Hukuk Ansiklopedisi
Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO-The World Intellectual Property Organization-L´organisation mondiale de la propriété intellectuelle), fikri mülkiyet hakları ile ilgili olarak imzalanmış olan Bern Antlaşması ve Paris Antlaşmasını imzalamış olan ülkelerin öncülüğünde kurulmuştur.
Örgüt, Birleşmiş Milletlere bağlı kuruluşlardandır.
Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO)WIPO) Tarihçesi
Sınai Mülkiyetin Korunmasına İlişkin Paris Sözleşmesi 1883 tarihinde, 1886 tarihli Edebiyat ve Sanat Eserlerinin Korunmasına İlişkin Bern Sözleşmesi ise 1883 tarihinde imzalanmıştır.
Paris ve Bern Anlaşmaları ile oluşturulan Uluslararası Bürolar 1893’te birleştirilmiş ve Fikri Mülkiyetin Korunmasına İlişkin Birleşmiş Uluslararası Büro (BIRPI) adını almıştır.
WIPO, fikri mülkiyete konu hakların tüm dünyada korunması amacıyla 14 Temmuz 1967 tarihinde Stockholm’de imzalanan Sözleşme ile kurulmuştur. Örgütün merkezi İsviçre’nin Cenevre kentindedir. WIPO Anlaşması 1970’de yürürlüğe girmiş, 1979 yılında yeniden gözden geçirilmiştir.
Hükumetlerarası bir kuruluş olan örgüt, 1974’ten itibaren Birleşmiş Milletler’in teşkilat sistemi içinde yer alan uzmanlaşmış kuruluşlardan biri olmuştur. BIRPI, 1970 yılında yerini WIPO’ya bırakmıştır.
1996 yılında, Dünya Ticaret Örgütü ile işbirliği anlaşması imzalayarak fikri mülkiyet hakları ile ilgili rolünü küresel anlamda genişletmiştir.
Türkiye’nin WIPO’ya Katılımı
Sözleşmesine 183 ülke taraf olmuştur. Türkiye’nin WIPO’ya katılımı 14 Ağustos 1975 tarih ve 7/10540 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla uygun bulunmuştur. Türkiye 12 Mayıs 1976’dan itibaren örgütün üyesi haline gelmiştir.
TBMM tarafından 5647 sayı ile kabul edilen “WIPO Telif Hakları Anlaşmasına katılmamızın uygun bulunduğu hakkında” kanunun 8 Mayıs 2007 tarih ve 26516 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesi ile Dünya Fikri Mülkiyet Hakları Örgütü (WIPO) tarafından 20 Aralık 1996 tarihinde kabul edilen “WIPO Telif Hakları Anlaşması”na katılmamız uygun bulunmuştur. Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) Telif Hakları Andlaşması Resmi Gazetenin 14.05.2008 tarihli ve 26876 nolu sayısında yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
Sözleşmenin yürütülmesi ve WIPO ile koordinasyonun sağlanmasında Türkiye’de sorumlu birim Telif Hakları ve Sinema Genel Müdürlüğüdür. WIPO’nun yıllık aidatı ve Türkiye’nin katkı payı 26.823,19 Amerikan Dolarıdır.
Örgütün Amacı ve Yapılanması
WIPO’nun temel amacı, örgüt tarafından uygulaması takip edilen antlaşmalar gereğince kurulan fikri mülkiyet birlikleri arasındaki koordinasyon ve idari işbirliğini sağlamaktır. WIPO, devletlerle uluslararası kuruluşlar arasında işbirliğini örgütlemekte, ülkeler ve kuruluşlar arasında uygulama anlaşmaları hazırlamakta ve yürürlüğünü takip etmektedir.
Örgüt, Kuruluş Sözleşmesi ile 7 Sınai Mülkiyet Sözleşmesi ve 8 Telif Hakkı Sözleşmesi olmak üzere toplam 25 Sözleşmenin koordinasyonunu ve uygulamasını takip etmekte, yürürlüğünü sağlamak için uluslararası alanda faaliyet göstermektedir.
Örgüt, yasa çalışmaları yapmakta, taslak yasa metinleri hazırlamakta, hukuki ve teknik konularda sözleşmelere taraf olan ülkelere yardımlarda bulunmakta, fikri mülkiyet haklarının dünya çapında korumasını ve gelişmesini sağlamak için özendirici çalışmalar yapmaktadır. WIPO, faaliyet alanı ile ilgili bütün bilgileri toplayarak yayımlamakta, uluslararası sınıflandırma, standartlaştırma ve tescil faaliyetlerine ilişkin çalışmalar yapmaktadır.
Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) Genel Kurulu ve Koordinasyon Komitesi örgütün temel politikalarını oluşturma, geliştirme ve karar alma organlarıdır. WIPO yönetimindeki birlikler ve üye devletlerin oluşturduğu meclis ve diğer organlar her yıl Eylül ayı sonunda genel kurulda toplanmakta ve örgütün çalışmaları ile geleceğe dair politikalarını değerlendirerek tüm ilgili paydaşlara bildirmektedir.
Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü Tahkim ve Arabuluculuk Merkezi’nin hazırladığı WIPO Tahkim Kuralları, fikri ve sınai hukuk alanında çıkan sorunların en kısa ve dostane yollardan çözülmesi için oluşturulmuştur. Fikri Mülkiyet Hukuku küreselleşme ve teknolojik gelişmeler sonucunda sürekli gelişmekte ve değişmekte, bu gelişmeler yeni uyuşmazlıklar doğurmaktadır. Bu nedenle, fikri mülkiyet uyuşmazlıklarının çözümünde tahkim ve arabuluculuktan yararlanılması gündeme gelmiş, Dünya Fikrİ Mülkiyet Örgütü Tahkim ve Arabuluculuk Merkezi kurulmuştur.
Merkezin hazırladığı WIPO Tahkim Kuralları, modern düzenlemeler getirmiş, uyuşmazlıkların çözümü için pozitif seçenek oluşturmaya çalışmıştır. Sistem, uyuşmazlıklarda ve ticari ihtilaflarda kolaylaştırıcı bir usul getirmiş, fikri hakların karakteristik özelliklerine uygun bir tahkim ve arabuluculuk uygulaması oluşturmayı hedeflemiştir.
