Dernek

Dernek, kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kişi topluluklarıdır. Medeni haklarını kullanma ehliyetine sahip olan ve 18 yaşını bitirmiş bulunan herkes, önceden izin almaksızın dernek kurma hakkını kullanabilir. Siyasi partilerden çıkarılan veya bir siyasi partinin kapatılmasına sebep olan kişiler ile ağır hapis ve 5 yıldan fazla hapis cezasına çarptırılmış olan kişiler dernek kuramazlar.

Deneğin Amacı

Kazanç paylaşmaktan başka bir amaçla bir araya toplanan kişilerin, bilgilerini ve çalışmalarını daimi bir şekilde aynı amaç için bir araya getirerek çalışmak üzere ortaya konulan tüzel kişiliğe dernek denilir. Öğrenci dernekleri, spor kulüpleri, bilimsel dernekler, kamu çıkarlarına yararlı dernekler, işçi ve işveren sendikaları, esnaf dernekleri ve iyilik dernekleri dernek çeşitlerindendir. Dernek kuruluşu için herhangi bir konu şartı bulunmamaktadır. Anayasa ve diğer yasaların kısıtlamadığı tüm alanlarda dernek kurulabilir.

Dernekler, tüzüklerinde dernek olarak kurulma isteğini açıklamak, tüzüklerini kurulduğu yerin mülki amirine vermek ve gerekli yasal prosedürleri yerine getirmek zorundadır. Türk devletinin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğünü bozmak, Cumhuriyeti, insan hak ve özgürlüklerini ortadan kaldırmak, kanunlara, genel ahlaka aykırı hareket etmek gibi davranışların gerçekleşmesi amacıyla demek kurmak kanunen yasaktır. Uluslararası faaliyette bulunmak amacıyla da dernek kurulamaz.

Bir derneğin tüzüğünde, derneğin adı ve merkezi, derneğin amacı ve bu amacı gerçekleştirmek için ne surette faaliyette bulunacağı, dernek kurucularının ad ve soyadları, meslek veya sanatları, ikametgahları ve uyrukları, derneğe üye olma, üyelikten çıkma ve çıkarılmanın şartları ve şekilleri, dernek genel kurulunun kuruluş şekli, toplanma zamanı, genel kurul görevleri, yetkileri, oy kullanma ve. karar alma usul ve yeter sayıları, yönetim ve denetleme kurullarının ne surette -seçileceği,: asıl ve yedek, .üye sayısı, görev ve yetkileri, derneğin şubesi bulunup bulunmayacağı, bulunacak ise şubelerin nasıl kurulacağı, görev ve yetkileri ve dernek genel kurulunda şubelerin nasıl temsil edileceği,  üyelerin yılda verecekleri aidat miktarı, derneğin iç denetim şekilleri, tüzüğün ne şekilde değiştirileceği, derneğin feshi halinde malların tasfiye şekli ve dernek organlarının teşkiline kadar dernek işlerini yürütmeye ve derneği temsile yetkili geçici yönetim kurulu üyelerinin ad ve soyadları ve ikametgahları olmak zorundadır.

Tüzükler derneğin kurulduğu yerin, mülki amirliğince incelenip kanuna aykırı bulunmadığı takdirde sonuç derneğin kuruluşunda bildirdiği tebliğe yetkili kişilerine tebliğ edilir. Faaliyetleri il çevresini kapsayan derneklerin tüzükleri valilikçe, Türkiye ölçüsünde faaliyet gösterecek derneklerin tüzükleri ise İçişleri Bakanlığınca incelenir.

Uluslararası faaliyette bulunma amacını güden derneklerin kurulması, mevcut derneklerin bu yönde faaliyette bulunması, derneklerin yurt dışında şube açması veya yurt dışındaki benzer amaçlı dernek veya teşekküllere katılması Bakanlar Kurulunun iznine tabidir.

Tüzüklerin gazetede yayınlandığı günden itibaren altı ay içinde ilk genel kurul toplantısının yapılması ve dernek organlarının oluşturulması zorunludur. Bu zorunluğa uymayan dernekler feshedilir.

Dernek kurma hakkına sahip herkes, derneklere üye olabilir. Üyeliğe, dernek yönetim kurulu başvurudan itibaren en geç 30 gün içinde karar verir. Dernek üyeleri eşit haklara sahiptir.

Genel Kurul, Yönetim Kurulu ve Denetleme Kurulu zorunlu organlardır.

Dernek nasıl ve ne zaman tüzel kişilik kazanır?
Medeni Kanun’un 56. maddesinde dernekler; gerçek veya tüzel en az yedi kişinin kazanç paylaşma dışında belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları, tüzel kişiliğe sahip kişi toplulukları olarak tanımlanmaktadır. Medeni Kanun’un 59. maddesine göre dernekler; kuruluş bildirimini, dernek tüzüğünü ve gerekli belgeleri yerleşim yerinin bulunduğu yerin en büyük mülki amirine verdikleri anda tüzel kişilik kazanırlar. Dernekler Yönetmeliğinin 5. maddesinde kuruluş bildirimi ile birlikte verilmesi gereken tüm belgeler liste halinde sayılmıştır. Kuruluş bildirimi ve belgelerin doğruluğu ile dernek tüzüğü, en büyük mülki amir tarafından altmış gün içinde dosya üzerinden Medeni Kanun’un 60. maddesi uyarınca incelenir. Kuruluş bildiriminde, tüzükte ve kurucuların hukuki durumlarında kanuna aykırılık veya noksanlık tespit edildiği takdirde, bunların giderilmesi veya tamamlanması derhal kuruculardan istenir. Bu istemin tebliğinden başlayarak otuz gün içinde belirtilen noksanlık tamamlanmaz ve tespit edilen kanuna aykırılık giderilmezse; en büyük mülki amir, yetkili asliye hukuk mahkemesinde derneğin feshi konusunda dava açması için durumu cumhuriyet savcılığına bildirir. Cumhuriyet savcısı, mahkemeden derneğin faaliyetinin durdurulmasına karar verilmesini de isteyebilir. Kuruluş bildiriminde, tüzükte ve belgelerde kanuna aykırılık veya noksanlık bulunmamış ya da bu aykırılık veya noksanlık belirli sürede giderilmişse, keyfiyet derhal derneğe yazıyla bildirilir ve dernek, dernekler kütüğüne kaydedilir.

Dernek kuruluşu ile ilgili gerekli belgeler Dernekler Yönetmeliği’nin 5. maddesinde belirtilmiş olup, gerekli belgeler şunlardır:
a) Kurucular tarafından her sayfası imzalanmış iki adet dernek tüzüğü,
b) (Mülga bend: 29/12/2009 – 27448 S.R.G Yön\1.mad)
c) Dernek kurucuları arasında tüzel kişiliklerin bulunması halinde; bu tüzel kişilerin unvanı, yerleşim yeri ve kuruluş belgesi ile tüzel kişiliklerin organları tarafından yetkilendirilen gerçek kişi de belirtilmek kaydıyla bu konuda alınmış kararın fotokopisi,
d) Kurucular arasında yabancı dernek veya dernek ve vakıf dışında kar amacı gütmeyen kuruluşlar bulunması halinde, bu tüzel kişilerin dernek kurucusu olabileceğini gösteren İçişleri Bakanlığınca verilmiş izin belgesi,
e) Kurucular arasında yabancı uyruklular varsa, bunların Türkiye’de yerleşme hakkına
sahip olduklarını gösterir belgelerin fotokopileri,
f) Yazışma ve tebligatı almaya yetkili kişi veya kişilerin adı, soyadı, yerleşim yerlerini ve imzalarını belirten liste. Büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçeler hariç diğer ilçelerdeki dernek kuruluş işlemlerinde istenen belgeler birer artırılarak verilir. Buna göre, dernek kuruluşu için adli sicil belgesi almanıza gerek yoktur. Derneği Büyükşehir belediyesi sınırları dışındaki ilçelerden birinde kuracak iseniz, yukarıda belirtilen belgelerin maddede belirtilenden bir nüsha fazlası ile başvurmak gereklidir. Ancak şayet il merkezleri ile Büyükşehir belediyesi sınırları içinde kuracak iseniz, maddede belirtilen belgeleri maddede belirtilen nüshalarda hazırlamanız yeterlidir. Dernekler ile ilgili mevzuatta pek çok değişiklik olduğu için, edindiğiniz diğer bilgiler güncel değildir