3 Ocak – Hukuk Takvimi

Ocak 3, 2024 Hukuk Takvimi, Hukuk tarihi, Hukukbook

3 Ocak – Hukuk Takvimi

M.Ö. 106	Romalı hukukçu, filozof ve hatip Marcus Tullius Cicero doğdu. (Ölümü M.Ö. 43) Yoğun bir hukuk öğrenimi gördü. Mahkemelere başkanlık yaptı, ünlü ve başarılı bir hukukçu oldu. Edebiyat ve felsefeyle daha çok ilgilendi. Bilgi kuramı açısından, kesinliğe bağlanmak yerine olasılıkların yolunu izlemeyi tercih etti. Ahlak alanında, dogmatik bir tavır sergiledi. Dinsel açıdan agnostik fikirlere sahip oldu. Latincenin felsefe dili olarak gelişmesine katkı sağladı. Soylu sınıftan gelmemesine rağmen senatoya girdi. MÖ 44 yılında Caesar’ın öldürülmesinin ardından Maccus Antonius ile birlikte en güçlü figürlerden biri haline geldi. Bir süre sonra devlet düşmanı ilân edilerek yakalandı ve 7 Aralık (M.Ö) 43 yılında başı kesilerek idam edildi. Cesedi halka teşhir edildi, elleri ise Senato binasının kapısına çivilendi. Hitabeti ile yönetici sınıfları ve kitleleri etkileyen Cicero’nun 58 konuşması günümüze ulaşabildi.
1431	Jeanne d’Arc, Piskopos Pierre Cauchon başkanlığındaki bir engizisyon mahkemesine teslim edildi. Mahkeme onu “erkek giysileri giyip savaşan ve gaipten sesler duyan bir kâfir” olduğu gerekçesiyle, 30 Mayıs 1431 tarihinde Rouen kentinde 10.000 kişinin toplandığı Vieux-Marchè meydanında diri diri yaktı. İdam edildiğinde 19 yaşındaydı. Katledişinden, 490 yıl sonra öldürme kararını veren aynı kilise tarafından azize ilan edildi. Hakkında birçok kitap yazılı ve yaşamı sinemaya aktarıldı.
1521	Dinde reform isteyen Martin Luther, Roma Katolik Kilisesi(Papa X. Leo) tarafından aforoz edildi. 15 Haziran 1520’de Papa, Luther’i, aforoz edilebileceği konusunda uyarmış ancak eleştirel fikirlerden geri adım attıramamışı. Teolog ve üniversite profesörü olan Luther, Protestanlığın kurucusu olarak tarihe geçti.
1794	Hukukçu ve Belçika’nın ikinci Başbakanı Jean Louis Joseph Lebeau doğdu. (Ölümü 19 Mart 1865) Liège Üniversitesi’nde hukuk eğitimi aldı ve 1819’da avukat oldu. 1824’te Liège’de Mathieu Laensbergh’i kurdu. Katolik Partisi’nin Liberallerle kabinedeki muhalefetinde birleşmesine yardım etti. 1831’de Érasme-Louis Surlet de Chokier’in geçici rejimi sırasında dışişleri bakanlığına getirildi. Londra Antlaşması’na karşı çıktığı için Belçika çıkarlarına ihanetle suçlandı. 1833’te milletvekili seçildi ve 1848 yılına kadar görevde kaldı. Namur Eyaleti Valisi ve Frankfurt büyükelçisi görevlerini ifa etti.
1872	Litvanyalı avukat, siyasetçi ve diplomat Jonas Vileišis doğdu (Ölümü 1942) Saint Petersburg Üniversitesi’nde fizik ve matematik alanında eğitim gördü. Daha sonra hukuk okumaya karar verdi ve 1898 yılında hukuk fakültesinden mezun oldu. Litvanya’ya döndükten sonra avukatlık yapmaya başladı. 1917’den 1920’ye kadar Litvanya Konseyi’nin çalışmalarına katıldı. Litvanya’nın Almanya’nın uydusu olmayı vaat ettiği 11 Aralık 1917 Bağımsızlık Bildirgesi’ne karşı çıkan tek üye oldu. 1918’de Litvanya’nın İkinci Kabinesinde İçişleri Bakanı oldu. Bakan olarak çalışırken belediyeleri örgütledi, Litvanya’nın her ilçesine doktorlar atadı, kooperatifleri ve orduya asker alımını yöneten yasalar yayınladı. 1921’den 1931 yılına kadar belediye başkanı olarak görev yaptı. Vytautas Magnus Üniversitesi’nde profesörlük yaptı. 1933’te Litvanya Devlet Konseyi’ne atandı ve Litvanya Medeni Kanunları üzerinde çalıştı.
1875	Fransız ansiklopedi ve sözlük yazarı, Pierre Larousse yaşamını yitirdi. (Doğumu: 1817)
1875	Hukukçu ve eski İngiltere Başbakanı Clement Attlee doğdu. (Ölümü 8 Ekim 1967) Oxford Üniversitesi Hukuk Fakültesinde okudu. Bağımsız İşçi Partisi’ne katıldı. Avukatlık yapmayarak hukuk kariyerinden vazgeçti ve London School of Economics’te ders vermeye başladı. I. Dünya Savaşında Osmanlı devletine karşı Çanakkale’de savaştı. 1919’da Stepney belediye başkanı oldu. 1945 yılında Winston Churchill’in yerine Başbakan oldu ve 6 yıl bu görevi sürdürdü.
1883	Hukukçu ve devlet başkanı, Alexandros Diomidis yaşamını yitirdi. (Doğumu: 3 Ocak 1875) Atina Üniversitesinde hukuk ve ekonomi okudu. Berlin Üniversitesi’nden doktora unvanı aldı. 1905 yılında Atina Ulusal ve Kapodistrian Üniversitesi’nde profesör oldu. Atina Bilim Akademisi üyeliğine seçildi. 1909’da Attika ve Boeotia Eyaletinin valisi oldu. 1910’da Liberal Parti’den Yunan Meclisi’ne seçildi. 1912-1915 yılları arasında ve 1922’de Maliye Bakanlığı yaptı. 1923’te Yunanistan Merkez Bankası Başkanlığı görevinde bulundu. 1949 yılında Themistoklis Sophoulis’in ölümünden sonra Yunanistan başbakanı seçildi. Görev yaptığı kısa dönemde (28 Haziran 1949 – 6 Ocak 1950) Yunan İç Savaşı sona erdi. Ulaşım Bakanı Hatzipanos’un adının geçtiği bir skandaldan sonra istifa etmek zorunda kaldı. Aynı yıl yaşamını yitirdi. Aleksandros Diomidis
1901	Vietnamlı hukukçu ve devlet başkanı Ngô Đình Diệm doğdu. (Ölümü: 2 Kasım 1963) 1918’de Vietnam’da bürokrat yetiştiren bir Fransız okulu olan Kamu Yönetimi ve Hukuk Okuluna girdi. 28 yaşında 300 köyden sorumlu olduğu tuần phủ pozisyonuna getirildi. 1929’da Bình Thuận ilinin valisi oldu ve komünistlerce organize edilen köylü isyanlarının bastırılmasında Fransız güçlerine yardım etti. 1933 yılında içişleri bakanı olarak görev yaptı. Fransız yönetimi Vietnam’da parlamento kurulması da dahil olmak üzere sunduğu siyasi reform önerilerini reddedince göreve gelişinden üç ay sonra istifa etti. Daha sonra ülkeden kaçma zorunda kaldı.1954’te Güney Vietnam’da ABD desteğinde kurulan hükûmetin başına geçmek üzere sürgünden döndü. 26 Kasım 1955 – 2 Kasım 1963 tarihlerinde Güney Vietnam devlet başkanlığını yürüttü. 1 Kasım 1963’te gerçekleştirilen ve ABD’nin de gizlice desteklediği darbeden bir gün sonra öldürüldü. Ngo Dinh Diem, 4 Nisan 1955 tarihinde Time Dergisi kapağına konu olmuştu.
1920	Ankara Hükümeti ile Ermenistan arasında barış anlaşması yapıldı.
1925	Türkiye Cumhuriyeti ile Letonya arasında dostluk antlaşması (Varşova) yapıldı.
1925	İtalya’da faşizmin kurucusu Benito Mussolini, bütün yetkileri elinde topladı
1933	İslam hukukçusu ve Diyanet İşleri Başkanı Süleyman Ateş doğdu. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ni birincilikle bitirdi. Aynı üniversiteden doktora derecesi aldı. 1976 tarihinde Diyanet İşleri Başkanlığı’na atandı. 1979 yılında profesör oldu. Almanya’da Bochum Ruhr Üniversitesi’nde araştırmalar yaptı. Suudi Arabistan’da Riyad İmam Muhammed Üniversitesi ve Cezayir’de Emir Abdulkadir Üniversitesi’nde tefsir ve tasavvuf derslerini okuttu. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Temel İslami İlimler Bölüm Başkanlığı ve İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde Temel İslâmî İlimler Bölüm Başkanlığı görevinde bulundu. 2008-2015 yılları arasında Vatan gazetesinde yazarlık yaptı.
1934	Cumhuriyetin ilanının ardından ilk kez yapılan geniş katılımlı Türkiye Avukatlar Birliği toplantısı İzmir’de gerçekleştirildi. TBB’nin kurulması ilk kez 1934 yılında gündeme gelmesine karşın, 27 Haziran 1938 de kabul edilerek 1 Aralık 1938′ de yürürlüğe giren ve günün koşullarına göre pek çok ileri yeni hüküm içeren 3499 sayılı Avukatlık Kanunu‘nda Barolar Birliğine yer verilmemişti. TBB’nin kuruluşu, Prof. Dr. Faruk Erem’in öncülüğünde, 1979 yılında gerçekleşebildi.
1943	Avukat ve TBMM eski başkanı Köksal Toptan doğdu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘nde eğitim gördü. 1963-1966 yılları arasında İstanbul’da Adalet Partisi’nin gençlik kollarında başkanlık ve yönetim kurulu üyeliği yaptı. Aynı zamanda Milli Türk Talebe Birliği çalışmalarına katıldı. Zonguldak’ta maden fakültesi kurulması ve ihtiyaçlarının karşılanması için çalışacak bir dernek başta olmak üzere pek çok sivil toplum kuruluşunun başkan, kuruculuk ve yöneticilik görevlerini yaptı. Pek çok davada Süleyman Demirel’in avukatlığını üstlendi ve bu davaların tamamı beraatle sonuçlandı. 28 Eylül 1986 tarihinde yapılan ara seçimlerde Doğru Yol Partisi’nden (DYP) Zonguldak 2. Bölge milletvekili seçildi. 2002’de TBMM Adalet Komisyonu Başkanı oldu. 20 Haziran 2017 tarihinde Resim Gazete’de yayımlanan bakanlar kurulu kararnamesi ile Kamu Görevlileri Etik Kurulu Başkanı olarak atandı.
1945	Türkiye Cumhuriyeti, Japonya ile diplomatik ilişkilerini kesti. Yeni kurulacak olan Birleşmiş Milletler’e yalnızca 1 Mart 1945 tarihine kadar Almanya’ya savaş açmış ülkelerin katılacağının kararlaştırılması üzerine, 23 Şubat 1945’te Japonya ve Almanya’ya savaş ilan etti.
1946	İkinci Dünya Savaşı sırasında Birleşik Krallık’ta Nazi yanlısı yayınlar yapan William Joyce, vatana ihanet suçundan Londra’da idam edildi.
1951	Türk-Amerikan Kadınlar Derneği (TAD), Türkiye ve A.B.D. arasında yapılan ikili anlaşma sonucunda kuruldu.
1959	Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Eisenhower, Alaska’nın 49. eyalet olarak Birleşik Devletler’e katıldığını açıkladı. Alaska, Rus İmparatorluğu’ndan 30 Mart 1867’de 7,2 milyon dolar karşılığında satın alındı. ABD’nin yüzölçümü en büyük, nüfus yoğunluğu ise en az olan eyaletidir.
1961	Küba’nın, büyükelçilik personelinin ülkeyi terk etmesini istemesi üzerine Amerika Birleşik Devletleri, Küba ile tüm diplomatik ilişkilerini kestiğini açıkladı.2 yıl önce, 1 Ocak 1959’da Küba’da, Fidel Castro liderliğinde devrim gerçekleşmişti.
1961	Bağımsız bir Kürt devleti kurmak istemekle suçlanan 49 kişinin yargılanmasına Ankara’da başlandı. 49’lar Davası olarak olayda 22 eylül 1959’da tutuklamalar başlamış, İleri Yurt gazetesi yazarı Musa Anter’e yayımladığı Kürtçe şiiri Qimil/Kımıl sebebiyle dava açılmıştı. Musa Anter’e destek veren 50 kişi gözaltına alınmış, gözaltına alınanlardan Mehmet Emin Batu mide kanamasından ölünce geriye 49 kişi kalmış ve dava bu sayıyla anılır olmuştu. 14 ay tutuklu kaldıktan sonra sanıklar mahkemeye çıkarılmayı beklerlerken 27 Mayıs Darbesi gerçekleşmiş, yargılamalar 3 Ocak 1961 tarihinde başlamıştı.
1962	Papa, Fidel Castro’yu aforoz etti. Papa XXIII. Ioannes, Küba’da Katolik rahiplerin dini eylemlerine engel olunduğu, bazılarının hapsedildiği gerekçesiyle Castro ve sorumlu mevkideki yöneticilerin aforoz edildiğini açıkladı.
1963	Ataç dergisinde çıkan bir çevirisi nedeniyle Adnan Bend ve derginin yazı işleri müdürü Afşar Timuçin tutuklandı.
1973	Türkiye’de polis elektrikli cop kullanmaya başladı.
1976	Uluslararası Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi yürürlüğe girdi. Sözleşme, 16 Aralık 1966 tarihli, 2200A (XXI) sayılı Genel Kurul kararıyla kabul edilmişti. Türkiye, sözleşmeyi 15 Ağustos 2000 tarihinde imzaladı.
1976	Hindistan tarihinin tek kadın başbakanı İndira Gandhi, Kongre Partisinden çıkarıldı.
1977	İstanbul Hukuk Fakültesi’nde öğrenciler arasında çıkan silahlı çatışmada dokuz öğrenci yaralandı.
1977	Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği (TÖB-DER), işçiler ve alevi yurttaşlar aleyhine ayrımcı/ aşağılayıcı ifadeler bulunan, Ahlak, Felsefe ve Sosyoloji ders kitaplarının müfredattan çıkarılması Danıştay’da dava açtı.
1978	Başbakan Bülent Ecevit, kontrgerilla adında resmi bir kolluk kuvveti bulunmadığını açıkladı.
1980	İstanbul’da dur ihtarına uymayan bir fransız turist öldürüldü.
1988	Hukukçu Margaret Thatcher, 20. yüzyılda Birleşik Krallık’ın en uzun süre görevde kalan Başbakanı unvanını kazandı. 4 Mayıs 1979’da başladığı görevi 28 Kasım 1990’da son buldu.
1989	Uluslararası Af Örgütü’nün yayınladığı “Türkiye: İnsan Haklarının Şiddetle ve Sistemli Olarak İhlali” başlıklı 73 sayfalık raporda ”12 Eylül 1980 darbesinden bu yana 229 kişinin gözaltında ya da tutuklu iken öldüğünü ve devlet yetkililerinin 144 ölümü izah edemediğini” açıkladı.
1989	Devrik Panama Devlet Başkanı Manuel Noriega, Panama City’de sığındığı Vatikan Elçiliği’nde, Amerika Birleşik Devletleri güçlerine teslim oldu.
1990	Romanya Sosyalist Cumhuriyeti Devlet Başkanı ve eşinin kurşuna dizilmelerini protesto ederek; “Çavuşeskular ölümsüzdür” ve “Devrimci Sol Güçler” yazılı pankartlarla Beyoğlu’nda korsan gösteri yapanken gözaltına alınan 14 kişi Devlet Güvenlik Mahkemesi tarafından serbest bırakıldı.
1990	Kanserden ölen Devrimci Yol davası hükümlüsü İnkılap Dal’ın Akhisar’daki cenaze törenine katılıp slogan attıkları ve görevli polislere karşı geldikleri gerekçesiyle 42 kişi hakkında “örgüt üyesi oldukları” iddiasıyla 15 yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı. Hapisteyken ilik kanserine yakalanan İnkılap Dal 1988’de cezaevinden çıktıktan sonra ilik nakli için yurtdışına çıkması gerekirken tüm başvurulara rağmen pasaport verilmemiş, 1 yıl sonra pasaportunu aldıktan sonra 11 Ağustos 1989’da Fransa’ya gitmiş ve 22 Ağustos’ta yaşamını yitirmiştir.
1990	2 Ocak’ta Metris cezaevinden firar eden Sinan Kukul’un kaçmasına yardım eden Yeni Çözüm dergisi Gebze muhabiri Veysel Kukul “Öneri Sinan’dan geldi, pişman değilim” dedi. Sinan Kukul’un 3 yakını ile 10 cezaevi görevlisi gözaltına alındı.
1991	Ceyhan Özel Tip Cezaevi önünde açık görüş kısıtlamasına karşı slogan atarken gözaltına alınan 17 mahpus yakınından 8’i “Kürtçülük propagandası yaptıkları” iddiasıyla tutuklandı.
1991	Türkiye genelinde yüz binlerce işçi, 1 günlük işe gitmeme eylemi yaptı. Devlet Güvenlik Mahkemesi eylem hakkında soruşturma başlattı.
1993	Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George H. W. Bush ve Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, stratejik nükleer silahlarda indirimi öngören START-2 anlaşmasını imzaladı.
1995	Kırıkkale Üniversitesi Hukuk Fakültesi kuruldu. Fakülte 1997-1998 döneminde öğrenci alarak eğitim vermeye başladı.
1995	Yazar Metin Kaçan ve spiker Alp Buğdaycı işkenceyle tecavüz suçlamasıyla tutuklandı.
1998	Cumartesi Anneleri, Galatasaray Meydanındaki 138.buluşmalarında, 4 yıl önce gözaltına alınıp haber alınamayan inşaat mühendisi Ali Efeoğlu’nun akıbetini devlet görevlilerine sordu.
2002	Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan kadınların “streç, kot ve benzeri” dışında pantolon giyebilmelerine izin verildi. Kadın memurlar 7 Aralık 2001’de pantolon giyebilmek için ülke genelinde eylemler yapmıştı.
2006	Daha önce iç savaş sırasında Cezayir’de uygulanan ve göçmen isyanını bastırmak için 1955’den beri ilk defa Fransa’da yürürlüğe konulan olağanüstü hal yasası kaldırıldı.
2014	Diyarbakır 5’inci Ağır Ceza Mahkemesi, BDP‘nin tutuklu milletvekilleri Gülser Yıldırım ve İbrahim Ayhan’ın tahliye edilmesine karar verdi.
2017	Reina Gece Kulübüne yapılan saldırı sonrası yaptığı sosyal medya paylaşımları nedeniyle KKTC’den sınır dışı edilen ve Türkiye’ye getirilen modacı Barbaros Şansal, savcılık sorgusunun ardından çıkarıldığı mahkemece tutuklandı. Şansal’a, kolluk kuvvetlerinin gözetimindeki havalimanında linç girişiminde bulunulmuştu.
2018	ABD’de devam eden Halkbank Eski Genel Müdür Yardımcısı Hakan Atilla’nın davasında karar verildi. Jüri üyeleri, Hakan Atilla’ya yöneltilen 6 suçtan 5’inde Atilla’yı suçlu buldu. 27 kasım 2017’de başlayan ve Rıza Sarraf’ın tanık olarak aleyhte ifade verdiği ambargo davası kamuoyunu meşgul etmişti.
2021	Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu’nun (IFRC), 2020 Dünya Afetler Raporu‘nu açıkladı. 2020 boyunca iklim krizi, çevre, kent ve ekoloji alanında büyük yıkım ve kayıplar olduğu açıklandı.
2021	Cumartesi Anneleri, Galatasaray Meydanından atılmalarının ardından 823. haftada bir araya geldi. Sloagan, “2021 adaletin yılı olsun” oldu. Basın açıklamasını, gözaltında işkence edilerek öldürülen Hasan Ocak’ın kardeşi insan hakları savunucusu Maside Ocak yaptı.
2021	Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyeleri ve öğrencileri eyleme başladı. #KayyımRektörİstemiyroruz başlığı ile yapılan açıklamada, “Boğaziçi öğrencileri olarak demokratik süreçleri tanımadan atanan yandaş rektörleri kabul etmiyoruz. Melih Bulu bizim rektörümüz değildir” denildi.
2021	George Orwell’ın eserlerinin büyük çoğunluğunun, 70 yıl süren telif hakkı 1 Ocak 2021 itibarıyla sona erdi.
2022	Eskişehir 1. İdare Mahkemesi, Merkezi Hekim Randevu Sistemi’ndeki randevu aralığının beş dakikaya düşürülmesine ilişkin olarak Eskişehir Tabip Odası’nın açtığı davada, yürütmenin durdurulmasına hükmetti. Kararın, 9 Aralık 2021’de alındığı açıklandı.
2022-	Festus Okey, Beyoğlu İlçe Emniyet Müdürlüğü Asayiş Şube Amirliğinde görevli polislerce 20 Ağustos 2007’de gözaltına alınmış, götürüldüğü şubedeki görüşme odasında tek kurşunla vurularak öldürülmüştü. Olayın izini süren Burak Delier’in ”Tarihin Küçük Odası” başlıklı sergisinin 6 Ocak’ta açılarak 21 Ocak’a kadar ziyaret edilebileceği açıklandı.
2022	Hollanda’da, Mark Rutte başbakanlığında kurulan yeni hükümette yer alacak 28 bakanın 14 kadın, 14 erkek üyeden oluşacağı ve bakanlardan ikisinin Türk olduğu açıklandı.
2022	Avrupa Parlamentosu Milletvekilleri Demirel, Villanueva Ruiz, Köster ve Nienass, tutuklu Boğaziçi Üniversitesi öğrencilerinin derhal serbest bırakılmasını talep etti.
2022	TEMA Vakfı, 2021’in öne çıkan iyi ve kötü çevre olaylarını değerlendirdiği yazılı bir açıklama yayımladı. Vakıf, Türkiye’nin yeni iklim taahhütlerini, taş ocağı ve termik santrallere karşı nöbetleri, madenlere karşı alınan yürütmeyi durdurma kararlarını “umut yeşerten çevre haberleri” olarak nitelendirdi. Açıklamada; müsilaj, orman yangınları, atık barajı kazaları, kuraklık, seller ve Türkiye’de maden ruhsatı sahalarının büyüklüğü olumsuz çevre haberleri zikredildi.
2022	Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD), dernek üyesi avukatların yargılandığı davanın 5-6-7 Ocak’ta Silivri Hapishane Kampüsü Duruşma Salonunda, İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesinde görülecek duruşmasına çağrı yaptı.