25 Eylül – Hukuk Takvimi
1561 | Şehzade Bayezid idam edildi. |
1617 | İspanyol Cizvit rahibi, skolastik filozof, hukukçu ve teolog Francisco Suárez, yaşamını yitirdi. (Doğumu:5 Ocak 1548, Granada – Ölümü: 25 Eylül 1617, Lizbon), İspanyol |
1694 | Büyük Britanya Başbakanlığı da yapan ve döneminde önemli hukuk olayları meydana gelen Henry Pelham, dünyaya geldi. (Doğumu: 25 Eylül 1694 – Ölümü: 6 Mart 1754) |
1896 | Hukukçu ve İtalya Cumhuriyeti’nin 7. Cumhurbaşkanı (1978-1985) Alessandro (Sandro) Pertini dünyaya geldi. (Doğumu: 25 Eylül 1896 – Öümü: 24 Şubat 1990) İtalyan sosyalist politikacı. İtalya Cumhuriyeti’nin 7. Cumhurbaşkanı (1978-1985) Savona ilinin Stella kentinde doğan 1988 yılında Otto Hahn Barış Ödülü aldı. |
Francisque Bouillier (12 Temmuz 1813 – 25 Eylül 1899) Lyons’da doğan Fransız bir filozoftur. Paris’teki École Normale Supérieure’de okudu ve 1839’da Lyons Üniversitesi’ne felsefe profesörü olarak atandı. 1849’dan 1864’e kadar Lyons’da fakülte dekanı ve 1867’den 1870’e kadar École Normale Supérieure’de müdürlük yaptı. | |
1913 | 1964-70 arasında Lübnan devlet başkanlığı yapan, hukukçu Şarl Helu, dünyaya geldi. (Doğumu: 25 Eylül 1913 – Ölümü: 7 Ocak 2001) Fransızca konuşulan ülkelerin oluşturduğu birliğin (Assemblée parlementaire de la francophonie) onursal başkanlığını da yapmıştır. |
1915 | Ethel Greenglass Rosenberg 25 Eylül 1915’te New York’ta Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. (Doğumu: 25 Eylül 1915 – Ölümü: 19 Haziran 1953) Kendisi gibi Yahudi olan ve aynı acı kaderi paylaşan Julius Rosenberg ile (Doğumu: 12 Mayıs 1918 – Ölümü: 19 Haziran 1953), Amerikan vatandaşı ve Amerika Birleşik Devletleri Komünist Partisi (CPUSA) üyesiydiler. Şair Melih Cevdet Anday’ın Rosenberg’ler için yazdığı ve Zülfü Livaneli tarafından bestelenen “Bir Çift Güvercin Havalansa” adlı bir şiiri bulunmaktadır. |
1917 | Hukukçu ve devrimci Lev Troçki, Petrograd Sovyeti Başkanı seçildi. |
1925 | İstanbul’da, 25 Eylül 1925’te, tulumbacı teşkilâtının yerine, modern motorlu itfaiye teşkilâtı kuruldu. Türkiye’nin itfaiyecilik teşkilatı, Osmanlı döneminde 1714 yılında Yeniçeri Ocağı’na bağlı olarak Tulumbacılar Ocağı adıyla kurulmuştu. |
1950 | Birleşmiş Milletler askerleri Kore’de Seul’u ele geçirdi. |
1952 | Amerikalı yazar ve kadın hakları savunucusu Gloria Jean Watkins dünyaya geldi. Takma adı olan bell hooks olarak tanındı. (Doğumu: 25 Eylül 1952, Hopkinsville, Kentucky, ABD –Ölümü: 15 Aralık 2021, Berea, Kentucky, ABD) ABD’deki ırkçılık, sınıfçılık, cinsiyetçilik üzerine çalışmaları ile tanınmış bir entelektüel ve akademisyendir. Otuzun üzerinde kitabı ve çok sayıda makalesi bulunmaktadır. Feminizmin beyaz, orta sınıf, eğitimli kadınların hareketi olmadığını; sınıf ayrımcılığı, ırkçılık, milliyetçilik, militarizm, homofobi ve transfobi ile mücadele edilmediği müddetçe kadınlar arasında gerçek bir dayanışmanın sağlanamayacağını savundu. |
1956 | İstanbul’da istimlak başladı. Başbakan Adnan Menderes “Memleket baştan aşağı yeniden inşa olmaktadır” dedi. |
1957 | Amerika Birleşik Devletleri’nin Arkansas eyaletinde 9 siyah öğrencinin beyazların okuduğu Little Rock Lisesi’ne gitmesi beyazlarca protesto edildi. 1500 beyaz gösterici eylem yaptı, 7 kişi tutuklandı. Siyah öğrenciler Başkan Eisenhower’ın gönderdiği federal askeri birliklerin korumasında okula girdiler. |
1960 | 1960 İhtilali ile görevden alınan devrik cumhurbaşkanı Celal Bayar, tutuklu bulunduğu Yassıada’da intihara kalkıştı, fakat bir subay tarafından kurtarıldı. |
1962 | Viasna İnsan Hakları Merkezi’ndeki çalışmalarıyla tanınan Belaruslu aktivist, Ales Viktaravich Bialiatski dünyaya geldi. 1980’lerin başından itibaren Belarus’un bağımsızlığı ve demokrasisi için çalıştı. Belarus Halk Cephesi’nin kurucu üyesidir.Belarus muhalefetinin Koordinasyon Konseyi’nin üyesidir . Doğu Avrupa’daki insan hakları hareketinin önemli isimlerinden biri olarak bilinmektedir. Çok sayıda uluslararası ödül kazanmıştır. 2020’de, “Alternatif Nobel Ödülü” olarak bilinen Right Livelihood Ödülü’nü kazandı . 2022’de Bialiatski, Memorial ve Centre for Civil Liberties kuruluşlarıyla birlikte 2022 Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü. İki kez hapse girdi. |
1970 | Eserleri Nazi Almanyası’nda yasaklanan savaş karşıtı, Erich Maria Remarque (72) yaşamını yitirdi. En önemi eseri: “Batı Cephesinde Yeni Birşey Yok” |
1972 | Sıkıyönetim uygulaması 9’uncu kez 11 ilde iki ay daha uzatıldı. |
1976 | İspanya’da Franco döneminin sona ermesi ile birlikte, ilk kez işçilere pahalılık ve enflasyona karşı “gösteri izni” verildi. |
1979 | Cumhuriyet Başsavcılığı Milliyetçi Hareket Partisi’nin Batı Almanya’daki faaliyetleri ile ilgili bilgi talep etti. |
1980 | İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı bildiri yayınladı: “İşçinin işi yavaşlatması ve işverenin işyerini kapatması suçtur.” |
1981 | Tutuklu DİSK yöneticileri DGM ve 30 Nisan direnişlerinden dolayı 2 ayrı sivil mahkemede yargılandı. |
1983 | Hukukçu, yargıç ve İzlanda eski Başbakanı Gunnar Thoroddsen yaşamını yitirdi. (Doğumu: 29 Aralık 1910, Reykjavík – Ölümü: 25 Eylül 1983) 1947-1959 yıllarında Reykjavík belediye başkanlığını yürüttü. 1980 – 1983 yılları arasında İzlanda Başbakanı olarak görev yaptı. Yüksek mahkeme hakimi, Maliye Bakanı, Danimarka büyükelçisi, profesör, Sanayi ve Sosyal İşler Bakanı ve Parlamento Üyesi olarak da görev yaptı. Anayasa Hukuku ve Hakaret suçlarına ilişkin çalışmaları bulunmaktadır. |
1988 | Cezaevlerinde, siyasal hükümlülerin haklarına kısıtlama getiren 1 Ağustos genelgesi uygulanmaya başladı. |
1995 | Buca Cezaevi’nde 3 mahkumun öldürülmesini İstanbul’da protesto etmek isteyenlerden 30 kişi gözaltına alındı. |
1996 | “Düşünceye Özgürlük” kitabının yayıncısı 98 sanatçı, yazar ve bilim insanı DGM’de yargılandı. |
1996 | Diyarbakır Cezaevi’nde 10 mahkumun cop ve dipçik darbeleriyle dövülerek öldürüldükleri anlaşıldı. |
1997 | AİHM, Derik’te 21 yaşındaki Ş.A.’ya jandarma karakolunda tecavüz ve işkenceden dolayı Türkiye’yi mahkum etti. Mahkeme ayrıca, başvurucunun İngiliz avukatlarına 34 bin, Türk avukatlarına da 3 bin sterlin ödenmesini kararlaştırdı. |
2001 | 37 maddelik Anayasa değişikliği paketinin dokuz maddesi TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi. |
2002 | Kuzey Irak’ta Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) ile Kürdistan Yurtsever Birliği (KYB) “Irak Federal Cumhuriyeti anayasa taslağı”nda anlaştı. Irak’ı Kürdistan-Arap federasyonu olarak ayıran taslakta Kuzey’de yaşayan Türkmenler, Süryaniler, Şiiler etnik ve dini azınlık olarak kabul edildi. |
2002 | “İbo-İbrahim Kaypakkaya” adlı kitabın bir paragrafında “bölücülük propagandası yapıldığı” iddiasıyla Ozan Yayıncılık sahibi Mustafa Demir ile yazar Turhan Feyizoğlu’nun 3 ile 5 yıl arası hapis cezası istemiyle DGM’de yargılanmalarına devam edildi. 2000’de çıkan kitaptan dolayı Eylül 2001’de yargılanan Feyizoğlu ve Demir için ”TKP/ML-TİKKO örgütü propagandası ve “yardım ve yataklık yapıldığı” iddialarından verilen beraat kararını Yargıtay 9.Dairesi 10 Aralık 2001’de bozmuş, yargılamanın ”bölücülük”ten yapılması kararı almıştı. |
2003- | Irak savaşına gerekçe gösterilen kitle imha silahlarını araştıran Irak Gözlem Grubu Irak’ta bu silahların olmadığına karar verdi. Irak Gözlem Grubu (ISG) Britanyalı ve Amerikalı 1400 bilim insanı, uzman, asker ve istihbaratçıdan oluşuyordu. |
2003 | İsrail ordusu tarihinde ilk kez 27 pilot, Hava Kuvvetleri Komutanı Dan Halutz’e toplu dilekçe verdi. “Masum sivillerin ölümüne yol açması” sebebiyle Batı Şeria ve Gazze Şeridi’ndeki görevlerini reddettiklerini açıkladılar. |
2003 | Nijerya’da Şeriat Mahkemesi, Emine Laval’a zina yaptığı gerekçesiyle verilen recm (taşlanarak öldürme) cezası kararını kaldırdı. |
2004 | Güneydoğu Asya ülkesi Brunei’nin sultanı Hassanal Bolkiah, halkın sol partiyi desteklemesi nedeniyle, 1984’te Britanya’dan bağımsızlığın kazanılmasının ardından kapatılan meclisi 20 yıl sonra açtı. Hükümeti atadı. |
2005 | Bilgi Üniversitesi’nde bir kez ertelenen, bir kez de yargı kararıyla durdurulan Ermeni Konferansı sona erdi. |
2005 | Ankara 11. Ağır Ceza Mahkemesi’nin TMY’nın 8. maddesi uyarınca Sosyolog Dr. İsmail Beşikçi’nin 16 kitabına verilen toplatma kararı, Adalet Bakanlığı’nın başvurusu üzerine Yargıtay 9. Ceza Dairesi’nde oybirliğiyle bozuldu. |
2006 | Daha önce “Türklüğü aşağıladığı” gerekçesiyle TCK’nın 301. Maddesinden aldığı altı aylık hapis cezası ertelenen Hrant Dink’e aynı gerekçe ile yeniden dava açıldı. Hrant Dink davayla ilgili olarak “Özellikle hedef alındığımı düşünüyorum. Burada amaç beni yıldırmak ve haddini bildirmek. Ama yılmayacağım” dedi. |
2006 | Afganistan’da kadın hakları savunucusu, Kadın İşleri Bakanlığı’nın Kandahar müdürü Safiye Ahmedcan silahlı saldırıda öldürüldü. |
2011 | İspanya’nın doğusundaki Katalonya özerk yönetimi, 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren tüm Katalonya bölgesinde boğa güreşlerini yasakladı. |
2013 | Bingöl M Tipi Ceza İnfaz Kurumunda aralarında PKK sanıklarının da bulunduğu 18 tutuklu ve hükümlü tünel kazarak firar etti. |
2015 | İsviçre Savcılığı, FIFA Başkanı Joseph Blatter’e ceza soruşturması açtı. Suçlamalar arasında Blatter’in, UEFA Başkanı Michel Platini’ye 2 milyon dolar verdiği iddiası da yer aldı. |
2016 | 15 Temmuz darbe girişimine ilişkin soruşturmada gözaltına alındıktan sonra serbest bırakılan eski Washington Silahlı Kuvvetler Ataşesi Tuğgeneral Yavuz Çelik, yeniden çıkarıldığı mahkemece tutuklandı. |
2017 | Irak’taki, Kürdistan Bölgesel Yönetimi tarafından bağımsızlık referandumu yapıldı. |
2018 | Bill Cosby, cinsel saldırı suçundan 3 – 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı |
2024 | İtalya’nın başkenti Roma’da 5 Ekim Cumartesi günü yapılması planlanan Filistin’e destek gösterilerinin Roma Emniyet Müdürlüğü tarafından yasaklandı |
2024 | Polis Şeyda Yılmaz’ı öldüren Yunus Emre Geçti‘nin çöp poşeti giydirilerek hayvan aracıyla adliyeye sevk edilmesine ilişkin olarak, Prof. Dr. Adem Sözüer konuştu: “Başına çöp torbası geçirilen hukuktur.” Sözüer, 2004 yılında hazırlanan yeni Türk Ceza Kanunu (TCK) ile Ceza Muhakemesi Kanunu’nun mimarlarındandı. |
2024 | Ayşenur Ezgi Eygi’nin işgal altındaki Batı Şeria’da katıldığı barışçıl gösteride İsrail askerlerinin ateş açması sonucu öldürülmesine yönelik bağımsız bir soruşturma açılması için ABD Kongresi’nden 103 vekil Washington yönetimine çağrısında bulundu. |
2024 | Bakırköy’de insanların üzerine araba süren eski hakim ve savcının oğlu Görkem Sertaç Göçmen taşındığı Sinop’ta da bir olaya karıştı. Göçmen bu kez de ‘birden fazla kişiye karşı silahla tehdit’ ve ‘kamu görevlisine alenen hakaret’ suçlarından 2 yıl 6 ay hapis cezası verildi. Annesi ve babası emekli hakim ve savcı olan şahıs hakkında çeşitli diğer suçlardan 9 adet HAGB kararı verildiği iddia edildi. |
2024 | Çiftlik Bank davası sanığı ’Tosuncuk’ lakaplı Mehmet Aydın ve ağabeyi Fatih Aydın’ın da aralarında bulunduğu 20 sanığın yargılandığı davada savcı mütalaasını açıkladı. Sanıklar Mehmet Aydın, Fatih Aydın ve Osman Naim K hakkında “Bilişim sistemleri aracılığıyla dolandırıcılık” suçundan 4 bin 414 kez olmak üzere “suç örgütü kurma” ve “suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama” suçlarından toplamda 88 bin 302’şer yıla kadar hapisle cezalandırılması talep edildi. Tutuksuz yargılanan Osman Naim Kaya yeniden tutuklandı. |
2024 | Gezi Davası‘nda ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkum edilen Osman Kavala hakkında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) hak ihlali kararının uygulanmaması nedeniyle Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından istenen savunma yapıldı. Türkiye’nin savunması, “iç hukuk yollarını tüketilmeden AİHM’e başvurulduğunu, bu nedenle söz konusu AİHM kararının geçersiz olduğunu” savundu. |
2024 | CHP İstanbul İl Başkanlığı binasının satın alınması aşamasında çekildiği öne sürülen ‘para sayma’ görüntülerine ilişkin davanın ilk duruşması İstanbul 59. Asliye Ceza Mahkemesi‘nde yapıldı. Duruşma, salonun küçük olması nedeniyle 22. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Duruşma 29 Kasım’a ertelendi. İddianamede, eski Maltepe Belediye Başkanı Ali Kılıç ve danışmanı Melih Morsümbül, eski Şişli Belediye Başkanı Muammer Keskin, eski CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu, İBB Spor Kulübü Başkanı Fatih Keleş, eski CHP İstanbul İl Başkan Yardımcısı Özgür Nas, eski CHP İstanbul İl Başkanlığı Basın Danışmanı Mustafa Can Poyraz, İmamoğlu İnşaat Şirketi’nin Genel Müdürü Tuncay Yılmaz’ın da aralarında bulunduğu 22 sanığın tamamı hakkında, Siyasi Partiler Kanunu’nun “kanuna aykırı bağış, kredi veya borç alınması, borç verilmesi” maddesi gereğince 6’şar aydan 1’er yıla kadar hapis cezası isteniyor. |
2024 | ABD’nin California eyaletinde bulunan Santa Maria Adliyesi’nde patlama meydana geldi Patlamada, iki kişi yaralandı. Bir kişi gözaltına alındı. Patlama kasıtlı olarak yerleştirilmiş bir el yapımı patlayıcıdan kaynaklandı. |