Hukuk Ansiklopedisi
Siyasi Partilerin ve Seçim Kampanyalarının Finansmanında Yolsuzlukla Mücadele İçin Ortak Kurallar (Recommendation Rec(2003) – of the Committee of Ministers to member states on common rules against corruption in the funding of political parties and electoral campaigns), Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından 8 Nisan 2003 tarihindeki 835’inci toplantıda kabul edilmiştir.
Siyasi Partilerin ve Seçim Kampanyalarının Finansmanında Yolsuzlukla Mücadele İçin Ortak Kurallar
I. SİYASİ PARTİLERİN DIŞ KAYNAKLARLA FİNANSMANI
Madde 1
Siyasi partilere kamu ve özel sektör desteği
Devlet ve vatandaşlar siyasi partileri desteklemek durumundadırlar.
Devlet siyasi partilere destek sağlamalıdır. Devlet desteği makul katkılarla sınırlanmalıdır. Devlet desteği mali de olabilir.
Devlet desteğinin verilmesi hususunda objektif, adil ve makul kriterler uygulanmalıdır.
Devletler, devlet ve/veya vatandaşların desteğinin siyasi partilerin bağımsızlıklarına müdahalede bulunmamasını sağlamalıdırlar.
Madde 2
Bir siyasi partiye yapılan yardımın tanımı
Yardım, bir siyasi partiye bilerek ekonomik ya da başka türlü çıkar sağlama faaliyetidir.
Madde 3
Yardımlara ilişkin genel prensipler
a. Siyasi partilere yapılan yardımları yönetirken devletlerin alması gereken önlemler;
- çıkar çatışmalarına meydan vermemek,
- yardımlarla ilgili hesap verme sorumluluğunu sağlamak ve gizli yardımlara meydan vermemek,
- siyasi partilerin faaliyetlerine zarar vermekten kaçınmak,
- siyasi partilerin bağımsızlığını güvenceye almak amacıyla özel kurallar içermelidir.
b. Devletler;
i. siyasi partilere yapılan yardımların, özellikle de sabit bir rakamın üzerindeki yardımların, kamuya mal edilmesini sağlamalıdır;
ii. siyasi partilere yapılan yardımların miktarını sınırlayıcı kuralları yürürlüğe koyma olasılığını göz önünde bulundurmalıdır;
iii. belirlenmiş üst sınırların aşılmasına engel olmak için önlemler almalıdır.
Madde 4
Yardımların vergiden düşülmesi
Malî mevzuat siyasi partilere yapılan yardımların vergiden düşürülmesine imkan verebilir. Bu tür vergiden düşmeler sınırlanmalıdır.
Madde 5
Yasal kuruluşlardan alınan yardımlar
a. Yardımlarla ilgili genel prensiplere ilave olarak devletler;
i. yasal kuruluşlardan siyasi partilere yapılan yardımların bu kuruluşların ilgili defterlerine ve hesaplarına kaydedilmesini,
ii. hissedarların ya da yasal kuruluşların diğer herhangi bir üyesinin yardımlardan bilgisi olmasını,
sağlamalıdır.
b. Devletler, herhangi bir kamu kurumuna mal veya hizmet sağlayan yasal kuruluşların yardımlarını sınırlamayı, engellemeyi ya da sıkı biçimde düzenlemeyi amaçlayan önlemler almalıdırlar.
c. Devletler, hükümetin veya diğer kamu otoritelerinin kontrolü altındaki yasal kuruluşların siyasi partilere yardım yapmalarını yasaklamalıdır.
Madde 6
Bir siyasi partiyle bağı olan kuruluşlara yapılan yardımlar
4’üncü maddede bahsedilen vergiden düşmeyle ilgili olanlar hariç olmak üzere siyasi partilere yardımlarla alakalı kurallar, bir siyasi partiyle doğrudan ya da dolaylı biçimde ilişkisi bulunan veya bir siyasi partinin kontrolü altındaki tüm kuruluşlara uygulanmalıdır.
Madde 7
Yabancı kuruluşların yaptıkları yardımlar
Devletler yabancı kuruluşların yaptıkları yardımları kesin bir biçimde sınırlamalı, yasaklamalı ya da düzenlemelidir.
II. SEÇİLMİŞ GÖREVLİLERİN VE SEÇİMLERDEKİ ADAYLARIN FİNANSMANININ KAYNAKLARI
Madde 8. Seçimlerdeki adaylara ve seçilmiş temsilcilere finansman kurallarının uygulanması
Siyasi partilerin finansmanındaki kurallar gerekli değişiklikler yapılarak;
- seçimlerdeki adayların seçim kampanyalarının finansmanına,
- seçilmiş temsilcilerin siyasi faaliyetlerinin finansmanına uygulanmalıdır.
III. SEÇİM KAMPANYASI HARCAMALARI
Madde 9
Harcamalardaki sınırlamalar
Devletler siyasi partilerin aşırı finansman ihtiyaçlarını engellemek amacıyla tedbirler almayı, örneğin seçim kampanyalarındaki harcamalar için sınırlamalar koymayı, göz önünde bulundurmalıdır.
Madde 10
Harcamaların kayıtları
Devletler, her aday, her aday listesi, her siyasi parti açısından seçim kampanyalarındaki, doğrudan ve dolaylı, tüm harcamaların ayrıntılı kayıtlarının tutulmasını sağlamalıdır.
IV. ŞEFFAFLIK
Madde 11
Hesaplar
Devletler, siyasi partilerin ve 6’ncı maddede belirtilen siyasi partilerle bağı olan kuruluşların uygun defterleri ve hesapları tutmasını sağlamalıdır.
Mümkünse, siyasi partilerin hesapları 6’ncı maddede bahsedilen kuruluşların hesaplarını da içerecek biçimde konsolide edilmelidir.
Madde 12
Yardımların kayıtları
a. Devletler, bir siyasi partinin hesaplarının, parti tarafından kabul edilen tüm yardımları, her yardımın türü ve değeri de dahil, açıkça belirtmesini sağlamalıdır.
b. Yardımların belirli bir miktarın üzerinde olması durumunda, yardım verenler kayıtlardan belirlenebilmelidir.
Madde 13
Hesapların sunumu ve kamuya mal edilmesi zorunluluğu
a. Devletler, siyasi partilerin, hesaplarını düzenli olarak ya da en azından yıllık olarak, 14’üncü maddede belirtilen bağımsız bir kuruma sunmasını sağlamalıdır.
b. Devletler, siyasi partilerin, 10’uncu madde ve mümkünse 12’nci maddede istenen bilgileri de kapsayacak şekilde 11’inci maddede belirtilen hesaplarını veya bu hesapların asgari bir özetini düzenli ya da en azından yıllık olarak kamuya mal edilmesini sağlamalıdır.
V. GÖZETİM
Madde 14
Bağımsız gözden geçirme
a. Devletler, siyasi partilerin ve seçim kampanyalarının finansmanı konusunda bağımsız bir gözden geçirme sağlamalıdır.
b. Bağımsız gözden geçirme siyasi partilerin hesaplarını ve seçim kampanyalarıyla ilgili harcamalarını olduğu kadar bunların sunumunun ve kamuya mal edilmesinin gözetimini de kapsamalıdır.
Madde 15
Uzman personel
Devletler, siyasi partilerin ve seçim kampanyalarının yasadışı finansmanıyla mücadelede yargı, polis ve diğer personelin uzmanlığını teşvik etmelidir.
VI. YAPTIRIMLAR
Madde 16
Yaptırımlar Devletler, siyasi partilerin ve seçim kampanyalarının finansmanıyla ilgili kuralların çiğnenmesi durumunda etkin, ölçülü ve caydırıcı yaptırımlarla karşı karşıya kalınmasını sağlamalıdır.
