Hukuk Ansiklopedisi
John Bordley Rawls, 21 Şubat 1921 tarihinde Baltimore, Maryland’de doğmuş ve 24 Kasım 2002 tarihinde Lexington’daki evinde ölmüş olan ABD’li filozoftur. John Rawls’ın babası Avukat William Lee Rawls’tır. Rawls, Baltimore’daki en ünlü avukatlardan biri olan William Lee Rawls’un beş oğlunun ikincisidir.
İkinci Dünya Savaşı sırasında Pasifik’te piyade olarak görev yapmış, Yeni Gine, Filipinler ve Japonya’da bulunmuş Hiroşima bombalamasının etkilerine tanıklık etmiştir. Subay olma teklifini reddetmiş ve 1946’da ordudan er olarak ayrılmış, korkunç sahnelere tanık olduğu Filipinler’de Hıristiyan dinine olan inancını yitirmiştir.
Askerliğin arından Princeton Üniversitesi’ne dönerek etik felsefesi üzerine doktoraya başlamıştır.
Margaret Fox ile 1949 yılında evlenen John Bordley Rawls, 1950 yılında doktorasını tamamladıktan sonra aynı okulda ve başka üniversitelerde ders vermiş, asistan olarak görev yaptığı Cornell Üniversitesi’nde doçent ve 1962 yılında da profesör olmuştur. Kısa bir süre MIT’de çalışmış ve ardından Harvard Üniversitesi’ne geçiş yaparak bu okulda 40 yıl boyunca etik ve siyaset felsefesi alanında dersler vermiştir.
Rawls, kekeme olması nedeniyle az sayıda röportaj vermiş, şöhretine rağmen medyatik davranmamış, zamanının çoğunu bilime ve aile yaşamına harcamıştır. Askerliği bırakarak bilime döndüğü yıllardan ölümüne kadar Etik, toplumsal adalet, eşitlik ve siyaset felsefesi üzerine çalışmıştır. Rawls genellikle 20. yüzyılın en önemli siyaset filozofu olarak tanımlanmaktadır.
John Bordley Rawls’ın Eserleri
Rawls adalet teorisine ilişkin fikirlerini ilk olarak 1971 yılında yayınladığı Bir Adalet Teorisi isimli eserinde ortaya koymuş, Siyasi Liberalizm isimli eserinde ise teorisini geliştirerek çoğulcu bir toplum düzeyinde adaletin koşullarını ele almış; Halkların Yasası isimli eserinde ise uluslararası hukuk bağlamında adalet konusunu ele alarak adil bir uluslararası düzenin mümkün olup olmadığını tartışmıştır.
Bir Adalet Teorisi (A Theory of Justice)
1971 yılında yazılan ve Türkçe’ye tercümesi Barolar Birliği Önceki Başkanı Vedat Ahsen Coşar tarafından yapılan Bir Adalet Teorisi (A Theory of Justice) isimli eserin sahibi olan Rawls’un sosyal adalet teorisi; temel haklar, fırsat eşitliği ve toplumun en az avantajlı gruplarının çıkarlarını korumayı önermektedir. Sosyal adaletin sağlanması konusunda güçlü ve orijinal argümanlar getirmiştir. Bir Adalet Teorisi isimli eserine dönük eleştirilere yanıt niteliğindeki Justice As Fairness: A Restatement isimli bir eseri bulunmaktadır.
Bir Adalet Teorisi, ABD’de son yıllarda 60’tan fazla mahkeme içtihadında referans olarak gösterilmiş; kitap yirmi yedi dile çevrilmiş ve 250.000 adetten fazla satılmıştır.
Siyasi Liberalizm
Rawls,1993 yılında Siyasi Liberalizm isimli eserini yazmış, kitabın genişletilmiş baskısı ölümünden sonra, 2005 yılında yayınlanmıştır. Yazar kitabında; iyi yaşamın doğası hakkında makul bir anlaşmazlık nedeniyle siyasi gücün nasıl meşrulaştırılabileceği sorusuna cevap aramış; toplumun farklı dini ve felsefi inançlar nedeniyle anlaşmazlık içine olsa bile demokratik bir rejimi nasıl ayakta tutabileceklerini ele almış; liberal demokratik barış ilkesini savunmuştur. Demokratik rejim için; eğitimde fırsat eşitliği, adil gelir ve refah dağılımı, bütün vatandaşlara iş ve sağlık hizmetinin eşit şekilde verilmesi ve yöneticilerin belirlendiği seçimlerin finansmanının şeffaf olması ve kamuoyunun bilgi sahibi olması önemsediği kurallardandır. Sosyal sözleşme geleneğini temel alan Rawls için, eşitlik, özgürlük, çoğulcululuk, bir arada yaşama gibi ilkeler vazgeçilmez değerlerdir.
The Law of Peoples (Halkların Yasası)
John Bordley Rawls, The Law of Peoples (Halkların Yasası) isimli çalışmasını ise 1993 tarihinde makale olarak yayınlamış, ölümünden kısa bir süre önce kitap olarak baskıya hazırlamıştır. Bu çalışmasında, uluslararası hukukun ilke ve normlarına vurgu yapmış, bunun özel bir hak ve adalet arama yolu olduğunu savunmuş, halkların yasası olarak 8 ilke açıklamıştır. Bu ilkeler özgür ve demokratik toplumların sahip olduğu geleneksel ilkeler olup kaynağı ise tarih ve uluslararası hukuk uygulamalarıdır.
Rawls’ın Sekiz İlkesi
1. Halklar özgür ve bağımsızdır, diğer toplumlar bu özgürlük ve bağımsızlığa saygı göstermelidir.
2. Halklar antlaşmalara ve taahhütlere uymalıdır.
3. Halklar eşittir ve onları bağlayan antlaşmalarda taraftır.
4. Halklar içişlerine müdahale etmeme sorumluluğunu gözetmelidir.
5. Halklar kendini savunma hakkına sahiptir, fakat kendilerini savunma amacı dışında savaş çıkarma hakları yoktur.
6. Halklar insan haklarına uymalıdır.
7. Halklar kendilerini savundukları savaşta dahi belirli hukuki ve ahlaki sınırlamalara uymak zorundadır.
8. Halkların, adil ya da düzgün siyasal ve toplumsal rejime sahip olmalarını engelleyen olumsuz koşullar altında yaşayan diğer halklara yardım etme yükümlülüğü bulunmaktadır.
