Hukuk Ansiklopedisi
Corpus Iuris Civilis, Iustinianus öncülüğünde, M.S.528-534 tarihleri arasında gerçekleştirilen büyük bir hukuk derleme çalışmasıdır. İmparatorluk görevlisi Tribonianus’un yönetimi altındaki bir heyet tarafından Latince olarak yayınlanmıştır.
Özel hukuka ilişkin bölümlerin ağır basması nedeniyle Vatandaşlar Hukuku Derlemesi adı verilmiştir.
Roma İmparatorluğu’nda yüzyıllar boyunca geçerli olan temel hukuk kaynaklarının, hukukçuların eserlerinin ve Roma imparatorlarının yayınladığı fermanların belli bir sistematik içinde bir araya getirildiği eserdir.
C.I.C. olarak kısaltılan ve vatandaşlar hukuk derlemesi adı verilen bu çalışmada anayasa, idare, ceza ve kilise hukuklarına ilişkin düzenlemeler bulunmaktadır.
Corpus Iuris Civilis, dört ana bölümden oluşmaktadır:
Codex: Justinianus’a kadar yayınlanmış imparator emirnameleri bulunmaktadır. Önceki kanunların toplanıp bir araya getirildiği bölümdür. Codex, Hadrianus zamanından itibaren mevcut tüm imparatorluk yasaları derlenmiştir.
- Digesta (Pandectae): Hukuk bilginlerinin görüşlerinin toplandığı bölümdür. Ayrıca, bu bölüm, hukukçuların çeşitli davalardaki hukuki yorumlarını içermektedir. Özellikle, Ulpianus gibi büyük Roma hukukçularının yazıları, güncel fermanlarla birlikte 533 yılında yayınlanmıştır.
- Institutiones : Hukukun temel kavramlarını ve ilkelerini açıklamıştır. Bu bölüm, özellikle hukuk öğrencileri için yazılmış bir ders kitabı mahiyetindedir.
Novellae: Üç bölümden oluşan külliyata, Justinianus döneminde çıkartılan yeni kanunların eklenmesi ile oluşmuş bölümdür. Daha önceki kanun derlemelerinde bulunmayan yeni hükümleri içermektedir.
Bu derleme, Orta Çağ’da yeniden keşfedilmiş ve böylelikle, modern medeni hukukun temellerinin atılmasına katkı sağlamıştır. Corpus Iuris Civilis, Avrupa’nın birçok ülkesinde ve Batı hukuk sistemlerinin gelişiminde etkili olmuştur.
