Hukuk Ansiklopedisi
Avrupa Birliği Adalet Divanı, (THE COURT OF JUSTICE OF THE EUROPEAN UNION) Avrupa Birliği üyesi ülkeler arasında ve Avrupa Birliği Hukukunu ilgilendiren konularda son sözü söyleyen kurum ve en yüksek mahkemedir. AB Antlaşmalarının yorumlanmasında ve uygulanmasında görevlidir.
Avrupa Adalet Divanı, 1952 yılında Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu’nun (AKÇT) bir parçası olarak kurulmuş olup eski adı Avrupa Toplulukları Adalet Divanıdır.
2.000’in üzerinde personelle ve 350 milyon EURO’nun üzerinde bir bütçe ile çalışmaktadır. Lahey’de bulunan Uluslararası Adalet Divanı, Strazburg’ta bulunan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Uluslararası Ceza Mahkemesi ile birlikte uluslararası yargı yetkisi bulunan en önemli yargı organlarındandır.
Divan, Lüksemburg’da kurulmuştur ve her Avrupa Birliği Hukukunun uygulandığı üye ülkelerin her birinden bir yargıç seçilmek sureti ile oluşmaktadır.
Yargıçlar, üye devlet hükumetlerinin mutabakatı ile altı yıl için atanırlar ve yeniden atanmaları mümkündür.
Divan yargıçları, aralarından birini tekrar seçilebilmek üzere 3 yıllığına Divan Başkanı olarak seçmektedir. Her davada daire üyelerinden biri Raportör olarak görev almakta, dava bir ülke ile ilgiliyse o ülke adına divanda bulunan yargıç raportör olarak görev yapamamaktadır.
Mahkeme her yıl faaliyet raporu düzenlemektedir.
Avrupa Birliği Adalet Divanı Dava Süreci
Loading...
Reload document
Open in new tab Divan yargıçlarının bağımsızlıkları güvence altına alınmıştır.
Müzakereler gizlidir ve açıklanmaz, kararlar çoğunluk oyuna göre oluşmaktadır.
Adalet Divanı çok dilli bir kurumdur ve üye devletlerin dilini ve kendi özel hukuk sistemlerini kesin olarak gözetmektedir. Her bir üye devletin kendi dili ve özel hukuk sistemi olması nedeniyle Divanı çok dilli bir kurum olarak yapılandırılmıştır. Mahkemenin “çok dillilik ilkesi” dünyada hiçbir mahkemede bulunmamaktadır.
Avrupa Birliği Adalet Divanının Amacı
Avrupa Birliği Adalet Divanının temel amacı, Avrupa Birliği hukukunun Avrupa Birliği içerisinde her yerde aynı şekilde Adalet Divanı yorumlanmasını ve uygulanmasını sağlamaktır.
Divan, Birlik hukukunun yorumlanmasında ve uygulanmasında hukuka saygıyı sağlama, ulusal hukuk düzenleri ile AB hukuk düzeni arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi, hukuki denetim, yorum, uyuşmazlık çözme, hukuk yaratma ve boşluk doldurma işlevlerini yerine getirmektedir.
Divan, üye ülkelerle ya da Avrupa Birliği kurumlarıyla ilgili davalarla ve üye ülke mahkemelerinin bir üst kuruma sevk ettiği uyuşmazlıklara bakmakta; ilk derece mahkemelerinde alınan kararlar için Divan’a başvurulabilmektedir.
Divanı’na başvuru hakkı sadece yerel mahkemelere tanınmış olup, yerel mahkemelerde davayı açan kişilerin veya davalıların Adalet Divanı’na başvurma hakları yoktur. Yerel mahkeme gerekli gördüğü takdirde taraflar istemeseler bile; bir davada dava konusu uyuşmazlığın çözümü için meseleyi bekletici sorun yaparak ön-karar prosedürü gereği Adalet Divanı’na götürebilmektedir.
Avrupa Birliğindeki davaların çoğu bu prosedür içinde sonuçlandırılmaktadır. Bu süreç birlik hukukunun temel nitelikleri arasında yer alan Avrupa Birliği hukuk kurallarının doğrudan etkili olması ilkesinin oluşmasını sağlayan yasal bir araç olmakta; yerel merci ve mahkemeler aracılığıyla iç uygulamada birlik hukukunun homojenliğini sağlamaktadır.
Avrupa Birliği Adalet Divanının Yetkileri
Adalet Divanı içerisinde Genel Mahkeme, üye devletler, Avrupa Birliği kurumları veya Avrupa Merkez Bankasının davacı olarak yer aldığı davalara, ilk derece mahkemesi olarak bakmaya yetkilidir. Genel mahkeme tarafından verilen kararlar; hukuki meselelerle sınırlı olmak kaydıyla Statü’de öngörülen sınırlamalar ve şartlar dahilinde Adalet Divanında temyiz edilebilir.
Genel Mahkeme, ihtisas mahkemelerinin kararlarına karşı açılan davalara bakmaya yetkilidir. Genel Mahkeme tarafından bu kapsamda verilen kararlar, Birlik hukukunun birliğinin ve uyumunun ciddi bir şekilde etkilenme riskinin bulunması halinde, Statü’de öngörülen şartlar ve sınırlamalar dahilinde, istisnai olarak Adalet Divanı tarafından yeniden incelenebilir.
Avrupa Birliği Adalet Divanı, Avrupa Birliği kurumlarının eylemlerinin yasallığını ve üye devletlerin antlaşmalar kapsamındaki yükümlülüklere uyup uymadıklarını denetleyerek Avrupa Birliği hukukunun yorumlanması işini yapmaktadır. Adalet Divanı aynı zamanda AB hukukunu uygulayan ulusal mahkemeler ile de bağlantılı olarak çalışmakta; AB hukukuyla bir şekilde ilgisi olan bir uyuşmazlık üzerinde karar vermesi istenen herhangi bir ulusal mahkeme ön hukuki kararlar için Adalet Divanına sorular yöneltebilmektedir.
Divan AB hukukunun bir hükmünün hukukiliğini gözden geçirmekte ya da yorumlamaktadır. AB mevzuatının vatandaşlara günlük hayatlarının değişik alanlarında tanımış olduğu hakları korumak suretiyle; Avrupa yurttaşlarına hukuka uygun bir yaşam alanı oluşturulması konusunda Divan içtihatlar geliştirmektedir.
