Hukuk Ansiklopedisi
2 Aralık – Hukuk Takvimi
| 1846 | Fransız avukat ve eski başbakan Pierre Waldeck-Rousseau doğdu. (Ölümü: 10 Ağustos 1904) Nantais Poitiers Fakültesi’nde hukuk okudu ve Paris barosuna kaydolarak avukatlığa başladı. Mali hukuk işlerinde uzmanlaştı. 1879 yılında milletvekili seçildi. 1882’de ilk yasa tasarısını hazırlayarak örgütlenme özgürlüğünün savunucusu oldu. Waldeck-Rousseau Yasasını hazırladı. – ve – tarihleri arasında içişleri bakanı olarak görev yaptı. Başbakanlığı döneminde (22 Haziran 1899 – 7 Haziran 1902) Dreyfus olayının çözüme kavuşmasını ve Fransa’da sendikaların yasallaşmasını sağladı.
 |
| 1873 | Türk Tarih Kurumu’nun kurucu üyelerinden Yazar ve siyasetçi Yusuf Akçura doğdu. (Ölümü: 11 Mart 1935) 2. 3. ve 4. dönem İstanbul milletvekili, 5. dönemde ise Kars milletvekili olarak mecliste yer aldı. 1904 yılında yayımladığı Üç Tarz-ı Siyâset adlı makalesi Türkçülük akımının manifestosu kabul edildi. 1916 yılında Rusya Mahkûmu Müslüman Türk-Tatarların Hukukunu Müdafaa Cemiyeti’ni kurdu. Çeşitli Avrupa ülkelerinde Rusya’daki Türklerin haklarını dile getiren konferanslar verdi. 1918 yılında Rusya’daki Türk esirleri kurtarmak için Hilâl-i Ahmer Cemiyeti (Kızılay) temsilcisi olarak Rusya’ya gitti ve bir yıl kaldı. 1925 yılında Ankara Hukuk Mektebi‘nde siyasi tarih dersleri vermeye başladı. Mustafa Kemal’in kültür ve siyaset danışmanı olarak çalıştı. 1931 yılında Türk Tarih Kurumu‘nun kuruluşunda görevlendirildi ve ertesi yıl kurumun başına getirildi. Birinci Türk Tarih Kongresi’ni yönetti. 1933 yılındaki üniversite reformundan sonra İstanbul Üniversitesi’nde siyasi tarih profesörü oldu.
 |
| 1884 | Şair, mütefekkir, yazar, milletvekili ve eski Pakistan Büyükelçisi Yahya Kemal Beyatlı doğdu. (Ölümü: 1 Kasım 1958) |
| 1918 | Ermenistan, Osmanlı Devletinden bağımsızlığını ilan etti. |
| 1918 | Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Mehmed Talat Paşa tarafından Edirne ‘de kuruldu. |
| 1920 | Türkiye ile Ermenistan arasında Gümrü Antlaşması(Türkiye – Ermenistan Barış Antlaşması) Ermenistan’a bağlı Gümrü’de (Alexandropol) imzalandı. Kars, Ermenistan’dan alındı, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni ve Misak-ı Milli‘yi ilk tanıyan devlet Ermenistan oldu. |
| 1926 | Belçikalı avukat ve siyasetçi Gérard François Marie Cooreman yaşamını yitirdi. (Doğumu: 25 Mart 1852) Hukuk eğitimi aldı ve avukat olarak çalıştı. İş adamı ve finansör olarak daha aktifti ve Katolik sosyal gruplarıyla ilişki içine girdi. 1892’de Belçika Senatosu’na seçildi ve 1898-1914 yılları arasında Belçika Temsilciler Meclisi’nde Ghent’i temsil etti. 1899’da kısa bir süre için Çalışma ve Sanayi Bakanı olarak görev yaptı. |
| 1943 | Varlık Vergisini ödemediği için çalışma kamplarına gönderilenlerin serbest bırakılmasına karar verildi. Varlık Vergisi Hakkında Kanun, 11 Kasım 1942 tarihinde mecliste kabul edilmiş ve 12 Kasım 1942’de resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmişti. Kanun, İkinci Dünya Savaşı döneminde olağanüstü kazanç ve servete sahip olan kişilerden bir defaya mahsus olmak üzere vergi alınmasını öngörmekteydi. Verginin miktarı ve oranı kanun ile belirlenmemiş, miktarlarının belirlenmesi ve toplanması amacıyla her ilde vergi tespit komisyonları kurulmuştu. Tespitlere göre, mükelleflerin yüzde 87’sini gayrimüslim azınlıklar oluşturuyordu.
 |
| 1946 | Birleşmiş Milletler (BM), 2 Aralık 1949’da insan ticareti, cinsel istismar, çocuk işçi çalıştırma ve zorla evlendirme gibi köleliğin çağdaş formlarını yok etmeyi amaçlayan bir yasa tasarısını kabul etti. Bu nedenle 2 Aralık, dünya genelinde “Köleliğin Kaldırılması Günü” olarak kutlanmaktadır. |
| 1946 | Yaşamında birçok kez düşünce suçundan yargılanan Şair Ahmet Telli doğdu. |
| 1960 | Küba ve Kuzey Kore arasındaki ekonomik ve teknik işbirliği anlaşmaları imzalandı. |
| 1960 |
Celâl Bayar, Adnan Menderes, bakanlar ve milletvekillerinden oluşan toplam 60 sanıklı Topkapı Olayları Davası başladı. “4 Mayıs 1959 tarihinde Topkapı’da İsmet İnönü’ye karşı bir suikast düzenlemek amacıyla halkı kışkırttıkları” suçlamasıyla başlayan yargılama 17 Nisan 1961’de sonuçlandı. 184 şahidin dinlendiği davada Celâl Bayar ve Adnan Menderes ile birlikte 17 sanık mahkûm oldu, 43 sanık beraat etti. Dava, İsmet İnönü’ye Topkapı’da bir suikast tertiplendiği iddiasıyla Yüksek Adalet Divanında açılmıştır. İsmet İnönü’nün, 4 Mayıs 1959 tarihinde İstanbul’a gelmesi ve Yeşilköy Havalimanı’ndan şehir merkezine giderken Topkapı’da trafik müdürü tarafından durdurulmasından sonra halkın saldırısına uğramasına ilişkin davadır. İnönü, saldırıdan Binbaşı Kenan Bayraktar’ın emriyle askerlerin müdahale ile kurtarılmıştır. |
| 1963 | “Kürt devleti kurmak için teşebbüste bulundukları” iddiasıyla 20’si idamla yargılanan 42 kişi duruşmaya çıktı. |
| 1968 |
Özel hukuk fakültelerinin açılacağının ilanı üzerine İstanbul Üniversitesi Hukuk, İktisat, Eczacılık, İşletme ve Gazetecilik Yüksek Okulu’nda boykot başlatıldı. Hukuk öğretim üyeleriyle birlikte toplanan öğrenciler topluca Adliye’ye yürüdü. |
| 1971 | Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşik Krallık’tan bağımsızlığını kazandı. |
| 1980 | Fransız hukukçu yazar, yönetmen, senarist ve diplomat Romain Gary yaşamını yitirdi. (Doğumu: 8 Mayıs 1914) Paris‘te hukuk okudu. Fransız Hava Kuvvetlerinde uçak kullanmayı öğrendi. Pilot olarak, 65 saatten uzun süre uçarak, 25’in üzerinde başarılı saldırıda yer aldı. Savaşta gösterdiği kahramanlık nedeniyle kendisine çok sayıda onur nişanı ve madalya verildi. Savaştan sonra, Fransız diplomasisinde çalıştı. 1945’te, ilk romanını yayımladı. Émile Ajar takma adını da kullanarak yazdığı 30’un üzerinde roman, öykü ve anı kitabıyla, Fransa’nın en üretken ve popüler yazarlarından biri oldu. Birleşmiş Milletlerin 1952’de New York‘taki, 1955’te ise Londra‘daki Fransız Delegasyonu sekreterliğine getirildi. 1956’da Fransa‘nın Los Angeles başkonsolosu oldu. Mektubunda “Çok eğlendim, teşekkür ederim. Hoşçakalın.” diyerek 2 Aralık 1980’de Paris’te, kendisini tabancayla vurarak intihar etti.
 |
| 1981 | İstanbul Teknik Üniversitesi’nden 450 öğretim üyesi ve yardımcısı, YÖK’ün yüksek öğrenimi tahrip edeceği gerekçesiyle bir metin hazırlayarak kamuoyuna ilan etti. |
| 1988 | 16 sanıklı TBKP Davasına Ankara DGM’de sorgularla devam edildi. Halit Çelenk ve 218 avukatın Haydar Kutlu ve Nihat Sargın’ın tahliye edilmesi gerektiği yönündeki talepleri reddedildi. |
| 1993 | Türkiye Cumhuriyeti ile Ukrayna Arasında Dostluk ve İşbirliği Anlaşması’nı onaylayan kanun TBMM tarafından 2 Aralık 1993 tarihinde kabul edilerek 8 Aralık 1993 tarihinde resmi gazetede yayınlandı. Sözleşme, Türkiye adına dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Ukrayna adına ise Cumhurbaşkanı Leonid M. Kravçuk tarafından 4 Mayıs 1992 tarihinde imzalanmıştı. |
| 1996 | Özgürlük ve Dayanışma Partisi(ÖDP) üyeleri tüm Türkiye çapında savcılıklara dilekçe vererek Susurluk Skandalı nedeniyle Dışişleri Bakanı Tansu Çiller, eski İçişleri Bakanı Mehmet Ağar ve milletvekili Sedat Bucak hakkında suç duyurusunda bulundular. |
| 1997 | Çağdaş Gazeteciler Derneği Güney Marmara Şubesi’nin “İnsan Hakları Ödülü” Cumartesi Anneleri’ne, Çevre Ödülü de Bergamalı köylülere verildi. |
| 2002 | Yüksek Seçim Kurulu (YSK), 3 Kasım 2002’de Siirt’te yapılan milletvekili seçimini iptal etti. Seçim işlemlerindeki eksikliğin seçim sonuçlarında etkili olduğu sonucuna varan YSK, Siirt’teki seçimin yenilenmesine oybirliğiyle karar verdi. CHP Genel Başkanı Baykal, AKP Genel Başkanı Erdoğan’ın seçilme yasağını kaldırmak için Anayasa değişikliğine hazır olduklarını açıkladı. |
| 2003 | Yargıtay 11. Ceza Dairesi, kayıp trilyon davasında kapatılan Refah Partisi’nin Genel Başkanı Necmettin Erbakan’a, “özel belgede sahtecilik” suçundan verilen, 2 yıl 4 ay hapis cezasını oy birliğiyle onayladı. Maliye Bakanlığı, kapatılan Refah Partisi’nin malvarlığı incelemeleri sırasında, 1.2 trilyon lira nakit açığı bulmuş, Refah Partisinin kapatılması üzerine partinin hazineye devredilmesi gereken varlıklarının kaçırıldığı anlaşılmış, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı suç duyurusunda bulunmuştu. Ankara 9. Ağır Ceza Mahkemesi, 68 RP yöneticisini de 1 yıl ile 1 yıl 2 ay arası hapisle cezalandırmıştı. |
| 2003 | ILO 146 No’lu Gemiadamlarının Yıllık Ücretli İznine İlişkin Sözleşme, 13 Ekim 1976 tarihinde Uluslararası Çalışma Örgütü(ILO) tarafından kabul edildi. Sözleşme, Türkiye tarafından 15 Temmuz 2003 tarihinde 4940 sayılı yasa ile onaylandı; Resmi Gazetenin 02.12.2003 tarihli sayısında yayınlanarak 28 Temmuz 2005 tarihinde yürürlüğe girdi. |
| 2004 | Osman ARSLAN Yargıtay Başkanlığına seçildi. Arslan, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinden 1964 yılında mezun oldu. Sırasıyla Göksün, Osmancık, Şanlıurfa, Düzce ve Ankara Hakimliği görevlerinde bulundu. 23.6.1987 tarihinde Yargıtay Üyeliğine atandı. Osman Arslan, Yargıtay Büyük Genel Kurulunca 18.1.1994 tarihinde ilk kez, 3.2.1998 tarihinde ikinci kez, 4.2.2002 tarihinde üçüncü kez Yargıtay Onaltıncı Hukuk Dairesi Başkanlığına seçildi. Eraslan Özkaya’nın yaş haddi nedeniyle emekliye ayrılmasından sonra 02 Aralık 2004 tarihinde Yargıtay Büyük Genel Kurulu’nca, Yargıtay Birinci Başkanlığı’na seçildi ve 20 Aralık 2007’y kadar görev yaptı.
 |
| 2009 | Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Başkanı Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı, kimlikleri belirsiz biçimde toplu mezarlara gömülen kişilerin kimliklerinin saptanması ve belgelenip gömülmesi için 3 aşamalı bir çalışma başlatılacağını duyurdu. Çalışmanın diğer insan hakları kuruluşlarıyla koordineli biçimde yürütüleceği açıklandı. |
| 2009 | Türkiye Futbol Federasyonu Etik Davranış İlkeleri, 5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun gereğince Türkiye Futbol Federasyonu Statüsünü esas alarak Türkiye Futbol Federasyonuna bağlı tüm birimleri bağlamak üzere hazırlanan Etik Kurulu Talimatı ile düzenlendi ve TFF’nin resmi internet sitesinde 02 Aralık 2009 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girdi. Etik Kurulu Talimatı, TFF Yönetim Kurulu’nun 24 Kasım 2009 tarihli toplantısında kabul edilmişti. Talimat daha sonra bazı değişikliklere uğramıştır. |
| 2010 | Kentlere en az zararı vererek, insanları öldürmek üzere taktik nükleer silah olarak tasarlanan nötron bombasını icat eden Samuel T. Cohen 89 yaşında öldü. |
| 2012 | 12 Eylül döneminde Mamak Askeri Cezaevi’nde siyasi mahpuslara yapılan ağır işkencelerle ilgili soruşturmada tanık olarak dinlenen doktor S.K. işkencenin başında cezaevi müdürü albay Raci Tetik’in olduğunu açıkladı. |
| 2012 | Deniz Feneri soruşturmasında, “örgüt ve nitelikli dolandırıcılık” suçlamalarına dayanak oluşturan 3 yıllık telefon dinleme kayıtları imha edildi. |
| 2013 | Ethem Sarısülük davasına devam edildi. Sanık polis A.Ş. tele-konferansla savunma yaptı. Mahkeme Heyeti, davadan çekildi.
Uluslararası Af Örgütü, Gezi Direnişi sırasında gözünü kaybeden işçi Hakan Yaman’a destek için Çağlayan Adliye binasına lazer projektör yansıttı. |
| 2015 | Eski Arjantin Devlet Başkanı Carlos Menem, görev süresinde bazı bakanlara fazladan ödeme yapıldığı iddiaları sonrasında hakkında açılan yolsuzluk davasında hapis cezasına çarptırıldı. |
| 2016 | 6763 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 2 Aralık 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. |
| 2020 | Anayasa Mahkemesi, tutukluluk sürecinde müdafiyle görüşmenin teknik araçlarla kayda alınması, infaz memuru tarafından izlenmesi ve görüşme süresinin sınırlandırılması nedenleriyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine karar verdi. |
| 2021 | Olağanüstü Hal (OHAL) İşlemleri İnceleme Komisyonu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Genel Kamu Hukuku Bölümü araştırma görevlisi Cenk Yiğiter’in başvurusunu reddetti. Anayasa Mahkemesi, 6 Ocak 2017 tarihli 679 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kamu görevinden çıkarılan Yiğiter’in de imzacıları arasında olduğu “Bu suça ortak olmayacağız” bildirisi hakkında “ifade özgürlüğü” olduğu yönünde karar vermişti. |
| 2021 | Avusturyalı diplomat ve devlet adamı Sebastian Kurz, doğdu. GRG 12 Erlgasse’den mezun oldu Viyana Üniversitesinde başladığı hukuk öğrenimini yarıda bırakarak 2009 yılında Avusturya Halk Partisi‘nin gençlik şubesi başkanı seçildi. 2010 ve 2011 yılları arasında Viyana şehir meclisi üyeliğini yürüttü. Nisan 2011’de İçişleri Bakanlığı’nın bünyesinde müsteşarlığına atandı. 27 yaşında iken Avusturya Cumhuriyeti‘nin en genç bakanı ve Avrupa Birliği‘nin en genç dışişleri bakanı oldu.
Yolsuzluk suçlamaları nedeniyle Avusturya’da başbakanlık görevinden istifa eden Sebastian Kurz siyaseti de bırakacağını açıkladığı basın toplantısında “Ne bir azizim, ne de bir suçlu” demişti. Para karşılığında kendisi ve partisi hakkında olumlu haberler yayımlatmak ve anket sonuçlarıyla oynamakla suçlanan Kurz, görevini kötüye kullanma, rüşvet ve hükümet başkanı olarak rüşvetçilik suçlamaları nedeniyle başbakanlıktan istifa etmişti.  |
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi adına büyükelçiler seviyesinde toplanan ve AİHM kararlarının uygulanmasını denetlemekten sorumlu delegeler komitesinin üç gün süre toplantıları sona erdi. Komite, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Osman Kavala hakkında verdiği kararı yerine getirmediği gerekçesiyle Türkiye’ye karşı ihlal sürecini başlatma kararı verdi. Oylamada ihlal sürecinin başlatılabilmesi için üye ülkelerin üçte ikisinin oyu gerekiyordu. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, ihlal süreci başlatılması talebine tepki gösterdi. Karar, “bağımsız yargıya müdahale” olarak nitelendirildi.
 |
|
| Boğaziçi Üniversitesi rektörlüğüne Prof. Dr. Melih Bulu’nun atanmasını protesto edenlerin bir kısmının yargılandığı davada öğrenciler 7 yıla kadar hapis istemiyle hâkim karşısına çıktı. Öğrenciler “Biz demokratik hakkımızı kullandık. Yargılanması gerekenler bizler değiliz, üniversitenin kapısına kelepçe vuranlar” diyerek kendilerini savundu. Mahkeme, 17 kişinin adli kontrol hükümlerini kaldırarak, duruşmayı 31 Mart’a erteledi. | |
| 2021 | Uluslararası Af Örgütü, Yunanistan’ın mültecilere hukuka aykırı şekilde davrandığını açıkladı. Sığınmacıların mülteci kamplarında tutulmaları ve geçerli kimlik kartları (sığınma kartları) olmayanların kamptan ayrılmasına izin verilmemesi eleştirildi. |
| 2021 | Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, İzmir’de boşandığı erkek tarafından tehdit edilen, hayatından endişe ettiğini defalarca emniyet ve yargıya bildiren ve 2013’te öldürülen akademisyen kadının babasının açtığı davada, emsal niteliğinde bir karara imza attı. Kararda, İstanbul Sözleşmesi’nin de aralarında bulunduğu uluslararası sözleşmelere ve ulusal mevzuata atıf yapılarak, kamu görevlilerinin şiddeti bu enstrümanları kullanarak engellememesinin ihmal anlamına geldiğini belirtti. AYM, söz konusu kamu görevlileri hakkında yeniden soruşturma açılması için kararın bir örneği ilgili yerlere gönderildi. |
| 2023 | Gözaltında kaybedilen yakınlarının akıbetini sormak ve faillerin yargılanmasını talep etmek için Cumartesi Anneleri’nin Galatasaray Meydanındaki 975. hafta eylemine hukukçu ve Avrupa Parlamentosu Türkiye Daimi Raportörü Nacho Sánchez Amor da katıldı.
 |
| 2023 | İnsan Hakları Derneği Hapishaneler Komisyonu, cezaevlerinde 651’i ağır olmak üzere bin 517 hasta tutuklu ve hükümlü bulunduğunu açıkladı. |
