Hukuk Ansiklopedisi
Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezinin Kuruluşu
Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı, “Kadınların geçmişini iyi tanımak, bu bilgileri bugünün araştırmacılarına derli toplu bir şekilde sunmak ve bugünün yazılı belgelerini gelecek nesiller için saklamak” amacıyla kurulmuş, 8 Mart 1990 tarihinde tüzel kişiliğini kazanmıştır.
Kadın merkezli bir kütüphane ve arşiv merkezi oluşturma fikri 1988 yılında ortaya çıkmış, Türkiye’de kadın tarihi araştırmalarına kaynak olacak bir kütüphane, arşiv ve enformasyon merkezi kurulması planlanmıştır. Vakfın krucuları Aslı Davaz, Füsun Akatlı, Füsun Ertuğ, Jale Baysal ve Şirin Tekeli’den oluşmaktadır. Mevcut Yönetim Kurulu, Aslı Davaz (Başkan) Firdevs Gümüşoğlu, Meryem Turan, Selhan Savcıgil Endres ve Tülin Tankut’tan oluşmaktadır.
Kütüphane için yayınevlerinden kitaplar toplanmış, birçok kişi ve kurum, kadın konusunda elinde bulunan kitapları bağışlamıştır. Osmanlı dönemi kadın dergileri bölümünü açmak için eski harfli Türkçe kadın dergileri edinilmiş, Cumhuriyet dönemi dergileri bir araya getirilmiş ve yeni koleksiyonlar açılmıştır. Vakıf, 1991 yılında kadınların özel arşivlerini koruyacak arşiv merkezini faaliyete sokmuştur. Merkezin kuruluş ve yapılanma süreci yaklaşık beş yıl sürmüş ve bugünkü arşiv ana hatları ile oluşmuştur.
Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı, 1995 yılında vakfın daha geniş bir kadın katılımına açılmasına karar vermiş, Vakıf senedinde değişiklik yaparak 25 yeni üyenin seçilmesine karar vermiş ve Genel Kurul oluşturmuş, vakıf genel kurulu 30 kişilik bir kadroya ulaşmıştır.
Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Faaliyetleri
Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezindeki koleksiyonlar, Osmanlı’dan günümüze kadınlara ait ya da kadınlarla ilgili eserleri, belgeleri barındırmaktadır. Kadınlara dair günlük ve özel yaşamla ilgili kaynaklar, eserler, kadın hareketinin ürettiği belgeler merkezde toplanmaktadır. Kadınlar tarafından yazılmış günceler, kadınların kişisel arşivleri, aile evrakları ve arşivleri, mektuplar, kadın örgütleri ve kampanyalarının kayıtları, sanat eserleri; öz geçmişler, biyografiler, slaytlar, filmler, video bantları, çizimler, afişler, efemeralar, sözlü tarih kayıtları ve transkripsiyonları ve kadınlar hakkında başka hiçbir yerde bulunamayacak bilgi kaynakları merkezde sergilenmektedir.
Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezindeki Kitap Koleksiyonu, 13 binin üzerinde kadın konulu kitabı barındırmaktadır.
Süreli Yayın Koleksiyonunda 400’ün üzerinde harf devrimi öncesi ve 1928’den bu yana yayımlanan kadın dergisi mevcuttur.
Davetiye, program, broşür, bildiri, el ilanı ve benzeri malzemeyi içeren Efemera Koleksiyonunda 200’ün üzerinde arşiv kutusu efemera türü materyal bulunmaktadır. Merkez, efemera koleksiyonuna sahip en önemli kurumdur.
Tezler ve Makaleler Koleksiyonu 580 tez ve 6865 makaleden oluşmakta, özellikle üniversite öğrencileri ve araştırmacılar tarafından sık başvurulan bir koleksiyon olma özelliği taşımaktadır.
Özel Arşivler Koleksiyonunda kurum ve kişileri kapsayan 59 kadın özel arşiv bulunmaktadır.
Merkezde ayrıca, Gazete Kupür, Görsel-İşitsel, Kadın Sanatçılar, Sanat Eserleri, Kadın Örgütleri ve Örgütlenmeleri, Kadın Yazarlar, Nadir Eserler Koleksiyonları olmak üzere toplamda 12 koleksiyon bulunmaktadır.
Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezindeki Kütüphane haftanın beş günü 9.00-17.00 arası hizmet vermektedir. Nadir eserler bölümü ve arşiv belgeleri dışında kitaplar, dergiler tezler vb. materyal, bütün okuyucuların kullanımına açıktır. Arşivden yararlanabilmek için randevu alınması gerekmektedir.
Etkinlikler
Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı, rutin çalışmalarının yanı sıra kendi alanında çeşitli etkinlikler yapabilmek ve kadınları görünür kılmak amaçları çerçevesinde çeşitli projeler üretmiştir. Kütüphane; araştırmacılara mevcut koleksiyonları ile hizmet vermesinin yanı sıra; seminerler, konferanslar düzenlemektedir. Araştırmalar, bibliyografyalar, kütüphanecilik ve arşivcilik hizmetlerinin niteliğinin geliştirilmesi için projeler üretmiş, bu projelere birçok araştırmacı kişi ve kurum katılmıştır.
Dijitalleştirilme Projesi Aralık 2012 – Ocak 2013
Aralık 2012-Ocak 2013 tarihleri arasında süren proje sonucunda kütüphane bünyesinde bulunan 55.000 adet belgenin görüntüsü, uygun cihazlar ile dijital ortama aktarılmıştır. Proje hazırlık ve gerçekleştirme sürecinde, dijitalleştirilecek malzeme tek tek elden geçirilerek, yıpranmış zarflar yenilenmiş, işlevsel biçimde tasarlanmış etiketler hazırlanarak yapıştırılmış, temizlenen belgeler daha sağlıklı kutulara yerleştirilmiştir.
İstanbul 2010 Avrupa Başkenti Ajansı İstanbul Kadın – Kadın İstanbul Projesi (15 Ağustos 2009 – 26 Aralık 2010)
Projenin amaçları; İstanbul’daki kadınları ve kadın tarihini görünür kılmak, unutulmuş ve süregelen folklorik değerleri gün ışığına çıkarmak, İstanbul’un kültür tarihinde kadınların rollerini ortaya koymak; İstanbul’da yer alan kadınların yaptırdığı veya yaşadığı tarihî mekânları, tarihî eserleri kadın bakış açısıyla incelemek, bu mekânları rehber eşliğinde gezmek ve bu geziler sırasında farkındalık yaratmaktır. Bu amaçlarla 2009-2010 tarihleri arasında 30 panel, 8 gezi yapılmış, bu etkinliklere 900 kişi katılmıştır. Gezilerin rehberliğini Doç. Dr. Oğuz İçimsoy yapmıştır. Fatma Türe, proje asistanlarının desteğiyle panellere katılan konuşmacıların öz geçmişlerinin ve konuşma metinlerinin yer aldığı kitabı yayıma hazırlamıştır.
Türkiye Kadın Thesaurusu Kadın Konulu Kavramlar Dizini Projesi
Uluslararası alanda, Avrupa’da, kadınlar üzerine araştırmalarda kullanılacak terimlerde standartlaşmayı; kaynaklara erişimde ortak kavramlar üzerinde arama yapmayı, böylece Avrupa Birliği ile ortak standartlar oluşturmayı sağlayan Türkiye Kadın Konulu Kavramlar Dizini Thesaurusu, 4 yıllık kolektif çalışma sonucunda ortaya çıkmıştır. Avrupa Kadın Thesaurusu’nun ana gövdesini oluşturan terimlerin alfabetik listesinin Türkçe çevirisi ve çevirinin Türkçe koşullarına adaptasyonu yapılmıştır. Siyaset, hukuk, ekonomi, eğitim, din, kültür ve benzeri 20 konuda Türkiye’ye özgü terimler üretilmiştir.
Proje,İstanbul İngiltere Başkonsolosluğu, Global Fund of Women ve İstanbul Hollanda Başkonsolosluğu sponsorluğunda gerçekleşmiş, birçok uzman projeye destek vermiştir.
Sözlü Tarih Projeleri
Sözlü tarih, kaynağın az bulunduğu ya da hiç olmadığı yerlerde, bilgi açığını kapatmaya ve yeni bilgi kaynakları yaratmaya yönelik katkılar getiren bir bilgi toplama tekniğidir. Vakıf, sözlü anlatılarda, toplumun farklı kesimleri için farklı sesleri toplamış, baskı altında olan, ihmal edilen grupların gerçekliklerinin anlaşılması yolunda bilinçlenme sağlamaya; sosyal, siyasal ve kültürel tarihe katkılar yapmaya çalışmıştır.
Proje kapsamında 1923 öncesi doğmuş çeşitli mesleklerden 12 kadınla; Hayrünnisa Köni, Sare Okçu, Gültekin Ağaoğlu, İclal Balkan, Esma Deniz, Neşet Eren, Seniye Fenmen, Liza Eskenazi, Peride Celal, Zeynep Fırat Menemenci, Araksi Oranyan ve Nimet Özgüç ile görüşmeler yapılmıştır.
Şubat 1994 tarihinde “Kadın Eserleri Kütüphanesi Kadın Sözel Tarih Çalışmaları Pilot Projesi” başlatılmıştır. Proje,, Başbakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı Kadın Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü maddi desteği ile yürütülmüştür.
Vakıf, 1999 yılında The British Council desteğiyle bir yıl süren sözlü tarih projesi yapmıştır. Proje kapsamında CHP, MHP, DYP, ANAP, DSP ve Fazilet Partisi’nden, içlerinde Gönül Say, Melek Denli Karaca, Nazlı Ilıcak, Nesrin Nas ve Oya Akgönenç’in de bulunduğu 10 kadın milletvekili ile görüşülmüştür.
Fragen Projesi
Avrupa kadın kütüphanelerinin ve akademisyenlerin birlikte çalıştığı, 20. yüzyılın ikinci yarısında feminist hareketin önemli metinlerini toplamayı hedefleyen bir proje olan FRAGEN (FRAmes on GENder) Projesi “QUING Project” (Quality in Gender + Equality Politics) desteğiyle gerçekleştirilen bir Avrupa Birliği projesidir.
Projenin Türkiye katılımcısı Kadın Eserleri Kütüphanesi’dir. FRAGEN Projesi için 1960’dan günümüze Türkiye kadın hareketinin dönüm noktasını oluşturan kitap, bildiri, süreli yayın ve kampanya başlıklarını kapsayan 10 eser, ülke çapında katılımla seçilmiştir. 29 AB ülkesiyle birlikte Türkiye’nin de yer aldığı bu proje sonucunda seçilen eserlerden oluşan bir seçki internete aktarılmıştır.
Bibliyografyalar ve Kitaplar
Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi; Eski Harfli Türkçe Kadın De, rgileri Bibliyografyası, Çağdaş Türk Edebiyatında, Kadın Süreli Yayınları Bibliyografyası ve Kadın Konulu Kitaplar Bibliyografyası ve Kadın Yazarlar Bibliyografyasını hazırlamıştır
Kültür Bakanlığının desteği ile “Türkiye’de Kadın Konulu Belgelerin Ulusal Bibliyografyası” adı altında bir yıllık bir proje başlatılmış, Türkiye’de kadın konulu tüm kaynakların ulusal bir bibliyografyası hazırlanmıştır.
Kadın Belleğini Oluşturmada Kaynak Sorunu Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı, Kadınların Belleği Uluslararası Kadın Kütüphaneleri Sempozyum Tutanaklar ve “Kadın Hayatlarını Yazmak: Oto/Biyografi, Yaşam Anlatıları, Mitler ve Tarih Yazımı Uluslararası Sempozyum Bildiri Kitabı” merkezin yayınladığı diğer kitaplardır.
