Hukuk Ansiklopedisi
Dünya Barış Günü (Uluslararası Barış Günü – International Day of Peace), her yıl 21 Eylül tarihinde kutlanan uluslararası bir bayramdır. “Dünya Barış Günü” sadece Türkiye ve KKTC tarafından 1 Eylül tarihinde kutlanmaktadır.
Barışı ve insanlığın huzur içinde yaşamasını savunanlar için simge bir gündür.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 30 Kasım 1981 tarihindeki 57. birleşiminde, “BM Genel Kurul’unun açılış günü olan her eylülün üçüncü salı gününü “Uluslararası Barış Günü” ilan etmiştir. Genel Kurul’un 7 Eylül 2001 tarih ve A/RES/55/282 sayılı kararı ile 21 Eylül Barış Günü olarak kabul edilmiştir.
Varşova Paktı’nın İlk Barış Günü: 1 Eylül
Birleşmiş Milletler tarafından küresel anlamda bir Barış Günü kabul edilmeden önce, Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı üyesi ülkeler, barış içinde bir dünya hayalini yaşatmak için, Nazi Almanya’sının ikinci dünya savaşını başlattığı ve 1939 yılında Polonya’yı işgal ettiği tarih olan 1 Eylül’ü “Dünya Barış Günü” olarak ilan edip kutlamaya başlamışlardır. Almanya’nın Polonya işgaline başladığı tarih olan 1 Eylül 1939, her yıl hatırlanmak üzere Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı üyeleri tarafından Dünya Barış Günü ilan edilmiştir.
Jeremy Gilley ve Dünya Barış Günü
BM’nin 7 Eylül 2001 tarihindeki oturumunda,, tüm dünyada “savaşsız bir gün” adı altında, özellikle çatışma olan bölgelerde bir günlük ateşkes ilan edilmesini teşvik etmek ve bu şekilde kalıcı barışın sağlanabileceği gösterilmek istenmiştir. Bu tarihin seçilmesinde İngiliz film yapımcısı Jeremy Gilley’in 1999 tarihinde başlattığı ve “hiç olmazsa tüm dünyada bir günlük barış olsun” fikriyle ortaya koyduğu ‘Peace One Day’ isimli kampanyası etkili olmuştur. Gilley, 1999’da başlattığı kampanyasında dünyada tüm çatışmaların bir gün süreyle durmasını ve çocukların o gün savaşlarda ölmemesini, sakat kalmamasını hedeflemiştir. Aralarında savaşan ülkelerin liderlerinin de olduğu tüm dünya liderlerine mektuplar yazan ve bazılarıyla da yüz yüze görüşen Gilley’in kampanyası zaman içinde ses getirmeye başlamış ve tüm dünyada destek görmüştür. Gilley daha sonra BM Genel Sekreteri Kofi Annan’ı da ikna etmeyi başarmış ve BM, aldığı bir kararla tüm dünyada 21 Eylül’ün “Dünya Barış Günü” olarak kutlanmasını kabul etmiştir.
Kofi Annan’ın “Dünya Barış Günü” ile ilgili açıklaması
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan’ın 2005 yılındaki “Dünya Barış Günü” ile ilgili açıklaması şöyledir: “Dünya Barış Günü, tüm dünyada, tüm ülkelerin ve tüm insanların düşmanlıkları ve savaşı 24 saat süreyle durdurdukları, küresel ateşkesin ilan edildiği bir gün anlamına geliyor. Ve bu gün tüm dünyada yerel saatle 12’de bir dakikalık saygı duruşu yaptıkları gündür.”
Yurtta Sulh Cihanda Sulh
Türkiye Cumhuriyeti, Mustafa Kemal Atatürk’ün Cumhuriyet Devrimleri ile birlikte yeşeren “Yurtta Sulh Cihanda Sulh” ’anlayışını hakim kılmak için, Balkan Baktı, Sadabat Paktı ve başkaca birçok girişimde bulunmuş, toplumsal huzurun evrensel barışı zorunlu kıldığını tüm dünyaya deklare etmiş, İkinci Dünya Savaşı öncesinde Güney Afrika’daki barış girişimlerine dahi destek vermiştir.
Birleşmiş Milletler, Barış Günü’nde, tüm dünya çapındaki çatışmaların önlenmesi ve gerçek bir barışın inşası amacıyla bilinçlendirme kampanyaları düzenlemektedir. Bu bağlamda, 2007 yılında barış çağrısı yapılmış, 2008 yılında İnsan Haklarını ve Barışı Koruma yönünde bildirgeler yayınlanmış, 2009 yılında silahsızlanma ve nükleer silahların yayılmasının önlenmesi yönünde çalışmalar yoğunlaştırılmış, 2010 yılında Barış İçin Gençliğe Çağrı gerçekleşmiş, 2013’te Barış İçin Eğitim, 2014’te Halkların Barış Hakkı, 2015 yılında Herkes İçin Onur, 2016’da Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, 2017’de yılında Herkes İçin Saygı, Güvenlik ve Haysiyet etkinlikleri gerçekleştirilmiştir.
Ekonomi ve Barış Enstitüsü (Institute for Economics & Peace) tarafından 2007 yılından beri her yıl Küresel Barış Endeksi (KBE) yayınlanmakta, ülkelerin barış durumunu ve güvenlik seviyesini 23 ayrı kritere göre ölçmektedir. Türkiye, Küresel Barış Endeksinde 152. sıradadır. Dünyadaki en barışçı ve güvenli bölge Avrupa, en huzursuz ve tehlikeli bölge ise Orta Doğu’dur. İstatistikler, Türkiye’nin güvenliği ve huzurunun Avrupa’ya yaklaştıkça artmakta olduğunu, Ota Doğu’ya yaklaştıkça azaldığını göstermektedir.
