasında barışın korunmasını sağladı. I. Dünya Savaşı sırasında Meclis’teki barış partisinin lideri oldu. 1917’de vatana ihanetten tutuklandı. Senato Yüksek Mahkemesi tarafından vatana ihanetten suçlu bulundu ve üç yıl hapis cezasına çarptırıldı. Ayrıca beş yıl boyunca Fransız topraklarında ikamet etmesi yasaklandı ve on yıl boyunca medeni haklardan mahrum bırakıldı. Savaştan sonra yeniden itibarı iade edildi ve 1920’lerin sol kanat hükümetlerinde görev yaptı. |
| 1946 | Hukukçu ve Alman Nazi politikacısı Otto Georg Thierack yaşamını yitirdi. (Doğumu: 19 Nisan 1889) Leipzig Üniversitesinde hukuk eğitimi gördü. Saksonya’da deneme hakimciliği yaptı. 1 Ağustos 1932’de NSDAP’ye üye oldu. 1933’te Saksonya adalet bakanlığına yükseldi ve 1935’te Reichsgericht eş başkanı ve 1934’te kurulan Volksgerichtshof’un başına geçti. 1942’de Otto Georg Thierack Nazi Almanyası’nın Adalet Bakanlığı’na geçti. 27 Ağustos’ta Alman Hukuk akademisinin başkanı oldu ve bu mevki’de birçok insanın özellikle Vernichtung durch Arbeit aksiyonuyla ölümünden sorumluydu. Heinrich Himmler ile yaptığı bir konuşma sonrasında yazdığı bir makalede Yahudi, Çingene, Rus ve Ukraynalıların üç sene üzerinde bir suç işledikleri zaman bu aksiyonla öldürülmelerini talep etti. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Batılı Müttefik Devletler tarafından tutuklanınca kendini zehirleyerek intihar etti. |
| 1948 | İkinci Türkiye İktisat Kongresi toplandı. Kongrede, devletçilik politikası eleştirildi, özel girişimciliğin teşviki istendi. |
| 1949 | Fransız ceza avukatı Olivier Metzner dünyaya geldi. (Ölümü: 17 Mart 2013) Franz Kafka okuduktan sonra hukukla ilgilenmeye başladı. |
| 1950 | Hukukçu, diplomat ve siyasetçi Volkan Bozkır doğdu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. 1972 yılında Dışişleri Bakanlığı’na girdi. 1987-1989 yılları arası Başbakan Turgut Özal‘ın Dışişleri Danışmanlığını, 1989-1992 yılları arasında New York Başkonsolosluğu görevini ve 1992-1996 yılları arasında Turgut Özal ve Süleyman Demirel’in Özel Kalem Müdürlüğü ve Dışişleri Başdanışmanlığı görevlerini yürüttü. Bükreş Büyükelçiliği, Avrupa Birliği Siyasi İşlerden sorumlu Genel Sekreter Yardımcılığı, Dışişleri Bakanlığı müsteşar yardımcılığı ve 2005-2009 yılları arasında Büyükelçi unvanıyla Avrupa Birliği nezdinde Türkiye Daimi Temsilciliğinde görevlerinde bulundu. 2019’da 75. Dönem Birleşmiş Milletler Genel Kurul Başkanlığı için Türkiye adına aday gösterildi ve Türkiye’den bu göreve seçilen ilk isim oldu. |
| 1950 | Dünya Barış Konseyi, şair Nazım Hikmet, Pablo Picasso, Pablo Neruda, Paul Robeson ve Wanda Jakubowska’ya Uluslararası Barış Ödülü verdi. |
| 1952 | Daha sonra avukatlık da yapan Hüseyin Üzmez isimli lise öğrencisi 22 Kasım 1952 tarihinde gazeteci Ahmet Emin Yalman’ı silâhla vurarak yaraladı. |
| 1954 | Sovyet hukukçu ve diplomat Andrey Yanuaryeviç Vışinski yaşamını yitirdi. (Doğumu: 10 Aralık 1883) Kiev Üniversitesi’nde hukuk eğitimi gördü. 1903’te Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi’nin Menşevik kanadında yer aldı. 1913 yılında avukat oldu. 1920 yılında Rus Komünist Partisi’ne katıldı. Moskova Devlet Üniversitesi’nde ders verdi. 1931 yılında Rusya SFSC Başsavcılığı’na, 1933 yılında SSCB Başsavcı Yardımcılığı’na, 1935 yılında da SSCB Başsavcılığı’na getirildi. Savcı olduğu dönemde hukuk kuramcısı olarak ünlendi. 1928 yılında Eğitim Komiserliği’nde danışmanlığa atandı. Savcılık görevinde iken sabotajlara ve karşı-devrimci eylemlere karışmakla suçlanan kişilerle ilgili çeşitli davalarda savcılık yaptı. 1933 yılında ünlü Sovyet hidroelektrik santrallerini sabote etmek girişimiyle suçlanan İngiliz mühendislerin yargılandığı Metro-Vickers Davası sırasında kamuoyunda tanındı. 1940 yılında Komünist Parti Merkez Komitesi üyeliğine ve Dışişleri Komiserliği Yardımcılığına getirildi. 1949’da Dışişleri Bakanı oldu. Sovyet lider Stalin 1953 yılında öldükten sonra SSCB’nin Birleşmiş Milletler daimi temsilciliği görevini üstlendi ve Dışişleri Bakanı Birinci Yardımcısı olarak diplomasi alanında çalıştı. 1954’te kalp krizi sonucunda yaşamını yitirdi. |
| 1960 | 1960 Genel Affına Ek olarak 18 Kasım’da mecliste kabul edilen ‘113 sayılı Af Kanununun bazı maddelerinin değiştirilmesine ve bu kanuna bazı hükümler eklenmesine dair Kanun‘ resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmişti. |
| 1962 | Fransız hukukçu ve siyasetçi René Coty yaşamını yitirdi. (Doğumu: 20 Mart 1882) |
| 1967 | İstanbul’daki Kıbrıs yürüyüşünde ABD bayrağı yaktıkları gerekçesiyle Deniz Gezmiş, Aşık İhsani ve Uğur Büke gözaltına alındı. |
| 1968 | Şadi Alkılıç ‘Türkiye’nin tek kurtuluş yolu sosyalizmdir’ başlıklı yazısından dolayı komünizm propagandası yapma suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırıldı. |
| 1969 | Kosta Rika’nın başkenti San Jose’de düzenlenen Amerikalılar Arası İnsan Hakları İhtisas Konferansında, Amerikan İnsan Hakları ve Ödevleri Bildirisi’nde yer alan hakların etkin bir şekilde koruma altına alınması hedefiyle Amerika İnsan Hakları Sözleşmesi kabul edilmiştir. Sözleşme, 8 Temmuz 1978 tarihinde yürürlüğe girdi. Sözleşmeye taraf devletlerin insan haklarına saygı yükümlülüğünü yerine getirip getirmediği temelde bu belge çerçevesinde incelenmektedir. Sözleşmeye Aralık 2018 itibarıyla ADÖ üyesi 23 devlet taraf olup, Örgüt üyesi devletlerden Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada ise Amerikan İHS’ye hiçbir zaman taraf olmamıştır |
| 1975 | İspanya’da monarşi geri döndü ve Don Juan Carlos İspanya kralı oldu. |
| 1976 | Okuduğu şiirler ve çalıp söylediği türkülerde komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle DGM’ce 8.5 yıl hapis ve 4 yıl sürgün cezasına çarptırılan iki gözü görmeyen kadın ozan Şah Turna için 22 kasım 1976 da devrimci kuruluşlar af kampanyası başlattı. |
| 1976 | Prof. Dr. Mümtaz Soysal ile cezaevinde evlenen sosyolog ve bilim insanı Sevgi Soysal doğdu. (Ölümü: 320 Eylül 1936) |
| 1978 | Ankara Valisi’nin Ülkü Ocakları‘nın kapatılması talebiyle yaptığı başvuruyu değerlendiren Ankara 1. Asliye Ceza Mahkemesi, Ülkü Ocakları Derneğinin kapatılmasına karar verdi. |
| 1978 | Suadiye yolcu vapurunun rotası dışına çıkarılmasıyla ilgili olarak gözaltına alınan 497 öğrencinin 76’sı hakkında soruşturma başlatıldı. |
| 1982 | DİSK/Tekstil Sendikası yöneticilerinin Sıkıyönetim Mahkemesi’nde başlayan ve ‘Savaş hali’ hükümlerinin uygulandığı duruşmasında 28 kişinin 5-20 yıl arası hapsi ve sendikanın kapatılması istendi. |
| 1982 | Açıköğretim uygulaması başladı. |
| 1984 |
|
| 1990 | BM Gıda ve Tarım Örgütü’nden (FAO) telgrafla gıda yardımı talep eden 19 belediye memuru gece evlerinden gözaltına alındı; 5’i serbest bırakılırken 14’ü hakkında DGM’ce soruşturma başlatıldı |
| 1996 | Human Rights Watch’un hazırladığı, Belge Yayınları’ndan basılan ‘Savaş ve İnsan-Türkiye’ye Silah Transferleri ve Savaş Yasaları İhlalleri‘ adlı kitap nedeniyle TCK 159’dan dava açılan yayıncı Ayşenur Zarakolu ve gazeteci Ertuğrul Kürkçü’nün yargılanmasına devam edildi. Kesinleşmiş bir cezasından dolayı Bayrampaşa Cezaevi’nden getirilen Zarakolu, yine Belge Yayınlarından çıkan Faysal Dağlı’nın ‘Ateşten Portreler’ adlı kitabı nedeniyle yargılandığı davadan beraat etti. |
| 2001 | Yeni Türk Medeni Kanunu, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 22 Kasım 2001’de kabul edildi. 4721 Sayılı Kanun, 1 Ocak 2002’de yürürlüğe girdi. Yeni kanun 17 Şubat 1926 tarihli ve 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi‘ni yürürlükten kaldırdı. Başlangıç hükümleri dışında, kişiler hukuku, aile hukuku, miras hukuku, eşya hukuku ve borçlar hukuku olmak üzere beş kitap ve 1030 maddeden oluşmaktadır. |
| 2004 | Hükümet, F tipi cezaevlerini yasal hale getirip hücre, tek tip elbise, çalışma zorunluluğu öngören tasarıyı geri çekti. |
| 2005 | Almanya’da seçimlerinde Angela Merkel başbakan oldu. Hıristiyan Demokrat partileri (CDU/CSU) ile Sosyal Demokrat Parti (SPD) koalisyonu toplam 448 milletvekilinden 397’sinin oyunu aldı. Merkel, Almanya’nın ilk kadın ve Doğu Almanyalı başbakanı oldu. |
| 2010 | İTÜ’nün 2008 akademik yılı açılışında Başbakan Erdoğan’ı protesto eden Öğrenci Kolektifi’nden 18 öğrenci 1 yıl 3 ay hapse mahkum edildi. |
| 2011 | OdaTV Haber Müdürü Barış Terkoğlu, imtiyaz sahibi Soner Yalçın, yazar Doğan Yurdakul, Barış Pehlivan ve Müyesser Yıldız’ın silahlı terör örgütüne üye olmak (Ergenekon) iddiasıyla tutuklu yargılandıkları davanın ilk duruşması yapıldı. Haklarındaki iddianame 26 Ağustos 2011’de hazırlandı. İstanbul 16. Ağır Ceza Mahkemesi Yurdakul’u 22 Şubat 2012 tarihinde yapılan duruşmada sağlık nedenleriyle serbest bıraktı. Yıldız 18 Haziran 2012’de Terkoğlu 14 Eylül 2012, Yalçın ise 27 Aralık 2012 tarihli duruşmada tahliye edildi. |
| 2013 | Karşılama ve uğurlama törenleri ile temel atma, açılış ve benzeri törenlerde kırmızı halı serilmesi uygulamasına son verilmesine ilişkin genelge Resmi Gazete’de yayımlandı. |
| 2016 | OHAL kapsamında yayınlanan 677 Sayılı KHK ile 7 gazete, 1 dergi ve 1 radyo kanalının yanı sıra, eğitim, kültür ve diğer alanlarda faaliyet gösteren, çeşitli illerdeki 375 dernek kapatıldı. |
| 2016 | AİHM, dergisine el konulan ve sorumlu müdürü Umut Güner “müstehcenlik”ten yargılanan Kaos GL Derneği(Başvurucu Kaos Gey ve Lezbiyen Kültürel Araştırma ve Dayanışma Derneği)’nin ifade özgürlüğü hakkının ihlal edildiğine karar verdi. |
| 2017 | Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, eski Sırp Komutan Ratko Mladic hakkında, 1995 yılında Srebrenitsa soykırımında 8 binden fazla Bosnalı erkeğin öldürülmesi, insanlığa karşı suç ve savaş kanunlarını ihlal suçundan müebbet hapis cezası verdi. |
| 2017 | Avukat Eren Keskin, gazetede çıkan bir haberde “Cumhurbaşkanı’na hakaret” edildiği iddiasıyla 7 bin TL adli para cezasına mahkum edildi. |
| 2017 | Şilili avukat ve siyasetçi Juan Luis Maurás yaşamını yitirdi. (Doğumu: 18 Haziran 1922) Şili Üniversitesi Hukuk Fakültesinde okudu. 1946’da Londra’da düzenlenen Dünya Gençlik Kongresinde Şili delegasyonu başkanlığı yaptı. Ertesi yıl, Prag’da düzenlenen Dünya Öğrenci Kongresi’ne delege olarak katıldı. Daimi Maliye Komisyonu üyeliği ve Daimi Dış İlişkiler Komisyonu üyeliği yaptı. 1961 de Şili’nin Birleşmiş Milletler Olağanüstü Büyükelçisi olarak atandı. Halk Birliği hükümetine mesafeli olmasına rağmen 11 Eylül 1973 darbesinden sonra dayatılan ve Salvador Allende’yi deviren askeri diktatörlüğe karşıydı . Demokrasiyi geri kazanma mücadelesinin ortasında Radikal Parti’ye yeniden katıldı. 22 Kasım 2017 de Antofagasta’da kalp sorunları nedeniyle yaşamını yitirdi. |
| 2019 | Ankara 21. Ağır Ceza Mahkemesi, 7 Kasım 2016 tarihinde ozguruniversite.org sitesinde yayınlanan “Asıl Terör Devlet Terörüdür” başlıklı yazısı ve ev aramasında bulunan fotoğraflar ile köşe yazıları delil göstererek “terör örgütü propagandası” iddiasıyla yargılanan Fikret Başkaya hakkında beraat kararı verdi. Başkaya’nın avukatı Levent Kanat Bianet’e yaptığı açıklamada, “Bu karar umarım düşünce özgürlüğüne karşı yeni davaların açılmasının, yargı baskısı ve ceza tehditlerinin önünde de engel olur. Bu tür davalar düşünce özgürlüğünün önünde büyük bir ayıptır” dedi. |
| 2023 |
|
| 2024 | İsviçre makamları, Uluslararası Ceza Mahkemesinin (UCM) İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında çıkardığı tutuklama emri kapsamında İsviçre’nin, Netanyahu’yu ülkeye gelmesi halinde tutuklamakla yükümlü olduğunu bildirdi. Fransa ve Almanya ise ne açıklama yapmadı. |
| 2024 | Tekirdağ’da “cinsel istismar” ve “şiddet” sonucu kaldırıldığı hastanede 30 gün boyunca yoğun bakımda verdiği yaşam mücadelesinin ardından hayatını kaybeden 2 yaşındaki Sıla bebeğin davasına ilişkin iddianame hazırlandı. |
| 2024 |
|
| 2024 |
|
| 2024 | Dolandırıcılık
|
| 2024 | Paris İdari Mahkemesi, Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) partisinin Filistin asıllı Avrupa Parlamentosu (AP) üyesi Rima Hassan’ın başkent Paris’teki Sciences Po Üniversitesi’nde vereceği konferansın iptal edilmesinin ‘yasadışı’ olduğuna karar vererek konferansın iptal edilmesine yönelik kararı iptal etti. |
| 2024 | BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (the Office for the Coordination of Humanitarian Affairs – OCHA), bu yıl dünya genelinde 281 yardım görevlisinin ölümünün kayıtlara geçtiğini açıkladı. 2024, İsrail’in yoğun saldırıları altında bulunan Gazze’deki savaşın da etkisiyle insani yardım çalışanları için ‘kayıtlardaki en ölümcül yıl’ oldu. Dünyada, 300 milyondan fazla insan, insani yardıma ve korumaya ihtiyaç duyuyor. |
| 2023 | CHP’nin 7. Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın şikayetiyle 11 yıl 8 ay hapis cezası ve siyasi yasak istemiyle “kamu görevlisine görevinden dolayı alenen hakaret” suçundan Mersin 3. Asliye Ceza Mahkemesinde yargılandığı dava kapsamında talimatla Ankara’da ifade verdi.. Kılıçdaroğlu, savunmasında söylediklerinden dolayı hiçbir pişmanlığı bulunmadığını belirtti. Duruşmaya katılan kalabalık, “hak, hukuk, adalet” sloganları attı. |
