Birleşmiş Milletler Hapis Dışı Önlemlerle İlgili Asgari Standart Kuralları

Birleşmiş Milletler Hapis Dışı Önlemlerle İlgili Asgari Standart Kuralları (Tokyo Kuralları), Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 2 Nisan 1991 tarihli tavsiye kararı ile kabul edilmiştir. Tokyo Kuralları olarak da bilinmektedir. (United Nations Standard Minimum Rules for Non-custodial Measures (The Tokyo Rules) 

Birleşmiş Milletler Hapis Dışı Önlemlerle İlgili Asgari Standart Kuralları (Tokyo Kuralları)

Genel Kurul,

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin ve Medeni ve Siyası Haklara İlişkin Uluslar arası Sözleşmenin yanı sıra, hukukla çatışan kişilerin haklarına ilişkin diğer uluslar arası insan hakları belgelerini hatırda tutarak. Aynı şekilde, Suçun Önlenmesi ve Suçluların Tretmanına İlişkin Birleşmiş Milletler Birinci Kongresi tarafından kabul edilen, Suçluların Tretmanı için Minimum Standart Kuralları ve bu kuralların ulasal politikalara ve uygulamalara yaptığı önemli katkıları da hatırda tutarak,

Hapis dışı alternatifler hakkındaki, Suçun Önlenmesi ve Suçluların Tretmanına İlişkin Birleşmiş Milletler Altıncı Kongresinin 8 numaraları kararını da hatırlayarak,

Aynı zamanda, Suçun Önlenmesi ve Suçluların Tretmanı ve Cezaevi Mevcudunun Azaltılması ve Suçluların Sosyal Entegrasyonları ile ilgili Birleşmiş Milletler 7. Kongresinin 16 sayılı kararını da hatırlayarak,

İlaveten 21 Mayıs 1986 tarih ve 1986/10 sayılı hapis dışı alternatiflere dair Ekonomik ve Sosyal Konsey kararının, Genel Sekreterden, Suçun önlenmesi ve suçluların tretmanı için Birleşmiş Milletler Enstitülerinin yardımı ile Suçun önlenmesi ve suçluların tretmanı için Birleşmiş Milletler Enstitülerinin yardımı ile Suçun Önlenmesi ve Suçluların Tretmanı ile İlgili Birleşmiş Milletler 8. Kongresine sunulmak üzere, bu konu ile ilgili temel prensiplerin formüle edildiği bir bakış açısı ile hapis dışı alternatifler hakkında bir rapor hazırlamasının istenildiği XI. bölümünü de hatırda tutarak,

Suçun Önlenmesi ve Kontrolü Komitesinini, Suçun önlenmesi ve suçluların tretmanının geliştirilmesi için en etkili olabilecek yöntem ve tedbirlere dair bölümün yer aldığı dördüncü oturum raporunda da vurgulandığı üzere, Suçluların kurum dışında tretmanı alanında mahalli, milli bölgesel ve uluslar arası yaklaşım ve stratejilerin geliştirilmesi ve minimum standart kurallar formüle etmenin gerekli olduğunun farkında olarak:

Hapsin alternatiflerinin, suçluların tretmanı bakımından hem kendileri hem de içeresinde bulundukları toplum için en üst seviyede yarar ağlayacak etkili bir metot olabileceğine inanarak.

Özgürlüğü sınırlamanın, sadece kamu güvenliği, suçun önlenmesi, adil ve caydırıcı cezalandırma bakımlarından haklı görülebileceğinin ve ceza adalet sisteminin nihai amacının suçlunun topluma yeniden kazandırılması olduğunun bilincinde olarak,

Birçok ülke artan cezaevi mevcutları ile cezaevi kalabalığının, Mahpusların Tretmanına İlişkin Minimum Standart Kuralların uygun bir şekilde tatbiki açısından güçlüklere sebep olduğunu vurgulayarak;

Suçların önlenmesi ve kontrolü komitesinin başardığı işin yanı sıra, 8. Kongre için bölgesel hazırlık toplantıları ile suçun önlenmesi ve tretmanı hakkındaki toplantının II. Numaralı konusu olan “Hapis Sorunları Hakkında Ceza Adaleti Politikaları, Diğer Ceza Yaptırımları ve Alternatif Tedbirler” hakkındaki toplantılarında başardığı işi takdirle karşılayarak,

Hapis dışı tedbirlere ilişkin minimum standart kuralların geliştirilmesinde başardığı görev sebebiyle Suçun Önlenmesi ve Suçluların Tredmanı ile ilgili Birleşmiş Milletler Asya ve Uzak doğu Enstitüsü’nün yanı sıra ilgili birçok hükümler arasında ve hükumet dışı kuruluşlara özellikle Uluslar arası Ceza ve Cezaevi Vakfı’na hazırlık çalışmalarından dolayı minnetlerini ifade ederek,

1. Bu karar ekindeki Birleşmiş Milletler Hapis Dışı Tedbirler için Minimum Standart Kuralları kabul ederek ve Suçun önlenmesi ve Kontrolüne Dair Komitesinin Tavsiyelerinin “Tokyo Kuralları” adıyla tanınmasını kabul eder;

2. Tokyo Kurallarının mili, bölgesel ve bölgelerarası düzeylerde ülkelerin siyası, ekonomik, sosyal ve kültürel şartları ve gelenekleri de dikkate alınarak uygulanmasını tavsiye eder;

3. Üye devletleri, Tokyo Kurallarını Politika ve uygulamalarında tatbik etmeye davet eder;

4. Üye devletleri, Tokyo Kurallarını özellikle yasa uygulayıcı memurların, savcıların, hakimlerin, tretman memurlarının, avukatların, mağdurların, sosyal hizmetlerin ve hapis dışı tedbirlerin uygulanması ile ilgili hükumet dışı kuruluşların ayrıca yürütme, yasama ve kamu oyunun dikkatine sunmaya davet eder;

5. Üye devletlerin, 1994 yılından başlayarak her beş yılda bir Tokyo Kurallarının uygulamasına ilişkin rapor vermesini rica eder;

6. Bölgesel Komisyonları, Birleşmiş Milletler Suçun Önlenmesi ve Mahkûmların Tretmanı Enstitülerini, uzman kuruluşları ve Birleşmiş Milletler teşkilatı içerisindeki diğer birimler ile hükümetler arası kuruluşların yanı sıra ilgili hükumet dışı kuruluşları Ekonomik ve Sosyal Konseye danışmanlık statüsünde Tokyo Kurallarının uygulanmasına aktif olarak katılmaya çağrı;

7. Suçların Önlenmesi ve Kontrolü Komitesine bu tavsiye kararının uygulanmasının öncelikli olarak, nazari dikkate alması gerektiğini duyurur;

8. Genel Sekreterden Suçların Önlenmesi ve Kontrolü Komitesinin 12.oturumunda onaylanmak üzere Tokyo Kurallarına yorumlayıcı hazırlık çalışmaları yapmasını, hukuki güvencelere özel dikkat sarf ederek kuralların uygulanmasını ve benzer prensipleri belirlemesini talep eder;

9. Birleşmiş Milletler suçun önlenmesi ve suçluların tretmanı enstitülerini bu görevde genel sekretere yardımcı olmaya davet eder;

10. Hükumetler arası ve hükumet dışı kuruluşlar ile diğer ilgili kuruluşların bu gelişimi aktif olarak katılmalarını ister.

11. Genel sekreterden, Tokyo Kurallarının mümkün olan en geniş alana yayılmasını sağlayıcı, hükümetlere, hükümetlerarası ve hükümet dışı kuruluşlarla ilgili diğer birimlere de duyurulması da dâhil olmak üzere gerekli işlemleri yapmasını talep eder.

12. Aynı zamanda genel sekreterden, 1994 yılından başlamak üzere her beş yılda bir Tokyo Kurallarının uygulanması ile ilgili çalışmaları bir rapor halinde Suçun Önlenmesi ve Kontrolü Komitesine düzenli olarak bildirmesini talep eder.

13. İlaveten, Genel Sekreterden talepleri halinde üye devletlere Tokyo Kurallarının uygulanması ile ilgili yardımcı olmasını ve bunların Suçun Önlenmesi ve Kontrolü Komitesine düzenli olarak bildirmesini talep eder.

14. Bu kararın ve bu karara ek metnin Birleşmiş Milletlerin ilgili bütün birimlerinin dikkatine sunulmasına bir sonra basılacak Birleşmiş Milletler dokümanı olan “insan hakları: Uluslar Arası Belgelerin Bir Derlemesi” başlıklı dokümana ilave edilmesini rica eder.

1. GENEL PRENSİPLER
1. Temel Amaçlar

1.1 Bu Asgari Standart Kurallar, hapis dışı önlemlerin kullanılmasını geliştirmek için temel prensipleri ve
hapse alternatif bir cezaya tabi olan kimseler için minimum korunmaları düzenler.

1.2 Bu kurallar, ceza adaletinin yerine getirilmesinde ve özellikle suçlulara muamele konusunda toplumun daha fazla katılımının sağlanması ve ayrıca suçlular arasında topluma karşı sorumluluk duygusunun geliştirilmesi amacıyla hazırlanmıştır.

1.3 Bu kurallar, her ülkenin kendi siyasal, ekonomik ve sosyal ve kültürel koşulları ve o ülkenin ceza adalet sisteminin amaç ve hedefleri göz önüne alınarak uygulanacaktır.

1.4 Üye devletler bu kuralları uygularken kamu güvenliği ve suçun önlenmesi bakımından suçluların bireysel hakları, mağdurların hakları ve toplumun kaygıları arasında adil bir denge sağlamak için çaba göstereceklerdir.

1.5 Üye devletler, hapse alternatif başka önlemler sağlamak ve böylece hapis cezasının uygulanmasını azaltmak ve insan haklarına uygunluğu, sosyal adalet şartlarını ve suçlunun ihtiyacı olan rehabilitasyonu dikkate alarak ceza adalet sistemini modernleştirmek için kendi hukuk sistemlerinde hapis dışı önlemler geliştireceklerdir.

2. Hapis dışı önlemlerin kapsamı

2.1. Bu kuralların ilgili hükümleri, ceza adaleti yönetiminin her aşamasında soruşturan, yargılayan ve hükmü infaz edilen herkese uygulanacaktır. Bu kuralların amacı bakımından söz konusu kişilerin zanlı, sanık ya da mahkum olup olmadıklarına bakılmaksızın bu kişiler “suçlu” olarak adlandırılacaklardır.

2.2 Bu kurallar ırk, renk, cinsiyet, yaş, dil, din, siyasal ya da diğer bir fikir, ulusal ya da toplumsal köken, mülkiyet, doğum ya da diğer bir konum gibi sebeplerle ayrımcılık yapılmaksızın uygulanacaktır.

2.3. Ceza adalet sistemi, suçun niteliğine ve ağırlığına, suçlunun kişiliğine ve geçmiş yaşamına, toplumun suça karşı korunmasına daha fazla uygunluk sağlamak ve hapis önlemlerinin gereksiz yere kullanılmasından kaçınmak için, dava öncesinden hüküm sonrasına kadar her aşamada, bir dizi hapis dışı önlem öngörmelidir. Getirilen hapis dışı önlemlerin sayısı ve türü, hükmün infazını mümkün kılacak
biçimde belirlenmelidir.

2.4. Yeni hapis dışı önlemlerin geliştirilmesi teşvik edilmeli, bunlar yakından izlenmeli ve uygulamaları sistematik olarak değerlendirilmelidir.

2.5. Yasal koruma araçlarına ve hukuk kurallarına uygun olarak, suçluların toplum içinde ele alınmasına özen gösterilmeli, yasal önlemlere ya da dava açma yoluna başvurmaktan mümkün olduğu kadar kaçınılmalıdır.

2.6. Hapis dışı önlemler, asgari müdahale prensibine uygun bir biçimde uygulanmalıdır.

2.7. Hapis dışı önlemler, suçtan ve cezadan arındırma çabalarının bir parçası olarak kullanılmalı ve bu yöndeki çabalara müdahale ya da bunları geciktirme amacı taşımamalıdır.

3. Yasal koruyucular

3.1 Hapis dışı önlemlerin konulması, tanımlanması ve uygulanması kanunla tayin edilmelidir.

3.2 Bir hapis dışı önlemin seçimi, suçun niteliği ve ağırlığı, suçlunun kişiliği ve geçmiş yaşamı, infazın amaçları ve mağdurun hakları bakımından yerleşik ölçülere göre yapılan değerlendirmeye dayanmalıdır.

3.3 Yargı organının ya da diğer yetkili bağımsız makamların bu konudaki takdir yetkileri, yargılamanın her aşamasında tam bir sorumluluk içinde ve sadece hukukun üstünlüğüne uygun olarak kullanılacaktır.

3.4 Resmi bir muhakemeden ya da yargılamadan önce ya da bunların yerine uygulanacak olan ve suçluya bir yükümlülük getiren bir hapis dışı önlem, suçlunun rızasını gerektirecektir.

3.5 Hapis dışı önlemlerin uygulanması hakkındaki kararlar, suçlunun başvurusu üzerine yargısal ya da diğer yetkili bağımsız makamların denetimine tabi olacaktır.

3.6 Suçlu, hapis dışı önlemlerin uygulanması sırasında kişisel haklarının etkileyen konular hakkında yargısal ya da diğer yetkili bağımsız makamlara talepte ya da şikayette bulunma hakkına sahip olacaktır.

3.7 Suçluya başvuru için gerekli mekanizma ve mümkün olduğu takdirde, uluslararası hukukta tanınmış insan haklarına aykırılık ile ilgili her hangi bir şikayet için tazmin sağlanmalıdır.

3.8 Hapis dışı önlemler, suçlu üzerinde tıbbi ya da psikolojik deneyler yapılmasını ya da suçluya gereksiz yere fiziksel ya da ruhsal zarar verebilecek tehlikeleri içermeyecektir.

3.9 Hapis dışı önlem uygulanan suçlunun insanlık onuru her zaman korunacaktır. 3.10 Hapis dışı önlemlerin uygulanması sırasında suçlunun hakları, hapis dışı önlem kararı veren yetkili makamın tayin ettiği ölçüden daha fazla kısıtlanmayacaktır.

3.11 Hapis dışı önlemlerin uygulanması sırasında suçlunun özel yaşamının gizliliğine olduğu kadar, ailesinin de özel yaşamının gizliliğine saygı gösterilecektir.

3.12 Suçlunun şahsi sicili kesinlikle gizli tutulacak ve üçüncü kişilere verilmeyecektir. Bu kayıtlara giriş, sadece suçlunun dosyasını düzenlemekle doğrudan ilgili olan kişilerle ya da usulüne uygun olarak yetki verilmiş kişilerle sınırlandırılacaktır.

4. Saklı Hükümler

4.1 Bu kurallardaki hiç bir hüküm, suçlulara muamele ve onların temel insan haklarının korunması ile ilgili durumlarda, Mahpuslara Muamele için Asgari Standart Kurallar, Gençler için Adalet Sistemine dair Birleşmiş Milletler Asgari Standart Kuralları, Her Hangi bir Biçimde Tutulan ya da Hapsedilen Kişilerin Korunması için Prensipler Bütünü ya da uluslararası toplum tarafından tanınan diğer insan hakları belgelerinin ve standartlarının uygulanmasını önleyecek bir biçimde yorumlanamaz.

II. DAVA ÖNCESİ AŞAMA

5. Dava öncesi önlemler

5.1 Gerektiği zaman ve hukuk sistemine uygun olduğu takdirde; polis,savcılık ya da cezai konularla meşgul olan diğer makamlar, toplumun korunması, suçun önlenmesi ya da hukuka saygının geliştirilmesi ve mağdurun hakları bakımından soruşturmayı sürdürmenin gerekli olmadığını takdir etmeleri halinde, suçluyu serbest bırakma yetkisine sahip olmalıdırlar. Serbest bırakmanın uygunluğu konusunda karar verebilmesi amacıyla, her hukuk sisteminde bir takım belirli ölçüler geliştirilmelidir. Küçük suçlar için savcılar, gerektiği takdirde, hapis dışı önlemlerin uygulanmasına karar verebilirler.

6. Tutuklama tedbirinden kaçınma

1. Dava öncesi göz altında tutma, aynı zamanda, iddia edilen suçun soruşturulması ve toplumun ve mağdurun korunmasına özen göstererek ceza muhakemesinde son çare olarak uygulanmalıdır.

2. Dava öncesi göz altında tutmaya alternatif önlemler, mümkün olduğu kadar erken bir aşamada uygulanmalıdır. Göz altında tutma, 5.1 sayılı kuralda belirtilen amaca ulaşmak için gerektiğinden daha uzun bir süre devam etmemeli ve insanca ve doğuştan sahip olunan insanlık onuruna saygı esasına uygun olarak yerine getirilmelidir.

3. Dava öncesi göz altında tutmaya başvurulması halinde, suçlunun, yargısal ya da diğer bir yetkili bağımsız makama itirazda bulunma hakkı olacaktır.

III. YARGILAMA VE KARAR AŞAMASI

7. Sosyal araştırma raporları

7.1 Sosyal araştırma raporları edinme imkanı bulunması halinde, yargısal makamlar, yetkili bir kurum ya da kuruluş tarafından hazırlanan bir araştırma raporu edinebilirler. Bu tür bir rapor, suçluların suç işleme eğilimi ve mevcut suçları hakkında sosyal bilgileri içermelidir. Bu raporda ayrıca, hüküm verme usulüne ilişkin bilgiler ve tavsiyeler de yer almalıdır. Rapor, gerçeklere dayalı, objektif ve tarafsız olmalıdır ve sübjektif görüşler açık bir şekilde belirtilmelidir.

8. Mahkumiyet Şekilleri

8.1 Hapis dışı önlemlere karar vermeye yetkili ve elinde hapis dışı alternatifler konusunda geniş bir uygulama alanı bulunan yargısal makam, bu kararı verirken, suçlunun topluma kazandırılma ihtiyacını, toplumun korunmasını ve mümkün olduğu takdirde kendilerine danışılacak olan mağdurların menfaatlerini de dikkate almalıdır.

8.2 Hüküm veren makamlar vakaları aşağıdaki şekillerde çözüme kavuşturabilir:

(a) Tembih, ihtar ve kınama gibi sözlü yaptırımlar;
(b) Şartlı tahliye;
(c) Statü cezaları;
(d) Para cezası ve günlük para cezası gibi ekonomik yaptırımlar ve mali cezalar;
(e) El koyma ve kamulaştırma kararı;
(f) Mağdura iade ya da tazminat kararı;
(g) İnfazı durdurulmuş ya da ertelenmiş ceza;
(h) Denetimli gözetim ya da yargısal denetim;
(i) Kamu hizmetlerinde çalıştırma kararı;
(j) Kampa gönderme;
(k) Ev hapsi;
(l) Kurum dışı muamele yöntemlerinin başka her hangi bir türü;
(m) Yukarıda sıralanmış olan önlemlerden bir kaçının beraber uygulanması.

IV. MAHKUMİYET KARARI SONRASI AŞAMA

9. Mahkumiyet kararı sonrası önlemler

9.1 Mahpusları bir kuruma yerleştirmekten kaçınmak ve onları toplumla yeniden, en erken şekilde katılmalarına yardımcı olmak için, yetkili makamların elinde çok sayıda hüküm sonrası alternatif uygulamalar bulunmalıdır.

9.2 Mahkumiyet sonrası önlemler şunlardır:

(a) Memlekete gitme izni ve geçici yurtlarda kalma;
(b) Çalışma ya da eğitim amaçlı salıverme;
(c) Şartlı tahliyenin çeşitli türleri;
(d) Cezada indirim;
(e) Af

9.3 Af dışında kalan hüküm sonrası önlemler, suçlunun başvurusu üzerine yargısal ya da diğer yetkili bağımsız makamların denetimine tabi olmalıdır.

9.4 Hapis dışı bir program için, her hangi bir biçimde bir kurumdan çıkarılma, mümkün olan en kısa süre içinde ele alınmalıdır.

V. HAPİS DIŞI ÖNLEMLERİN UYGULANMASI

10. Gözetim

10.1 Gözetimin amacı, suçun tekrar etme olasılığını azaltmak ve suçlunun yeniden suç işleme ihtimalini en aza indirecek şekilde toplumla yeniden bütünleşmesini sağlamaktır.

10.2 Bir hapis dışı önlemin gözetimi de içermesi halinde, gözetim hukuken öngörülen özel şartlarda, yetkili makamlar tarafından yürütülecektir.

10.3 Verilen bir hapis dışı önlemler çerçevesinde, her bir özel olayda suçlunun işlediği suç üzerinde kafa yormasına yardımcı olmak amacıyla, ona en uygun gözetim ve muamele yöntemi belirlenmelidir.

Gözetim ve muamele periyodik olarak denetlenmeli ve gerekli görülen değişiklikler yapılmalıdır.

10.4 Gerekli olduğu durumlarda, suçlulara psikolojik, sosyal ve maddi yardım ile, toplumla bağlarını güçlendiren fırsatlar ve toplumla yeniden bütünleşmelerini sağlayan imkanlar sağlanmalıdır.

11. Süre

11.1 Hapis dışı önlemin süresi, hukuka uygun olarak yetkili makam tarafından belirlenmiş süreyi aşmayacaktır.

11.2 Suçlunun, hapis dışı önleme olumlu cevap vermesi durumunda, bu önlemin daha erken sona erdirilmesine karar verilebilir.

12. Koşullar

12.1 Eğer yetkili makam, suçlu tarafından yerine getirilmesi gereken koşulları belirleyecekse, suçlu ve mağdurun ihtiyaçları ve hakları ile toplumun ihtiyaçlarını dikkate alacaktır.

12.2 Yerine getirilmesi gereken şartlar pratik, açık ve mümkün olduğu kadar az olmalıdır, bu şartlar suçlunun yeniden suç işleme olasılığını azaltmayı ve mağdurun ihtiyaçlarını da dikkate alarak suçlunun toplumla yeniden bütünleşme şansını arttırmayı hedefleyecektir

12.3 Hapis dışı önlemlerin uygulanmasından önce suçluya, bu tedbirin uygulanması konusundaki şartlar ile yükümlülükleri ve hakları ile ilgili yazılı ve sözlü olarak açıklama verilecektir.

12.4 Bu şartlar, suçluda meydana gelen gelişmeye uygun olarak, yasal hükümlere göre yetkili makamlar tarafından değiştirilebilir.

13. Muamele süreci

13.1 Verilen bir hapis dışı önlem çerçevesinde, suçluların ihtiyaçlarını daha etkili bir biçimde karşılamak
için, gerekli hallerde sosyal çalışma, grup terapisi, ikametgah içi programlar gibi değişik projeler ile çeşitli suçlu kategorilerine uygun özel muamele programları geliştirmelidir.

13.2 Muamele programı, gerekli eğitimi almış ve pratik tecrübeye sahip uzman kişiler tarafından yürütülmelidir.

13.3 Muamelenin gerekli olduğuna karar verilmesi halinde, suçlunun özgeçmişi, kişiliği, yetenekleri, zeka durumu, sahip olduğu değerleri ve özellikle suçu işlemesine sebep olan şartları anlamak için her türlü çaba sarf edilmelidir.

13.4 Yetkili makam hapis dışı önlemlerin uygulanmasında, toplumun ve toplumsal destek sistemlerinin yardımına başvurabilir.

13.5 Muamele programlarının etkili bir biçimde gerçekleştirilmesini sağlamak için mümkün olduğu kadar yönetsel düzeyde ekip halinde sosyal çalışmaya yönelik görevler verilmelidir.

13.6 Her bir suçlu için, yetkili makam tarafından ayrı bir dosya açılacak ve muhafaza edilecektir.

14. Disiplin ve disiplin koşullarının ihlali

14.1 Uyulması gereken şartların suçlu tarafından ihlal edilmesi, hapis dışı önlemlerin değiştirilmesi ya da kaldırılması ile sonuçlanabilir.

14.2 Hapis dışı önlemlerin değiştirilmesi ya da kaldırılması kararı yetkili makam tarafından verilmelidir. Ancak bu karar, hem gözetim görevlisinin hem de suçlunun sunduğu vakaların dikkatli bir biçimde incelenmesinden sonra verilmelidir.

14.3 Hapis dışı önlemin başarısız olması, otomatik olarak hapis önleminin uygulanmasına yol açmamalıdır.

14.4 Bir hapis dışı önlemin değiştirilmesi ya da kaldırılması halinde, yetkili makam uygun başka bir hapis dışı önlemin uygulanması için girişimde bulunacaktır. Hapis cezası ancak, başka uygun bir cezanın bulunamaması durumunda verilebilir.

14.5 Gözetim altındaki bir suçlunun koşulların ihlali sebebiyle gözaltına alınma ve tutuklama yetkisi
kanunla belirlenecektir.

14.6 Hapis dışı önlemin değiştirilmesine ve kaldırılmasına karşı suçluya yargısal ya da diğer bağımsız bir makam önünde itirazda bulunma hakkı tanınacaktır.

VI. PERSONEL

15. İşe alma

15.1 Personelin ise alınmasında ırk, renk, cinsiyet, yaş, dil, din, siyasal ya da başka bir fikir, milli ya da sosyal köken, mülkiyet, doğum ya da başka her hangi bir statü gibi sebeplerle ayrımcılık yapılmayacaktır. Personelin ise alınmasıyla ilgili politika, ulusal politikalarla onaylanmış pozitif ayrımcılığı dikkate almalı ve gözetim altında tutulacak suçluların çeşitliliğini göz önünde tutmalıdır.

15.2 Hapis dışı önlemleri uygulamak üzere görevlendirilmiş olan kişiler, bu ise kişisel olarak uygun olmalı ve mümkün olduğu kadar mesleki eğitime ve pratik tecrübeye sahip bulunmalıdır. Görevlilerin nitelikleri açıkça belirlenmelidir.

15.3 Nitelikli meslek görevlilerini istihdam etmek ve çalışmalarını sağlamak için, bu görevlere uygun hizmet şartları, yeterli maaş ve işin niteliğine uygun menfaatler sağlanmalı, mesleki gelişme ve meslekte ilerleme için geniş fırsatlar yaratılmalıdır.

16. Görevlilerin eğitimi

16.1 Görevlilere verilen eğitimin amacı, suçluların topluma kazandırılmaları, suçluların haklarının güvence altına alınması ve toplumun korunması konusunda görevlilerin sorumluluklarını açıkça ortaya koymaktadır. Bu eğitim görevlilere, ayrıca ilgili kuruluşlar ıle işbirliği yapma ihtiyacı ile faaliyetleri koordine etme konusunda bir anlayış da vermelidir.

16.2 İşe başlamadan önce görevlilere hapis dışı önlemlerin niteliği, gözetimin amaçları ve hapis dışı önlemlerin uygulanmasında çeşitli modeller hakkında bilgileri içeren bir eğitim verilecektir.

16.3 Görevliler işte çalışmaya başladıktan sonra, meslek içi eğitim ve bilgi tazeleme kurslarına katılarak, bilgilerini ve mesleki kapasitelerini sürdürüp geliştirmelidirler. Bu amaca uygun ve yeterli tesisler sağlanmalıdır.

VII. GÖNÜLLÜLER VE DİĞER TOPLUMSAL KAYNAKLAR

17. Toplum katılımı

17.1 Kendilerine hapis dışı önlemler uygulanan suçlular ile aile ve toplum arasındaki bağların güçlendirilmesindeki en önemli faktörlerden ve başlıca kaynaklardan biri olması nedeniyle, halkın katılımı teşvik edilmelidir. Halkın katılımı, ceza adaletinin yönetimi yönündeki çabaları tamamlayacaktır.

17.2 Halkın katılımı, bireyler için kendi toplumunun korunmasına katkıda bulunma fırsatı olarak kabul edilmelidir.

18. Toplumun anlayışı ve işbirliği

18.1 Hükümet kuruluşları, özel sektör ve genel olarak toplum, hapis dışı önlemleri geliştiren gönüllü kuruluşlara destek vermeleri için teşvik edilmelidir.

18.2 Hapis dışı önlemlerin uygulanmasında toplumun katılımına olan ihtiyaç konusundaki duyarlılığı arttırmak için konferanslar, seminerler, sempozyumlar ve başka faaliyetler düzenlenmelidir.

18.3 Hapis dışı önlemlerin daha geniş çapta uygulanmasına ve suçluların toplumla bütünleşmelerine yardımcı faaliyetlerin yürütülmesine yol açacak şekilde, toplumda yapıcı bir tutum oluşturulmasına katkıda bulunmak amacıyla her türlü medya aracı kullanılmalıdır.

18.4 Toplumun, hapis dışı önlemlerin gerçekleştirilmesindeki rolünün önemi hakkında bilgilendirilmesi için her türlü çaba sarf edilmelidir.

19. Gönüllüler

19.1 Gönüllüler, söz konusu ise olan ilgileri ve yetenekleri esas alınarak özenle seçilip ise alınmalıdırlar. Yapacakları işteki özel sorumlulukları bakımından kendilerine gereği gibi eğitim verilmeli, yetkili makamların desteğinden ve danışmanlığından yararlanılmalı ve kendilerine yetkili makamlarla görüşme fırsatı verilmelidir.

19.2 Gönüllüler, suçlulara ve ailelerine danışmanlık hizmeti vermek, kapasitelerine suçluların ihtiyaçlarına göre başka şekillerde uygun yardımlarda bulunmak suretiyle, suçlular ile ailelerini toplumla daha derin bağlar geliştirmeleri yönünde teşvik etmelidirler.

19.3 Gönüllüler, görevlerini yerine getirirlerken, kazalara, yaralanmalara ve kamusal sorumluluklara karşı sigorta edilmelidirler. Çalışma sırasında uğradıkları zararlar için yaptıkları belgeli masraflar kendilerine geri ödenmeli, toplumun huzuru için verdikleri hizmetler bakımından toplumun kendilerini daha fazla tanımaları sağlanmalıdır.

VIII. ARAŞTIRMA, PLANLAMA, POLİTİKA OLUŞTURMA VE DEĞERLENDİRME

20. Araştırma ve planlama

20.1 Planlama sürecinin esaslı bir yönü olarak, suçluların hapis dışı önlemler ile muameleleri hakkındaki araştırmaların organize edilmesine ve geliştirilmesine, resmi ve özel kuruluşların katılımını sağlamak için çaba gösterilmelidir.

20.2 Hapis dışı önlem uygulanan kişilerin, uygulayanların, toplumun ve politika oluşturanların karşılaştıkları problemler hakkında düzenli olarak araştırma yapılmalıdır.

20.3 Suçlulara hapis dışı muamele uygulanması konusundaki verilerin ve istatistiklerin toplanması ve analizi için ceza adalet sitemi içerisinde araştırma ve enformasyon mekanizmaları oluşturulmalıdır.

21. Politika oluşturma ve program geliştirme

21.1 Ceza adalet sisteminin bütünleyici bir parçası olarak, ulusal gelişim süreci içinde, hapis dışı önlemler için programlar sistematik olarak planlanmalı ve uygulanmalıdır.

21.2 Hapis dışı önlemlerin daha etkin bir biçimde uygulanması amacıyla düzenli olarak değerlendirmeler yapılmalıdır.

21.3 Hapis dışı önlemlerin amaçlarını, fonksiyonunu ve etkinliğini değerlendirmek için periyodik denetimler yapılmalıdır.

22. İlgili kuruluş ve faaliyetler ile bağlantı kurma

22.1 Hapis dışı önlemlerden sorumlu olan birimler ile, ceza hukuku sisteminin diğer kolları, resmi ve gayri resmi sosyal gelişme ve yardım kuruluşları arasında, sağlık, barınma, eğitim, iş ve kitle iletişimi
alanlarındaki bağlantıların kurulmasını kolaylaştırmak için çeşitli düzeylerde gerekli mekanizmalar
geliştirilmelidir.

23. Uluslararası işbirliği

23.1 Kurum dışı muamele alanında, ülkeler arasında bilimsel işbirliğini geliştirmek için çaba sarf edilmelidir. Birleşmiş Milletler Suçun Önlenmesi ve suçlulara muamele ile ilgili kuruluşları vasıtasıyla ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğinin Sosyal Gelişme ve İnsani İlişkiler Merkezi’nin, Suçun Önlenmesi ve Ceza Adalet Birimi ile yakın ilişki halinde, üye devletler arasındaki hapis dışı önlemler hakkında araştırma, eğitim, teknik yardım ve bilgi alış verişi güçlendirilmelidir.

23.2 Şartlı Cezaya Mahkum Edilen ya da Şartlı Tahliye Edilen Suçluların Gözetiminin Transferi Hakkındaki Model Anlaşmaya uygun olarak, hapis dışı önlemlerin alanını başka ülkelere de yaygınlaştırmak ve uygulanmalarını kolaylaştırmak için karşılaştırmalı çalışmalar ile mevzuatın uyumu
çalışmaları yürütülmelidir.