Hukuk Ansiklopedisi Herkes İçin Adalet
5 Eylül – Hukuk Takvimi
| 1698 | Rus Çarı I. Petro, ülkesini Batılılaştırma çabalarının bir parçası olarak, din adamları ve köylüler dışında sakal bırakan her erkeğe özel bir vergi yükümlülüğü getirdi. |
| 1774 | Amerikan Ulusunun ilk İşçi Günü New York’ta toplandı. |
| 1795 | ABD, Osmanlı İmparatorluğu ile antlaşma yapmayı kabul etti. ABD’yi yıllık vergiye bağlayan Trablus Antlaşması metni 4 kasım 1796’de tamamlanarak, Cezayirli Gazi Hasan Paşa ve Joseph Donaldson tarafından imzalandı. Antlaşma 22 maddeden oluşmaktaydı. ABD’nin bir devlete vergi ödemeyi kabul ettiği ve başka dilde imzaladığı tek antlaşmadır. Bu anlaşmaya göre ABD, Cezayir’deki esirlerin iadesi, Atlas Okyanusu’nda ve Akdeniz’de ABD sancağı taşıyan hiçbir gemiye dokunulmaması karşılığında, tek seferlik 642.000 altın ve yılda 12.000 Osmanlı altını (21.600 dolar) ödeyecekti. ABD 1818 yılına kadar antlaşmaya bağlı kaldı. |
| 1857 | Fransız sosyolog, matematikçi ve filozof. Auguste Comte yaşamını yitirdi. (19 Ocak 1798 – 5 Eylül 1857) Sosyolojinin babası olarak tanımlanmaktadır. Comte, sosyoloji ismini öne süren ilk sosyologtur. “Sosyoloji neden diğer bilim dalları gibi bir dal olmasın” tezini savunarak sosyolojinin temelini attı. |
| 1905 | ABD’nin New Hampshire kentinde imzalanan Portsmouth Antlaşması’yla Rus-Japon Savaşı sona erdi. ABD başkanı Theodore Roosevelt 9 Ağustos – 5 Eylül 1905 arasında Portsmouth’da toplanan barış konferansında arabuluculuk görevi üstlendi. Kabul edilen Portsmouth Antlaşması’yla Japonya Liaodong Yarımadası’nın, Lüshun’a giden Güney Mançurya demiryolunun ve Sahalin Adası’nın yarısının denetimini eline geçirdi. Buna karşılık Rusya, Mançurya’nın kuzeyini egemenliği altında tutmaya devam etti. |
| 1938 | Atatürk’ün Vasiyetnamesi, İstanbul Dolmabahçe Sarayında 5 Eylül 1938 tarihinde bizzat kendi el yazısıyla kaleme alındı. Vasiyet, Ankara 3. Sulh Hukuk Hakimi Osman Selçuk Selçuk tarafından 28 Kasım 1938’de açıldı. |
| 1942 | Cezaevlerinde sanat atölyeleri törenlerle açıldı |
| 1945 | Çok partili düzene geçişin ilk partisi olan Milli Kalkınma Partisi kuruldu |
| 1947 | Türkiye ile ABD arasında imzalanan Yardım Antlaşması 5 Eylül 1947 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. Antlaşma 12 Temmuz 1947’de Ankara’da imzalandı ve 01 Eylül 1947 tarihinde “Türkiye Büyük Millet Meclisinde “Türkiye’ye Yapılacak Yardım hakkında Anlaşma’nın onanmasına dair Kanun” kabul edilerek onaylanmıştı. |
| 1948 | Avusturyalı kadın hukukçu eski bakan Benita Ferrero-Waldner, doğdu. Salzburg Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde okudu. 1970’te Hukuk doktoru oldu. Boutros Ghali’nin Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği döneminde BM protokol servisi şefi oldu. 1995-2000 yıllarında kurulan hükûmetlerde Dışişleri Bakanı müsteşarı olarak görev yaptı. 2000-2004 yıllarında Jörg Haider’in partisi ile ÖVP arasında kurulan koalisyon hükûmetlerinde Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı. 2004-2009 yıllarında Avrupa Birliği Komşuluk Politikaları ve Dış İlişkiler Komiseri olarak görev aldı. |
| 1949 | Filistin asıllı İsviçreli hukukçu Sami Ezzib, doğdu. Fribourg Üniversitesinin Hukuk bölümünden mezun oldu. Hukuk alanında yüksek lisans ve doktora yaptı. Fransa’nın çeşitli üniversitelerinde ulusal danışmanlık alanında öğretim üyesi olarak çalıştı. İsviçre Karşılaştırmalı Hukuk Enstitüsünde Arap ve İslam Hukuku sorumlusu olarak 1980’den 2009’a kadar görev yaptı. Fransa, İsviçre ve İtalya’nın çeşitli üniversitelerinde Arap ve İslam hukuku eğitimi alanında eğitim verdi. |
| 1955 | Sultanahmet Adliyesi açıldı. 2011’de İstanbul’un Kâğıthane ilçesinde açılan İstanbul Adliyesi’ne taşındı. Binanın temeli 12 Temmuz 1951 yılında atılmış, 5 Eylül 1955 tarihinde hizmete açılmıştır. Adliye, iki blok olarak tasarlanmış olmasına karşın çevredeki arkeolojik eserlerin varlığından ötürü ikinci blok yapılmamıştır. |
| 1961 | Çankaya’da toplanan parti liderleri seçim konuşmalarında 27 Mayıs’ı eleştirmeme ve Demokrat Partiyi övmeme bildirisi imzaladı. Liderler, rejimin ahlakını bozmayacaklarına dair şeref sözü verdi |
| 1963 | 20-21 Mayıs’ta askeri darbe girişiminde bulunan Albay Talat Aydemir, Ankara 1 Numaralı Sıkıyönetim Mahkemesi’nce idama mahkûm edildi. Albay Aydemir, bir önceki darbe girişiminden sonra 10 Mayıs 1962’de affedilmişti. |
| 1964 | Fransız avukat Olympe Démarez, Dunkerque’de yaşamını yitirdi. (Doğumu: 27 Ocak 1878) Asıl mesleği öğretmenlikti. Hukuka olan ilgisinden dolayı 30 yaşında mesleğini bırakarak Hukuk alanında ön lisans derecesini aldı. 1913 yılında hukuk fakültesinden lisans derecesini kazandı. 2 Şubat 1914’te, 36 yaşındayken ülkesinin kuzey bölgesindeki ilk kadın avukat oldu. Fransa’da 4 Ekim 1944’te yapılan yasa değişikliğiyle kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesinin ardından Dunkerque Belediye Meclisine seçilen ilk kadın unvanını kazandı. İkinci Dünya Savaşı sırasında mülteci çocuklarla ilgilendi. Yaşadığı dönemde yaygın olmamasına rağmen tamamen erkeklerin egemenliğinde olan alanlarda çalıştı. |
| 1973 | Adana Cezaevi’nde hapis yatan Can Yücel, Peter Weiss’ın “Salozun Mavalı” kitabı çevirisi nedeniyle açılan davada beraat etti. |
| 1977 | Sümerbank grevi anlaşmayla sonuçlandı. |
| 1984 | Uludağ Üniversitesi’nde bir grup kız türbanlı öğrenci üniversiteden çıkarıldı. |
| 1985 | Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Ronald Reagan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni tanımayacaklarını açıkladı. |
| 1987 | Meclis önündeki oturma eyleminde rahatsızlanarak hayatını kaybeden İnsan Hakları Derneği kurucularından, Didar Şensoy, İstanbul’da 5 bini aşkın kişinin katıldığı cenaze töreniyle toprağa verildi. |
| 1990 | Petrol-İş Sendikası Boğaziçi Şubesi’nden 5 yönetici ANAP iktidarının demokrasi dışı uygulamalarını ve savaş çığırtkanlığını protesto için 3 günlük açlık grevine başladı. SHP İstanbul İl Başkanı Ercan Karakaş, eyleme destek için 1 günlük açlık grevi yapacağını duyurdu. |
| 1990 | Yalova’da kurulu AKSA Fabrikası’nda 69 kişinin işten çıkarılması üzerine yaklaşık 500 işçi grev başlattı. Üretimi aksatmadan sürdürdükleri açlık grevinin 7.gününde hastaneye kaldırılan işçilerin sayısı 10’a yükseldi. İşçilerden 150 kadarı viziteye çıktı. |
| 1990 | “Düşüncelerinden suçlananlara özgürlük, hemen şimdi” başlığıyla 8 Haziran 1990 tarihli gazetelerde yer alan bildiriye imza atan 14 sendika başkanı hakkında soruşturma başlatıldı. TYS Genel Başkanı Oktay Ak-bal, TGS İstanbul Şube Başkanı Yavuz Şimsek, Petrol-İş Sendikası Genel Başkanı Münir Ceylan, Belediye-İş Sendikası Genel Başkanı Fuat Alan, Harb-İş Sendikası Genel Başkanı Kenan Durukan, Deri-İş Sendikası Genel Başkanı Yener Kaya, Otomobil-İş Sendikası Genel Başkanı Celal Özdoğan, Hava-İş Sendikası Genel Başkam Atılay Ayçin, Genel Maden-İş Sendikası Genel Başkam Şemsi Denizer, Kristal İş Sendikası Genel Başkanı Necati Altunkaynak, Ağaç-İş Sendikası Genel Başkanı Gürol Erçakır, Liman-İş Sendikası Genel Başkam Melih Hüsnü Yılmaz, Basın-İş Sendikası Genel Başkam Ali Ekber Güvenç ve Tüm- Tis Genel Başkam Sabri Topçu ifadeye çağrıldı. |
| 1991 | Güneş gazetesinden tazminatsız atılan 56 işçi gece gazete önünde çadır kurarak oturma eylemine başladı. |
| 1991 | SSCB Halk Temsilcileri Kongresi, Gorbaçov’un 10 Birlik cumhuriyeti lideriyle birlikte hazırladığı önerileri benimseyerek yeni bir anayasa yürürlüğe girene kadar ülkenin egemen devletlerin gönüllü birliği olmasını kabul etti. |
| 1997 | Arnavut kökenli sosyal hizmetler gönüllüsü ve insan hakları aktivisti, Nobel Barış Ödülü sahibi Rahibe Teresa, hayatını kaybetti. (Doğumu: 26 Ağustos 1910, Makedonya) Teresa adına 26 Ağustos 2010’da yüzüncü yaş gününde anma evi inşa edildi. |
| 1998 | Cumartesi Anneleri ve destekçisi örgütünün Galatasaray’daki 173. oturma eylemi tekrar polis ablukasıyla engellendi |
| 2000 | 10 yıldır siyanürlü altın madenciliğine karşı mücadele eden Bergamalı 80 köylü ve sözcüleri Oktay Konyar hakkında yasadışı örgüt kurma suçundan soruşturma başlatıldı. Bergama köylülerinin avukatlığını Senih Özay yürütüyordu. |
| 2002 | KESK’e bağlı sendikalara üye kamu çalışanları, DSP-MHP-ANAP hükümetiyle yapılan toplu görüşmelerde dile getirdikleri “Maaşlarda 100 TL’lık seyyanen artış” önerisinin kabulü talebiyle Türkiye genelinde 1 saat süreyle iş bıraktı. |
| 2003 | Hatalı eğitim araçlarını onayladıkları gerekçesiyle görevden alınan öğretmenler tepki olarak Ankara’da AKP Genel Merkezi’ne “kararmış ampul” bıraktı. |
| 2004 | Irak’ta ABD güdümlü geçici hükümet, Katar merkezli El Cezire televizyonuna verdiği bir aylık yayın yapmama cezasını süresiz uzattı. |
| 2009 | Pir Sultan Abdal Kültür Derneği üyeleri, Zorunlu Din Dersi okutulmasına karşı Güvenpark ve Taksim’de eylemler yaptı. |
| 2011 | CHP İstanbul İl Örgütü ve milletvekilleri, Deniz Feneri savcılarına yönelik görevden alma veya yeni savcı atama işlemini İstanbul Adliyesi önünde protesto etti. Deniz Feneri e.V Genel Müdürü Mehmet Taşkan hakkında, Almanya’da açılan soruşturmada 4 Eylül 2008’de üç yıl hapis cezası istenmişti. |
| 2013 | İzmit’te Belediye’nin gri renge çevirdiği merdivenleri tekrar renklendirmek isteyen 6 genç gözaltına alındı. |
