Avrupa Cezaevi Kuralları

Avrupa Cezaevi Kuralları, AVRUPA KONSEYİ BAKANLAR KOMİTESİ’NİN ÜYE DEVLETLERE AVRUPA CEZAEVİ KURALLARI HAKKINDA REC (2006) 2 SAYILI TAVSİYE KARARI adıyla Bakan Delegelerinin 11 Ocak 2006 tarihli ve 952 sayılı oturumunda Bakanlar Komitesi tarafından kabul edilmiştir.

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından 1 Temmuz 2020 tarihinde kabul edilen güncellenmiş Avrupa Cezaevi Kuralları; İsveç, İsviçre, Türkiye Cumhuriyeti, İnsan Hakları Güven Fonu ve Kanada tarafından fonlanan “Türkiye’de Sivil İzleme Kurullarının Etkinliğinin Avrupa Standartları Doğrultusunda Artırılması Projesi” kapsamında Türkçeye çevrilmiştir. 

Ceza infaz kurumlarının yönetim ve personeli ile mahpuslara yönelik muameleye ilişkin temel hukuki standart ve ilkelerden oluşan bu Kurallar, Avrupa Konseyi’ne üye devletlerin yasal düzenleme, politika ve uygulamalarına yön vermekte, ceza infaz sistemine ilişkin küresel bir kılavuz niteliği taşımaktadır.

AVRUPA CEZAEVİ KURALLARI

Bakanlar Komitesi, Avrupa Konseyi statüsünün 15.b maddesi gereğince,
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesini ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin içtihatlarını göz önüne alarak;

Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesince yürütülen çalışmaları ve özellikle, Komitenin genel raporlarıyla oluşturduğu standartları da göz önüne alarak;

Kanunda düzenlenen bir usule uygun olması ve başvurulan son tedbir olarak uygulanması dışında hiçbir kimsenin özgürlüğünden yoksun bırakılamayacağını tekrarlayarak;

Hapis cezalarının infazında ve mahpusların iyileştirilmesinde, emniyet, güvenlik ve disiplin ihtiyaçlarının hesaba katılmasını, aynı zamanda insanlık onurunu zedelemeyen ve mahpuslara anlamlı meşgul edici faaliyetler ile iyileştirme programları sunan ve böylece onları toplumla yeniden bütünleşmeye hazırlayan cezaevi koşulları sağlanmasının gerekliliğini önemle belirterek;

Avrupa Konseyine üye devletlerin, kendi cezaevi politikalarına ilişkin ortak ilkeleri güncellemelerinin ve bunlara uymaya devam etmelerinin önemli olduğunu düşünerek;

Daha da önemlisi, söz konusu ortak ilkelere uyulmasının, bu alandaki uluslar arası işbirliğini artıracağını düşünerek;

Son yirmi senede Avrupa’da cezaevi alanındaki önemli gelişmeleri etkileyen sosyal değişikleri not ederek;

Cezaevi politika ve uygulamalarının belirli veçhelerine ilişkin olarak, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin, R (89) 12 sayılı cezaevlerinde eğitim hakkında, R (93) 6 sayılı cezaevlerinde AIDS ve buna ilişkin sağlık problemleri dahil olmak üzere bulaşıcı hastalıkların kontrolünün cezaevine ait ve kriminolojik veçheleri hakkında, R (97)12 sayılı ceza ve tedbirlerin uygulanmasıyla ilgili personel hakkında, R (98) 7 sayılı cezaevinde tıbbi bakımın ahlaki ve kurumsal yönleri hakkında, R (99) 22 sayılı cezaevi kalabalıklaşması ve cezaevi mevcudu enflasyonu hak¬kında, Rec (2003) 22 sayılı şartlı salıverme hakkında ve;

Bu tavsiye kararı kabul edilirken, Bakan Delegeleri toplantılarına ilişkin prosedür kurallarının 10.2c maddesinin uygulanması kapsamında, Danimarka temsilcisi, hükümetinin bu tavsiye kararının ekinin 43.2 maddesine uyup uymama hakkını saklı tutmuştur. Çünkü hücre disiplin cezası verilen mahpusun her gün doktor tarafından görülmesi gereğinin, bu personelin mahpusun daha fazla hücrede tutulmaya müsait olduğunun belirlenmesinde etkin olarak rol alması ihtimali bakımından ciddi etik endişeler yarattığı görüşündedir.

Rec (2003) 23 sayılı cezaevi idarelerince ömür boyu hapse ve diğer uzun süreli cezalara mahkûm edilen mahpusların yönetimi hakkındaki tavsiye kararlarında yer alan standartları bir kez daha onaylayarak;

Mahpusların İyileştirilmesi İçin Birleşmiş Milletler Minimum Cezaevi Standart Kurallarını akılda tutarak;

Ceza politikaları, cezalandırma uygulamaları ve cezaevlerinin genel yönetimi konularında meydana gelen gelişmeleri yansıtması bakımından, Bakanlar Komitesinin R (87) 3 sayılı Avrupa Cezaevi Kuralları hakkında tavsiye kararının gözden geçirilmesine ve güncellenmesine önemli oranda ihtiyaç bulunduğunu düşünerek,

Üye devletlerin hükümetlerine,

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin R (87) 3 sayılı tavsiye kararının yerine geçecek olan bu Tavsiye Kararının ekinde yer alan kuralları, mevzuat, politika ve uygulamalarında rehber edinmelerini;

Bu Tavsiye Kararı ile beraberindeki açıklayıcı metninin tercüme edilerek özellikle adli makamlara, cezaevi personeline ve bireysel olarak mahpuslara olmak üzere mümkün olabilen en geniş şekilde dağıtımını sağlamalarını tavsiye eder.

REC (2006) 2 SAYILI TAVSİYE KARARINA EK

1. BÖLÜM

Temel İlkeler:

1. Özgürlüğünden yoksun bırakılan herkese, insan haklarının gerektirdiği gibi saygılı davranmalıdır.

2. Özgürlüğünden yoksun bırakılan kişiler, kendilerini mahkûm eden ya da tutuklayan bir karar ile hukuken ellerinden alınmayan bütün haklarını muhafaza ederler.

3. Özgürlüğünden yoksun bırakılan kişilere getirilen kısıtlamalar, asgari gereklilikte ve haklarında hükmedilen kararın meşru amacıyla orantılı olmalıdır.

4. Kaynakların eksikliği, mahpusların insan haklarını ihlal eden cezaevi koşullarını mazur gösteremez.

5. Cezaevi yaşamı, genel toplum yaşamının olumlu yönlerine mümkün olabildiğince yaklaşmalıdır.

6. Bütün hapsedilme biçimleri, özgürlüğünden yoksun bırakılan kişilerin özgür toplumla yeniden bütünleşmelerini kolaylaştıracak şekilde düzenlenmelidir.

7. Dışarıdaki sosyal servislerle işbirliği ve toplumun mümkün olabildiği ölçüde cezaevi yaşamına katılımı teşvik edilmelidir.

8. Cezaevi personeli önemli bir kamu hizmetini yerine getirmektedir ve bu personel, işe alınmada, eğitimde ve mahpusların bakımında yüksek standartları sürdürmeyi mümkün kılan çalışma koşullarına sahip olmalıdır.

9. Bütün ceza infaz kurumları, düzenli olarak resmi denetime ve bağımsız izlemeye tabi tutulmalıdır.

Uygulama Alanı

10.1. Avrupa cezaevi kuralları, adli bir makam tarafından tutuklanan kişilere veya mahkûmiyetlerine karar verilmesi sonucu özgürlüğünden yoksun bırakılan kişilere uygulanır.

10.2. Kural olarak, adli bir makam tarafından tutuklanan kişiler ile mahkûmiyetleri sonucu özgürlüğünden yoksun bırakılan kişiler sadece cezaevlerinde hapsedilmelidirler. Bu durum, kurumun her iki kategori¬deki mahpuslar için tahsis edilmiş olduğu haller için geçerlidir.

10.3. Kurallar diğer kişilere de uygulanır, bunlar:

a. Diğer herhangi bir nedenden dolayı cezaevinde tutulan; ve

b. Adli bir makam tarafından tutuklanan ya da mahkûmiyetleri sonucu özgürlüğünden yoksun bırakılan ve herhangi bir nedenden dolayı başka bir yerde tutulan kişilerdir.

10.4. Cezaevinde tutulan veya paragraf 10.3. b’de belirtilen biçimlerde hapsedilen tüm kişiler, bu Kuralların amacı bakımından mahpus ola¬rak nitelendirilir.

11.1. 18 yaşın altındaki çocuklar yetişkinlere ait cezaevlerinde değil, özel olarak bu amaca tahsis edilmiş kurumlarda tutulmalıdırlar.

11.2. Buna rağmen, çocuklar istisnai olarak bu tür cezaevlerinde tutuluyorsa, onların statü ve ihtiyaçlarını hesaba katan özel düzenlemeler mev¬cut olmalıdır.

12.1. Akıl hastalığı çekmekte olan kişiler ile ruh sağlığı durumları nedeniyle cezaevlerinde hapsedilmesi uygun olmayan kişiler özellikle bu amaca uygun olarak kurulmuş olan bir kurumda muhafaza edilmelidirler.
12.2. Buna rağmen, söz konusu kişiler, istisnai olarak cezaevlerinde tutuluyorsa, onların statü ve ihtiyaçlarını hesaba katan özel düzenlemeler mevcut olmalıdır.
13. Bu Kurallar, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya diğer bir düşün¬ce, ulusal veya sosyal köken, ulusal bir azınlığa mensubiyet, doğum, mülkiyet veya herhangi bir diğer statü nedeniyle ayrım yapılmaksızın tarafsız bir biçimde uygulanmalıdır.

2. BÖLÜM
Hapsedilme Koşulları:
Kabul

14. Ulusal hukuka uygun olarak düzenlenmiş geçerli bir hapsedilme kararı olmaksızın hiç kimse bir cezaevine mahpus olarak kabul edilemez veya cezaevinde tutulamaz.

15.1. Kuruma kabul esnasında, her mahpusla ilgili olarak aşağıdaki bilgiler derhal kayıt edilmelidir.

a. Mahpusun kimliğiyle ilgili bilgiler;
b. Hapsedilme nedenleri ve bu kararı veren makam;
c. Cezaevine kabulün günü ve saati;
d. 31. Kural uyarınca emanete alınması gereken kişisel eşyasının envanteri;
e. Gözle görülebilen herhangi bir yara ve önceki bir kötü muameleye ilişkin şikayetler; ve
f. Tıbbi gizlilik gerekleri de göz önünde bulundurularak mahpusun kendisinin veya başkalarının ruhsal ve bedensel iyiliği ile alakası olan her türlü sağlık bilgisi.

15.2. Kuruma kabul esnasında bütün mahpuslara 30. kural uyarınca bilgi verilmelidir.

15.3. Mahpusun hapsedildiğine ilişkin bildirim, 24.9.kurala uygun olarak kuruma kabulden hemen sonra yapılmalıdır.

16. Kabulden sonra mümkün olan en kısa sürede;

a. Mahpusun sağlığıyla ilgili olarak kabul sırasında alınan bilgi, 42. Kural uyarınca bir doktor tarafından muayene ile desteklenmelidir;
b. Mahpus hakkında 51. Kural uyarınca uygun güvenlik seviyesi belirlenmelidir;
c. Mahpusun cezaevi güvenliğine karşı taşıdığı tehlike 52. kural uyarınca belirlenmelidir;
d. Mahpusun kişisel ve iyi olmasına yönelik acil ihtiyaçlarının karşılanabilmesi bakımından sosyal durumu hakkında elde edilebilecek her bilgi değerlendirilmelidir; ve
e. Hükümlü olan mahpuslar bakımından, bu kuralların VIII. Bölümünde düzenlenen programların uygulanması için gerekli adımlar atılmalıdır.

Yerleştirme ve Barındırma

17.1. Mahpuslar, mümkün olabildiğince evlerine veya sosyal rehabilitasyon ortamlarına yakın cezaevlerine yerleştirilmelidirler.

17.2. Cezaevlerine yerleştirmede, suçun devamlı takibi, güvenlik ve emniyet gerekleri ve tüm mahpuslara uygun rejimlerin sağlanması ihtiyacı hesaba katılmalıdır.

17.3. İlk yerleştirme ve sonradan yapılacak bir cezaevinden diğerine nakil konusunda, mümkün olabildiğince mahpusa danışılmalıdır.

18.1. Mahpuslara sağlanan barınma yerleri ve özellikle bütün yatakhane bölümleri, insan onuruna ve mümkün olabildiğince özel yaşama saygı gösterecek biçimde olmalı, iklim koşulları ve özellikle zemin alanı, havanın metreküp miktarı, aydınlatma, ısıtma ve havalandırma dikkate alınarak, sağlık ve temizlik gereklerini karşılamalıdır.

18.2. Mahpusların yaşadığı, çalıştığı veya bir araya geldiği tüm binalarda:

a. Pencereler, mahpusların normal koşullarda gün ışığında okumalarını veya çalışmalarını mümkün kılmaya yeterli büyüklükte olmalı ve klima sistemiyle yeterli ölçüde bir havalandırmanın yapıldığı haller hariç, temiz havanın içeriye girmesini sağlamalıdır;

b. Yapay aydınlatma, onaylanan teknik standartlara uygun olmalıdır ve

c. Mahpusların personel ile gecikmeksizin irtibat kurmasını mümkün kılan bir alarm sistemi olmalıdır.

18.3. Paragraf 1 ve 2’de değinilen konulardaki özel asgari gereklilikler, ulusal mevzuatta düzenlenmelidir.

18.4. Ulusal mevzuat, bu asgari gerekliliklerin cezaevlerinin kalabalık olması gerekçe gösterilerek ihlal edilmemesinin temini için mekanizmalar sağlamalıdır.

18.5. Başkalarıyla aynı koğuşu paylaşmasının tercih edilebilir olması dışında, mahpuslar normal olarak geceleri tek kişilik odalarda barındırılmalıdır.

18.6. Kalacak yer, sadece bu amaç için uygun olması durumunda paylaşılmalı ve mahpuslardan sadece birbirleriyle uyum içinde olanların aynı yeri paylaşmaları sağlanmalıdır.

18.7. Mümkün olabildiğince, başkalarıyla aynı koğuşu paylaşması istenen mahpuslara öncelikle bir seçim hakkı tanınmalıdır.

18.8. Mahpusların özel cezaevlerine veya bir cezaevinin özel bölümlerine yerleştirilmesine karar verilirken tutulma ihtiyaçları bakımından;

a. Tutuklu mahpusların hükümlülerden ayrı olmasına;
b. Erkek mahpusların kadın mahpuslardan ayrı olmasına; ve
c. genç yetişkin mahpusların büyüklerden ayrı olmasına dikkat edilmelidir.

18.9. Mahpusların, düzenlenen etkinliklere birlikte katılmalarına imkân sağlamak amacıyla, 8. paragrafta düzenlenen ayrı barındırma gereklilikle¬rine istisnalar konulabilir; ancak mahpuslar birlikte kalmaya muvafakat etmedikçe ve cezaevi yetkililerince hepsinin yüksek çıkarı için en iyi¬sinin böyle olacağına karar verilmedikçe, bu gruplar geceleri daima birbirinden ayrılmalıdırlar.

18.10. Bütün mahpusların kaldıkları yerler, onların kaçma ve kendilerine veya başkalarına zarar verme tehlikesine karşı asgari sınırlayıcı güven¬lik düzenlemelerine uygun koşullarda olmalıdır.

Hijyen

19.1 Her cezaevinin bütün bölümleri gerekli şekilde bakılmalı ve her zaman temiz tutulmalıdır.

19.2. Mahpuslar cezaevine kabul edildiklerinde kalacakları odalar veya diğer yatma yerleri temiz olmalıdır.

19.3. Mahpuslar, hijyene ve mahremiyete saygı gösteren sıhhi imkânlara her an ulaşabilmelidirler.

19.4. Genel hijyenin sağlanması için her mahpusun, iklime uygun sıcaklıkta ve mümkünse her gün, değilse haftada en az iki kez (veya gerekiyorsa daha sık olarak) banyo veya duş yapabilmesi için uygun tesisler sağlanmalıdır.

19.5. Mahpuslar kendilerini, giysilerini ve kaldıkları yerleri temiz ve düzenli tutmalıdırlar.

19.6. Mahpusların temizlik koşullarını yerine getirebilmeleri için cezaevi yetkilileri onlara tuvalet malzemeleri de dahil olmak üzere genel temizlik alet ve malzemelerini sağlamalıdırlar.

19.7. Kadınların sıhhi ihtiyaçları için özel düzenleme yapılmalıdır.

Giyim ve Yatak Malzemeleri

20.1. Kendine ait uygun giysisi olmayan mahpuslara iklime uygun giysiler verilmelidir.
20.2. Bu giysiler aşağılayıcı veya küçük düşürücü olmamalıdır.

20.3. Bütün giysiler iyi durumda muhafaza edilmeli ve gerektiğinde değiştirilmelidir.
20.4. Cezaevinden dışarı çıkmak için izin alan mahpuslardan, mahpus olduklarını belli edecek giysiler giymeleri istenmemelidir.
21. Her mahpusa, düzenli biçimde muhafaza edilen ayrı bir yatak ile temiz tutulmasının sağlanması için gerekli sıklıkta değiştirilen ayrı ve uygun bir yatak takımı sağlanmalıdır.

Beslenme

22.1. Mahpuslara, yaşlarını, sağlıklarını, fiziki koşullarını, dinlerini, kültürlerini ve çalıştıkları işin özelliğini hesaba katan besleyici gıdalar temin edilmelidir.

22.2. Asgari enerji ve protein miktarı da dahil olmak üzere besleyici bir gıdanın gerekleri ulusal mevzuatta düzenlenmelidir.

22.3. Yiyecekler hijyenik olarak hazırlanmalı ve dağıtılmalıdır.

22.4. Mahpuslara makul aralıklarla günde üç öğün yemek verilmelidir.

22.5. Mahpuslar temiz içme suyuna her zaman ulaşabilmelidir.

22.6. Pratisyen hekim veya nitelikli bir hemşire tıbbi sebeplerle özel bir mahpusun beslenmesinde değişiklik yapmalıdır.

Hukuki Danışmanlık

23.1. Bütün mahpuslara hukuki danışmanlık alma hakkı tanınır. Cezaevi yetkilileri onlara bu hakkı kullanmalarında makul kolaylıklar sağlamalıdır.

23.2. Mahpuslar herhangi bir hukuki mesele hakkında kendi seçtikleri ve ücretini ödedikleri bir hukuki danışmana başvurabilirler.

23.3. Kabul edilmiş ve ücretsiz bir hukuki yardım uygulaması olması halinde, yetkililer bunu tüm mahpusların dikkatine sunmalıdır.

23.4. Mahpuslar ve hukuki danışmanları arasında hukuki konularda yapılan görüşmeler, yazışmalar ve diğer iletişimler gizli tutulmalıdır.

23.5. Ciddi bir suçun işlenmesinin önlenmesi ya da cezaevi emniyet ve güvenliğinin esaslı bir biçimde ihlal edilmesinin engellenmesi için, adli bir merci tarafından istisnai hallerde bu gizliliğe kısıtlamalar getirilebilir.

23.6. Mahpuslar, mahkeme işlemleri ile ilgili belgelere ulaşabilmeli veya bunları yanlarında bulundurmalarına izin verilmelidir.

Dış Dünya ile İlişki

24.1. Mahpusların mümkün olabilen sıklıkta mektup, telefon veya diğer iletişim vasıtalarıyla aileleriyle, başka kişilerle ve dışarıdaki kuruluşların temsilcileriyle haberleşmelerine ve bu kişilerin mahpusları ziyaret etmelerine izin verilmelidir.

24.2. Devam etmekte olan bir ceza soruşturması, emniyet, güvenlik ve düzeninin muhafaza edilmesi, suç işlenmesinin önlenmesi ve suç mağdurunun korunması için gerekli görülmesi halinde, haberleşme ve ziyaretlere kısıtlamalar konabilir ve izlenebilir. Ancak adli bir merci tarafından konulan özel kısıtlamalar da dahil olmak üzere, bu tür kısıt¬lamalar yine de kabul edilebilir asgari bir iletişime izin vermelidir.

24.3. Ulusal hukuk, mahpuslarla iletişim kurması kısıtlanamayacak olan ulusal ve uluslararası kuruluşları belirlemelidir,

24.4. Ziyaretler için yapılan düzenlemeler, mahpuslara aile ilişkilerini mümkün olduğunca normal bir düzeyde sürdürmelerine ve geliştirmelerine izin verecek bir tarzda olmalıdır.

24.5. Cezaevi yetkilileri, dış dünyayla yeterli bir iletişim sürdürmelerinde mahpuslara yardım etmelidirler ve bunun için onlara “uygun destek ve yardım sağlamalıdırlar.

24.6. Herhangi bir yakın akrabasının ölüm veya ciddi hastalık haberi ilgili mahpusa hemen iletilmelidir.

24.7. Eğer koşullar elveriyorsa, bir mahpusun yalnız başına veya görevli eşliğinde hasta bir yakınını görmesine, bir cenaze törenine katılmasına veya diğer insani sebeplerle cezaevini terk etmesine izin verilmelidir.

24.8. Mahpusların, hapsedildiklerini veya başka bir kuruma nakil edildiklerini, herhangi bir ciddi hastalığa ya da yaralanmaya maruz kaldıklarını derhal ailelerine bildirmelerine izin verilmelidir.

24.9. Cezaevi yetkilileri, bir mahpusun kuruma kabulü üzerine, aksini istemediği sürece, mahpusun ölümü veya ciddi hastalığı ya da ciddi biçimde yaralanması veya bir hastaneye sevk edilmesi gibi durumlar hemen eşine veya birlikte yaşadığı hayat arkadaşına, eğer mahpus yalnız yaşıyor ise önceden belirttiği en yakın akrabasına veya diğer herhangi bir kişiye derhal bildirilmelidir.

24.10. Belirli bir dava kapsamında, adli bir merci tarafından, belirli bir süre için konulan özel bir yasaklanma olmadıkça mahpusların gazete, dergi ve diğer yayınları okumalarına ve bunlara abone olmalarına, radyo ve televizyon yayınlarından yaralanmalarına ve böylece toplum hayatındaki gelişmelerden düzenli olarak bilgi edinmelerine izin verilmelidir.

24.11. Ulusal mevzuat tarafından hakları kısıtlanmadığı sürece, cezaevi yetkilileri mahpusların, seçimlere, referandumlara ve toplum hayatının diğer yönlerine katılmalarını sağlamalıdır.

24.12. Emniyet ve güvenliğin muhafazası, kamu yararı bulunması ya da mağdurların, diğer mahpusların veya personelin bütünlüğünün korunması gibi zorunlu nedenlerle yasaklanmadıkça mahpusların medya ile haberleşmesine izin verilmelidir.

Cezaevi Rejimi

25.1. Bütün mahpuslara sağlanan rejim dengeli bir etkinlikler programı sunmalıdır.

25.2. Bu rejim, bütün mahpuslara yeterli bir insani ve sosyal etkileşim için gereken süre kadar odalarının dışında zaman harcamalarına izin vermelidir.

25.3. Rejim, mahpusların refahına ilişkin ihtiyaçları da karşılamalıdır.

25.4. Bedensel, ruhsal veya cinsel istismara tabi tutulmuş olan mahpusların ihtiyaçlarına özel dikkat gösterilmelidir.

Çalışma

26.1. Cezaevinde çalışma, cezaevi rejiminin pozitif bir unsuru olarak görülmeli ve asla bir ceza olarak kullanılmamalıdır.

26.2 Cezaevi yetkilileri mahpuslara faydalı ve yeterli bir iş sağlamak için çaba göstermelidir.

26.3. Mahpuslara sağlanan iş, mümkün olabildiğince tahliyelerinden sonra hayatlarını kazanma yeteneklerini muhafaza edici ya da geliştirici nitelikte olmalıdır.

26.4. 13. kurala uygun olarak, mahpuslara sağlanan işin dağılımda herhangi bir cinsiyet ayrımı yapılmamalıdır.

26.5. Mesleki eğitimi içeren çalışmalar, bundan faydalanmaya muktedir olan mahpuslara ve özellikle de genç mahpuslara sağlanmalıdır.

26.6. Mahpuslar, iyi düzen ve disiplin gerekleri, uygun meslek seçimi ve mevcut bulunan işler ile sınırlı olarak katılmayı arzu ettikleri iş türünü seçebilirler.

26.7. Mahpusların normal mesleki yaşamın koşullarına hazırlanabilmesi için, kurumlardaki çalışma organizasyon ve yöntemleri, toplumdaki benzerleriyle mümkün olabilen en yakın biçimde aynı olmalıdır.

26.8. Kurumlardaki endüstrilerden mali kazanç elde edilmesi, standartların yükseltilmesi ve eğitim kalitesinin artırılması bakımından değerli olsa bile, mahpusların çıkarları bu amaç yüzünden ikinci plana atılmamalıdır.

26.9. Mahpuslara çalışma imkânı, ya cezaevi yetkililerince, ya da özel sözleşmeci kişilerle işbirliği yapılarak, cezaevi içinde veya dışında sağlanmalıdır.

26.10. Her halükarda, mahpusların çalışmalarına karşılık adil bir ücret verilmelidir.

26.11. Mahpuslara, kazançlarının en azından bir kısmını kullanımlarına izin verilen şeylere harcamalarına ve bir kısmını da ailelerine ayırmalarına izin verilmelidir.

26.12. Mahpusların, tahliyelerinde kendilerine verilmek üzere ya da uygun görülen diğer amaçlarda kullanılmak üzere kazançlarının bir kısmını biriktirmeleri teşvik edilebilmelidir.

26.13. Mahpuslara sağlanan sağlık ve güvenlik tedbirleri onları yeterince korumalı ve dışarıda çalışan işçilere uygulananlardan daha az dikkat tedbirleri içermemelidir.

26.14. Meslek hastalığı da dahil olmak üzere, iş kazalarına karşı mahpusların tazmin edilmesi için ulusal hukuk tarafından dışarıda çalışan işçilere sağlanandan daha az elverişli olmayan koşullar içeren düzenlemeler yapılmalıdır.

26.15. Mahpusların günlük ve haftalık azami çalışma saatleri, serbest işçilerin çalışmalarını düzenleyen mahalli kural ve geleneklere uygun olarak düzenlenmelidir.

26.16. Mahpuslara haftada en az bir dinlenme günü sağlanmalı, eğitim ve diğer etkinlikler için yeterli zaman verilmelidir.

26.17. Çalışan mahpuslar mümkün olabildiğince ulusal sosyal güvenlik sistemlerine dahil edilmelidirler.

Açık Havaya Çıkma ve Boş Zaman Faaliyetleri

27.1. Eğer hava koşulları elveriyorsa, her mahpusun günde en az bir saat açık havaya çıkarak egzersiz yapmasına fırsat verilmelidir.

27.2. Eğer hava elverişsiz olursa mahpusların egzersiz yapmalarına imkân sağlayan alternatif düzenlemeler yapılmalıdır.

27.3. Mahpusların bedensel sağlıklarını geliştirmek ve uygun egzersizler ile boş zaman etkinliklerine imkân sağlamak amacıyla doğru bir biçimde organize edilen faaliyetler cezaevi rejiminin ayrılmaz bir parçasını oluşturmalıdır.

27.4. Cezaevi yetkilileri uygun tesisat ve ekipman sağlayarak bu tür faaliyetleri kolaylaştırmalıdır.

27.5. Cezaevi yetkilileri ihtiyaç duyan mahpuslar için özel faaliyetler organize edilmesine yönelik düzenlemeler yapmalıdır.

27.6. Spor, oyunlar, kültürel faaliyetler, özel hobiler ve diğer boş zaman uğraşlarını kapsayan eğlendirici fırsatlar yaratılmalıdır ve mümkün ola¬bildiğince mahpusların bu etkinlikleri organize etmelerine izin veril¬melidir.

27.7. Mahpusların egzersiz esnasında ve eğlendirici faaliyetlere katılmaları için birbirleriyle bir araya gelmelerine izin verilmelidir.

Eğitim

28.1. Her cezaevi, mahpusların beklentilerini de dikkate alarak, bireysel eğitim ihtiyaçlarını karşılamak için onlara mümkün olabildiğince ayrıntılı ve anlaşılır eğitim programları sağlamaya çalışmalıdır.

28.2 Okuma yazma bilmeyen veya dört işlem yapamayan mahpuslar ile temel ya da mesleki eğitimden yoksun bulunanlara öncelik verilmelidir.

28.3. Genç mahpusların ve özel ihtiyacı bulunanların eğitimine özel dikkat gösterilmelidir.

28.4. Cezaevi rejimi içerisinde eğitim, çalışmadan daha düşük bir statüye sahip olmamalı ve eğitim faaliyetlerine katılan mahpuslar bu yüzden veya başka nedenlerle mali yönden dezavantajlı duruma düşmemelidirler.

28.5. Her kurumda mahpusların yararlanması için eğlendirici ve eğitsel kaynak, kitap ve diğer kitle iletişim araçlarıyla yeterli bir biçimde donatılmış zengin bir kütüphane bulunmalıdır.

28.6. Mümkün olabilen her durumda, cezaevi kütüphanesi toplumdaki kütüphane hizmetleriyle işbirliği yapılarak düzenlenmelidir.

28.7. Uygulanabildiği ölçüde mahpusların eğitimi;

a. Ülkenin eğitim ve mesleki eğitim sistemiyle bütünlük içerisinde olmalıdır. Böylece mahpuslar tahliyelerinden sonra herhangi bir zorlukla karşılaşmaksızın eğitim ve mesleki eğitimlerine devam edebilirler;
b. Dışarıdaki eğitim kurumlarının desteğiyle olmalıdır.

Din, Vicdan ve Düşünce Özgürlüğü

29.1. Mahpusların din, vicdan ve düşünce özgürlüklerine saygı gösterilmelidir.

29.2. Cezaevi rejimi, uygulanabilir olduğu ölçüde mahpusların dini ibadetlerini yapmalarına ve inançlarını takip etmelerine, bu dinin veya inancın kabul edilen temsilcileri tarafından yürütülen ibadet ve toplantılara katılmalarına, din veya inancının temsilcileriyle özel görüşme yapmalarına ve din veya inançlarıyla ilgili kitaplara ve kaynaklara sahip olmalarına izin verecek şekilde düzenlenmelidir.

29.3. Mahpuslar, bir din ya da inancın ibadetini yapmaya, dini ibadet veya toplantılara katılmaya, dini uygulamalarda yer almaya veya her¬hangi bir din ya da inancın temsilcisinin ziyaretini kabul etmeye zorlanamaz.

Bilgilendirme

30.1 Kuruma kabulde ve daha sonra gereken sıklıkta, tüm mahpuslar anlayacakları bir dilde yazılı ve sözlü olarak cezaevi disiplinini sağlayan düzenlemeler ile cezaevindeki hakları ve yükümlülükleri hakkında yazılı ve sözlü olarak bilgilendirilmelidir.

30.2. Mahpuslara verilen bilgilerin yazılı bir nüshasını kendilerinde muhafaza etmelerine izin verilmelidir.

30.3. Mahpuslar kendilerini ilgilendiren herhangi bir hukuki işlem konusunda ve eğer haklarında hüküm verilmişse, çekmeleri gereken ceza süresi ve erken tahliye imkânları konusunda bilgilendirilmelidirler.

Mahpusların Eşyaları

31.1. Cezaevi kurallarına göre, mahpuslarda kalmasına izin verilmeyen bütün eşyalar mahpusun kuruma kabulü esnasında emanete alınmalıdır,

31.2. Eşyaları emanet altına alınan mahpus bunların envanterini imzalamalıdır.

31.3. Bu eşyaların iyi bir şekilde muhafaza edilmesi için gerekli tedbirler alınmalıdır.

31.4. Bu eşyalardan herhangi birinin imha edilmesi gerekli görüldüyse bu husus kayda geçirilmeli ve mahpusa bilgi verilmelidir.

31.5. Mahpuslar güvenlik, iyi düzen ve hijyen gereklerine uymak koşuluyla, yiyecek ve içecek de dahil olmak üzere serbest toplumdakilerden anormal bir biçimde pahalı olmayan malları satın alma ya da edinme hakkına sahip olmalıdırlar.

31.6. Eğer bir mahpus yanında ilaç getirirse, doktor bunların ne şekilde kullanılacağına karar vermelidir.

31.7. Mahpuslara kendi eşyalarını saklamaları için izin verildiğinde, cezaevi yetkilileri eşyaların güvenle muhafaza edilmesine yardımcı olmak için gerekli tedbirleri almalıdır.

Mahpusların Nakli

32.1 Mahpuslar bir cezaevine nakledildiğinde veya cezaevinden alındığında ya da mahkeme veya hastane gibi diğer kurumlara sevk edildiğinde, toplumun gözü önünde mümkün olabildiğince az tutulmalı ve gerçek kimliklerinin açığa çıkmamasının temini için uygun güvenlik önlemleri alınmalıdır.

32.2. Mahpuslarının nakillerinin havalandırma veya ışıklandırması yetersiz olan ya da onlara gereksiz olarak fiziksel acı verecek ya da onurlarını kıracak taşıtlarda yapılması yasaklanmalıdır.

32.3. Mahpusların nakilleri kamu otoritelerinin kontrolü altında yapılır ve nakil giderleri bu otoritelerce karşılanır.

Mahpusların Tahliye Edilmesi

33.1. Mahpuslar ceza süreleri tamamlandığında veya bir mahkeme ya da diğer bir merci tarafından tahliyelerine karar verildiğinde gecikmeksizin serbest bırakılmalıdırlar.

33.2. Serbest bırakılma tarihi ve saati kayıt edilmelidir.

33.3 Bütün mahpuslar, tahliyelerinden sonra özgür topluma dönüşte kendilerine yardımcı olmak üzere oluşturulmuş olan düzenlemelerden yararlanma hakkına sahip olmalıdır.

33.4. Çekmesine izin verilmiş olan para ya da kurumdan dışarıya göndermesine izin verilmiş olan bu tür herhangi bir malvarlığı veya hijyen için imhası gerekli görülen herhangi bir eşya hariç olmak üzere, bir mahpusun daha önce emanete alınan tüm eşya ve parası tahliye edilirken kendisine iade edilmelidir.

33.5. Mahpus, kendisine iade edilen eşya ve para karşılığında bir makbuz imzalamalıdır.

33.6. Eğer mahpusun tahliyesi önceden belirlenmiş ise, 42. Kural gereğince doktor, tahliye tarihine mümkün olabilen en yakın zamanda mahpusu muayene etmeyi teklif etmelidir.

33.7. Tahliye edilen mahpuslara, uygun dokümanların ve kimlik belgelerinin temin edilmesi için gerekli önlemler alınmalı ve uygun bir kalacak yer ve iş bulmalarında kendilerine yardımcı olunmalıdır.

33.8. Tahliye edilen mahpuslara derhal yiyecek sağlanmalı, kendilerine iklim ve mevsim şartlarına uygun ve yeterli giyecek verilmeli ve gidecekleri yere varabilmeleri için yeterli vasıtalara sahip olmalıdırlar.

Kadınlar

34.1. Bu Kurallarda yer alan kadın mahpuslarla ilgili özel düzenlemelere ilaveten, yetkililer, onların hapiste tutulmasının herhangi bir yönünü etkileyen bir karar aldıklarında, bu tür mahpusların sosyal, psikolojik, bedensel ve mesleki ihtiyaçlarına özel dikkat göstermelidirler.

34.2. Kural 25.4 de düzenlendiği biçimde ihtiyaç halinde bulunan kadın mahpusların bu alandaki özel servislere erişimleri için özel çaba gösterilmelidir.

34.3. Kadın mahpusların cezaevi dışında doğum yapmalarına izin verilmelidir. Ancak bir çocuğun cezaevinde doğması halinde, yetkililer, gerekli tüm destek ve kolaylıkları sağlamalıdır.

Çocuklar

35.1. On sekiz yaşından küçük çocukların yetişkinlere ait bir cezaevinde tutulduğu istisnai hallerde yetkililer, tüm mahpuslara sunulan hizmetlere ilaveten, toplum içindeki çocuklara sunulan sosyal, psikolojik ve eğitsel hizmetlere, dini korunmaya, eğlenceli programlara veya bunlara denk hizmetlere kurumdaki çocukların da erişimini sağlamalıdır.

35.2. Çocuk olan ve zorunlu eğitime tabi olan her mahpusun bu tür zorunlu eğitimi alması sağlanmalıdır.

35.3. Cezaevinden tahliye edilen çocuklara ilave yardımlar sağlanmalıdır.

35.4. Çocuklar, cezaevlerinde tutulmaları halinde yüksek yararlarına aykırı olmadığı sürece cezaevinin yetişkinler tarafından kullanılan bölümünden ayrı bir yerde muhafaza edilmelidirler.

Küçük Çocuklar

36.1. Küçük çocuklar sadece yüksek yararlarının gerektirmesi halinde cezaevinde bir ebeveynle birlikte kalabilmelidirler. Bu çocuklara mahpus gibi muamele edilmemelidir.

36.2. Küçük çocukların cezaevinde bir ebeveynle kalmalarına izin verildiğinde, ebeveynin çocuğuyla birlikte katılamayacağı bir etkinliğe iştirak etmesi durumunda, çocuğun kalabileceği ve nitelikli kişilerce hizmet verilen bir kreş oluşturulması için özel düzenleme yapılmalıdır.

36.3. Bu tür çocukların rahatının sağlanması için özel bir yatak ünitesi kurulmalıdır.

Yabancı mahpuslar

37.1. Yabancı mahpuslar dışarıyla ilişki kurma hakkına sahip oldukları konusunda gecikmeksizin bilgilendirilmeli ve ülkelerinin diplomatik temsilcileriyle veya konsolosluk makamlarıyla haberleşebilmeleri için makul kolaylıklardan yararlanmalarına izin verilmelidir.

37.2. Ülkede diplomatik temsilciliği veya konsolosluğu bulunmayan devletlerin vatandaşı olan mahpusların ve mülteci veya vatansızların, yararlarını koruyan ülkenin diplomatik temsilcileriyle veya görevi bu tür insanların çıkarlarına hizmet etmek olan ulusal ya da uluslar arası kuruluşlarla haberleşmesinde benzer kolaylıklardan yararlanmalarına izin verilmelidir.

37.3. Cezaevi yetkilileri, cezaevinde özel ihtiyaçları olması muhtemel yabancı mahpusların yararına olacak biçimde, mahpusları temsil eden diplomatik temsilcilik veya konsolosluk yetkilileriyle tam bir işbirliği içinde olmalıdır.

37.4. Yabancı mahpuslara hukuki yardım hakkında özel bilgiler sağlanmalıdır.

37.5. Yabancı mahpuslar, cezalarının infazına başka bir ülkede devam edilmesini isteme imkânına sahip oldukları konusunda bilgilendirilmelidir.

Etnik veya Dilsel Azınlıklar

38.1. Etnik veya dilsel azınlıklara mensup olan mahpusların ihtiyaçlarının karşılanması için özel düzenlemeler yapılmalıdır.

38.2. Cezaevinde farklı grupların kültürel alışkanlıklarını uygulanabildiği ölçüde, sürdürmelerine izin verilmelidir.

38.3. Yabancı dillere ait ihtiyaçlar, yetenekli çevirmenler aracılığıyla ve bir cezaevinde kullanılmakta olan dillerin yazılı materyalleri sağlanarak karşılanmalıdır.

3. BÖLÜM Sağlık
Tıbbi Bakım

39. Cezaevi yetkilileri tüm mahpusların sağlığını korumalıdır.

Cezaevi Sağlık Hizmetlerinin Organizasyonu

40.1. Cezaevindeki sağlık hizmetleri ulusal veya toplumsal genel sağlık idaresiyle yakın ilişki içerisinde düzenlenmelidir.

40.2. Cezaevlerindeki sağlık politikası, ulusal sağlık politikasıyla bütünlük içinde ve uyumlu olmalıdır.

40.3. Mahpusların, hukuki durumları nedeniyle ayrımcılığa tabi tutulmaksızın ülkede mevcut olan sağlık hizmetlerine erişmeleri sağlanmalıdır.

40.4. Cezaevlerindeki sağlık hizmetleri, mahpusların yakalanmış olabileceği herhangi bir bedensel veya ruhsal hastalık ya da rahatsızlığı orta¬ya çıkarmak ve tedavi etmek için uğraşmalıdır.

40.5. Bu amaçla, mahpuslara toplumda mevcut olanlar da dahil olmak üzere gerekli tüm tıbbi, cerrahi ve psikiyatrik hizmetler sağlanmalıdır.

Tıp ve Sağlık Personeli

41.1. Her cezaevinde en azından bir tane nitelikli genel pratisyen doktor hizmet vermelidir.
41.2. Acil durumlar söz konusu olduğunda, nitelikli bir pratisyen doktorun gecikme olmaksızın her zaman temin edilebilmesi için düzenlemeler yapılmalıdır.
41.3. Tam zamanlı çalışan bir doktoru bulunmayan kurumları, yarı zamanlı çalışan bir doktorun ziyaret etmesi sağlanmalıdır.
41.4. Her cezaevinde sağlık hizmetleriyle ilgili eğitim görmüş uygun personel bulunmalıdır.
41.5. Her mahpus nitelikli bir göz uzmanı ile diş hekiminin hizmetinden yararlanabilmelidir.

Doktorun Görevleri

42.1. Doktor veya ona rapor veren nitelikli bir hemşire, kuruma kabulünden sonra mümkün olabilen en kısa zamanda her mahpusu görmeli ve gereksiz olduğu açıkça görülmediği sürece onları muayene etmelidir.
42.2. Doktor veya ona rapor veren nitelikli bir hemşire, talep edilmesi halinde tahliye esnasında ve bunun dışında gerekli olan her zaman mahpusları muayene etmelidir.

42.3. Bir mahpusu muayene ettiği sırada doktor veya ona rapor veren nitelikli bir hemşire ;

a. Tıbbi gizliliğin normal kurallarına uyulmasına,

b. Bedensel veya ruhsal bir hastalığın teşhis edilmesine, hem tedaviiçin hem de tedavinin devamının sağlanması için gerekli olan tüm tedbirlerin alınmasına;

c. Mahpusun şiddete maruz kalmış olabileceğini gösteren her hangi bir iz veya belirtinin kayıt edilmesine ve ilgili makamlara rapor edilmesine;

d. Uyuşturucu, ilaç veya alkol kullanımının kesilmesi ile ortaya çıkan arazlar ile uğraşılmasına;

e. Özgürlükten yoksun bırakılma sonucunda ortaya çıkan her hangi bir psikolojik veya strese bağlı diğer sorunların tespit edilmesine;

f. Bulaşıcı hastalık veya enfeksiyon taşıdığından şüphe edilen mahpusların, enfeksiyon döneminde ayrı bir yerde tutulmasına ve onlara gereken tedavinin sağlanmasına;

g. HIV virüsü taşıyan mahpusların sadece bu sebepten dolayı diğerlerinden ayrılarak yalnız başına tecrit edilmemelerinin sağlanmasına;

h. Bedensel veya ruhsal sorunların, tahliye sonrasında yeniden topluma yerleşmeye engel olabileceğinin hesaba katılmasına;

i. Her bir mahpusun çalışmaya ve egzersiz yapmaya uygunluğunun belirlenmesine; ve,

j. Mahpusların muvafakat etmesi halinde, tahliyelerinden sonra gereken her hangi bir tıbbi ve psikiyatrik tedavinin devamı için toplum kuruluşlarıyla düzenlemeler yapılmasına;

özel bir dikkat göstermelidir.

43.1. Doktor, mahpusların bedensel ve ruhsal sağlıklarını korumalı ve toplumdaki sağlık bakım standartlarıyla uyumlu olan koşullar altında ve sıklıkta, hasta olan tüm mahpusların, rahatsız olduğu ya da yaralandığı rapor edilenlerin ve özel dikkat gösterilmesi gereken herhangi bir mahpusun tıbbi bakımını yapmalıdır.

43.2. Doktor veya ona rapor veren nitelikli hemşire, hücre cezası koşullarında bulunan mahpuslara özel dikkat göstermeli, onları her gün görmeli ve bu mahpusların ya da cezaevi personelinin talebiyle onlara süratle tıbbı tedavi ve yardım sağlamalıdır.

43.3. Doktor, devam eden özgürlükten yoksunluk yüzünden veya hücre cezası da dahil olmak üzere hapsedilme koşullarından her hangi birisi nedeniyle bir mahpusun bedensel veya ruhsal sağlığının ciddi bir biçimde risk altında bulunduğunu düşündüğü her zaman bu durumu müdüre bildirmelidir.

44. Doktor veya diğer bir yetkili düzenli olarak denetim yapmalı, eğer uygunsa başka yollardan bilgi toplamalı ve müdüre aşağıdakileri önermelidir:

a. Yiyecek ve içeceğin niceliği, niteliği, hazırlanması ve sunulması;
b. Kurumun ve mahpusların hijyen ve temizliği;
c. Kurumun sıhhi tesisatı, ısıtılması, aydınlatılması ve havalandırılması;
d. Mahpusların giyeceklerinin ve yataklarının uygunluğu ve temizliği.

45.1 Müdür, doktorun veya diğer bir yetkilinin 43. ve 44. Kurallara göre sunduğu rapor ve tavsiyeleri göz önüne almalı ve bu tavsiyeleri yerinde görüyor ise onları uygulamak için derhal gerekli adımları atmalıdır.

45.2. Eğer doktorun tavsiyeleri müdürün yetkisini aşıyorsa veya müdür onları uygun görmüyorsa o zaman müdür doktorun tavsiyelerini hemen, daha üst düzey bir yetkiliye kişisel görüşü ile birlikte sunmalıdır.

Tıbbi Bakımın Temini

46.1. Uzman tedavisine gerek duyan hasta mahpuslar, bu hastalığın tedavisinin cezaevinde yapılmasının mümkün olmaması halinde uzman kurumlara veya sivil hastanelere nakledilmelidir.

46.2. Cezaevi servisinin kendisine ait hastane tesislerinin olması halinde bu hastane ilgili mahpusların uygun bakım ve tedavilerini sağlamak için yeterli personele sahip olmalı ve yeterince donatılmış olmalıdır.

Akıl Sağlığı

47.1. Kural 12 de düzenlenen hallerin dışında bir akıl hastalığı veya anormalliği olan mahpusların tıbbi kontrol altında gözlem ve tedavilerinin sağlanması için, uzmanlaşmış cezaevleri ya da cezaevlerinin içerisin¬de ayrı bölümler oluşturulmalıdır.
47.2. Cezaevi sağlık servisi, ihtiyacı olan tüm mahpuslara psikiyatrik teda¬vi sağlamalı ve intiharın önlenmesine özel dikkat göstermelidir.

Diğer Konular

48.1. Mahpuslar muvafakatları olmaksızın hiçbir deneye tabi tutulmamalıdır.
48.2. Mahpuslarda bedensel yaralanmaya, zihinsel bozukluğa veya diğer sağlık sorunlarına yol açma ihtimali olan deneyler yasaklanmalıdır.

4. BÖLÜM
İyi Düzen:
İyi Düzene Genel Yaklaşım

49. Cezaevinde iyi düzen, emniyet, güvenlik ve disiplin gereklerinin hesaba katılması, aynı zamanda 25. Kural gereğince mahpuslara, insanlık onurlarına saygı gösteren yaşam koşulları sağlanması ve dolu bir faaliyetler programı sunulması yoluyla sürdürülmelidir.

50. İyi düzen, emniyet ve güvenlik bakımından, mahpusların genel hapsedilme koşullarına ilişkin konuları tartışmalarına izin verilmeli ve bu konular hakkında cezaevi yetkilileriyle iletişim kurmaları teşvik edilmelidir.

Güvenlik

51.1. Bireysel mahpuslara uygulanan güvenlik önlemleri, onların güvenle hapsedilmesinin sağlanması için gereken asgari düzeyde olmalıdır.

51.2. Fiziki engeller ve diğer teknik araçlarla sağlanan güvenlik, kontrolü altında bulunan mahpusları tanıyan dikkatli bir personel tarafından sağlanan dinamik güvenlikle tamamlanmalıdır.

51.3. Kuruma kabulünden sonra mümkün olabilen en kısa sürede mahpusların:

a. Kaçmaları halinde toplum için teşkil edecekleri tehlike;
b. Kendi başlarına veya dışarıdan alacakları bir yardımla kaçma girişiminde bulunma tehlikesi;
değerlendirilmeli ve belirlenmelidir.

51.4. Böylece her mahpus taşıdığı tehlike seviyesine uygun güvenlik koşulları altında tutulmalıdır.

51.5. Gerekli olan güvenlik seviyesi, kişinin hapsedilme süresi boyunca düzenli aralıklarla gözden geçirilmelidir.

Emniyet

52.1. Kuruma kabulden sonra mümkün olabilen en kısa sürede, mahpuslar diğer mahpusların, cezaevi personelinin veya cezaevinde çalışan diğer kişilerin emniyeti için tehlike taşıyıp taşımadıkları veya kendilerine zarar verme riskleri bulunup bulunmadığı yönünden değerlendirmeye tabi tutulmalıdırlar.

52.2. Mahpusların, cezaevi personelinin ve tüm ziyaretçilerin emniyetini sağlamak ve şiddet riski ile emniyeti tehdit edebilecek diğer olayları en aza indirmek için prosedürler oluşturulmalıdır.

52.3. Bütün mahpusların, emniyet içerisinde günlük faaliyetlerde tam olarak yer almalarının sağlanması için mümkün olan her çaba gösterilmelidir.

52.4. Tüm mahpusların gece de dahil olmak üzere günün her saatinde personel ile iletişim kurması mümkün olmalıdır.
52.5. Ulusal sağlık ve emniyet mevzuatına cezaevlerinde de riayet edilmelidir.

Özel Yüksek Güvenlik ve Emniyet Tedbirleri

53.1. Özel yüksek güvenlik ve emniyet tedbirleri sadece istisnai hallerde
uygulanmalıdır.

53.2. Bu tür tedbirlerin herhangi bir mahpusa uygulanması durumunda izlenecek açık prosedürler olmalıdır.

53.3. Bu tedbirlerin her birinin mahiyeti, süresi ve uygulanma sebepleri ulusal mevzuat ile belirlenmelidir.

53.4. Her olayda, söz konusu tedbirlerin belirli bir süre için uygulanması yetkili makam tarafından onaylanmalıdır.

53.5. Onaylanmış olan sürenin uzatılmasına ilişkin olarak alınan herhangi bir karar, yeniden yetkili makamın onayına sunulmalıdır.

53.6. Bu tür tedbirler mahpus guruplarına değil, bireysel mahpuslara uygulanmalıdır.

53.7. Bu tür tedbirlere tabi tutulan herhangi bir mahpusun 70. kural hükümleri gereğince şikâyet hakkı olmalıdır.

Arama ve Kontroller

54.1. Personelin, aşağıda sayılan yer ve kişilerin üzerinde arama yaparken uymak zorunda olduğu detaylı prosedürler olmalıdır.

a. Mahpusların yaşadığı, çalıştığı ve toplandığı her yer;
b. Mahpuslar;
c. Ziyaretçiler ve onların eşyaları; ve
d. Personel

54.2. Bu tür aramaların gerekli olduğu durumlar ve aramaların biçimi ulusal mevzuatta belirtilmelidir.

54.3. Personele, aradıkları kişilerin insan onuruna ve kişisel eşyalarına karşı saygılı davranmak suretiyle, herhangi bir firar veya suç eşyası gizleme teşebbüsünü ortaya çıkaracak ve önleyecek şekilde arama eğitimi verilmelidir.

54.4. Aranan kişiler, arama yöntemleri nedeniyle küçük düşürülmemelidir.

54.5. Kişiler sadece hemcinsleri olan personel tarafından aranmalıdır.

54.6. Mahpusların vücut boşluklarındaki aramalar cezaevi personelince yapılmamalıdır.

54.7. Arama esnasında, mahrem yerler ile ağız, burun ve kulak içinde yapılacak inceleme sadece doktor tarafından yapılmalıdır.

54.8. Araştırma teknikleri veya personele yönelik potansiyel tehlike buna engel değilse, şahsi eşyaları aranırken mahpuslar da hazır bulundurulmalıdır.

54.9. Cezaevinin emniyet ve güvenliğinin sağlanması zorunluluğu ile ziyaretçilerin özel yaşamına saygı arasında denge kurulmalıdır.

54.10. Yasal temsilciler, doktorlar, sosyal çalışanlar vb. gibi uzman ziyaretçilerin aranmasına ilişkin prosedürler, kurum emniyet ve güvenliği ile özel mesleki giriş hakkı arasında bir denge sağlanması için onların meslek kuruluşlarıyla anlaşmaya varılarak düzenlenmelidir.

Suç Teşkil Eden Eylemler

55. Cezaevinde işlendiği iddia edilen ve suç teşkil eden eylemler serbest toplumdakine benzer şekilde soruşturulmalı ve ulusal mevzuata uygun biçimde elle alınmalıdır.

Disiplin ve Cezalandırma

56.1. Disiplin prosedürleri son çare mekanizmaları olmalıdır.
56.2. Mümkün olan her durumda, cezaevi yetkilileri mahpuslarla kendileri arasında olan veya mahpuslar arasında oluşan anlaşmazlıkları çözmek için uzlaşma ve zararı giderme mekanizmalarını kullanmalıdır.

57.1. Sadece, kurumdaki iyi düzeni, emniyeti ve güvenliği tehlikeye atacak bir davranış disiplin suçu olarak tanımlanabilir.

57.2. Ulusal mevzuat:

a. Mahpusların disiplin suçu oluşturan eylem ve ihmallerini;
b. Disiplin soruşturmalarında izlenmesi gereken prosedürleri;
c. Verilebilecek cezanın türünü ve süresini;
d. Bu cezayı vermeye yetkili olan makamı; ve
e. Disiplin cezasına İtiraz usulü ile itiraz makamını, belirlemelidir.

58. Disiplin kurallarının bir mahpus tarafından ihlal edildiği iddiası derhal bu iddiayı geciktirmeksizin soruşturacak olan yetkili makama bildirilmelidir.

59. Disiplin suçu işlediği öne sürülen mahpuslar:

a. Kendilerine isnat edilen suçlamaların mahiyeti hakkında anlayacakları bir dilde ve ayrıntılı olarak bilgilendirilmelidir;
b. Savunmalarını hazırlayabilmeleri için yeterli zaman ve imkanlara sahip olmalıdırlar;
c. Savunmalarını bizzat kendilerinin yapmasına ya da adaletin yararı bunu gerektiriyorsa hukuki bir yardım alarak yapmalarına izin verilmelidir;
d. Tanık dinlenmesini istemelerine ve onları dinlemelerine, ya da kendileri adına dinlenmelerine izin verilmelidir; ve,
e. Soruşturma esnasında kullanılan dili anlayamıyor veya konuşamıyorsa bir çevirmenin yardımından ücretsiz olarak yararlanmalıdır.

60.1. Bir disiplin suçunun kesinleşmesinden sonra verilen herhangi bir ceza ulusal mevzuata uygun olmalıdır.

60.2. Verilen cezanın ağırlığı ile disiplin suçu arasında bir orantı olmalıdır.

60.3. Toplu cezalar, bedensel cezalar, karanlık bir hücreye kapatarak cezalandırma ve diğer insanlık dışı veya küçültücü cezalandırma biçimleri yasaklanmalıdır.

60.4. Verilen ceza, mahpusun ailesiyle olan bağlantısının tamamen yasaklanmasını içermemelidir.

60.5. Hücre hapsi, bir ceza olarak sadece istisnai durumlarda belirli bir süre için uygulanmalı ve süresi mümkün olduğunca kısa tutulmalıdır.

60.6. Zapt etme araçları asla bir ceza olarak uygulanmamalıdır.

61. Bir disiplin suçundan dolayı suçlu bulunan mahpus, yetkili ve bağımsız bir üst makama itiraz edebilmelidir.

62. Bir cezaevinde, hiçbir mahpus disiplin işlerinde çalıştırılmamalı ve kendisine bu konuda yetki verilmemelidir.

Çifte Ceza Tehlikesi

63. Bir mahpus, aynı eylem ve davranışı nedeniyle asla iki kez cezalandırılmamalıdır.

Güç Kullanma

64.1. Cezaevi personeli, kendini savunma durumu veya kaçma teşebbüsü ya da yasal bir emre aktif veya pasif olarak karşı koyma gibi hallerde son çare olarak başvurmanın dışında, mahpuslara karşı güç kullanmamalıdır.

64.2. Güç kullanmanın ölçüsü gereken en az seviyede tutulmalı ve gerekli görülen en kısa süre için uygulanmalıdır.

65. Güç kullanmanın şartlarını da kapsayan detaylı prosedürler olmalıdır.
Bunlar:

a. Kullanılabilecek gücün çeşitli türleri;
b. Her bir güç türünün kullanılabileceği durumlar;
c. Farklı güç türlerini kullanmaya yetkili personel;
d. Herhangi bir güç kullanımından önce, buna karar verecek olan makamın yetki seviyesi;
e. Güç kullanıldığı zaman tamamlanması gereken raporlar.

66. Mahpuslarla doğrudan uğraşan personel, saldırgan mahpusları zapt etmek için asgari ölçüde güç kullanabilme teknikleri konusunda eğitilmelidir.

67.1. Diğer kolluk kuruluşlarının personeli, sadece istisnai hallerde cezaevindeki mahpuslarla uğraşma işine katılmalıdırlar.

67.2. Eğer ilişkileri kanunda düzenlenmemişse cezaevi makamları ile bu kolluk kuruluşlarının herhangi birisi arasında resmi bir anlaşma olmalıdır.

67.3. Böyle bir anlaşma şu şartları içermelidir:

a. Diğer kolluk kuruluşları mensuplarının, herhangi bir çatışmayı önlemek amacıyla cezaevine girebilme koşulları;
b. Söz konusu diğer kolluk kuruluşlarının, cezaevi içerisinde bulundukları sırada sahip oldukları yetkinin sınırı ve cezaevi müdürü ile olan ilişkileri;
c. Bu tür kuruluş mensuplarının kullanabilecekleri gücün çeşitli türleri;
d. Her bir güç türünün kullanılabileceği durumlar;
e. Herhangi bir güç kullanımından önce, buna karar verecek olan makamın yetki seviyesi; ve,
f. Güç kullanıldığı zaman tamamlanması gereken raporlar.

Zapt etme Araçları

68.1. Zincir ve demirlerin kullanımı yasaklanmalıdır.

68.2. Kelepçe, deli gömleği ve diğer bedensel kısıtlama araçları aşağıdaki haller dışında kullanılmamalıdır:

a. Gerektiğinde, nakil sırasında kaçmaya karşı engelleyici bir önlem olarak kullanılır. Bu takdirde, mahpus adli veya idari bir makamın önüne çıkarıldığında makam aksine karar vermedikçe bu araçlar çıkarılmalıdır; ya da

b. Bir mahpusun kendine veya başkalarına ya da mala ciddi bir zarar vermesini önlemek amacıyla, diğer kontrol yöntemlerinin yetersiz kaldığı hallerde müdürün emriyle kullanılır. Bu durumlarda müdür derhal doktora bilgi vermeli ve durumu bir üst cezaevi makamına rapor etmelidir.

68.3. Zapt etme araçları kesinlikle gerektiğinden daha uzun bir süre kullanılmamalıdır.

68.4. Zapt etme araçlarının kullanım biçimi ulusal mevzuatta belirtilmelidir.

Silahlar

69.1. Cezaevi personeli, acil bir durum nedeniyle yürütülen bir operasyon hariç olmak üzere cezaevi sınırları içinde asla öldürücü silah taşımamalıdır.
69.2. Özel bir olay nedeniyle emniyet ve güvenliğin sağlanması için gereken haller dışında, jop ve sopalar da dahil olmak üzere diğer silahların cezaevi sınırları içerisinde mahpuslarla ilişki içerisinde olan kişilerce görülecek biçimde taşınması yasaklanmalıdır.
69.3. Silahların kullanılması konusunda eğitilmedikleri sürece personele silah verilmemelidir.

İstekler ve Şikâyetler

70.1. Mahpuslar, bireysel veya grup halinde cezaevi müdürüne veya diğer herhangi bir yetkili makama sözlü ya da yazılı olarak istek veya şikâyette bulunma fırsatına yeterince sahip olmalıdırlar.

70.2. Eğer taraflar arasında bir uzlaşmanın uygun olacağı düşünülüyor ise önce bu yol denenmelidir.

70.3. Eğer bir istek geri çevrilir veya bir şikâyet reddedilirse bunun sebepleri mahpusa bildirilmeli ve mahpusun bağımsız bir makama itiraz hakkı olmalıdır.

70.4. Mahpuslar, herhangi bir istek veya şikâyette bulunmaları sebebiyle cezalandırılmamalıdır.

70.5. Yetkili makam, mahpusun haklarının ihlal edildiğine inanmak için sebebi olan akrabalarının yaptığı herhangi bir yazılı şikâyeti dikkate almalıdır.

70.6. Bir yasal temsilci ya da mahpusların refahıyla ilgilenen bir organizasyon, ilgili mahpusun izni olmaksızın onun adına hiç bir şikâyette bulunamaz.

70.7. Adaletin yararı gerektirdiğinde mahpuslar, şikâyet ve itiraz prosedürleri konusunda hukuki danışmanlık arama ve hukuki yardım alma hakkına sahiptir.

5. BÖLÜM
Yönetim ve Personel
Bir Kamu Hizmeti Olarak Cezaevi Çalışmaları

71. Cezaevleri, asker, polis veya suçu soruşturan servislerden ayrı olan kamu otoritelerinin sorumluluğunda olmalıdır.

72.1. Cezaevleri, tüm mahpuslara insanca davranma ve insan olmalarından kaynaklanan onurlarına saygı gösterme zorunluluğunu kabul eden etik koşullar içersinde yönetilmelidirler.

72.2. Personel, cezaevi sisteminin amacını açık bir biçimde ortaya koymalıdır. Kurum yönetimi, bu amacı en iyi şekilde yerine getirilmesi için öncülük etmelidir.

72.3. Personelin görevleri, sadece infaz ve koruma için gerekli olan görevlerin daha ötesinde olmalı ve mahpusların pozitif bir bakım ve yardım programıyla cezalarını tamamlayarak toplumla yeniden bütünleşmelerini kolaylaştırma ihtiyacını da hesaba katmalıdır.

72.4. Personel, yüksek mesleki standartlar ile kişisel standartlarla görev yapmalıdır.

73. Cezaevi yetkilileri, personele ilişkin kurallara riayet edilmesine öncelik vermelidir.

74. Mahpuslarla çalışan alt kademe cezaevi personeli ile bakım ve muhafazası altındaki mahpuslar arasındaki ilişkinin yönetimine özel dikkat gösterilmelidir.

75. Personel daima kendini yönlendirmeli, görevini mahpuslara iyi bir örnek teşkil edecek ve onların saygısını kazanacak biçimde yerine getirmelidir.

Cezaevi Personelinin Seçimi

76. Personel dikkatli bir şekilde seçilmeli, hem başlangıçta hem de hizmetin devamı sırasında doğru dürüst eğitilmeli, profesyonel çalışanlar olarak ücret almalı ve sivil toplumun saygı duyabileceği bir statüye sahip olmalıdır.

77. Cezaevi makamları, yeni personelin seçimini yaparken bu personelden yapılması istenecek zor görevleri düşünerek, dürüstlüğe, insancıllığa, mesleki yeterliliğe ve kişilik uygunluğuna çok büyük önem vermelidir.

78. Profesyonel cezaevi personeli, normal olarak sürekli çalışma esasına göre atanmalı, devlet memuru statüsünde olmalı, uygun bir eğitim standardına sahip olmalı ve iyi davranışa, mesleki yeterliliğe, bedensel ve ruhsal sağlığa sahip olduğu sürece bu işte çalışma güvencesine sahip olmalıdırlar.

79.1. Maaşlar, uygun personeli bu işe cezp etmek ve elde tutmak için yeterli olmalıdır.

79.2. Elde edilen kazanç ve çalışma koşulları yasa uygulayan bir organın yürüttüğü bir işin güç ve emek isteyen özelliğine uygun olmalıdır.

80. Yarı zamanlı personel çalıştırılmasının gerektiği her durumda, bu kriterler uygun olduğunca onlara da uygulanmalıdır.

Cezaevi Personelinin Eğitimi

81.1. Personele, göreve başlamadan önce genel ve özel görevleri konusunda bir eğitim kursu verilmeli ve düzenlenen teorik ve uygulamalı sınavları geçmelidirler.

81.2. Yönetim, mesleki kariyerleri boyunca tüm personelin uygun aralıklarla düzenlenen hizmet içi eğitim ve meslek geliştirme kurslarına katılarak bilgilerini ve mesleki kapasitelerini geliştirmelerini sağlamalıdır.

81.3. Yabancılar, kadınlar, çocuklar veya akıl hastalığı olanlar gibi özel mahpus gruplarıyla çalışması gereken personele, uzmanlık gerektiren bu çalışmalar için özel eğitim verilmelidir.

81.4. Bütün personelin eğitimi, uluslararası ve bölgesel insan hakları belgelerinin ve standartlarının, özellikle Avrupa insan Hakları Sözleşmesinin ve Avrupa İşkencenin ve İnsanlık Dışı ya da Onur Kırıcı Muamele veya Cezanın Önlenmesi Sözleşmesinin öğretilmesini ve Avrupa Cezaevi Kurallarının uygulanmasını kapsamalıdır.

Cezaevi Yönetimi

82. Personel, cinsiyet, ırk, renk, dil, din, siyasi veya diğer düşünce, ulusal veya sosyal köken, ulusal bir azınlığa mensup olma, mülkiyet, doğum veya diğer bir statü nedeniyle ayrım yapılmaksızın eşit olarak

seçilmeli ve atanmalıdır.

83. Cezaevi makamları;

a. Cezaevlerinin uluslararası ve bölgesel insan hakları belgeleriyle aynı doğrultudaki yüksek standartlara uygun olarak yönetildiğini temin etmek; ve

b. Cezaevleri arasındaki ve bir cezaevinin farklı kategorideki personeli arasındaki iyi iletişim ile Cezaevi içinde ve dışında, özellikle mahpusların bakımını ve toplumla yeniden bütünleşmelerini sağlayan birimler arasındaki doğru koordinasyonu kolaylaştırmak için yönetim ve organizasyon sistemleri oluşturmalıdırlar.

84.1. Her cezaevinin, karakter, yöneticilik kabiliyeti, uygun mesleki eğitim ve tecrübe yönünden yeterince nitelikli bir müdürü olmalıdır.

84.2. Müdürler, tam gün esasına göre atanmalı ve bütün zamanlarını res¬mi görevlerine adamalıdırlar.

84.3. Cezaevi makamları, her cezaevinin daima müdürün, müdür yardımcı¬sının veya diğer yetkili görevlinin tam sorumluluğunda olduğunu temin etmelidir.

84.4. Eğer müdür birden fazla cezaevinden sorumluysa, ona ilaveten, daima bu cezaevlerinden sorumlu birer de yetkili olmalıdır.

85. Cezaevi personelinde kadın ve erkekler dengeli bir biçimde temsil edilmelidir.

86. Cezaevi yönetiminin, genel meselelerde ve özellikle çalışma şartlarıyla ilgili konularda, kurumun ayrılmaz bir parçası olan personel ile gö¬rüş alışverişinde bulunması için düzenlemeler olmalıdır.

87.1. Düzenlemeler, yönetim, diğer personel, mahpuslar ve dış kuruluşlar arasında mümkün olabilecek en iyi iletişimi teşvik etmek için konulmalıdır.

87.2. Cezaevi müdürü, yöneticiler ve diğer cezaevi personelinin büyük çoğunluğu, mahpusların çoğunun konuştuğu veya anladığı bir dili konuşmalıdır.

88. Özelleştirilmiş olan cezaevlerinde de tüm Avrupa Cezaevi Kuralları uygulanmalıdır.

Uzman Personel

89.1. Personel arasında, mümkün olabildiğince psikiyatristler, psikologlar, sosyal çalışmacılar, öğretmenler, mesleki ve bedensel eğitim ile spor eğitimcileri gibi yeterli sayıdaki uzmanlar olmalıdır.

89.2. Cezaevi yetkilileri, mümkün olan her durumda uygun yarı zamanlı ve gönüllü çalışanları mahpuslarla yapılan çalışmalara katkıda bulunmaları için teşvik etmelidirler.

Halkın Bilinçlendirilmesi

90.1. Cezaevi yetkilileri, toplumda cezaevlerinin rolünün daha iyi anlaşılmasını teşvik için cezaevi personelince yürütülen çalışmalar ile cezaevi sisteminin amacı hakkında sürekli olarak halkı bilgilendirmelidir.

90.2. Cezaevi yetkilileri, uygun olan her durumda, toplumun gönüllü üyelerini cezaevlerine hizmet için teşvik etmelidir.

Araştırma ve Değerlendirme

91. Cezaevi makamları, cezaevlerinin demokratik bir toplumdaki rolü, amacı ve amacına ne ölçüde ulaşabildiği konusunda yapılan herhangi bir araştırma ve değerlendirme programını desteklemelidir.

6. BÖLÜM
Denetim ve İzleme:
İdari Denetim

92. Cezaevleri, ulusal ve uluslararası hukukun gereklerine ve bu Kurallarda yer alan hükümlere uygun bir biçimde yönetilip yönetilmediğinin değerlendirilmesi için düzenli olarak idari bir kuruluş tarafından teftiş edilmelidir.

Bağımsız izleme

93.1. Hapsedilme koşulları ve mahpuslara uygulanan iyileştirme faaliyetleri, raporlarını açıklayabilen bağımsız bir kurul veya kurullar tarafından denetlenmelidir,

93.2. Bu tür bağımsız izleme kurul veya kurulları, hukuken cezaevlerini denetleme konusunda yetkili olan uluslar arası kuruluşlar ile işbirliğine teşvik edilmelidir.

7. BÖLÜM
Yargılanmamış Mahpuslar:
Yargılanmamış Mahpusların Statüsü

94.1. Bu kuralların amacı bakımından yargılanmamış mahpuslar, yargılama, karar verme veya hükmün kesinleşmesi evrelerinden önce adli bir makam tarafından tutuklanarak cezaevine konulan mahpuslardır.

94.2. Bir devlet, eğer bütün temyiz başvuruları sonuçlanmamış ise suçlu bulunan veya hakkında karar verilen mahpusları yargılanmamış mahpus statüsünde kabul edebilir.

Yargılanmamış Mahpuslarla İlgili Yaklaşım

95.1. Yargılanmamış mahpuslara uygulanan rejim, gelecekte bir suçtan ceza almaları ihtimali bulunmasından etkilenmemelidir.

95.2. Bu bölümdeki kurallar, yargılanmamış mahpuslar için ek teminatlar sağlar.

95.3. Cezaevi yetkilileri yargılanmamış mahpusları ele alırken tüm mahpuslara uygulanan kuralları rehber edinmeli ve yargılanmamış mahpusların bu kurallarda düzenlenen çeşitli aktivitelere katılmalarına izin vermelidir.

Barınma

96. Yargılanmamış olan belirli bir mahpusun ne şekilde barındırılacağına dair mahkemece verilmiş özel bir emir yoksa ya da diğer yargılanmamış mahpuslarla birlikte kalmasında yarar bulunmuyorsa, yargılanmamış mahpuslara mümkün olabildiğince tek kişilik odalarda barınma seçeneği sunulmalıdır.

Giyim

97.1. Eğer cezaevinde giyilmesi uygunsa yargılanmamış mahpusların kendi giysilerini giymelerine izin verilmelidir.
97.2. Uygun giysisi olmayan yargılanmamış mahpuslara, hükümlü olanlarca giyilebilecek herhangi bir üniformaya benzer olmayan giysiler sağlanmalıdır.

Hukuki Danışmanlık

98.1. Yargılanmamış mahpuslar, hukuki danışmanlık alma hakları olduğu konusunda açık bir şekilde bilgilendirilmelidirler.
98.2. Yargılanmamış mahpusların savunmalarını hazırlamaları ve yasal temsilcileriyle görüşmeleri için gerekli tüm kolaylıklar sağlanmalıdır.

Dış Dünyayla ilişki

99. Herhangi bir davada, adli bir makam tarafından belirli bir süre için konulmuş bir yasak yok ise;

a. Yargılanmamış mahpusların, hükümlü mahpuslar gibi ziyaretçi kabul etmelerine, aile fertleri ve diğer kişilerle iletişim kurmalarına izin verilmelidir.
b. Yargılanmamış mahpuslar ekstra ziyaretçi kabul edebilir veya diğer ekstra iletişim biçimlerini kullanabilirler.
c. Yargılanmamış mahpuslar kitap, gazete ve diğer basın haberlerine erişmelidirler.

Çalışma

100.1. Yargılanmamış mahpuslara çalışma fırsatı sunulmalı, fakat çalışmaya mecbur tutulmamalıdırlar.
100.2. Eğer yargılanmamış mahpus çalışmayı seçerse, 26. Kuralın ücret ödemeyle ilgili olanları da dahil olmak üzere tüm hükümleri kendisine uygulanmalıdır.

Hükümlü Mahpuslara Uygulanan Rejime Katılma

101. Eğer yargılanmamış mahpus, hükümlüler için uygulanan rejime katılmasına izin verilmesini talep ederse, cezaevi yetkilileri mümkün ola¬bildiğince mahpusun bu talebini yerine getirmelidir.

8. BÖLÜM
Hükümlü Mahpuslara Uygulanan Rejimin Amacı

102.1. Tüm mahpuslara uygulanan kurallara ilaveten, hükümlü mahpuslara uygulanan rejim, onların sorumlu ve suçtan uzak duran bir yaşama yönelmelerini mümkün kılmak için tasarlanmalıdır.

102.2. Özgürlükten yoksun bırakarak hapsetmenin kendisi bir cezadır. Bu nedenle, hükümlü mahpuslara uygulanan rejim hapsetmenin doğasında var olan sıkıntıyı daha da ağırlaştırmamalıdır.

Rejimin Hükümlü Mahpuslar İçin Uygulanması

103.1. Eğer daha önce başlatılmamışsa, hükümlü mahpuslar için rejim, bir kişi cezaevine hükümlü statüsüyle kabul edilir edilmez başlatılmalıdır.
103.2. Böyle bir kabulden sonra mümkün olabilen en kısa sürede, hükümlü mahpusların kişisel durumları, her biri için önerilen ceza planlama¬sı ve tahliyeye hazırlanmaları için belirlenen strateji hakkında raporlar hazırlanmalıdır.
103.3. Hükümlü mahpuslar kendilerine ait ceza planlamasının hazırlanmasına katılmaları için teşvik edilmelidirler.

103.4. Bu planlarda, uygulanabilir olduğu ölçüde:

a. Çalışma;
b. Eğitim;
c. Diğer faaliyetler; ve
d. Tahliyeye hazırlık, yer almalıdır.

103.5. Sosyal çalışma ile tıbbi ve psikolojik bakım da hükümlü mahpuslara uygulanan rejimlere dahil edilebilir.

103.6. Hükümlü mahpuslar için uygulanan genel rejimin tamamlayıcı bir parçası olarak cezaevinden izinli çıkma sistemi olmalıdır.

103.7. Bu yönde rıza gösteren mahpuslar, suç ile verdikleri zararı gidermek üzere bir onarıcı adalet programına dahil edilebilirler.

103.8. Müebbet hapis ve diğer uzun süreli hapis cezalarına çarptırılan mahpuslar için uygun ceza planlaması yapılmasına özel dikkat gösterilmelidir.

Hükümlü Mahpusları Hapsetmenin Kurumsal Yönleri

104.1. Özel mahpus kategorileri için uygulanan farklı rejimlerin yönetimini kolaylaştırmak üzere, mümkün olabildiğince ve 17. kuralın gereklerine bağlı kalınarak ayrı cezaevleri veya bir cezaevinin ayrı bölümleri kullanılmalıdır.

104.2. İlgili personelin kendi arasında ve bunlarla, uygulanabilir olduğu ölçüde katılacak olan diğer mahpuslar arasında tam istişareler yapılması ve bu konudaki uygun raporların incelenmesi sonucunda, mahpuslar için bireysel ceza planlaması oluşturmak ve onları gözden geçirmek için prosedürler olmalıdır.

104.3. Bu raporlar, daima ilgili mahpus ile doğrudan görevli olan personel tarafından hazırlanan raporları kapsamalıdır.

Hükümlü Mahpusların Çalışması

105.1. Hükümlü mahpuslara uygulanan rejimin amaçlarına ulaşılmasına katkıda bulunacak sistemli bir çalışma programı oluşturulması için çaba gösterilmelidir.

105.2. Bedensel ve ruhsal bakımdan sağlıklı oldukları doktor tarafından belirlenen, normal emeklilik yaşına erişmemiş mahpuslardan çalışmaları istenebilir.
105.3. Eğer hükümlü mahpusların çalışmaları gerekiyor ise bu çalışmanın koşulları dışarıdaki toplumda uygulanan standart ve kontrollerle uyumlu olmalıdır.

105.4. Hükümlü mahpuslar, kendileri için planlanan rejimlerin bir gereği olarak, çalışma saatleri esnasında eğitime veya diğer programlara katılırlar ise, kendilerine sanki çalışmış gibi ücret ödenmelidir.

105.5. Eğer mahkemece karar verilmişse ya da ilgili mahpus rıza gösterirse, hükümlü mahpuslara yapılan ödemelerin veya bundan oluşan birikimlerinin bir kısmı davaları kapsamında telafi edici amaçlarla kullanılabilir.

Hükümlü Mahpusların Eğitimi

106.1. Beceriler eğitimi de dahil olmak üzere, mahpusların sorumlu ve suçtan uzak duran bir yaşam şekline yönelme beklentilerini geliştirmeyi amaçlayan sistematik bir eğitim programı, hükümlü mahpuslara uygulanan rejimin kilit bir parçasını oluşturmalıdır.

106.2. Bütün hükümlü mahpuslar, eğitim ve öğretim programlarına katılmaları için teşvik edilmelidirler.

106.3. Hükümlü mahpuslar için düzenlenen eğitim programları, tasarlanan cezaevlerinde kalma sürelerine göre biçimlendirilmelidir.

Hükümlü Mahpusların Tahliyesi

107.1. Hükümlü mahpuslara, tahliyelerinden doğru bir zaman önce, onları cezaevi yaşamından yasalara saygılı bir toplum yaşamına geçişe hazırlayan prosedürler ve özel programlarla yardım edilmelidir.

107.2. Özellikle daha uzun süre cezaya mahkûm edilen mahpusların, özgür toplum yaşamına aşamalı olarak dönmesinin sağlanması için gerekli önlemler alınmalıdır.

107.3. Bu hedefe, cezaevinde hazırlanan bir tahliye öncesi programla ya da etkili bir sosyal destekle birleştirilmiş denetim altında kısmi veya şartlı bir tahliye ile ulaşılabilir.

107.4. Cezaevi yetkilileri, tahliye edilen mahpusları denetleyen, özellikle aile yaşamına uyum sağlama ve iş bulma ile ilgili konularda onlara yardım eden ve tüm hükümlü mahpusların toplumda yeniden kendilerine bir yer edinmelerini sağlayan servis ve kuruluşlarla yakın çalışma içinde olmalıdır.

107.5. Bu tür hizmet ve kuruluşların temsilcilerine, tahliyeye hazırlamaya ve tahliye sonrası koruma programların planlamasına yardımcı olmak üzere cezaevine ve mahpuslara gerekli olan bütün şekillerde ulaşma imkânı sunulmalıdır.

9. BÖLÜM
Kuralların Güncellenmesi:

108. Avrupa cezaevi Kuralları düzenli olarak güncellenmelidir.