4 Mayıs – Hukuk Takvimi / Hukuk Tarihinde Önemli Olaylar
1406 | İtalyan hümanist, edip ve Rönesans Floransa’sının en önemli politik ve kültürel figürlerden Coluccio Salutati (d. 16 Şubat 1331 – ö. 4 Mayıs 1406) yaşamını yitirdi. Bologno’da noterlik yaptı. Floransalı bilginlere gönderdiği Latince mektuplarla Cicero’ya benzetildi. Papa V. Urbanus’un papalık mahkemesinde çalıştı. Maddi gücünün büyük bir kısmını antik eserleri toplamak için harcadı ve önemli keşiflere imza attı. Ayrıca, Aristoteles ve Platon’a ait eserlerin orijinal Antik Yunanca dilinde okumasını sağladı. |
1481 | Osmanlı Devleti’nin idare sisteminde reformlar yapmaya çalışan Karamanlı Mehmet Paşa (d. Karaman- ö. 4 Mayıs 1481) yeniçeriler tarafından öldürüldü. |
1814 | 1804-1814 arası Fransa imparatoru Napolyon Bonapart’ın (I. Napolyon), Elba Adasının Portoferraio kasabasındaki sürgün hayatı başladı. |
1837 | Macar Devriminin sembol ismi Lajos Kossuth siyasi mücadelesi nedeniyle 4 Mayıs 1837’de tutuklandı. 18 ay gözaltında tutulduktan sonra yıkıcılık suçundan üç yıl hapse mahkûm edildi. 1840’ta af kapsamında serbest bırakıldı. |
1865 | Abraham Lincoln, suikast sonucu öldürülmesinden üç hafta sonra, Springfield, Illinois’da toprağa verildi. |
1881 | Rus hukukçu ve siyasetçi Aleksandr Fyodoroviç Kerenski doğdu. (Ölümü: 11 Haziran 1970) Petersburg Üniversitesinde hukuk eğitimi gördü. Avukat olarak çalışırken Sosyalist Devrimci Parti (SR)’ye katıldı. Siyasi suçlardan yargılanan pek çok devrimciyi savundu. 1912’de Volks’tan İşçi Grubu’nun (Trudovikler) SR adayı olarak Duma üyesi (milletvekili) seçildi. Kerenski daha radikal bazı sosyalistlerin tersine, Rusya’nın I. Dünya Savaşı’na girmesini destekledi. Şubat Devrimi üzerine de monarşinin kaldırılmasını savundu. Duma tarafından oluşturulan geçici hükûmette adalet bakanı olarak görev yaptı. 1917’de Geçici Hükûmetin Başbakanı olarak görev yaptı. |
1910 | Kadın ticaretinin yasaklanmasına ilişkin Sözleşme ile Fuhuş ile ilgili yayınların yasaklanmasına ilişkin 4 Mayıs 1910 günlü Sözleşme kabul edildi. |
1915 | Hukukçu ve İzlanda Başbakanı Sigurður Eggerz 21 Temmuz 1914-4 Mayıs 1915 ve 7 Mart 1922-22 Mart 1924 tarihlerinde iki kez başbakanlık görevini üstlendi. |
1916 | Kentsel incelemeler alanındaki önemli çalışmalarıyla tanınan Amerikalı-Kanadalı kadın gazeteci, yazar ve aktivist Jane Jacobs (Doğumu: 4 Mayıs 1916) Columbia Üniversitesi Genel Çalışmalar Okulu’nda iki yıl boyunca hukuk, jeoloji, zooloji, siyaset bilimi ve ekonomi dersleri aldı. Var olan mahalleleri gecekondu temizliğinden korumak gibi halka destek olan organizasyonlarıyla ve özellikle Greenwich Village bölgesinin yenilenmesini öneren Robert olan mahalleleri karşı duran fikirleriyle tanındı. OC, OOnt, Vincent Scully Ödülü ve Ulusal Yapı Müzesi Ödüllerine layık görüldü. 25 Nisan 2006’da yaşamını yitirdi. |
1919 | Çin Cumhuriyeti’nde yabancı malların boykot edilmesini savunan öğrenci ayaklanması yaşandı. |
1926 | İngiltere Sendikalar Birliği’nin çağrısıyla Britanya tarihinin ilk genel grevi başladı. 30 Nisan’da greve çıkan madencilere destek için 1 milyon 700 bin işçinin katıldığı genel grev 9 gün sürdü. |
1928 | Amerikalı hukukçu ve siyasetçi Joseph Davies Tydings doğdu. (Ölümü: 8 Ekim 2018) Maryland Üniversitesi‘nden hukuk diplomasını aldı ve avukatlık yapmaya başladı. 1955’ten 1961’e kadar Maryland Temsilciler Meclisi üyeliği yaptı. 1961’de Amerika Birleşik Devletleri Başsavcısı oldu. Maryland Üniversitesi ve Park Koleji’nde yönetim kurulu üyeliği görevlerinde bulundu. 8 Ekim 2018’de kansere yenilerek öldü. |
1930 | Mahatma Gandi, İngilizler tarafından tutuklandı. |
1931 | TBMM”nin VI. Dönem Fevkalade toplantısında Gazi Mustafa Kemal üçüncü kez Cumhurbaşkanlığına seçildi. |
1932 | Al Capone, vergi kaçırma suçundan Atlanta’da hapse atıldı. |
1933 | İstanbul eski Milletvekili Süreyya Paşa, “Gece Gelen Telgraf” kitabından dolayı Nazım Hikmet’e dava açtı. Gece Gelen Telgraf yayımlandıktan bir süre sonra iki dava açılmış; birini 5 Mart 1933’te kitabı toplatan İstanbul Cumhuriyet Savcılığı, “halkı rejim aleyhine kışkırtmak”tan, sırasıyla yazar Nazım Hikmet’e, yayımcı Ahmet Halit’e, basımevi sahibi Ali Beye karşı; diğer davayı ise, 9 Mayıs 1933’te, yapıtta yer alan “Hiciv Vadisinde Bir Tecrübei Kalemiye” adlı yergide “kendisine ve pederine hakaret ettiği” gerekçesiyle Süreyya Paşa, Nazım Hikmet’e karşı açmıştı. |
1937 | Bakanlar Kurulu tarafından 1937 Yılında Yapılan Tunceli Tenkil Harekatına Dair Kararı alındı. Karar, Dersim Tertelesi’nin zemini oldu. |
1943 | Başbakanlık; II. Dünya Savaşı sırasında, şeker satışlarını durdurdu. Bir yıl sonra ise İstanbul’da nüfus başına iki kilo un verilmesine karar verildi. |
1945 | Hukukçu Kurt Schuschnigg, Dachau Toplama kampında iken 4 Mayıs 1945’te ABD ordusu tarafından kurtarıldı. |
1946 | Amerikalı avukat ve politikacı Richard Louis Brodsky doğdu. (Ölümü:8 Nisan 2020) Brandeis Üniversitesi‘nde Siyaset alanında Lisans derecesi ve Harvard Hukuk Okulu‘nda Hukuk Doktoru derecesi aldı. 1975’te Westchester County Yasama Kurulu’nda görev yaptı. Global Panel Foundation’ın Danışma Kurulu’nda görev yaptı. 2010 yılında New York Üniversitesi’ndeki Robert F. Wagner Kamu Hizmeti Enstitüsü’nde Kıdemli Araştırmacı oldu. 2011’de partizan olmayan kamu politikası organizasyonu Demos’a Kıdemli Üye olarak katıldı. 2009’da imzalanan Kamu Yetkilileri Reform Yasası’na sponsor oldu. New York Eyaletinde çevre koruma ve muhafazaya ayrılmış Çevre Koruma Fonu’nun oluşturulmasından sorumlu mevzuatı yazdı. |
1949 | Demokrat Parti milletvekillerinin teklifi ile, İstiklal Mahkemeleri Kanunu ve ekleri 4 Mayıs 1949 tarihli ve 5384 sayılı kanunla yürürlükten kaldırıldı, Türk Yargı Sisteminden bu mahkemeler çıkarıldı. İstiklal Mahkemeleri Kanunu, 31 Temmuz 1922 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 29 nolu kanun olarak kabul edildi İstiklal Mahkemeleri Kanunu, 31 Temmuz 1922 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 29 nolu kanun olarak kabul edilmiştir. İstiklal Mahkemeleri, ilk olarak 1920 yılında Kurtuluş Savaşı sürecinde ayaklanma çıkaranları, asker kaçaklarını ve casusluk faaliyetlerini engelleyerek milli mücadeleyi durdurmaya dönük eylemleri yargılamak amacıyla kurulmuştur. Kanunun süresi ilk başta iki yıl olarak düzenlenmesine karşın İstiklal Mahkemeleri 4 Mart 1929 tarihine kadar hukuki varlığını devam ettirmiştir. İstiklal Mahkemeleri Kanunu ve ekleri ise 4 Mayıs 1949 tarihli ve 5384 sayılı kanunla yürürlükten kaldırılmış, Türk Yargı Sisteminden bu mahkemeler çıkarılmıştır. |
1955 | Türk Kadınlar Birliği’nin girişimleriyle, her yıl mayıs ayının ikinci pazar gününün Anneler Günü olarak kutlanılmasına karar verildi. Anneler Günü’ne ilişkin ilk resmi öneri, 1872’de ABD’li Julia Howe’dan gelmişti. |
1960 | Yeni Sabah gazetesi 10 gün süreyle kapatıldı. |
1960 | Demokrat İzmir gazetesinden 16 kişi mahkûm oldu. |
1960 | Avusturyalı hukukçu ve siyasetçi Werner Faymann doğdu. Viyana Üniversitesi’nde hukuk, sanat tarihi ve siyaset bilimi eğitimi gördü. 1981’de Viyana SJ’nin devlet başkanı oldu. 1985’te Viyana Şehir İdaresi ile çok yakından ilişkili bir banka olan Central Savings Bank’a danışman oldu. Faymann, 1985’ten 1994’e kadar Viyana Eyalet Parlamentosu ve Belediye Meclisi üyeliği yaptı. 1988’den 1994’e kadar Viyana Kiracılar Derneği’nin genel müdürü ve eyalet başkanı olarak görev yaptı. 1994 yılında Viyana Arazi Temini ve Kentsel Yenileme Fonu (WBSF) Başkanı ve Viyana Ekonomik Kalkınma Fonu (WWFF) Başkan Yardımcısı oldu. 1994’ten 2007’ye kadar, konut ve kentsel dönüşümden sorumlu belediye meclis üyesi olarak çalıştı. 2007’den itibaren Federal Şansölye Alfred Gusenbauer’in Altyapı Bakanı olarak görev yaptı. Bir süre Avusturya Ulaştırma Bakanı olarak çalıştı. 2016’ya kadar Avusturya Cumhuriyeti Federal Şansölyesi ve SPÖ’nün Federal Parti Başkanı olarak görev yaptı. |
1966 | Hukuk tarihi alanında çalışan akademisyen ve TV programı yorumcusu Ekrem Buğra Ekinci dünyaya geldi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘nde eğitim gördü. 1991 yılında yüksek lisansını tamamladıktan sonra doktorasını İstanbul Üniversitesi’nde yaparak 1996 yılında Tanzimat Sonrası Osmanlı Hukukunda Kanun Yolları adlı teziyle hukuk doktoru, 1999 yılında da Osmanlı Mahkemeleri çalışmasıyla hukuk tarihi doçenti oldu. 2005 yılında profesörlüğe yükseldi. Ankara Hukuk, Erzincan Hukuk ve Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültelerinde Türk Hukuk Tarihi ve İslâm Hukuku dersleri verdi. Öğretim üyeliğinin yanı sıra uzun yıllar radyo ve televizyonlarda popüler tarih ve kültür tarihi üzerine programlar yapmaktadır. Türk Hukuk Tarihi, Hukukun Serüveni, Ahmed Cevdet Paşa ve Mecelle’den Düsturlar, İslam Hukuku ve Önceki Şeriatler, Osmanlı Mahkemeleri, İslam Hukukunda Değişmenin Sınırı, İslam Hukuku, İslam Hukuku Tarihi ve Osmanlı Hukuku gibi eserleri bulunmaktadır. |
1967 | ILO 116 No’lu Son Maddelerin Revizyonu Sözleşmesi, 7 Haziran 1961 tarihinde Uluslararası Çalışma Örgütü-ILO tarafından kabul edildi, 4 Mayıs 1967 tarihli ve 862 yasa ile onaylanarak Resmi Gazetenin 28 Ağustos 1968 tarihli sayısı ile yayınlanarak yürürlüğe girdi. |
1969 | Yargıtay Başkanı İmran Öktem’in cenazesindeki olayların, kapatılan Din Görevlileri Federasyonu ve İmam Hatip Okulları Mezunları Cemiyeti’nin tertiplediği iddia edildi. |
1972 | Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın idam edilmelerini önlemek isteyen dört kişi Jandarma Genel Komutanı Kemalettin Eken’i kaçırmak istedi. Polis müdahale etti. Orgeneral Eken ayağından yaralandı. Eylemcilerden üçü kaçmayı başarırken Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğrencisi Niyazi Yıldızhan öldürüldü. |
1972 | Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın serbest bırakılmaları için THY uçağını Sofya’ya kaçıran 4 THKO’lu, Bulgaristan’dan siyasi iltica sözü üzerine Bulgar polisine teslim oldu, kaçırılan uçaktaki yolcular Türkiye’ye getirildi. |
1973 | Çevre yolu yapımı için Edirnekapı’daki tarihi surların yıkımına başlandı. |
1978 | Silahlı saldırıda felç olduktan sonra Haydarpaşa Hastanesi’nde tedavi gören hukukçu Server Tanilli uçakla Londra’ya gönderildi. |
1979 | Hukukçu, Margaret Thatcher İngiltere tarihinin ilk kadın Başbakanı oldu. |
1981 | DİSK Davası’yla ilgili olarak Ankara’da gözaltına alınan Prof. Sadun Aren ve Doç. Alpaslan Işıklı dahil 28 kişi İstanbul’a götürülerek Metris Kışlası’na konuldu. |
1982 | Türkiye‘nin Boston’daki fahri konsolosu Orhan Gündüz, Ermeni militanlar tarafından öldürüldü. |
1982 | Pahalılık ve İşsizlikle Mücadele Derneği (PİM) yönetici ve üyesi 7 kişinin yargılanmasına başlandı. 12 Eylül öncesinde Vatan Partisi paralelinde yasadışı faaliyet ve komünizm propagandası yaptıkları gerekçesiyle 1 sanık için idam, 6 sanık için 5-30 yıl arası hapis cezası istendi. |
1984 | DİSK/Sine-Sen’in Genel Sekreteri Semra Özdamar, Güler Ökten ve Zeki Ökten dahil 6 yönetici hakkında Askeri Mahkeme’de dava açıldı. |
1984 | DİSK Davası’nda yargılananlardan Prof. Dr. Sadun Aren, Demirhan Tuncay ve Mehmet Mıhlacı tahliye edildi. |
1985 | Terzi Fikri olarak bilinen, Fatsa eski Belediye Başkanı Fikri Sönmez, Fatsa Devrimci Yol davasından tutuklu olarak bulunduğu Amasya askeri cezaevinde geçirdiği kalp krizi sonucunda yaşamını yitirdi. |
1988 | İstanbul Üniversitesi rektörlük binasını işgal eden öğrenciler DGM’de sorgulandı. |
1988 | 6 yıldır devam eden 723 sanıklı Devrimci Yol Davası’nda Askeri Savcı 74 sanık için ölüm cezası talep etti. |
1989 | İsveç’te yaşayan ve Stockholm Öyküleri adlı kitabıyla bu yılın Sait Faik Hikaye Armağanı’nı kazanan Demir Özlü, 200 bin TL olarak belirlenen armağan tutarını Tutuklu ve Hükümlü Yakınları Yardımlaşma Derneği’ne (TAYAD) bağışlayacağını açıkladı. |
1989 | Ateşten Köprü kitabında komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla yargılanan yazar Kerim Korcan beraat etti. |
1990 | Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu, 3628 Sayılı Kanun numarası ile ve Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu adıyla Resmî Gazetenin 4 Mayıs 1990 tarihli ve 20508 numaralı sayısında yayınlanarak yürürlüğe girdi. |
1990 | Türkiye Birleşik Komünist Partisi yöneticileri Haydar Kutlu ve Nihat Sargın 900 günlük tutukluluğun ardından tahliye edildi. |
1991 | Necdet Darıcıoğlu’nun Anayasa Mahkemesi Başkanlığı görevi 4 Mayıs 1991’de sona erdi. 2 Mart 1990’da başkanlığa seçilmişti. |
1992 | Türkiye Cumhuriyeti ile Ukrayna Arasında Dostluk ve İşbirliği Anlaşması, 4 Mayıs 1992 tarihinde imzalandı, anlaşmayı onaylayan kanun TBMM tarafından 2 Aralık 1993 tarihinde kabul edilerek 8 Aralık 1993 tarihinde resmi gazetede yayınlandı. İşbu Antlaşma Birleşmiş Milletler Yasasının 102 nci maddesi uyarınca Birleşmiş Milletler Sekreteryasına tescil edilecektir. Ankara’da 4 Mayıs 1992 tarihinde Türkçe ve Ukrayna dillerinde ikişer nüsha halinde ve her iki metin aynı ölçüde geçerli olacak şekilde imzalanmıştır. |
1992 | Türkiye Cumhuriyeti ile Ukrayna Arasında Dostluk ve İşbirliği Anlaşması, Türkiye adına Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Ukrayna adına ise Cumhurbaşkanı Leonid M. Kravçuk tarafından 4 Mayıs 1992 tarihinde imzalandı. |
1994 | Filistin Kurtuluş Örgütü ile İsrail, Batı Şeria ve Gazze’de yaşayan Filistinlilere özerklik verilmesini öngören antlaşmaya imza attı. |
1994 | Sosyalist İktidar Partisi, Çağlayan’daki 1 Mayıs mitingi sonrası kortejlerine yapılan polis saldırısına ilişkin olarak Vali, Emniyet Müdürü ve diğer sorumlular hakkında suç duyurusu yaptı. |
1994 | Belge yayınları sahibi Ayşe Nur Zarakolu hakkında, İsmail Beşikçi’nin bir kitabını yayınladığı için hakkında verilen 5 ay hapis cezasının infazına başlandı. Zarakolu hakkında 30’da fazla dava bulunuyordu. |
1998 | Yolsuzlukla Mücadelede 20 Temel İlke’yi içeren ve Yolsuzluğa Karşı Eylem Programı’nın icrası için uluslararası hukuki belgelerin hazırlanmasının hızla sonuçlandırılması gerekliliğinin altını çizen (97) 24 sayılı Avrupa Konseyi Tavsiye Kararı kabul edildi. |
2005 | Ziya Selçuk’un başkanlığındaki Talim ve Terbiye Kurulu kararıyla, çıraklık ve yaygın eğitim merkezlerinde eğitim gören 185.000 çırağın da 2006’dan itibaren haftada 1 saat “Din Kültürü ve Meslek Ahlakı” dersi almaları kararlaştırıldı; ilgili ders 2000’de kaldırılmıştı. |
2005 | Pakistan Devlet Başkanı Pervez Müşerref’e düzenlenen suikast girişimlerinin planlayıcısı olmakla suçlanan Libyalı El Kaide üyesi Ebu Farrac el Libbi’nin Pakistan’da yakalandı. |
2006 | Anayasa Mahkemesi, yeni kurulan 15 üniversitenin kurucu rektörlerinin 2 yıl için Milli Eğitim Bakanı ve Başbakan’ın önereceği 3 isim arasından Cumhurbaşkanı’nca atanmasını öngören yasa hükmünü iptal etti. |
2007 | 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun kabul edildi. |
2011 | Müteahhit Zamanhan Ablak ‘uyuşturucu ticareti’ yapmak suçlaması 4 Mayıs 2011’de tutuklandı. Ablak daha sonra beraat etmiş ve tutuklu kaldığı günler için tazminat davası açmıştır. |
2012 | Deniz Feneri soruşturmasını yürütürken haklarında soruşturma açılan 3 savcının resmî belgede sahtecilik ve görevi kötüye kullanma suçlamasıyla Yargıtay’da yargılanmasına başlandı. |
2015 | GREVIO (Kadınlara Karşı Şiddet ve Ev İçi Şiddete Karşı Uzman Eylem Grubu), İstanbul Sözleşmesi’ne taraf devletlerin sözleşmenin getirdiği standartlara uyup uymadıklarını belirlemek için amacıyla kuruldu. |
2015 | Yüksek Seçim Kurulu, HDP’nin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “seçim yasaklarını açıkça ihlal ettiği gerekçesiyle uyarılması” istemiyle yaptığı başvuruyu oy birliğiyle reddetti. |
2017 | 12 Eylül askeri darbesine ilişkin olarak, dönemin Genelkurmay Başkanı, 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren ile emekli Orgeneral Ali Tahsin Şahinkaya hakkındaki dava, sanıkların ölmüş olmaları nedeniyle düşürüldü. |
2017 | HSYK tarafından “FETÖ” soruşturmaları kapsamında 107 hakim ve savcı meslekten ihraç edildi. |
2017 | Yunanistan Temyiz Mahkemesi, 15 Temmuz darbe girişimi sonrası bu ülkeye kaçan askerlerden ikisinin iade edilmesine ilişkin Türkiye’nin talebini reddetti. |
2018 | Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü, Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde yayımlandı. Tüzük, 4 Mayıs 2018’i takip eden yirminci gün yürürlüğe girdi. |
2019 | Filipinli hukukçu ve siyasetçi Prospero Castillo Nograles yaşamını yitirdi. (Doğumu: 30 Ekim 1947) Ateneo de Manila Üniversitesi‘nde eğitim gördü. Siyaset Bilimi alanında yüksek lisans yaptı. Daha sonra Manila Hukuk Okulu‘ndan Hukuk Lisans derecesi aldı. 1989’dan 2010’a kadar Davao Şehri 1. Bölgesi’ni temsilen Filipinler Temsilciler Meclisi’nde beş dönem delege olarak seçildi. 2008-2010 yılları arasında Filipinler Temsilciler Meclisi Başkanı olarak görev yaptı. Uzun yıllar sonra Filipinler yasama tarihinde Mindanao’dan sonra gelen ilk sözcü oldu. |
2025 | Sırrı Süreyya Önder için Atatürk Kültür Merkezi’nde (AKM) düzenlenen tören çıkışı CHP Genel Başkanı Özgür Özel‘e saldıran şahsın kimliğine dair İçişleri Bakanlığı açıklama yaptı: “Şahsın; 2004 yılında B.T. ve M.T. isimli çocuklarını öldürdüğü ve iki çocuğunu yaraladığı belirlenmiştir. Hırsızlık ve tehdit suçlarından kaydı vardır. Müebbet hapis cezası alan S.T, 2020 yılında şartlı tahliye ile serbest bırakılmıştır” İki çocuğunu katleden ve hakkında birçok suç kaydı olan Tengioğlu’nun hapishanede olmaması kamuoyunda büyük tartışmalara neden oldu, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç hükümlünün eski mevzuata göre tahliye olduğunu açıkladı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, Özgür Özel’e yönelik saldırı hakkında soruşturma başlattı. |
