Hukuk Ansiklopedisi
Balkan Paktı Pacte d’Entente Balkanique), 9 Şubat 1934 tarihinde Atina’da imzalanan antlaşma ile Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında kurulmuştur.
Balkan Antantı veya Balkan Paktı olarak bilinmektedir. Resmi olarak “Balkan anlaşma misakı” yahut “Balkan misakı” şeklinde ifade edilmektedir.
“Balkan anlaşma misakının tasdikına dair kanun” 6 Mart 1934’t TBMM’de kabul edilmiştir. “Balkan Misakı ve lahikalarının ihtiva ettiği hükümleri tatbik hakkımla Kanun” ise 25 Ekim 1934’te mecliste kabul edilmiştir.
Pakt’ın kurulmasından önce imzalanan ikili sözleşmeler şunlardır:
14 Eylül 1933 tarihinde Ankara’da “Türkiye – Yunanistan Dostluk Antlaşması, (Resmi adıyla “Samimi Anlaşma Misakı)
17 Ekim 1933 tarihinde Ankara’da Türkiye ile Romanya arasında Dostluk, Saldırmazlık, Hakemlik ve Uzlaştırma Antlaşması. (Türkiye – Romanya Dostluk, Edemi Tecavüz, Hakem ve Uzlaşma Muahedesi)
27 Kasım 1933 tarihinde Belgrad’da Türkiye-Yugoslavya Dostluk, Saldırmazlık, Yargısal Çözüm, Hakemlik ve Uzlaştırma Antlaşması. (Türkiye ile Yugoslavya arasında 27 ikinci teşrin 1933 te imzalanan dostluk, ademi tecavüz, hakem ve uzlaşma muahedesi )
Balkan Paktı ve Bölgesel Barış Hedefi
Balkan devletleri ile imzalanan dostluk antlaşmaları Balkan Paktı’nın hazırlık aşamasını ve emelini oluşturmaktadır. Daha önce imzalanan ikili antlaşmalar çok taraflı bir akit ile güçlendirilmiştir. Bulgaristan, pakta katılmamıştır. Ancak, 31 Temmuz 1938’te Balkan Paktı’na katılması sağlanmıştır.
Taraf ülkelerin sınırları güvence altında olması ilkesi kabul edilmiştir. Pakta göre; Balkan ülkeleri birbirinin varlığına saygı gösterecektir.
Nazi Almanyası’nın Yugoslavya’yı işgal etmesiyle, Balkan Antantı fiilen ortadan kalkmıştır.
Atatürk’ün barışı koruma çabaları, ölümünden kısa bir süre sonra çıkan 2.Dünya Savaşı ile akamete uğramıştır.
Savaşın ardından, 1954 yılında Bakan Paktı yeniden canlandırılmıştır.
Balkan anlaşma misakı (Pacte d’Entente Balkanique)
Balkanlarda sulhun kuvvetleştirilmesine yardım etmeği arzu eden ve Briand – Kellogg misakının ihzarında ve Akvam Cemiyeti Heyeti Umumiyesinin(Milletler Cemiyeti Genel Kurulu) buna müteallik kararlarında hâkim ilan anlaşma ve uzlaşma fikri ile hareket eden ve Mevcut ahdî taahhütlere riayeti ve Balkanlarda halen musses arazi nizamının muhafazasını temine kat’iyetle karar vermiş bulunan Türkiye Reisicumhuru, Haşmetlû Yugoslavya Kiralı, Yuıanistan Reisicumhuru ve Haşmetlû Romanya Kiralı Hazretleri bir Balkan anlaşma misakı ektin e karar vermişler ve bu hususta murahhasları olarak:
Türkiye Reisicumhuru, Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Beyefendiyi,
Haşmetlû Yugoslavya Kiralı, Hariciye nazırı Müsyü Boğolioub Jevtitch‘i,
Yunanistan Reisicumhuru, Hariciye nazırı Müsyü Demétre Maximos‘u,
Haşmetlû Romanya Kiralı, Müsyü Nicola Titulescu‘yu tayin etmişlerdir.
Murahhaslar, usulüne muvafık görülen salâhiyetnamelerinin teatisinden sonra, atideki ahkâmı kararlaştırmışlardır:
Madde 1
Türkiye, Yugoslavya, Yunanistan ve Romanya bütün kendi Balkan hudutlarının emniyetini mütekabilen tekeffül ederler.
Madde 2
Yüksek Akitler, bu itilâfnamede tayin edilmiş olan menfaatlerini ihlâl edebilecek ihtimaller karşısında alınacak tedbirler hakkında birbiri ile görüşmeği taahhüt ederler. Onlar bu misakı imzalamamış olan diğer her hangi bir Balkan memleketine karşı, birbirine evvelden haber vermeksizin siyasî hiç bir harekette bulunmamağı ve diğer Akitlerin muvafakati olmaksızın diğer her hangi bir Balkan memleketine karşı siyasî
hiç bir vecibe altına girmemeği taahhüt eylerler.
Madde 3
Bu itilâfname bütün Akit Devletlerce imzalanır imzalanmaz mer’iyete girecek ve mümkün olduğu kadar çabuk tasdik edilecektir. İtilâfname, iltihakı Akitler tarafından müsait bir tetkika mevzu teşkil edecek olan her Balkan memleketine açık bulunacak ve işbu iltihak keyfiyeti, diğer imza sahibi memleketlerin muvafakatlerini bildirmelerile beraber hüküm ifade edecektir.
Tasdik zımnında müşarileyh murahhaslar işbu misakı imzalamışlardır.
Atinada bin dokuz yüz otuz dört senesi şubatının dokuzunda dört nüsha olarak tanzim edilmiş ve her bir Yüksek Akide bundan bir nüsha tevdi kılınmıştır.
Dr. Tevfik Rüştü
D. Maximos
N. Titulescu
B. Jevti
