Ahmet Ağaoğlu ve Hukuk-ı Esasiye Ders Notları

Ahmet Ağaoğlu ve Hukuk-ı Esasiye Ders Notları (1926-1927) isimli kitapta, Cumhuriyet döneminin ilk Anayasası olan 1924 Anayasası’nın yapımında bizzat yer almış ve sonra da 1925 yılında açılan Ankara Hukuk Mektebinde Hukuk-ı Esasiye (Anayasa Hukuku) dersleri vermiş olan Ahmet Ağaoğlu’nun (1869-1939) ders notları tarihsel ve entelektüel bağlamıyla ele alınmaktadır.

Kitap ile, Ahmet Ağaoğlu’nun 1925-1926 akademik yılına ait birinci sınıf ve 1926-1927 akademik yılına ait ikinci sınıf Hukuk-ı Esasiye ders notları Osmanlıca bilmeyenlerin de istifadesine sunulmaktadır. Devletin yapısı, güçler ayrılığı, egemenlik, özgürlükler gibi temel konularda dünya hukuk sistemlerinden karşılaştırmalı örneklerle işlenmiş bu ders notları kitap olarak okurların hizmetine sunulmuş, büyük bir eksiklik giderilmiştir.

Ahmet Ağaoğlu ve Hukuk-ı Esasiye Ders Notları (1926-1927) isimli kitapta, Ağaoğlu’nun Serbest Fırka dönemi öncesindeki hukuki görüşlerini tanıma imkanı vermektedir. Ağaoğlu’nun ders verdiği dönemler, Türkiye’de Takrir-i Sükûn dönemine denk gelmekte, okuyucular, derslerde işlenen konuların siyasal bağlamını bu dönemi dikkate alarak değerlendirmelidir.

Kitap, sözlük, kaynakça ve 1924 Anayasası (Kanun-ı Esasi Encümeni teklifi, Anayasa metni, 1945 versiyonu ve 1952 versiyonu) metniyle birlikte sunulmaktadır. Kitap yalnızca Ağaoğlu’yla ilgilenenler için değil; hukuk ve hukuk tarihi, yüksek öğretim tarihi, siyaset bilimi araştırmacıları ve nihayet erken Cumhuriyet dönemiyle ilgilenenler için de verimli bir kaynaktır.

Yrd. Doç Dr. Boğaç Erozan, Osmanlıca metinleri derlemiş, transliterasyonunu yapmış, ders notlarını tarihsel ve entelektüel bağlamıyla tartışmıştır. Erozan, İstanbul Bilgi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesidir.

Ahmet Ağaoğlu’nun Eserleri

Ağaoğlu’nun azıp yayınlattığı eserler içindeen önemlileri olarak şu eserler zikredilir: “Şii mezhebi ve Menbeleri” (Londra, 1892), “Islam ve Ahunt” (Tinis, 1900), “İslama Göre ve islamda Kadın” (Tinis, 1901), Üç Medeniyet” (Ankara,1927), “İngiltere ve Hindistan” (Ankara, 1927), “Serbest Insanlar Ülkesinde” (Ankara, 1930), “Hukuk Tarihi” (Istanbul, 1932), “Devlet ve Fert” (İstanbul, 1932), Etrüsklerin Roma Medeniyeti Üzerine Etkilerî” (lslanbul, 1933), “Ben Neyim?” (Ankara, 1939), “Gönülsüz Olmaz” (Ankara, 1941), “Iran ve ingilabı” (Ankara, 1941), “ihtilal mi, İnkılab mı?” (Ankara, 1942), “Serbest Fırka Hatıraları” (Ankara, 1949), “Eserleri” (Bakü 1992) vb.( Kazımoğlu, 1996, 359)