Hukuk Ansiklopedisi
Ağır Ceza Mahkemeleri, bir başkan ve iki üye ile toplanarak karar veren, kanunda özel olarak belirtilen ağır ceza suçlarını yargılayan ceza mahkemesidir. Tüm kararlar müzakere yolu ile alınmakta, mahkeme başkanı müzakereyi yönetmekte, karara katılacak hakimler görüşünü söylemekte ve kanunun öngördüğü istisnai haller dışında oyçokluğu ile karar alınabilmektedir.
Ağır Ceza mahkemeleri, her il merkezi ile bölgelerin coğrafi durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen ilçelerde Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığın tarafından kurulmaktadır.
Ağır Ceza Mahkemeleri Türk Ceza Kanununda yer alan yağma, irtikap, resmi belgede sahtecilik, nitelikli dolandırıcılık ve hileli iflas suçları, Terörle Mücadele Kanununun kapsamına giren suçlar, ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlarla ilgili dava ve işlere bakan mahkemelerdir. Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay’ın birinci derece mahkeme olarak yargılayacağı kişiler Ağır Ceza Mahkemesinin görevi dışındadır.
Ağır ceza mahkemesi, kanunlarda belirtilen ceza miktarı bakımından en ağır suçlara bakan ilk derece ceza mahkemesidir. Ağır ceza mahkemesinin görevi, 5235 Sayılı Ceza Kanununun 12. maddesinde düzenlenmiştir. Suçun niteliği ve cezanın miktarı bir suçun ağır ceza mahkemesinde yargılanıp yargılanmaması belirleyicidir.
Ağır ceza mahkemesinin görevi kapsamına girdiği açıkça belirtilmeyen suçlara asliye ceza mahkemesi bakmakla görevlidir. Sanık, 18 yaşından küçük ise, yargılama görevi çocuk ağır ceza mahkemesi tarafından yerine getirilmektedir. Gerek Asliye Ceza Mahkemesi ve gerekse Ağır Ceza Mahkemesinin görev alanına giren suçlarda; savcılık soruşturması aşamasında mahkeme tarafından verilmesi gereken tüm kararlar Sulh Ceza Hakimliği tarafından verilmektedir.
Ağır Ceza Mahkemelerinin Görev Alanındaki Suçlar
Türk Ceza Kanunu dışındaki diğer kanunlarda özel olarak belirtilmediği sürece; kanunun 148 ve 149. maddesinde tanımlanan yağma suçu, 81 ve 82. maddelerde tanımlanana kasten adam öldürme suçu, 87. maddede belirtilen “neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu”, 85. maddede belirtilen taksirle ölüme neden olma suçu, 250. maddede belirtilen irtikap suçu, 247. maddede belirtilen zimmet suçu, 252. maddede tanımlanana rüşvet suçu, 204. maddedeki resmi belgede sahtecilik suçu, 158. maddede tanımlanan dolandırıcılık suçu ve 161. maddede cezalandırılması öngörülen hileli iflas suçları ağır ceza mahkemesinin görev alanındadır. Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun kapsamına giren propaganda yapma suçu ve örgüt üyeliği suçu ağır ceza mahkemesinin yargılama alanındadır.
Ceza türleri ve miktarı bakımından; ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren tüm suçlara ağır ceza mahkemeleri bakmaktadır.
Ağır Ceza Mahkemelerinin Kararlarına İtiraz, İstinaf ve Temyiz
Ağır Ceza Mahkemelerinin tutuklama, yakalama, el koyma ve tutukluluğun devamı gibi kararları ile ara kararları ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararları aleyhine itirazlar tefhim veya tebliğden itibaren yedi gün içinde, aynı yerdeki diğer ağır ceza mahkemelerine yapılmaktadır. Aynı yerde birden çok ağır ceza mahkemesinin bulunduğu durumlarda itirazlar numara olarak kendisini izleyen daireye; son numaralı daire için birinci daireye; o yerde ağır ceza mahkemesinin tek dairesi varsa, en yakın ağır ceza mahkemesine aittir.
Ağır Ceza Mahkemelerinin nihai kararlarına karşı istinaf kanun yolu öngörülmüştür. 15 yıl ve daha fazla hapis cezaları istinaf mahkemesi tarafından kendiliğinden temyiz incelemesine tabi tutulmaktadır. Ağır Ceza Mahkemeleri tarafından verilen ve kesin olmayan tüm kararlar taraflar ve cumhuriyet savcısının talebi ile istinaf incelemesine konu olmaktadır. Kanunun öngördüğü sınırlar içinde İstinaf Mahkemeleri’nin vermiş olduğu kararlar Yargıtay incelemesine tabi tutulmaktadır.
