Hukuk Ansiklopedisi
Balkan Paktı (Dostluk ve İşbirliği Antlaşması-1953), 28 Şubat 1953 tarihinde, Yunanistan, Türkiye ve Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti arasında Ankara’da imzalanmıştır. Balkan Paktı, Sovyetler Birliği tehdidinde karşı caydırıcı bir rol yaratmak amacıyla üç balkan ülkesi arasında işbirliği ve dostluğu öngörmektedir. NATO üyesi olan Türkiye ve Yunanistan ile NATO’ya üye olmayan komünist Yugoslavya antlaşmanın tarafı olmuştur. Antlaşma, Türkiye Cumhuriyeti Döneminde Balkan ülkeleri ile imzalanan çok taraflı antlaşmalardandır. Bu antlaşmadan sonra 9 Ağustos 1954 tarihinde imzalanan yeni antlaşma ile Bağdat Paktı askeri bir ittifaka dönüştürülmüş ve “Balkan İttifakı” olmuştur.
Resmi adıyla “Türkiye Cumhuriyeti ile Yunanistan Krallığı ve Yugoslavya Federatif Halk Cumhuriyeti arasında Ankara’da akdedilen Dostluk ve İşbirliği Andlaşması” Türkiye Büyük Millet Meclisinde 18 Mayıs 1953 tarihinde kabul edilmiş ve Resmi Gazete’nin 19 Mayıs 1953 tarihli sayısında yayınlanmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti ile Yunanistan Krallığı ve Yugoslavya Federatif Halk Cumhuriyeti arasında Dostluk ve İşbirliği Andlaşması (Balkan Paktı)
Âkid Taraflar
Birleşmiş Milletle r Andlaşmasında beyan olunan prensiplere imanlarını teyit ederek,
Bütün milletlerle sulh içinde yaşamaya ve milletlerarası sulhun idamesine çalışmaya kararlı olarak,
Aralarında mevcut dostane münasebetleri takviye arzusiyle mütehallî olarak,
Milletlerinin hürriyet ve İstiklalini ve toprak bütünlüğünü hariçten tevcih edilecek her kuvvete karşı müdafaaya azimli olarak,
Müdafaa teşkilâtlarım hariçte n gelecek her tecavüz e karşı daha tesirli kılmak için gayretlerini birleştirmeye ve müşterek menfaatlerine müteallik meselelerle, bilhassa müdafaalarım ilgilendiren meselelerde istişare etmeye ve işbirliği yapmaya kararlı olarak,
Kendi milletlerinin ve sulhperver bütün milletlerin müşterek menfaatlerinin, dünyanın bu kısmında sulhun ve emniyetin korunması için Birleşmiş Milletler Andlaşmasının 51 nci maddesine uygun olarak münasip tertipler alınmasını icabettirdiğine kani bulunarak,
İşbu Andlaşmayı akdetmeye karar yermişler ve
Türkiye Reisicumhuru: Dışişleri Vekili, İstanbul Milletvekili Profesör Ekselans Fuad Köprülü’yü,
Majeste Elenler Kralı: Dışişleri Vekili, Ekselans Stefanos Stefanopulos’u,
Yugoslav Federatif Halk Cumhuriyeti Reisi: Dışişleri Vekili, Ekselans Koca Popoviç’i,
Bu Andlaşmayı imzaya salâhiyettar kılmışlardır.
Müşarünileyhim, usulüne muvafık olduğu görülen salâhiyetnamelerini ibraz ettikten sonra aşağıdaki bükümle r üzerinde mutabık kalmışlardır:
Madde — I
Akid Taraflar, aralarında devamlı surette iş birliği yapılmasını temin etmek maksadıyla müşterek menfaatlerini ilgilendiren bütün meseleler üzerinde istişarelerde bulunacaklardır
Akı d tarafları n Dışişleri Vekilleri, milletlerarası siyasi durumu tetkik etmek ve, bu Andlaşmanın gayelerine uygun olacak şekilde, gereken kararları almak üzere, muntazaman, senede bir defa, ve lüzum görüldüğü takdirde daha sık olarak, konferans halinde toplanacaklardır
Madde — II
Âkid Taraflar, kendi mıntakalarında sulh ve emniyetin korunması için müşterek gayretlerine devam etmek ve, kendilerine karşı tahrik edilmemiş bir tecavüz vukuu halinde lüzum hâsıl olabilecek müştere k savunma tedbirleri de dâhil olmak üzere, emniyetlerine mütaallik meseleleri birlikte tetkika devam etmek kararındadırlar.
Madde — III
Akid Tarafların Erkân Harbiye-i Umumiyeleri, ahenkli kararların alınabilmesi için, aralarında mutabık kalarak tespit edecekleri, savunma meselelerine müteallik, tavsiyeleri hükümetlerine arz etmek üzere işbirliği yapmaya devam edeceklerdir
Madde — IV
Âkid Taraflar, ekonomi, teknik ve kültü r sahalarındaki İşbirliğini inkişaf ettireceklerdir, lüzumu halinde, ekonomik, teknik ve kültürel meselelerin halli için gerekil anlaşmalar akdedilecek ve gerekli teşkilât kurulacaktır.
Madde — V
Akid Taraflar, aralarında zuhur edebilecek her ihtilâfı, Birleşmiş Milletler Andlaşmasında tespit edilmiş bulunan muslihane yollarla ve anlayış ve dostluk ruhu içinde halletmeyi; ve birbirlerinin dahilî işlerine her hangi bir şekilde müdahaleden tevakki eylemeyi taahhüt ederler.
Madde — VI
Akid Taraflar, içlerinden birinin aleyhine müteveccih veya menafimi haleldar edebilecek mahiyette olan bir ittifak akdinden veya bir harekete katılmaktan kaçınacaklardır.
Madde — VII
Akid Taraflardan her biri, kendisi ile üçüncü bir Devlet veya diğer devletler arasında elyevm mer’i bulunan milletlerarası taahhütlerin hiç birinin işbu Andlaşma hükümleri ile tenakuz halinde bulunmadığını beyan eder, diğer taraftan, İlerde, işbu Andlaşmaya muhalif olabilecek her hangi bir milletlerarası taahhüde girişmemek mükellefiyetini de deruhte ederler.
Madde — VIII
İşbu Andlaşma, Türkiye ve Yunanistan’ın 4 Nisan 1949 tarihli Kuzey Atlantik Paktından mütevellit hak ve vecibelerine, her ne şekilde olursa olsun, tesir etmez ve edecek şekilde tefsir olunamaz
Madde — IX
işbu Andlaşmanın meriyete girişini müteakip, bütün Akid Taraflarca Andlaşmanın gayelerinin tahakkuku için iştirakleri faydalı addedilecek her Devlet, üç Akid Devletle aynı Şartlar tahtında ve aynı hakları haiz olmak üzere, işbu Andlaşmaya iltihak edebilecektir.
İltihak eden her Devlet, iltihakname tevdii suretiyle Andlaşmanın Taraflarından biri olacaktır
Madde — X
Fransızca metni muteber olacak olan işbu Andlaşma, Akidlerin her biri tarafından tasdik edilecek ve tasdiknameler Belgrao’da Yugoslavya Federatif Halk Cumhuriyeti Dışişleri Vekâletine tevdi olunacak ve
en son tasdiknamenin tevdi edildiği tarihte meriyete girecektir.
İşbu Andlaşmanın meriyete girmesini müteakip geçecek beş senenin sonunda, Akid Taraflardan her biri, diğer Akid Taraflar Hükümetlerine göndereceği bir beyanname ile bir yıl önceden ihbar suretiyle, bu Andlaşmaya Taraf olmaktan çıkabilecektir.
Yukardaki hükümleri tasdikan, isimleri geçen yetkili murahhaslar işbu Andlaşmayı imza etmişlerdir. Ankara’da yirmi sekiz Şubat bin dokuz yüz elli üç tarihinde üç nüsha olarak tanzim kılınmış ve Akid Taraflara birer nüsha verilmiştir.
