Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi(HFSA), 1993 yılında Prof. Dr. Hayrettin Ökçesiz tarafından kurulmuştur. Türkiye’de Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi alanında çalışanlar ve bu alana ilgi duyanların katkısı ile 1993 yılında ortaya çıkan HFSA fikri aradan geçen süre zarfında kurumsallaşmış, düzenlenen toplantılarda sunulan tebliğler İstanbul Barosu Yayınları tarafından basılmıştır. HFSA 28. kitabını 2019 yılında yayınlamıştır.
İstanbul Barosu ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi işbirliğinde gerçekleştirilen periyodik sempozyumların sponsorluğu ve finansmanı İstanbul Barosu tarafından yürütülmekte, toplantılar 2 yılda bir tekrarlanmaktadır. HFSA, süreklilik ve istikrar açısından Türkiye’de sıra dışı bir sempozyumlar silsilesidir.
Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi(HFSA) kurucusu Hayrettin Ökçesiz, 2006 yılında, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Yasemin Işıktaç’a HFSA Sempozyumları moderatörlüğünü, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi öğretim üyesi olan Prof. Dr. Gülriz Uygur’a ise sempozyum sonrası çıkarılan kitapların sorumluluğunu vermiştir.
HFSA toplantılarında katılımcılar kendi tercih ettikleri konularda sunum yapma ve tebliğ başlıklarını istedikleri şekilde belirleyebilme hakkına sahiptir. Sempozyum öncesinde sunulan bildiri özetleri, sempozyum kitapçığında yayınlanmaktadır. Tebliğlerin tam metinleri ise sempozyum sonrasında HFSA bildiri kitabında ve www.hfsa-sempozyum.com sitesinde online olarak yayınlanmaktadır. Toplantı moderatörleri konu başlıkları üzerinden toplantı düzenini oluşturmakta, akademik dereceler üzerinden hiyerarşik toplantı düzeni uygulanmamakta, oturumlar konu perspektifinde yapılmakta, oturum sonunda sözlü tartışmalar yapılmaktadır.
HFSA Kitapları
Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi(HFSA), çevirilerden oluşan derleme bir eser olarak birinci kitabını ve telif çalışmalarından oluşan ikinci kitabını 1993 yılında hazırlamıştır.
Sempozyumların kitaba dönüştürülmesi geleneği ise ilki 1994 yılında gerçekleştirilen ve 2002 yılından itibaren “Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar” adı altında düzenlenen sempozyumlar sonucunda gerçekleşmiştir.
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 29
2-4 Ekim 2019 tarihlerinde İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Fuat Sezgin Kongre Kültür Merkezinde düzenlenen IX. Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar Sempozyumunda sunulan tebliğler yer almaktadır. Şefik Taylan AKMAN ,”Atina Antikitesinde Sınıf Mücadeleleri ve Tiranların Hukuku”;
Onur ALTINSU, “Hans Kelsen’in Genel Hukuk Kuramını ve Demokrasi Anlayışını Birlikte Düşünmek Mümkün müdür?”; Engin ARIKAN, “Formalist Olmayan, Lafzi Yorumu Benimsemeyen ve Hukuka İtaat Yükümlülüğüne Temkinli Yaklaşan Bir Kuram Olarak Hukuki Pozitivizm”; Nuray AZİZOĞLU, “Hukukta Felsefe Neden Gereklidir? Aristoteles Düşüncesinden Hareketle Felsefî Bir Soruşturma”; Hasan Ali BAŞARAN, “Thomas Hobbes’ta Korku Duygusunun İşlevi”, Dolunay ÇÖREK, “Yerel Bir Demokrasi Örneği: Alevilikte Musahiplik Kurumu”; M. Balkan DEMİRDAL, “Yargı Etiği Konusunda Türkiye’deki Güncel Gelişmeler Üzerine Bir Değerlendirme“; Gözde ERKİN “Vergi Kültürü ve Ahlâkı Kavramına Sosyolojik Bir Bakış”; Umut Eren GÖÇMEN, “Hayvan Haklarının Kuramsal Temelleri Üzerine Bir Deneme”; Ahmet GÜRBÜZ, “Soyut ve Somut Bağlamıyla Adalet Kavramı ve Toplumsal Yaşam Açısından Önemi”; Altan HEPER, “Alman Hukuk Eğitiminde Olay Çözümü, Türk Hukuk Eğitimiyle Karşılaştırılması”; Betül KARAGEDİK, “Joseph E. Stiglitz ve Küreselleşen Hukuk “Çok Uluslu Şirket Bey Ne Yapıyorsunuz?”, Yusuf KARAKOÇ, “Kanunîlik-Yasallık-Hukukîlik Üzerine Düşünceler”; Ayşe Nur KAYA, “Sadakat Yükümlüsü Kadın: Yargı Kararlarında Ötekileştirilen Kadın Kimliği”; Filiz KERESTECİOĞLU, “Özgürlükçü Bir Hukuk Yolunda Yurttaşlar ve Hukukçuların Yol ve Yorum Arkadaşlığı”; Muharrem KILIÇ, “Hukuk-poiétiké: Poiesis Olarak Hukukun Estetik Açığa-Çıkarımı/İfşâsı”; Muhammet KOÇAKGÖL, “Evgeny Pasukanis’in Hukuk Anlayışına Yönelik Eleştiriler”; Yılmaz KURBAN, “Boşa Dönen Çark: Vicdan!”; Osman ÖZKUL, Yasin ŞAHİN ve Ender BÜYÜKÖZKARA, “Post-Truth Dönemde Hakikat Anlayışının Dönüşümü”; Fatma Didem SEVGİLİ GENÇAY, “İdare Hukukunda Manevi Tazminatın Yaptırım Fonksiyonu”; Osman SÜMER, “Hedefler ile Vasıtalar Arasındaki Uyumsuzluk Bağlamında: “Adalet Mağdurları”; Ali TAŞKIN, “Thomas Aquinas’ta Doğal ve Pozitif Hukukun Kaynakları ve Özgünlük Sorunu” ve Damla UÇAK, “Hukuk Aracılığıyla Adalet Mümkün Müdür?” başlıklı tebliğleri ile kitaba katkıda bulunmuşlardır.
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 28
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 27
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 26
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 25
Beşinci sempozyumda sunulan bildirilerin yanı sıra 25. Sayı, 30.03/02.05 2009 tarihlerinde Eskişehir Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi ev sahipliğinde yapılan “Yargı Kurallar Kurumlar Kararlar Kolokyumu, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi” başlıklı kolokyum bildirilerini içermektedir.
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 24
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 23
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 22
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 21
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 20
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 19
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 18
Hukuk Felsefesi ve Hukuk Sosyolojisi’nin nasıl öğnenilip öğretileceği konularında iki önemli etkinliğin bildirileri bu sayıda bulunmaktadır. Bunlardan ilki, (IVR)Uluslararası Hukuk Felsefesi ve Sosyal Felsefe Birliğinin 1-6 Ağustos 2007 tarihinde Krakow’da düzenlediği 23. Dünya Kongresi’nde gerçekleştirilen “Hukuk Felsefesi Eğitiminde Alternatif Yöntemler ve Hukuk Eğitiminde Hukuk Felsefesinin Önemi” konulu çalıştaydır. İkincisi, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Anabilim Dalının 17-18 Kas›m 2007 tarihinde Konya’da gerçekleştirdiği “Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Öğretimi” konulu kolokyumdur.
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 17
HFSA’nın 17. sayısında da yerli ve yabancı yazarların incelemelerinden oluşan on iki yazı yer alıyor.
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 16
7 – 9 Eylül 2006 gününde İstanbul’da gerçekleştirilen Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar adlı seminer sunumlarından oluşan 16. sayıda 41 yazarın sunumu yer almaktadır. Kitap zengin içeriğiyle birçok hukuki ve felsefi konuyu derinlemesine ele alan yazılardan oluşuyor.
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 15
Prof. Dr. Hayrettin Ökçesiz tarafından hazırlanan HFSA 15. Sayıda yerli ve yabancı uzmanların çeşitli konulara dair görüşlerine yer verilmiştir. Konu Başlıklarından basilar: Hukukta Kuram ve Uygulama: Hukuk Tekniğinin Sihirli işlevi. Adalet ve Hukuk, Tabii Hukuk ve Pozitif Hukuk, Kelsen’in Hukuk ve Devlet Teorisi, Saf Hukuk Kuramı Nedir, Norm ve Değer, Kadın Mağduriyeti Mağdur Olarak Kadının Hukuksal Konumu, Yargılamada Nesnelliğin Psikolojik ve İnançsal Boyutu, Hukuk ve Sözleşme- Sözleşme Hukuku Dağıtıcı Adalet, Hukuk ve Bilimi.
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 14
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 13
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 12
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 11
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 10
Derginin 10. sayısında, 10-17 Ağustos 2003 tarihleri arasında İstanbul’da yapılan “21. Dünya Felsefe Kongresi” çerçevesinde düzenlenen “Dünya Problemleri Karşısında Felsefe” konulu sempozyumda sunulan bildiriler de yayınlanmıştır.
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 9
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 8
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 7
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 6
HFSA – Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 5
Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi(HFSA) Sempozyumları
HFSA’nın ilk sempozyumu “Hukuki Olgular Araştırması ve Hukuk Devleti – Hukuk Devleti Uygulaması ve Görgül (Empirik) Araştırılmasının Bilimsel Temelleri” adıyla 17-19 Kasım 1994 tarihleri arasında düzenlenmiştir.
“Düşünce Özgürlüğü” başlıklı sempozyum 5-9 Aralık 1995 tarihleri arasında düzenlenmiştir.
“Yolsuzluk ile Savaşım Stratejileri” konulu sempozyum 29 Eylül – 3 Ekim 1997 tarihleri arasında düzenlenmiştir.
Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar Serisi
HFSA, “Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar” başlıklı sempozyum serisi ise İstanbul Üniversitesi ve İstanbul Barosunun kurumsal desteği ile 2002 yılında başlamıştır.
“Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar I” 6-7 Eylül 2002 tarihlerinde düzenlenmiştir.
“Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar – II” sempozyumu 7-11 Eylül 2004 tarihleri arasında düzenlenmiştir.
Yeni adli yılın açılışı dolayısıyla saat 13.30’da Sultanahmet Adliyesinde hukukçu sanatçıların yapıtlarından oluşan bir fotoğraf ve resim sergisi açılmış; Adalet Bakanlığı Çok Amaçlı Eğitim Merkezinde saat 9.30’da yapılan sempozyumun açılışında Adalet Bakanı Cemil Çiçek, İstanbul Barosu Başkanı Av. Kazım Kolcuoğlu ve Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi Dergisi Yönetmeni Prof. Dr. Hayrettin Ökçesiz birer konuşma yapmışlardır. Sempozyum 5 gün sürmüş, 22 oturum yapılmış ve 75 bilim insanı ve uzman birer bildiri sunmuştur.
İstanbul Barosu Yayınları arasında çıkan HFSA (Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi), Nisan 2005 yılı Nisan ayında dört kitap halinde yayınlanmış, 11,12,13 ve 14. Sayıları II. Sempozyum bildirilerinden oluşmuştur.
“Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar – III” sempozyumu 7-10 Eylül 2006 tarihleri arasında düzenlenmiştir.
Üçüncü sempozyumdan itibaren Sempozyum Moderatörlüğü Prof. Dr. Yasemin Işıktaç tarafından, yayın aşaması ise Prof. Dr. Gülriz Uygur tarafından yürütülmeye başlanmıştır.
7-9 Eylül 2006 tarihleri arasında Bahçelievler’deki Adalet Bakanlığı Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer Eğitim Merkezi’nde üç gün üç ayrı salonda devam eden Sempozyumda 50’ye yakın bilim insanı ve hukukçu çeşitli konularda bildiriler sunmuşlardır. HFSA kurucusu Prof. Dr. Hayrettin Ökçesiz, üçüncüsü düzenlenen Sempozyumla HFSA dergilerinin sayısının 15’i bulduğunu bildirdi. Prof. Dr. Ökçesiz, “15’e ulaşan kitap yelpazesi keyif ve hevesle okuyucuyu yüksek bir entelektüel bilgiyle tartışmayı sevdirmektedir” demiştir.
İstanbul Barosu Başkanı Av. Kazım Kolcuoğlu da Sempozyumun açılışında yaptığı konuşmada, hukukun toplumsal ilişkileri ve adaleti sağlayan bir düzenlemeler bütünü olduğunu, hukuk felsefesinin ise hukukun kaynağını oluşturduğunu bildirmiştir.
Sempozyum yönetimine, Adalet Bakanı, Anayasa Mahkemesi Başkanı, Sayıştay Başkanı, bazı dekanlar ve belediye başkanları birer kutlama mesajı göndermiştir. Sempozyum bildirileri Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi serisinin 16 ve 17. Sayılarında yayınlanmıştır.
“Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar – IV” sempozyumu 25-29 Ağustos 2008 tarihleri arasında düzenlenmiştir.
İstanbul Barosu ve Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi’nce her yıl ortaklaşa düzenlenen ve geleneksel hale gelen “Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar” konulu Sempozyumların dördüncüsü 25 – 29 Ağustos 2008 tarihleri arasında İstanbul’da Bahçelievler’deki Adalet Bakanlığı Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer Eğitim Merkezinde yapılmıştır. Toplantı Moderatörlüğünü Prof. Dr. Yasemin Işıktaç yapmıştır. HFSA kurucusu Prof. Dr. Ökçesiz gerçek bir Hukuk Bilimi Fakültesi’nin temelini attıklarını belirtmiş, ülkemizdeki diğer hukuk fakültelerinin hukuk öğretiminin de böyle bir hukuk bilimi öğretimiyle temellendirilmesini dilemiştir.
Sempozyum 5 gün sürmüş, açılış konuşmalarından sonra eş zamanlı olarak 3 salonda 3 oturum, ikinci günü eş zamanlı olarak dört salonda 8 oturum, üçüncü, dördüncü ve beşinci günü eş zamanlı olarak üç salonda 18 oturum gerçekleştirilmiştir. Sempozyumda toplam 29 oturumda 115 bilim insanı ve uzman bildiri sunmuştur. Bildiriler kitap haline getirilerek İstanbul Barosu Yayınları arasından HFSA 19, 20, 21 ve 22. Sayıları olarak yayınlanmıştır.
“Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar – V” sempozyumu 13-17 Eylül 2010 tarihleri arasında düzenlenmiştir.
İstanbul Barosu, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve HFSA işbirliği ile 13/17 Eylül 2010 tarihinde düzenlenen Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar – V Sempozyumu’nun sunumları İstanbul Barosu Yayınları tarafından 23, 24 ve 25. sayılar olmak üzere üç ayrı kitap olarak basılmıştır.
Beşinci sempozyumda sunulan bildirilerin yanı sıra 25. Sayı, 30.03/02.05 2009 tarihlerinde Eskişehir Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi ev sahipliğinde yapılan “Yargı Kurallar Kurumlar Kararlar Kolokyumu, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi” başlıklı toplantı bildirilerini de içermektedir.
HFSA’nın 23, 24 ve 25. Sayıları 2011 yılında hayatını kaybeden Prof. Dr. Adnan Güriz anısına sunulmuştur. HFSA 23. Sayıda toplam 24, HFSA 24. Sayıda toplam 25, HFSA 25. Sayıda da toplam 17 makale, sunum ve bildiri yer almıştır.
“Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar – VI” sempozyumu. 26-29 Kasım 2012 tarihleri arasında düzenlenmiştir.
İstanbul Barosu ve Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi tarafından düzenlenen geleneksel Sempozyumların altıncısı 26 Kasım2012 Pazartesi günü saat 10.30’da İstanbul Üniversitesi Kongre Kültür Merkezi’de yapılan açılışla başlamıştır. Sempozyum üç ayrı salonda oturumlar halinde 4 gün devam etmiştir. Sempozyumda, bilim insanları ve uzmanlar toplam 116 bildiri sunmuştur.
“Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar – VII” sempozyumu 4-7 Kasım 2014 tarihleri arasında düzenlenmiştir.
İstanbul Barosu ve Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi (HFSA) tarafından iki yılda bir geleneksel olarak ortaklaşa düzenlenen ‘Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar” konulu Sempozyumun sekizincisi 4-7 Kasım 2014 tarihlerinde Beyazıt’taki İstanbul Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezinde düzenlenmiştir. Sempozyumun açılışı 4 Kasım 2014 Salı günü saat 10.00’da Eczacılık Fakültesi Amfi A’da yapılmış, dört gün sürmüştür. Sempozyum oturumları üç ayrı salonda eşzamanlı olarak gerçekleştirilmiş, 125 bilim insanı, uzman ve avukatlar bildiriler sunmuştur. Sempozyumda ayrıca, İstanbul Barosu Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi oturumu, Türkiye Felsefe Kurumu Aristoteles, Kant, Rawis ve Hart oturumları düzenlenmiştir. Sempozyumun son günü ‘Hukuk Felsefesini Anlamak’ konulu bir yuvarlak masa toplantısı gerçekleştirilmiştir.
“Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar – VIII” sempozyumu 15-18 Mayıs 2017 tarihleri arasında düzenlenmiştir.
Hukuk Fakültesi ve Sosyolojisi Arkivince düzenlenen “Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar” konulu Sempozyumun sekizincisi 15 – 18 Mayıs 2017 tarihleri arasında İstanbul Üniversitesi Kongre Merkezinde yapılmıştır. Eş zamanlı olarak üç salonda günde 9 oturum gerçekleştirilmiştir. Sekizinci Sempozyum Prof. Dr Adnan Güriz, Prof. Dr. Cahit Can, Prof. Dr. Öner Meriçoğlu, Prof. Dr. Mehmet Yüksel, Prof. Dr. Vecdi Aral’ın anısına düzenlenmiştir.
Sempozyumda farklı disiplinlerden gelen kişiler hukuk meselesine ilişkin olarak felsefi ve sosyolojik görüşlerini takdim etmişlerdir.
“Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar – IX” Sempozyumu 2-4 Ekim 2019 tarihleri arasında İstanbul Üniversitesi Kongre-Kültür Merkezinde düzenlenmiştir.
“Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar – X” Sempozyumu 7-9 Eylül 2022 tarihleri arasında, İstanbul Üniversitesi Kongre-Kültür Merkezinde düzenlenecektir.
Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi(HFSA) Bilim Kurulu; Prof. Dr. Yasemin Işıktaç, Prof. Dr. Gülriz Uygur, Doç. Dr. Sercan Gürler, Doç. Dr. Altan Heper, Doç. Dr. Sevtap Metin, Doç. Dr. Ülker Yükselbaba, Dr. Öğr. Üyesi Şule Şahin Ceylan, Dr. Öğr. Üyesi Hüseyin Günal, Dr. Öğr. Üyesi Engin Topuzkanamış, Araş. Gör. Dr. Zeynep İspir, Araş. Gör. Dr. O. Vahdet İşsevenler, Araş. Gör. Dr. Nadire Özdemir, Araş. Gör. Miran Çetiner, Araş. Gör. Muzaffer Dülger, Araş. Gör. Elif Genca, Araş. Gör. Umut Koloş, Araş. Gör. İrem Burcu Özkan, Araş. Gör. Dilara Yıldırım ve Güneş Çap’tan oluşmaktadır.