Hukuk Ansiklopedisi
Asliye Hukuk Mahkemeleri, sulh hukuk mahkemelerinin kanunla istisnai olarak sayılan görevleri dışında kalan ve özel hukuk ilişkilerinden doğan her türlü dava ve işleri karara bağlamaya yetkili mahkemelerdir.
Kanunda belirli bir uyuşmazlık türü için açıkça özel bir mahkemenin görevli olduğu kabul edilmişse; uyuşmazlığı çözmeye görevli mahkeme kanunun belirlediği o özel görevli mahkemedir. Bu çerçevede, Asliye Hukuk Mahkemelerinin türevi olan Asliye Ticaret Mahkemeleri, Fikri Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi, İş Mahkemeleri, Tüketici Mahkemeleri, Deniz Ticaret Mahkemesi gibi mahkemeler bulunmaktadır. Ticaret Mahkemeleri, Fikri Sınai Haklar Mahkemesi, İş Mahkemeleri ve Tüketici Mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde aynı sıfatla Asliye Hukuk Mahkemeleri görev yapmaktadır.
Asliye hukuk mahkemesi tek hakimlidir. Özel bir kanun hükmü ile açıkça sulh hukuk mahkemesinde ve ihtisas mahkemelerinde bakılacağı bildirilmeyen bütün dava ve işler asliye hukuk mahkemesinde görülmektedir. Diğer hukuk mahkemelerinin görev alanına girmeyen hukuk davaları bu mahkemelerde görülmektedir.
Türkiye’de kurulu Adliyelerin tamamında Asliye Hukuk Mahkemeleri bulunmakta, bulundukları il veya ilçenin adı ile adlandırılmaktadır. İhtiyaç halinde her il merkezi ile bölgelerin coğrafi durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen ilçelerde Hâkimler ve Savcılar Kurulunun olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığı tarafından birden fazla Asliye Hukuk Mahkemesi açılmaktadır.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 2. maddesine göre ” Dava konusunun değer ve miktarına bakılmaksızın malvarlığı haklarına ilişkin davalarla, şahıs varlığına ilişkin davalarda görevli mahkeme, aksine bir düzenleme bulunmadıkça asliye hukuk mahkemesidir.
Asliye Hukuk Mahkemelerinde Görülen Bazı Davalar
| Ad ve soyad değişikliği ile nüfus kaydının düzeltilmesine ilişkin davalar |
| Alacak davaları |
| Derneğin feshi veya genel kurulun iptali davası |
| El atmanın önlenmesi davaları (Müdahalenin men’I Davası) |
| Geçit veya üst hakkı davaları |
| Haksız fiile dayanan tazminat davaları |
| Haksız işgal ve ecrimisil davaları |
| İtirazın iptali davaları |
| Kamulaştırma nedeniyle tescil ve bedel davaları |
| Kamulaştırmasız el atma davaları |
| Kişilik haklarının korunması davaları |
| Maddi manevi tazminat davaları |
| Menfi tespit ve istirdat davaları |
| Miras sözleşmesinin iptali davaları |
| Mirasçılıktan çıkarma veya çıkarmanın iptali davaları |
| Mirastan mal kaçırma davaları |
| Muhdesatın aidiyetinin tespiti davaları |
| Soy bağının Düzeltilmesi, babalık ve analığın tespiti davaları |
| Şufa (önalım) davaları |
| Tapu tescil ve iptal davaları |
| Tenkis davaları |
| Trafik kazasından doğan maddi manevi tazminat davaları |
| Vakıflarla ilgili davalar |
| Vasiyetnamenin iptali davaları |
| Zilyetlik davaları |
