5 Nisan Avukatlar Günü’nün belirlenmesine kaynaklık eden tarihlerin en eskisi Türkiye’nin ilk barosu olan İstanbul Barosunun kuruluş günü olan 5 Nisan 1878 tarihidir. İstanbul Barosu 5 Nisan 1878 tarihinde toplanarak ilk genel kurul toplantısını yapmış ve baronun kuruluşu Kanunu Esasi‘den iki yıl sonra gerçekleşmiştir.
Avukatlar Muhamat Kanunundan önce “Dava Vekilleri Cemiyeti” adı altında örgütlenmişlerdir. 2018 yılı itibariyle Türkiye’de barolara kayıtlı yaklaşık 101.000 avukat bulunmaktadır. Son 5 yılda avukat sayısı yüzde 35 artmıştır.
İlk Baronun Kuruluşu
Muhamat Kanunu ile, Avukatların meslek örgütü niteliğindeki “Baro” ilk kez 1924 yılında kurulmuştur. Cumhuriyetin ilanının ardından ilk kez yapılan geniş katılımlı Türkiye Avukatlar Birliği toplantısı 3 Ocak 1934 tarihinde İzmir’de gerçekleşmiştir. Birliğin kurulması ilk kez Ocak 1934’te İzmir’de düzenlenen Türkiye Avukatlar Kongresi’nde gündeme getirilmiş ve 5 gün süren toplantıya katılan baro temsilcileri, Türkiye Avukatlar Birliğinin kurulmasını kararlaştırmışlardır.
Ancak, alınan bu karara rağmen, 27 Haziran 1938 de kabul edilerek 1 Aralık 1938′ de yürürlüğe giren ve günün koşullarına göre pek çok ileri yeni hüküm içeren 3499 sayılı Avukatlık Kanunu‘nda Barolar Birliğine yer verilmemiştir.
Türkiye Avukatlar Birliğinin Kurulması
Türkiye Avukatlar Birliği‘nin 1934 yılında yaptıkları toplantıdan yaklaşık 24 yıl sonra 5 Nisan 1958 tarihinde İzmir Ticaret Odası toplantı salonunda düzenlenen toplantının sonrasında Barolar Birliğinin kuruluş çalışmaları yeniden başlamış, bu sırada gerçekleştirilen görüşmelerde ve toplantılardan 5 Nisan tarihi ”Avukatlar Günü” olarak adlandırılmıştır. Avukatlar Günü fikrini en çok savunan barolardan İzmir Barosu 06.02.1963 tarihinde yaptığı toplantının ardından 5 Nisan tarihini Avukatlar günü olarak kabul ederek kutlama kararı almıştır. Resmi anlamda ilk belge İzmir Barosunun kararı olarak bilinmektedir.
Barolar Birliğinin kuruluş çalışmaları sırasında yapılan araştırmalar sonucunda ilk baro olarak İstanbul Barosunun 5 Nisan 1878 de toplanıp genel kurul yapmış olması dikkate alınarak aynı günün Avukatlar Günü olması benimsenmiştir. Yapılan araştırmalarda Barolar Birliğinin kurulması ile 5 Nisan Türkiye Avukatlar Gününün belirlenmesi gündemlerinin birlikte değerlendirildiği anlaşılmaktadır.
5 Nisan Avukatlar Gününün Belirlenmesi
1136 sayılı Avukatlık Yasasının geçici 10. Maddesine uyarınca Türkiye Barolar Birliği kurulmuş, 9 Ağustos 1969 tarihinde Ankara da ilk kez Türkiye Barolar Birliği Genel Kurulu yapılmış, Faruk Erem ilk başkan olmuştur. Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulu 11.08.1969 tarihindeki ilk toplantısında; “Her yıl Avukatlar günü yapılmasına ve bu günün tespiti için gerekli incelemeleri yapma görevinin Avukat Osman Kuntman’a verilmesine” karar verilmiştir. Avukat Osman Kuntman, Türkiye Barolar Birliğince verilen bu görevi yerine getirerek 6 Eylül 1969 tarihinde hazırladığı raporunu Türkiye Barolar Birliği Başkanlığı’na sunmuştur. Türkiye Barolar Birliğinin, Av. Nebi İnal, Av.Güneş Atabey, Av. İskender Özturanlı, Av. Fadıl Aktop, Av. Ahmet Ersöz, Av. Yılmaz Korkma, Av. S. Yüksel Uşak, Av. K. Öztürk ve Av. T. Karal’ın divan bakanlığındaki 1987 yılında Tekirdağ’da yapılan Genel Kurul toplantısında 5 Nisan tarihinin Avukatlar günü olarak kutlanmasına karar verilmiştir.
Atatürk’ün 5 nisan 1923 günü Ankara Barosunun açılışını yaptıktan sonra bu günü Avukatlar Bayramı ilan ettiğine dair iddialar bulunsa da bu konuda teyit edilmiş bir bilgi ve belge bulunmamaktadır.
Dünyada Avukatlar Günü Kutlanan Ülkeler
Türkiye’de, 5 Nisan Türkiye Avukatlar Günü olmasına karşın bütün Dünya Avukatları için geçerli bir Avukatlar Günü bulunmamaktadır. ABD’de Nisan ayının ikinci salı günü “avukatlara saygı” günü olarak kutlanmaktadır.
Meksika’da Latin Amerika’da bir üniversitede hukuk dersinin verildiği ilk gün olması nedeniyle Meksika’da avukatlar günü 12 temmuzdur.
Ekvator’da Avukatlar Günü 20 şubatta kutlanmaktadır. Ekvator’da 20 şubat 1945 tarihinin seçilmesi Ekvator’lu yargıç ve politikacı Luis Felipe Borja Perez’in doğum tarihi olmasından kaynaklıdır.
Aarjantin’de avukatlar günü Arjantin’in 1853 anayasasının mimarı olan Juan Bautista Alberdi nin 1810’daki doğum tarihine atfen 29 Ağustostur.
Peru Devlet Başkanı Avukat Francisco Garcia Calderon Landa’nın doğum günü olan 2 Nisan Peru’da, Venezuela’nın ilk başkanı olan Avukat Cristóbal Hurtado de Mendoza’nın doğum günü 23 Haziran tarihi Venezuela’da, Peru-Şili savaşının kahramanlarından Avukat ve General Arturo Prat Chacon’un doğum tarihi olan 21 Mayıs Şili’de, Hindidstan’ın ilk başkanı olan Avukat Rajendra Prasad’ın doğum tarihi olan 3 Aralık tarihi Hindistan’da avukatlar günü olarak kutlanmaktadır.