Hukuk Ansiklopedisi
Cumhuriyet Halk Partisinin Haksız İktisaplarının İadesi hakkında Kanun, 1951 yılında malvarlığının önemli bir bölümünü kaybeden CHP’nin mallarının geri kalanına el koymak amacıyla Demokrat Parti tarafından 14 Aralık 1953 tarihinde çıkarılmıştır.
Halkevlerinin Kapatılmasına ve CHP’nin Malvarlığına El Konulmasına Dair Kanun
16 Aralık 1953 tarihi itibariyle yürürlüğe giren, “6195 sayılı Cumhuriyet Halk Partisinin haksız iktisaplarının iadesi hakkındaki kanun“ ile on beş gün içinde partiye ait taşınabilir mallar defterdarlıklar tarafından açık artırma yoluyla satılmış, taşınmaz malların mülkiyeti de hazineye geçmiştir. Maliye Bakanlığı yayınladığı beyanname ile 29 Aralık günü mesai bitiminde CHP’nin tüm mal varlığının teslim alındığını duyurmuştur. Ankara’daki Genel Merkez binası, Ulus Gazetesi ve Matbaası ile tüm mal varlığı Maliye Bakanlığı memurlarına teslim edilmiştir. Ulus Gazetesi, 15 Aralık 1953 tarihindeki son sayısında siyah bir başlıkla yayınlanmıştır.
CHP’nin malvarlığına el konulması baskı rejiminin gücünü daha da artırmış, baskının dozu girerek artmış ve toplumsal muhalefete yönelmiş, Mart 1954-Mayıs 1958 döneminde 1161 gazeteci hakkında kovuşturma yapılmış, bunlardan 238’i cezalandırılmıştır.
Cumhuriyet Halk Partisinin Haksız İktisaplarının İadesi hakkında Kanun
MADDE 1
Cumhuriyet Halk Partisinin her ne şekil ve suretle olursa olsun Umumi Muvazeneye dâhil dairelerle katma bütçeli idarelerden, hususi idare ve belediyelerden, köylerden, iktisadi Devlet Teşekkülleri ve bunların müesseselerinden ve diğer âmme hükmi şahıslarından doğrudan doğruya veya dolayısiyle vâki iktisapları, nüfuz ve hâkimiyetine dayanan haksız iktisaplardır. Bu sebeple mezkûr Partinin bu kanunun meriyete girdiği tarihte malik olduğu bütün menkul ve gayrimenkul mallarla para, haklar ve alacaklar ve sair kıymetler Hazine mülkiyetine intikal eder.
Ancak münhasıran parti binası olarak kullanılan yerlerdeki menkul eşyadan parti faaliyeti için zaruri oldukları Maliye Vekâletince kabul edilecek olanlar Cumhuriyet Halk Partisine bırakılır.
MADDE 2
1 nci madde mucibince Hazineye intikal eden her türlü mallarla hak, alacak, para ve sair kıymetlere kimin elinde veya yanında bulunursa bulunsun Maliye Vekâletince derhal el konulur.
Maliye Vekâleti tarafından Resmî Gazete veya diğer neşir vasıtalariyle yapılacak tebligat el koyma hükmünde sayılır.
MADDE 3
Maliye Vekâletince el konulan mallardan gayrimenkullerin tapu kayıtlan, hiçbir talep ve müracaata hacet kalmaksızın Hazine namına tashih olunur.
Tapuda kayıtlı olmıyan gayrimenkuller. Tapu idarelerince, talep üzerine Hazine namına tescil olunur. 5830 numaralı Kanunun 10 ncu maddesi hükmü, yukarıki gayrimenkuller hakkında da tatbik olunur.
MADDE 4
Tapu kayıtlarını çevirme ve sair muamelelerin icrasında Damga Resmi ile diğer resim ve harçlar alınmaz.
MADDE 5
Cumhuriyet Halk Partisi ve bütün teşkilâtı 2 nci madde mucibince el konulacak mallarla para, hak, alacak ve sair kıymetlerin tesbiti hususunda Maliye Vekâletince veya mahallî mal dairelerince istenilecek malûmatı ve vesikaları on beş gün içinde vermeye mecburdurlar.
MADDE 6
Muvazaa yoliyle veya başkaca hileli muamele ve sebeplerle üçüncü şahısların uhdelerine geçmiş bulunan gayrimenkul mallarla menkul mal, para ve kıymetler hakkında umumi hükümler caridir. Ancak bu sebeplerden her hangi birisine dayanılarak dâva ikamesi halinde mahkemelerce müruruzaman defi dinlenmez ve bu iddialar her türlü delil ile ispat olunabilir.
MADDE 7
5 nci madde mucibince istenilen malûmat ve vesikaları müddeti içinde vermiyenler ve bu kanun hükümlerine göre el konulması icabeden mallarla para, hak, alacak ve sair kıymetleri 2 nci madde gereğince yapılacak tebligatta yazılı müddet içinde teslim etmiyenler, kaçıranlar, saklıyanlar ve bu fiillere iştirak edenler hakkında Türk Ceza Kanununun 276 ncı maddesinin birinci fıkrasındaki ceza tatbik olunur. Zamanında teslim edilmiyen veya kaçırılan veya saklanan malların, para ve kıymetlerin Tahsili Emval Kanunu gereğince müteşekkil tahsilat komisyonlarınca takdir ve tesbit edilecek değerleri ile teslim edilmiyen, kaçırılan veya saklanan paralar ve haklar kendilerinden müştereken ve müteselsilen tahsil olunur. Bu maddedeki tahsilat komisyonlarınca görülecek vazifeler, Âmme Alacaklarının Tahsil Usulü hakkındaki Kanunun meriyete girmesini mütaakıp mezkûr kanunun 90 ncı maddesinde yazılı komisyonlar tarafından görülür.
MADDE 8
Bu kanun mucibinceyapılacak her türlü icrai muamelelerde Tahsili Emval Kanunu hükümleri uygulanır.
MADDE 9
Bu kanun neşri tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 10
Bu kanun hükümlerini icraya îcra Vekilleri Heyeti memurdur.
