Hukuk Ansiklopedisi
25 Ekim – Hukuk Takvimi
| 1894 | Hukukçu ve eski Finlandiya Başbakanı Johan Wilhelm (Jukka) Rangell, Hauho’da doğdu. (Ölümü: 12 Mart 1982,Helsinki) Helsinki Üniversitesinde hukuk eğitimi gördü. Hâkim Yardımcısı olarak görev aldı. 1922-1925 yıllarında Avukatlık yaptı. Finlandiya Bankasında önce yönetim kurulu sonra da yönetim kurulu başkanı oldu. 4 Ocak 1941 – 5 Mart 1943 tarihlerinde başbakan olarak görev yaptı. |
1861 | 19. yüzyıl hukukçularının en saygın ve itibarlı hukukçularından, Friedrich Carl von Savigny yaşamını yitirdi. (Doğumu: 21 Şubat 1779 ) Marburg Üniversitesi’nde hukuk eğitimi gördü. Prof. Anton Bauer ve ortaçağ hukuk bilimi çalışmalarıyla tanınan Philip Friedrich Weiss’in yanında çalıştı. 1800 yılında aynı üniversiteden doktorasını aldı ve ceza hukuku ile Pandekt Hukuku konusunda ders verdi. 1803’te ünlü tezi “Das Recht des Besitze’i (Zilyetlik Hukuku) yayınladı. Bu eseri ünlü hukukçu Thibaut tarafından bir baş yapıt ve Roma hukuku otoritesinin bu anlamda sonu olarak nitelendirildi. 1808’de Bavyera Hükümeti tarafından Landshut’a Roma hukuku profesörü olarak atandı. 1810’da Berlin Üniversitesi’ne Wilhelm von Humboldt’un şefliğini yaptığı Roma hukuku kürsüsüne davet edildi. Roma, Ceza ve Prusya hukuku alanında dersler verdi. “Günümüzdeki Kanun Koyma ve Hukuk Bilimi Mesleği” ve “Çağımızın Yasama ve Hukuk Bilimi Konusundaki Görevi Üzerine” isimli eserleri bulunmaktadır. |
1900 | Nijerya avukat, öğretmen, politika lideri, kadın hakları savunucusu ve feminist Funmilayo Ransome-Kuti, dünyaya geldi. (Ölümü: 13 Nisan 1978) The University of Ibadan‘da hukuk öğrenimi gördü. Yaşamı boyunca eğitimci ve aktivist kimliği ile bilindi. İzlediği politika sayesinde “Nijerya’nın annesi” olarak anıldı. İlk yıllarında Nijerya’da kadınların oy hakkı için avukatlık yaptı. Abeokuta Kadınlar Birliği ve Nijerya Kadınlar Birliği liderliğini yürüttü. 1947’de West African Pilot tarafından Egba halkının kadınlarına öncülük ettiği için “Lisabi aslanı” lakabını aldı. Kadınlara komünist fikirler aşıladığı gerekçesiyle 1956’da pasaportu iptal edildi. Halkçı İnsanlar Partisini kurdu. Nijerya’nın bağımsızlığını İngiliz hükûmeti ile görüşen heyette yer aldı Nijerya’da otomobil kullanan ilk kadın oldu. Lenin Barış Ödülü kazandı. |
1921 | ILO 15 No’lu Asgari Yaş (Trimciler ve Ateşçiler) Sözleşmesi kabul edildi |
1921 | ILO 14 No’lu Haftalık Dinlenme (Sanayi) Sözleşmesi 25 Ekim 1921 tarihinde Uluslararası Çalışma Örgütü tarafından kabul edildi. Türkiye sözleşmeyi 11 Şubat 1946 tarihinde 4865 sayılı yasa ile onayladı. Sözleşmenin onaylandığına dair yasa Resmi Gazetenin 16 Şubat 1946 tarihli sayısında yayınlanarak sözleşme yürürlüğe girdi. |
1921 | ILO 11 No’lu Örgütlenme Özgürlüğü (Tarım) Sözleşmesi, 25 Ekim 1921 tarihinde Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından kabul edildi. Türkiye sözleşmeyi 24 Ekim 1960 tarihinde 110 sayılı yasa ile onaylandı. |
1927 | Uruguaylı avukat, gazeteci ve Cumhurbaşkanı, Jorge Luis Batlle Ibáñez doğdu. (Ölümü: 24 Ekim 2016) Cumhuriyet Üniversitesi’nde hukuk öğrenimi gördü. 1958 yılında, Colorado Partisinden Kongre Üyesi seçildi. 1966 ve 1971’de cumhurbaşkanlığına aday oldu ancak seçilemedi. Uruguay’da, 1973–1985 yıllarındaki askeri yönetim döneminde kararname ile siyasi faaliyetten men edildiği için herhangi bir yasal veya resmi görevde bulunamadı. Birçok kez gözaltına alındı. Dikta rejiminin yıkılmasından sonra, 1985’te Yasama Genel Kuruluna başkanlık etti. 2000-2005 yılları arasında Cumhurbaşkanı olarak görev yaptı. |
1929 | Osmanlı Ceza Kanunu uygulamaları tamamen yürürlükten kaldırıldı. |
1937 | İsmet İnönü Başbakanlıktan istifa etti. Celal Bayar Başbakanlık görevini devraldı. |
1956 | Finlandiyalı hukukçu ve eski devlet başkanı Risto Heikki Ryti yaşamını yitirdi. (Doğumu: 3 Şubat 1889) Helsinki Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde okudu. 1912’de Hukuk Yüksek Lisansını tamamladı. Helsinki’de Serlachius & Rytin hukuk firmasını kurdu. İlerici Parti Milletvekilliği, Maliye Bakanlığı, Finlandiya Bankası Yönetim Kurulu Başkanlığı görevlerinde bulundu. 1940-1944 yılları arasında Finlandiya’nın beşinci devlet başkanı olarak görev yaptı. 1945 yılında Sovyet baskısı ile Risto Ryti hakkında savaş suçu işlediği gerekçesiyle dava açıldı ve on yıl hapse mahkûm edildi. 1949 yılında sağlık sorunları nedeniyle Cumhurbaşkanı Juho Kusti Paasikivi tarafından affedildi. Hapisten sonra kamusal yaşama dönemedi. Ölümünden beş ay önce, Helsinki Üniversitesi tarafından siyaset bilimi alanında fahri doktora verildi. |
1960 | Küba, ABD sermayeli Shell, ITT, United Fruit Company gibi şirketleri millileştirdiğini açıkladı. |
1962 | Amerikan Büyükelçisi Adlai E. Stevenson, Küba’daki Sovyet üslerinin fotoğraflarını, kanıt olarak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne sundu. |
1971 | 1961 Kurucu Meclisinin görevi sona erdi. Kurul, 27 Mayıs Darbesi sonrası özellikle 1961 Anayasası‘nı hazırlamak için 6 Ocak 1961-24 Ekim 1961 tarihleri arasında görev yaptı. Anayasa tasarılarını hazırlamak için oluşturulan komitelerde zamanın önemli hukukçuları yer aldı. Geçiş sürecinde, 1960 Geçici Anayasası yürürlükte kaldı. |
1971 | Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) davası Ankara Sıkıyönetim Mahkemesinde başladı. Türkiye’de komünist rejim kurmak çabasıyla hareket ettikleri iddiasıyla TÖS Başkanı Fakir Baykurt ve 142 öğretmen yargılandı. |
1971 | Çin Halk Cumhuriyeti’nin katılımını sağlamak amacıyla Tayvan, Birleşmiş Milletler’den çıkarıldı. |
1974 | İskenderun Demir Çelik Fabrikası’nda Yol-İş Federasyonu ile işveren arasında toplu sözleşme imzalandı. İşçilere 1 Temmuz 1974 tarihinden itibaren bir yıl için yüzde 40 oranında zam verildi. |
1977 | Fransız hukukçu, siyasetçi ve eski başbakan Félix Gouin yaşamını yitirdi. (Doğumu: 4 Ekim 1884) Hukuk eğitimi aldı ve ardından Marsilya Barosu’na kaydoldu. I. Dünya Savaşı’nda gönüllü olarak cepheye gitti. 1920 yılında Istres kentinin belediye başkanlığına seçildi. 1924 Bouches-du-Rhône genel meclisine seçildi. 1938’de parlamentoda sosyalist grubun başkanı oldu. Daniel Mayer ile birlikte Sosyalist Eylem Komitesi’ni kurdu. 1945’te ilk Kurucu Meclis’e Marsilya milletvekili seçildi, 8 Kasım’daki açılış oturumunda başkan seçildi ve – tarihlerinde başkanlık yaptı. – |
1980 | Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Yönlerine İlişkin Lahey Sözleşmesi, 25 Ekim 1980 tarihinde imzalandı. Çok taraflı uluslararası sözleşmeyi Türkiye, 21 Ocak 1998 tarihinde imzaladı ve 5 Şubat 2000 tarihli resmi gazetede yayınladı. |
1980 | 13 Temmuz 1979’da Mısır’ın Ankara Büyükelçiliği’ni basan 4 Filistinli gerilla ölüm cezasına çarptırıldı. |
1980 | 12 Eylül Askeri yönetiminin, yasadışı silah ve patlayıcı maddelerini 15 gün içinde teslim edenlerin affedileceğini ilan etmesinden sonra 160 bin 140 ateşli silahın teslim edildiği açıklandı. |
1983 | İşçilere 1 Kasım tarihinden başlayarak verilecek üç bin liralık avansla ilgili karar Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Üç bin liralık avans, YHK tarafından yürürlüğe konulan ve halen yürürlüğü devam eden toplu iş sözleşmeleri kapsamına giren işçilere verileceği açıklandı. |
1983 | Huzur Partisi Kapatma, Anayasa Mahkemesi tarafından 25 Ekim 1983 tarihinde kapatıldı. Gerekçeli karar 15 Ekim 1984 tarihinde resmi gazetede yayınlandı. Siyasi Partiler Kanununa aykırı davranışlar nedeniyle temelli kapatılmasına oy çokluğuyla karar verilen Huzur Partisi’nin bütün malvarlığının Hazineye geçmesi kararlaştırıldı. |
1984 | Hıdır Aslan‘ın, yargılamanın yenilenmesi talebi Askeri Yargıtay tarafından reddedildi. Devrimci Yol örgütü üyesi olarak, İzmir’de bir soygun sırasında 3 kişiyi öldürdüğü iddia edilerek Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi’nde yargılandı ve İzmir’de idam edildi. 25 Ekim 1984 tarihinde idam asılarak idam edilen Hıdır Arslan’dan sonra bir daha idam cezası infaz edilmemiştir. |
1984 | Katma Değer Vergisi Kanunu yürürlüğe girerek uygulanmaya başladı. TBMM tarafından 25 Ekim 1984’te kabul edilen Katma Değer Vergisi kanunu 2 Aralık’ta Resmi Gazetede yayınlandı ve 1 Ocak’ta yürürlüğe girdi. |
1984 | Videosinema dergisinin Ekim sayısında Yılmaz Güney’e ilişkin yazılarından dolayı Onat Kutlar, Jülide Ergüder ve Mahmut Tali Öngören’e dava açıldı. |
1989 | DHKPC Terör Örgütü Lideri Dursun Karataş, Bedri Yağan ve Sinan Kukul ile birlikte İstanbul Bayrampaşa cezaevinden firar etti. |
1990 | ANAP Hükümetinin üniversitelerde türbanın serbest bırakılmasını da içeren ve türban nedeniyle verilen disiplin cezalarını tüm sonuçlarıyla birlikte affeden yasa tasarısı Meclis’te SHP’nin karşı oyuna rağmen ANAP ve DYP oylarıyla kabul edildi. |
1990 | ANAP hükümetinin 1984’den beri bekletilen kesinleşmiş idam cezası dosyalarını Meclis oylamasına sunma girişimine karşı, idam cezasının temelli kaldırılması talebiyle Atatürkçü Düşünce Derneği’nin düzenlediği kampanyaya Mülkiyeliler Birliği, TMMOB, İHD, Halkevleri, TTB, Türk-İş, ÇYDD, vd. 17 örgüt destek verdi. |
1994 | Devrimci-Sol ve DHKPC örgütü lideri Dursun Karataş, 25 Ekim 1989’da Bayrampaşa Cezaevi’nden firar etti. Fransa’da yakalandı. Karataş, 30 Eylül 1980’de yakalanmıştı. Hollanda’da kanser tedavisi görmekte iken 12 Ağustos 2008 tarihinde hayatını kaybetti. |
1995 | Temmuz ayında gözaltında kayıplar için eylem yaparken gözaltına alınıp dava açılan Cumartesi Anneleri’nin yargılanmalarına başlandı. |
1995 | Avrupa Konseyi, Bakanlar Komitesi’nin, Rec(2000) 12 sayılı, Avukatlık Mesleğini İcra Etme Özgürlüğüne İlişkin Tavsiye Kararı kabul edildi. |
1998 | Bulgaristan’dan gelerek teslim olan ve Devlet Güvenlik Mahkemesi tarafından tutuklu olarak yargılanan suç örgütü lideri Sedat Peker, Bayrampaşa Cezaevi’ndeki koğuşunu lüks eşya ve mefruşatla donatıp kokoreç tezgahı aldırttı, çanak anten talebinde bulundu. |
2004 | Küba devlet başkanı Fidel Castro, 8 Kasım’dan geçerli olmak üzere ABD doları ile yapılacak alış veriş işlemlerinin yasaklandığını açıkladı. |
2004 | Avrupa Birliği, 25 Ekim 2004 tarihinde 2004/849/EC sayılı kararı ile, Avrupa Topluluğu ve İsviçre Konfederasyonu arasında imzalanan, İsviçre’nin Schengen müktesebatının yürürlüğe konması, uygulaması ve gelişimi ile ilişkilendirilmesi hakkındaki Antlaşmayı yürürlüğe koydu. |
2005 | Anadolu’da Vakit gazetesinin Almanya sınırları içinde basılması ve dağıtılması yasaklandı. |
Çocukların Cinsel Sömürü ve İstismara Karşı Korunması Sözleşmesi(Council of Europe Convention on the Protection of Children against Sexual Exploitation and Sexual Abuse), Avrupa Konseyi üyesi ülkeler tarafından 25.10.2007 tarihinde kabul edilerek Lanzarote’de imzalandı. Türkiye Cumhuriyeti, sözleşmeyi 25 Kasım 2010 tarihli ve 6084 sayılı Kanunla uygun bularak Resmi Gazetenin 10 Eylül 2011 tarihli sayısında yayınladı. | |
2009 | Avukat Vedat Ahsen Coşar, Karadeniz Ülkeleri Barolar Birliği Başkanlığına getirildi. Coşar, 14 Temmuz 2006’dan itibaren kuruluşun genel sekreterliğini yürütüyordu. |
2010 | Hrant Dink’in katil zanlısı Ogün Samast’ın ‘Taş atan çocuklar’ yasasından yararlandırılıp Çocuk Mahkemesi’nde yargılanma kararı protesto edildi. |
2010 | Yıldız Teknik Üniversitesi Rektörlüğü, üniversitelerde türbana karşı afiş asan 26 öğrencinin, haklarındaki soruşturma sonuçlanıncaya kadar okula alınmamasına karar verdi. |
2013 | Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yaptığı yönetmelik değişikliğiyle 16 yaşını dolduran meslek/teknik okul mezunları artık maden ocakları, alkol üretimi vb. tehlikeli alanlarda da çalıştırılabilecek. |
Eski Milletvekili Mahmut Alınak, Mahmut Alınak, kötü cezaevi koşullarını protesto etmek amacıyla Kocaeli’nin Kandıra ilçesindeki Kandıra F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi önünde çadır kurdu ve cezaevlerindeki çıplak aramaya tepki gösterdi. | |
| 2014 | CCBE(Avrupa Barolar ve Hukuk Birlikleri Konseyi), 2014 yılında aldığı bir kararla 25 Ekim gününün AB üyesi her ülkede Avukatlar Günü olarak kutlanmasını kararlaştırdı. |
| 2015 | İstanbul Sarıyer’de 18 Ekimde evinde yapılan arama sırasında polis tarafından göğsünden vurularak ağır yaralanan 25 yaşındaki Dilek Doğan yaşamını yitirdi. Polis memuru Yüksel Moğultay hakkında 6 yıl 3 ay ceza verildi. |
2023 | Avukat Şerafettin Can Atalay’ın “milletvekili seçilerek yasama dokunulmazlığı kazanması nedeniyle yargılamada durma kararı verilmemesi ve yargılamaya devam edilmesi sonucunda seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ile tahliye talebinin reddedilmesini gerekçe göstererek kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği” iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne yapmış olduğu bireysel başvuruda hak ihlali kararı verildiği açıklandı. Can Atalay’ın avukatı, “Bugün çıkması gerekiyor”, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç ise, “Gerekçeli kararı görmemiz lazım.” dedi. |
2023 | Almanya hükümeti, iltica başvurusu reddedilen kişilerin sınır dışı işlemlerini hızlandıran ve polisin yetkilerini genişleten yasa tasarısını onayladı. Yasa tasarısı parlamentoda kabul edilirse, sınır dışı öncesi gözaltı merkezine yerleştirilmiş kişilerin gözaltı süresi 10 günden 28 güne çıkarılması öngörülüyor. Yasanın yürürlüğe girebilmesi için Federal Meclis tarafından da onaylanması gerekiyor. |
2023 | İsveç’in NATO’ya katılım protokolü TBMM Dışişleri Komisyonu’na sevk edildi. |
2023 | ‘Kasten yaralama suçundan 2 yıl 3 ay kesinleşmiş mahkumiyeti bulunan 7.3 milyon takipçisi olan Tiktok fenomeni ‘Melek Azad’ lakaplı Fatma Demir evinde yakalandı. Demir, çıkarıldığı mahkemece tutuklandı. |
2023 | Avrupa Birliği (AB) üyesi devletlerde ve aday ülkelerde basın ve medya özgürlüğü ihlallerini izleyen MFRR, 2023 yılının ilk altı ayına ilişkin Medya ve Basın Özgürlüğü İhlalleri İzleme Raporunda, Türkiye’de Ocak-Haziran 2023 tarihleri arasında 172 kişi veya medya kuruluşunu içeren 136 basın özgürlüğü ihlali kaydettiğini açıkladı. |
2023 | Rosa Kadın Derneği başkanlığı dönemindeki dernek faaliyetleri nedeniyle hakkında “örgüt üyesi olmak” iddiasıyla 15 yıla kadar hapis istemiyle dava açılan HEDEP Diyarbakır Milletvekili Adalet Kaya’nın yargılanmasına Diyarbakır 11’inci Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam edildi. Mahkeme dava dosyasını, durma kararı verilip verilmeyeceğine ilişkin mütalaanın hazırlanması için Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığına gönderdi. |
2023 | 10 Ekim Ankara Gar Katliamı Davası mağdurları, kamu görevlileri hakkındaki suç duyurularının takipsizlikle sonuçlanması üzerine Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulundu. |
2023 | Büyükçekmece Adliyesi’nde kızının kızının boşanma davasına gelen R.K. isimli şahıs damadını adliye önünde tabanca ile ateş ederek öldürdü. Adliyede görevli polisler R.K.’yi gözaltına aldı. |
