İbn-i Sina – Avicenna

İbn-i Sina (Avicenna) 980 yılında, Özbekistan’ın Buhara kenti yakınlarındaki Afşara’da doğmuştur. Tam adı Ebu Ali el-Hüseyin bin Abdullah bin Sina’dır. Batı’da isminin Latincesi olan Avicenna unvanı ile tanınmıştır.

Filozof ve hekim olan Sina’nın çocukluğu  verimli  geçmiştir. Babası Samanoğulları sarayının katipliğini yaptığı için evine gelenler dönemin ünlü bilginleridir ve bu durumdan faydalanarak çocukluğundan itibaren dönemin bilginlerini tanıma imkanına ulaşmıştır. 16 yaşına geldiğinde yanında başka hekimleri çalıştıracak kadar ileri derecede bilgin biri haline gelmiştir. 18 yaşında Buhara Sultanı Nuh bin Mansur’u tedavi etmiş ve bunun karşılığında Samani sarayının zengin kütüphanelerinden faydalanma imkanı bulmuştur. Kütüphanede Farabi’nin günümüze ulaşamayan ‘et-Ta’lim üs-sani’ adlı yapıtı da yer aldığı için eserden yararlanarak Aristoteles‘in metafiziği ile ilgili bilgiler edinmiştir. Genç yaşta edebiyat, felsefe, matematik, astronomi, doğa bilimleri, tıp ve benzeri alanlarda döneminin en önemli bilginleri arasına girmiş, 21 yaşında ise Medrese dallarının tümünde uzmanlaşmıştır.

Babasının ölümünden sonra ve devletin içindeki huzursuzluklar nedeniyle çalkantılı bir yaşam geçirmiş, devlet hizmetlerine katkıda bulunarak bir süre saray katipliği yapmıştır. Hanedan’da Şemsüddevle’ye vezirlik yapmış, siyasi sorunlar nedeniyle kent kent kaçmak zorunda kalmıştır.

Felsefe ve tıp alanlarındaki çalışmalarıyla tanınmakta olmasına karşın mantık, fizik, geometri, astronomi, matematik, müzik, metafizik, tıp,  fizyoloji,  hıfzıssıhha,  farmakoloji,  kimya gibi alanlarda geniş çalışmaları olmuştur. Bilimsel araştırmalarında Hipokrat, Aristoteles, Kindi ve Birûni’den etkilenmiştir. Tıp alanındaki çalışmaları sırasında bazı hastalıkların bulaşmasında gözle görülmeyen bazı varlıkların etkisi olduğunu tespit etmiş ve mikroskop henüz icat edilmeden mikroplar hakkında araştırmalar yapmıştır.

Berhelet, kimya alanındaki çalışmalarının önemini vurgulamak için İbn-i Sina’yı kimyanın günümüzdeki halini almasındaki en büyük yardımcı olarak tanıtmıştır. Eserleri Latince yoluyla Batı dillerine çevrilmiştir. Fizik, astronomi ve felsefeyle ilgili 150’ye yakın eser vermiştir. Bunların Farsça olanların dışında büyük çoğunluğu Arapça’dır.

İbn-i Sina’nın Eserleri 

El-Kanun fi’t-Tıb, 1593

“Tıpta Kanun”(Tıp ile ilgili zamanının bilgilerini ihtiva eder. Orta çağda dört yüz yıl Batı’da ders kitabı olarak okutulmuştur. Latinceye on çevirisi yapılmıştır. Bu kitap İbn-i Sina’nın deneyimlerinin yer aldığı sistematik bir ansiklopedidir. İbn-Sina’nın en ünlü kitaplarındandır. Günümüzde Paris Üniversitesi’nin tıp fakültesi öğrencileri S.t Germain Bulvarı yakınlarındaki konferans salonunda İbn-i Sina ve er-Razi gibi iki bilginin portreleri ile karşılaşmaktadır.

Kitabü’l-Necat

Kurtuluş Kitabı, Metafizik konularda yazılmış özet bir eserdir. Kitap savaş alanında ve Kitabü’ş-Şifa’nın yetkin bir özeti şeklindedir.

Risale fi-İlmi’l-Ahlak

Ahlak Kitabı

İşarat ve’l-Tembihat

Mantık, Fizik ve Metafizik bölümlerini içermekte ve 20 bölümden oluşmaktadır. Bu kitap İbn-i Sina’nın kişisel görüşlerini içeren bir yapıttır.

Kitabü’ş-Şifa

Mantık, Matematik, Fizik ve Metafizik konularında yazılmış on bir ciltlik bir eserdir. Birçok kere Latinceye çevrilmiş ve ders kitabı olarak okutulmuştur.

Diğer Eserleri

Lisanü’l-Arab Isfahan, Aksamu’l-Ulumi’l-Akliyye, Risale fi’l Hudud, İsbatu’n, Nubavve, Risale fi’l-Kader, el-Ahlak, Kitab fi’s-Siyaset , Risale fi’l-Aşk, Hayy İbn Yakzan, Kitabu’l-İnsaf, el-Ahd, el-işaretu ila İlmi’l-Mantık, el-Hidaye,  Makale fi’n-Nefs