Adalet Bakanlığı

Adalet Bakanlığı, 2 Mayıs 1920 tarihinde kurulmuştur. Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak faaliyet gösteren, adalet sisteminden ve yargı işlerinden sorumlu olan bakanlıktır.

Bakanlığın Osmanlı Dönemindeki adı Adliye Nezaretidir. II. Mahmut dönemindeki reformların bir parçası olarak adalet işlerini yürütmek üzere 1837 yılında Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliyye kurulmuştur. Daha sonra, 1867 yılında, bu kurum ikiye ayrılmış, Şura-yı Devlet(Danıştay) ve Dîvân-ı Ahkâm-ı Adliyye adıyla iki ayrı kurum oluşturulmuştur.

Dîvân-ı Ahkâm-ı Adliye, 1878 yılında Adliye Nezâreti adını almıştır. Böylece, Adliye Nazırı, yeni kurulmuş olan Hey’et-i Vükelâ’nın (Vekiller Heyeti/Bakanlar Kurulu) bir üyesi olarak kabineye girmiştir.

Adalet Bakanlığının görev ve yetkileri

• Kanunlarda kurulması öngörülen mahkemeleri açmak ve teşkilatlandırmak, ceza infaz kurumları, icra ve iflas daireleri gibi her derece ve türdeki adalet kurumlarını planlamak, kurmak ve idari görevleri yönünden gözetim ve denetimini yapmak ve geliştirmek,
• Bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin değiştirilmesi konularında Hâkimler ve Savcılar Kuruluna teklifte bulunmak,
• Kamu davasının açılması ile ilgili olarak mevzuatla Adalet Bakanı’na verilen yetkinin kullanılması ile ilgili çalışma ve işlemleri yapmak,
• Adli sicilin tutulması ile ilgili hizmetleri yürütmek,
• Adalet hizmetlerine ilişkin konularda, yabancı ülkelerle ilgili işlemleri yerine getirmek,
• Adalet hizmetleriyle ilgili konularda, gerekli araştırmalar ve mevzuat hazırlıklarını yapmak ve görüş bildirmek,
• İcra ve iflas daireleri vasıtasıyla, icra ve iflas iş ve işlemlerini yürütmek,
• Görev alanıyla ilgili olarak uygulamayı takip etmek ve ortaya çıkan sorunların nedenlerini araştırarak çözüm önerileri geliştirmek,
• Ulusal veya uluslararası düzeyde bilimsel toplantılar düzenlemek, bu nitelikteki çalışmaları teşvik etmek ve desteklemek,
•  Görev alanıyla ilgili kamu ya da özel kurum veya kuruluşlarla iş birliği yapmak,
• Avukatlık ve Noterlik Kanunlarının Bakanlığa verdiği görevleri yapmak,
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde Türkiye aleyhine açılan davalara (Dış politikayı ilgilendirenler hariç) ilişkin süreçleri yürütmek,
•  2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca Bakanlığa verilen kanun yararına bozmaya ilişkin işlemleri yürütmek,
•  Mağdur haklarının korunup geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapmak.
•  Adli konulara ilişkin kanunlarla ilgili inceleme ve araştırma yapmak, önerilerde bulunmak,
•  Gönderilen kanun tekliflerinin ile mevzuat taslaklarının, Türk hukuk sistemine ve mevzuat tekniğine uygunluğunu incelemek ve bu konularda görüş bildirmek,
•  Hukuki ve cezai konularda merkezî makam sıfatıyla uluslararası adli yardımlaşma; tebligat, istinabe, suçluların iadesi, hükümlülerin transferi, kovuşturmaların aktarılması işlemlerini yapmak,

Ayrıca, Bakanlık, 23. (Yargı ve Temel Haklar) ve 24. (Adalet, Özgürlük ve Güvenlik) fasıllarla ilgili Avrupa Birliği müktesebatına uyum çalışmalarını yürütmekle görevlidir.

Teşkilat Yapısı 

Adalet Bakanlığı; merkez, taşra ve yurt dışı teşkilatı ile bağlı ve ilgili kuruluşlardan meydana gelmektedir.

Merkez teşkilatı; ana hizmet birimleri, danışma ve denetim birimleri ile yardımcı birimlerden oluşmaktadır. Hiyerarşik olarak, Bakanlık Makamı, Bakan Yardımcılıkları, Genel Müdürlükler ve Daire Başkanlıkları şeklinde teşkilatlanmıştır. Öte yandan, Bakanlık taşra teşkilatı kurma yetkisini haizdir. Yine, Bakanlıkça uygun görülen il Cumhuriyet başsavcılıkları nezdinde bilgi işlem müdürlükleri bulunmaktadır.

Bakanlığın yurtdışı teşkilatını ise adalet müşavirlikleri oluşturmaktadır. Söz konusu kadrolara hâkim ve Cumhuriyet savcıları arasından atama yapılmaktadır. Hâlihazırda Avrupa Birliği, Avrupa Güvenlik ve İş birliği Teşkilatı, Avrupa Konseyi ve Birleşmiş Milletler Nezdinde Türkiye Daimi Temsilcilikleri bulunmaktadır. Bunun yanı sıra, Berlin, Brüksel, Lahey, Londra, Moskova, Paris ve Washington Büyükelçilikleri nezdinde adalet müşavirleri görev yapmaktadırlar.

Bağlı kuruluşlar; Adli Tıp Kurumu Başkanlığı, Ceza İnfaz Kurumu ile Tutukevleri İşyurtları Kurumudur.

Öte yandan, Türkiye Adalet Akademisi, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu ile Kişisel Verileri Koruma Kurumu, Adalet Bakanlığı ile ilgili kuruluşlardır. 

Adale Bakanlığı merkez teşkilatına bağlı hizmet birimleri

Adalet Bakanlığı’nın  merkez teşkilatına bağlı hizmet birimleri 1 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile belirlenmiştir. Bu birimler şunlardır:

• Ceza İşleri Genel Müdürlüğü
• Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü
• Mevzuat Genel Müdürlüğü
• Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü
• Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü
• Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü
• Personel Genel Müdürlüğü
• Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü
• Bilgi İşlem Genel Müdürlüğü
• Teftiş Kurulu Başkanlığı
• Strateji Geliştirme Başkanlığı
• İnsan Hakları Dairesi Başkanlığı
• Eğitim Dairesi Başkanlığı
• İcra İşleri Dairesi Başkanlığı
• Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı
• Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Başkanlığı
• Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği
• Özel Kalem Müdürlüğü