Hukuk Ansiklopedisi
Prof. Dr. Hüseyin Nail Kubalı, 1903 yılında Niğde’de doğmuş ve 13 Ekim 1981 tarihinde yaşama veda etmiştir. Anadolu’ya göç etmiş bir Dağıstan (Lezgi) ailesinin çocuğudur. Ekonomist Ali Nail Kubalı’nın amcasıdır.
Kubalı, Afyonkarahisar’da Rüştiye ve İdadi öğrenimini tamamlamış, Niğde, Sivas, Konya’da lise öğrenimini sürdürmüş, 1924 yılında İstanbul Erkek Lisesini bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘ni kazanmış ve 1928 yılında mezun olmuştur.
Akademik Kariyeri ve Görevleri
Doktora eğitimini Paris Üniversitesi Hukuk Fakültesinde kamu hukuku üzerine tamamladıktan sonra İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde öğretim üyesi olarak göreve başlamıştır. Kamu hukuku doçenti olan Kubalı, 1943 yılında profesörlük unvanını kazanmıştır.
Kubalı, 1937-1943 yıllarında Boğaziçi Lisesinde felsefe dersleri ve 1956 yılında sonra da İstanbul İktisadi Ticari İlimler Akademisi’nde, Devrim Tarihi derslerini okutmuş; 1949 yılından itibaren İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mukayeseli Hukuk Enstitüsü Müdürlüğü‘nde çalışmalara başlamış, 1956 yılınan enstitü müdürü olmuş, emekliye ayrıldığı 1973 yılına kadar bu enstitüde çalışmalarına devam etmiştir.
Harp Okulu ve Harp Akademisi Öğretim Üyeliği, İktisat Fakültesi Medeni Hukuk Öğretim Üyeliği yapan Kubalı 1948-1950 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi dekanlığı görevini yürütmüştür.
Yıl 1964. Prof. Hüseyin Nail Kubalı’nın evi. Soldan ikinci Prof. Orhan Aldıkaçtı, üçüncü; kardeşi Prof. Hasan Nail Kubalı, dördüncü Hüseyin Nail Kubalı, altıncı; Kubalı’nın eşi, sekizinci Bülent Tanör
Ordinaryüs profesörlüğü reddetmiş, bu akademik unvanın kaldırılmasını üniversite senatosuna rapor vererek teklif etmiştir.
Sivil Toplum Faaliyetleri ve Ödüller
Prof. Dr. Hüseyin Nail Kubalı, Fransız hukuk kültürü dostları Henri Kapidant Derneği tarafından 1967 yılında, mukayeseli hukuk alanındaki çalışmalarından ötürü gümüş madalya verilmiştir. Kubalı, derneğin derneğin Türk Grubu başkanlığını da yürütmüştür.
Uluslararası Hukuk Bilimleri Derneği üyeliğinde bulunmuş, Türk Milli Komitesi başkanlığını yürütmüştür.
Kubalı, 1949 yılında Seçim Kanunu, 1960 yılında Anayasa ise ve Ceza Kanunu tasarılarını hazırlayan komisyonlara Üniversite Temsilcisi olarak katılmıştır.
Gençlik yıllarında edebiyatla yakından ilgilenmiş, Hayat ve İçtihat dergilerinde şiirleri yayınlanmıştır. Bilimsel dergilerde yazdığı makalelerin yanı sıra Cumhuriyet ve Son Havadis Gazetesi’nde yazılar yazmıştır. Antolojilerde ve okul kitaplarında yayınlanmış şiirleri bulunan Kubalı’nın 1924 yılında İstanbul Erkek Lisesinin son sınıfında okuduğu sırada yazdığı Nefes şiiri, 1925 yılında annesi için yazdığı Ağıt ve 1952 yılında eşi için yazdığı Destan isimli şiirleri edebiyat çevreleri tarafından en beğenilen şiirler arasındadır.
Bilimsel çalışmalarının yanında siyasal ve sosyal alanda da çalışmalar yürütmüş; 1958 yılında üniversitedeki kadrosundan bakanlık emrine alınmış ancak tepkiler üzerine 40 gün sonra görevine iade edilmiştir. Vermiş olduğu bir demeç yüzünden üniversite senatosu tarafından disiplin cezasına çarptırılmış, bir ay ders vermekten alıkonulmuştur.
27 Mayıs 1960 tarihli askeri darbe öncesinde tutuklanmış, Tahkikat Komisyonu’nda sorguya çekilmiş ancak daha sonra serbest bırakılmıştır. Yassıada Yargılamalarında tanık sıfatı ile ifadesine başvurulmuştur.
21 Ekim 1977 tarihinde Cumhuriyet Senatosu’na cumhurbaşkanlığınca seçilen üye sıfatıyla görev yapmaya başlamış, 12 Eylül 1980 tarihine kadar bu görevi yürütmüştür. Senatoda yaptığı etkili konuşmalarla anılmış, 1980 darbesi öncesindeki konuşmalarında, Cumhuriyet rejiminin korunması, demokrasinin işler kılınması ve siyasal kavgaların durması için devlet kadrolarında partizanlığın sona erdirilmesi ve Adalet Partisi- Cumhuriyet Halk Partisi koalisyonu kurulması gerektiğini savunmuştur.
Prof. Dr. Hüseyin Nail Kubalı’nın Eserleri
Prof. Kubalı, Émile Durkheim’ın kızı Jacques Halphen ve Georges Davy’in desteği ile Durkheim’ın Bordeaux ve Paris’te verdiği ahlak ve hukuk sosyolojisi derslerinin “Leçons de Sociologie” başlığıyla ilk kez yayınlamıştır. Leçons de Sociologie, Paris ve İstanbul’da eş zamanlı olarak yayınlanmış, Türkçe’ye tercümesi Kubalı tarafından yapılmıştır.
- L’idée de I’Etat chez les pécurseurs de I! Ecole Sociolohique Française (1935)
- Esas Teşkilat Hukuk Dersleri (1943-1945)
- Devlet Ana Hukuk dersleri (1946)
- Türk Esas Teşkilat Hukuku Dersleri (1960)
- Anayasa Hukuku-Genel Esaslar ve Siyasi rejimler (1965)
- Demokrasinin Anayurdunda / İngiltere’ye Dair (1966)
- Devrim Tarihi Dersleri (1973)
- Esas Teşkilat Hukuku – Birinci Kitap: Nazariyeler ve Umumi Prensipler
- Ondokuzuncu yüzyılın sonlarından itibaren Türkiye’de mukayeseli hukukun gelişmesi ve mukayeseli araştırmaların bugünkü durumu
- Demokrasinin Anayurdunda
- Hak ve hürriyet yolunda / Hüseyin Nail Kubalı.
- Liberal Siyasi Rejimler ve Sosyal Demokrasi Telakkisi, Antiliberal Siyasi Rejimler ve Marksist İdeoloji
Anayasa Hukuku Dersleri (Genel Esaslarıve Siyasi Rejimler), HÜSEYİN NAİL KUBALI
