İşverenin İflası Durumunda Çalışanların Korunmasına İlişkin Avrupa Birliği Direktifi

İşverenin İflası Durumunda Çalışanların Korunmasına İlişkin Avrupa Birliği Direktifi, Avrupa Konseyi ve Avrupa Parlamentosu direktifi olarak 22 Ekim 2008 tarihinde ve 2008/94/AT Sayılı karar ile kabul edilmiştir. Direktif, Strazburg’da düzenlenmiş, Avrupa parlamentosu Adına Başkan H.G.PÖTTERING ve Avrupa Konseyi Adına Başkan J.P.JOUYET imzalanarak Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde yayınlanmıştır.

İşverenin İflası Durumunda Çalışanların Korunmasına İlişkin Avrupa Birliği Direktifi

(Kodifiye Edilmiştir)
(EEA ile İlgili AET Metni)

AVRUPA PARLAMENTOSU ve AVRUPA HÜKÜMET ve DEVLET BAŞKANLARI KONSEYİ,

Avrupa Topluluğu Kurucu Antlaşması ve özellikle madde 137(2)’yi göz önünde tutarak,

Komisyon’un önerisini göz önünde tutarak,

Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi’nin görüşünü göz önünde tutarak,

Bölgeler Komitesi ile istişareden sonra, Antlaşma’nın 251. maddesi ile belirtilen usul uyarınca hareket ederek,

Aşağıdaki gerekçelerle:

(1) İşverenin iflas etmesi durumunda çalışanların korunmasına ilişkin (3) 20 Ekim 1980 tarihli 80/987/AET sayılı Konsey Direktif’i birçok kere değiştirilmiştir. Açıklık ve akılcılık açılarından adı geçen Direktif kodifiye
edilmelidir.

(2) 9 Aralık 1989 tarihli İşçilerin Temel Sosyal Haklarına ilişkin Topluluk şartında, 7. bentte, iç piyasanın tamamlanması Topluluktaki işçilerin yaşama ve çalışma koşullarında iyileşmeye yol açmalı ve gelişme gerektiğinde istihdam düzenlemelerinin kimilerinde, örneğin toplu işten çıkarmalarda ve iflas ile ilgili usullerde gelişme alanlarını kapsamalıdır.

(3) İşverenin iflas etmesi durumunda çalışanların korunmasını sağlamak ve asgari bir seviyede, özellikle kalan alacaklarının ödenmesini garanti etmek, öte yandan Topluluğun dengeli ekonomik ve sosyal kalkınmasını dikkate alarak garanti altına almak gerekmektedir. Bu sebeple, Üye Devletler ilgili çalışanların kalan alacaklarının ödenmesini garanti altına alacak bir kurum kurmalıdır.

(4) İlgili çalışanlar için eşitlikçi bir koruma sağlayabilmek için, acz hali Üye Devletlerdeki yasal eğilimlerin ışığında tanımlanmalı ve ayrıca bu kavram tasfiye dışında da aciz usullerini içermelidir. Bu bağlamda, Üye Devletler teminat kurumunun yükümlülüklerini belirleyebilmek için bir iflas hali ortaya çıkıp birden çok iflas usulleri ile sonuçlanınca bu halin tek bir iflas usulü olarak muamele göreceği kuralını koymalıdır.

(5) UNICE, CEEP ve ETUC (5) tarafından hazırlanan Yarı Zamanlı Çalışma hakkındaki Çerçeve Anlaşma çalışma ile ilgili 15 Aralık 1997 tarihli 97/81/AT sayılı Konsey Direktifi; ETUC, UNICE ve CEEP (6) tarafından
hazırlanan Sabit Süreli İş Hakkındaki Çerçeve Anlaşma ile ilgili 28 Haziran 1999 tarihli 1999/70/AT sayılı Konsey Direktifi ve Sabit Süreli veya Geçici Süreli İstihdam İlişkisinde Olan Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliğini Geliştirmeyi Teşvik Eden Ek Tedbirler ile ilgili 25 Haziran 1991 tarihli 91/383/AET sayılı Konsey
Direktiflerinde belirtilen çalışanların bu Direktif kapsamı dışında tutulmaması sağlanmalıdır.

(6) Birden fazla Üye Devlet’te faaliyet gösteren teşebbüslerin iflasları durumunda çalışanların yasal durumlarının netleşmesini sağlamak ve ayrıca çalışanların haklarını Avrupa Toplulukları Adalet Divanı’nın yerleşmiş içtihadı doğrultusunda güçlendirmek için; bu durumlarda ödeme talepleri konusunda hangi kurumun ivedilikle sorumlu olacağına ve Üye Devlet’in yetkili idari makamları arasında çalışanların alacaklarının erken aşamada çözülmesine dönük iş birliğine dair hükümler belirlenmelidir. Ayrıca Üye Devletlerin yetkili idari makamları arasında dayanışma konulu hükümleri hazırlayarak, düzenlemelerin düzgün bir şekilde uygulanması temin edilmelidir.

(7) Üye Devletler, teminat kurumlarının sorumluluklarına sınırlamalar getirebilir. Bu sınırlamalar Direktif’in sosyal amacı ile uyuşmalı ve farklı talep seviyelerini dikkate almalıdır.

(8) İflas usullerini tanımlamayı kolaylaştırmak için özellikle sınır ötesi boyutu olan durumlarda Üye Devletlerin, Komisyon’u ve diğer Üye Devletleri teminat kurumunun müdahalesine sebep olan aciz usulleri konusunda bilgilendirilmesi için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.

(9) Eylemin amacı; Üye Devletler tarafından yeterince yerine getirilemeyeceği ve dolayısıyla Topluluk seviyesinde daha iyi elde edilebileceği için Topluluk, Antlaşma’nın 5. maddesinde belirtilen katmanlı yetki ilkesi uyarınca tedbirler alabilir. Bu Antlaşmada belirtilen orantılılık ilkesi gereğince, bu Direktif bu amaca ulaşmanın gereklerini yerine getirmenin ötesine geçemez.

(10) Komisyon, Avrupa Parlamentosu’na ve Konsey’e bu Direktif’in hayata geçirilmesi ve uygulanmasına yönelik özellikle de Üye Devletler’de yeni çıkan istihdam şekilleri hakkında bir rapor sunmalıdır.

(11) Bu Direktif, Üye Devletler’in yerine getirmekle yükümlü olduğu ulusal mevzuata aktarma ve Ek I, Kısım C’deki Direktifler’in uygulanması ile ilgili zaman kısıtlamalarına halel getirmez,

İŞBU DİREKTİFİ KABUL ETMİŞTİR:

BÖLÜM 1

KAPSAM VE TANIMLAR

Madde 1

1. Bu Direktif, çalışanların istihdam sözleşmeleri veya istihdam ilişkilerinden doğan ve madde 2(1). anlamında acz halinde olan işverenlerine karşı taleplerine uygulanacaktır.

2. Üye Devletler, istisnai olarak, bazı çalışan kategorilerini başka teminat türlerinin, ilgili kişilere Direktifle sağlanan koruma seviyesine eşdeğer koruma vermesi sebebiyle, bu Direktif’in kapsamı dışında tutabilirler.

3. Böyle düzenlemeler, ulusal mevzuatta halihazırda uygulamadaysa, Üye Devletler bu Direktif’in kapsamından:

(a) gerçek kişiler tarafından istihdam edilen hizmetçileri;
(b) hisse paylı balıkçılar’ı hariç tutabilirler.

Madde 2

1. Bu Direktifin amaçları doğrultusunda, bir Üye Devletin kanunları, düzenlemeleri ve idari kuralları uyarınca bir işverenin, iflas etmesine bağlı olarak toplu işlemlerin başlamasına ve işverenin mallarının hepsinin veya bir kısmının tasfiye edilmesine ya da benzer bir görevi yapacak bir kişi veya yetkili kurumun tayin edilmesine yönelik bir talep yapılmış ise ve yetkili kurum aşağıdakileri gerçekleştirirse

(a) ya dava açmaya karar verir veya;

(b) işverenin teşebbüsü veya işletmesinin kesin bir şekilde kapandığını ve mevcut varlıklarının kovuşturmanın açılmasını başlatmaya yetersiz olduğunu saptarsa işveren iflas etmiş sayılır.

2. Bu Direktif; ‘işveren’, ‘çalışan’, ‘ödeme’, ‘ivedi hak etme hakkı’, ‘gelecekte hak etme hakkı‘ gibi terimlerin tanımlanmasında ulusal düzenlemelere halel getirmez.

Ancak Üye Devletler bu Direktif’in kapsamından aşağıdaki kategorileri hariç tutamazlar

(a) 97/81/AT sayılı Direktif’in tanımladığı anlamda yarı zamanlı çalışanlar;

(b) 1999/70/AT sayılı Direktif’in tanımladığı anlamda sabit süreli sözleşmeyle çalışanlar;

(c) 91/383/AET sayılı Direktif’in madde 1(2). kapsamında geçici süreli istihdam ilişkisinde olanlar.

3. Üye Devletler, çalışanlarının bu Direktif uyarınca hak taleplerinde bulunabilmeleri için istihdam sözleşmesi veya istihdam ilişkilerinde asgari süre koyamazlar.

4. Bu Direktif, Üye Devletlerin, çalışan korumasını diğer iflas durumlarını kapsayacak şekilde genişletmeye mani değildir. Örneğin; 1. Fıkrada geçenlerden farklı davaların ve ulusal hukukun öngördüğü gibi, ödemelerin kalıcı bir süre de facto (fiili) olarak durdurulması. Buna rağmen bu usuller diğer Üye Devletler’in kurumları için dördüncü bölümde belirtilen durumlarda teminat yükümlülüğü oluşturmaz.

BÖLÜM 2

TEMİNAT KURUMLARI İLE İLGİLİ HÜKÜMLER

Madde 3

Üye Devletler 4. madde uyarınca, ulusal düzenlemelerin desteklediği durumlarda istihdam ilişkisinin bitmesi durumunda kıdem tazminatı vermeyi de içeren, çalışanların istihdam sözleşmelerinden veya istihdam ilişkilerinden doğan muallak hasar ödemelerinin teminat kurumları tarafından yapıldığını teminat altına almak için gerekli tedbirleri alır.

Teminat kurumu tarafından devralınan talepler bir dönemden önce muallak hasar ödemeleri ile ilgili talepler ve/veya uygulanabildiğinde Üye Devletler tarafından belirlenmiş belli bir dönemden sonra olacaktır.

Madde 4

1. Üye Devletler, 3. maddede belirtilen, teminat kurumlarının yükümlülüklerini sınırlama seçeneğine sahiptirler.

2. Üye Devletler, 1. fıkrada belirtilen seçeneği kullanırlarsa, teminat kurumları tarafından karşılanacak muallak hasar ödemelerinin ne kadar süre için olacağını belirteceklerdir. Ancak bu, 3. maddenin ikinci paragrafında belirtilen tarihten önce veya sonra olan istihdam ilişkisinin en son üç ayının istihkakının ödenmesinden daha kısa bir süre olamaz. Üye Devletler bu asgari üç aylık süreye altı aydan az olmayan bir referans dönemini ekleyebilirler. 18 aydan az olmayan referans dönemi olan Üye Devletler, teminat kurumu tarafından karşılanacak muallak hasar ödeme talepleri süresini sekiz hafta ile sınırlandırabilirler. Bu durumda, belirtilen dönemler çalışan tarafından asgari dönemin hesaplanması için en uygun dönemdir.

3. Üye Devletler teminat kurumları tarafından yapılan ödemelere üst sınırlar getirebilir. Bu üst sınırlar Direktif’in sosyal amacına uygun olan bir seviyenin altına düşmemelidir. Üye Devletler bu seçeneği uygularlarsa, üst sınırı koymak için kullanılan yöntemleri Komisyon’a bildireceklerdir.

Madde 5

Üye Devletler teminat kurumlarının teşkilatlanması, finansmanı ve işleyişi hakkında özellikle şu ilkelere uyan detaylı kurallar düzenleyeceklerdir:

(a) Kurumların varlıkları işverenlerin yatırım sermayesinden bağımsız ve acz usullerine erişilmez olacaktır.

(b) İşverenler, tamamen kamu kurumları tarafından karşılanmadığı sürece finansmana katkıda bulunacaklardır.

(c) Kurumların sorumlulukları finansmana katkı sağlama yükümlülüğünün yerine getirilip getirilmemesine bağlı olmamalıdır.

BÖLÜM 3

SOSYAL GÜVENLİKLE İLGİLİ HÜKÜMLER

Madde 6

Üye Devletler, 3., 4. ve 5. Maddelerin ulusal sosyal güvenlik programları veya ulusal sosyal güvenlik programları dışında yer alan ek mesleki emeklilik programları altındaki katkı paylarına uygulanmamasını şart koşabilir.

Madde 7

Üye Devletler, işverenin ödemek zorunda olduğu katkıları iflasının başlangıcından önce ulusal sosyal güvenlik düzeni uyarınca teminat kurumlarına ödememesinin, çalışanların katkılarının istihkak ödemelerinin kaynağından düşülmesinden dolayı, çalışanların yardım alma haklarını ters etkilememesi için gerekli tedbirleri almalıdır.

Madde 8

Üye Devletler, işverenin iflasının başladığı tarihte işverenin işletmesini veya şirketini çoktan terk etmiş olan çalışanların ve kişilerin, ulusal sosyal güvenlik programları dışında kalan ek mesleki veya meslekler arası emeklilik programlari kapsamında geride kalan hak sahiplerinin odeneklerini de iceren yaslilik ayliklarina hemen veya gelecekte dogacak hak sahipliklerini etkilememesi icin gerekli tedbirlerin alınmasını veya sağlayacaktır.

BÖLÜM 4

ULUSLARARASI DURUMLARLA İLGİLİ HÜKÜMLER

Madde 9

1. En az iki Üye Devlet alanında faaliyetlerini gösteren bir teşebbüs madde 2(1). anlamında acz halinde ise, çalışanların muallak hasar ödemelerini karşılamakla yükümlü kurum çalışanın çalıştığı veya mutat olarak çalıştığı alandaki Üye Devlet’in kurumudur.

2. Çalışanların haklarının kapsamı yetkili teminat kurumunu yöneten düzenleme tarafından düzenlenecektir.

3. Üye Devletler, bu fıkranın birinci paragrafında değinilen, ve ikinci maddenin birinci paragrafında bahsedilen aciz usulleri bağlamında alınan kararların işverenin bu Direktif bağlamında acz halinin tespiti yapılırken dikkate alınması için gerekli tedbirleri almalıdırlar.

Madde 10

1. Üye Devletler, 9. maddenin amaçlarını uygulamaya koymak amacıyla yetkili kurumları arasında ilgili bilgilerin paylaşımını ve/veya 3. maddenin birinci paragrafında belirtilen yetkili kurumların bilgilerini sağlamak, böylece de özellikle çalışanın muallak haklarını ödemekle yükümlü teminat kurumunun bilgilendirilmesini sağlamak için gerekli düzenlemeleri yapacaklardır.

2. Üye Devletler yetkili idari kurumlar ve/ veya teminat kurumlarının iletişim detaylarını Komisyon’a bildireceklerdir. Komisyon bu bilgileri kamunun erişimine sunacaktır.

BÖLÜM 5

GENEL VE NİHAİ HÜKÜMLER

Madde 11

Bu Direktif, Üye Devletlerin çalışanları için daha faydalı kanun, ikincil düzenleme ve idari kurallar getirme seçeneğini etkilemeyecektir.

Bu Direktif’in uygulanması hiç bir koşul altında kapsadığı alanlarda, Üye Devletler’in çalışanların genel korunma seviyesindeki mevcut durumu gerilemeye yol açmasına yeterli sebep oluşturmaz.

Madde 12

Bu Direktif Üye Devletler’in şu seçeneklerini etkilemez:

(a) suistimallerden kaçınmak için gerekli tedbirler alınması;

(b) 3. maddenin ilk paragrafında belirtilen sorumluluğu veya 7. maddede belirtilen yükümlülüğün yerine getirilmesi çalışan ve işveren arasındaki ortak çıkarlar arasında ihtilaf çıkaracağı için yükümlülüğün yerine getirilmesi yersiz ise teminat yükümlülüğünün reddedilmesi veya azaltılması;

(c) 3. maddenin ilk paragrafında belirtilen sorumluluğun veya 7. maddede atıfta bulunulan ve işverenin kendi inisiyatifiyle ya da yakın akrabalarıyla birlikte işletme veya isin önemli bir kısminin sahibi olduğu ya da işletmenin faaliyetlerinde ciddi bir etkisinin olduğu durumlarda söz konusu olan garanti yükümlülüğünü reddetmesi veya azaltması

Madde 13

Üye Devletler, Komisyon’a ve diğer Üye Devletler’e bu Direktif’in kapsamına giren acz usullerinin türlerini ve onlarla ilgili her türlü değişikliği bildirecektir. Komisyon bu bilgileri Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde yayımlayacaktır.

Madde 14

Üye Devletler, bu Direktif’in uygulanması ile ilgili kabul ettikleri kanun, ikincil düzenleme ve idari kurallarını Komisyon’a bildirirler.

Madde 15

En geç, 8 Ekim 2010 tarihinde Komisyon, Avrupa Parlamentosu’na ve Konsey’e, Üye Devletler’de 1.’den 4.’ye kadar, 9. ve 10. maddelerin, 11. maddenin ikinci paragrafının, 12. maddenin c bendinin ve 13. ile 14. maddelerinin yürürlüğe girmesi ve uygulaması ile ilgili bir rapor sunacaktır.

Madde 16

Ek I’de sıralanan kanunlarca tadil edilmiş olan 80/987/AET sayılı Direktif; Üye Devletlerin ulusal hukuka aktarım için süre kısıtlarıyla ilgili yükümlülüklerine ve Ek I Kısım C’de belirtilen Direktiflerin uygulanmasına halel getirmeksizin, değiştirilmiştir.

Değiştirilen Direktif’e yapılan atıflar, işbu Direktif’e yapılmış olarak addedilecek ve Ek II’de yer alan korelasyon tablosuna göre okunacaktır.

Madde 17

Bu Direktif Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde yayımlanmasını takip eden 20. gün yürürlüğe girer.

Madde 18

Bu Direktif’in muhatabı Üye Devletlerdir. 22 Ekim 2008’de Strazburg’da düzenlenmiştir.

Avrupa parlamentosu Adına

Başkan H.G.PÖTTERING

Konsey Adına

Başkan J.P.JOUYET

EK 1
KISIM A

Daha sonra gelen değişiklikler ile yürürlükten kaldırılan Direktif (16. maddede belirtilmiştir)

80/987/AET sayılı Konsey Direktifi (O) L 283, 28.10.1980 23. s

87/164/AET sayılı Konsey Direktifi (O) L 66, 11.3.1987, 11.s

2002/74/AET sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi (O) L 270, 8.10.2002, 10.s

KISIM B

Yürürlükten kaldırılmayan düzenleyici tasarruf

(16. maddede belirtilmiştir)

KISIM C

Ulusal mevzuata aktarım ve yürürlüğe giriş için zaman kısıtlamaları
(16. maddede belirtilmiştir)