Kellogg-Briand Paktı – Harbin Millî Siyaset Aleti Olarak Kullanılmaması Hakkında Umumi Muahede

Kellogg-Briand Paktı ya da Harbin Millî Siyaset Aleti Olarak Kullanılmaması Hakkında Umumi Muahede, 27 ağustos 1928 tarihinde Paris’te imzalanmıştır. Sözleşme, savaşın ulusal politika olarak kullanılmasını yasaklamaktadır. Antlaşmanın imzalanmasında önemli çabaları olması nedeniyle, ABD Dışişleri Bakanı Frank B. Kellogg ve Fransa Dışişleri Bakanı Aristide Briand’ın isimleri ile anılmakta ve sözleşmeye “Kellogg-Briand Paktı” adı verilmektedir. Antlaşmaya göre taraflar aralarındaki sorunları barışçıl yollardan çözeceklerini ve çözülmezse Milletler Cemiyeti’nin hakemliğini kabul edeceklerini kabul etmişlerdir.

Kellogg-Briand Paktı; Avustralya, Belçika, Kanada, Çekoslovakya, Fransa, Almanya, Birleşik Krallık, Britanya Hindistan’ı, Özgür İrlanda Devleti, İtalya Krallığı, Japon İmparatorluğu, Yeni Zelanda, Polonya, Güney Afrika Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından imzalanmış ve 24 Temmuz 1929 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Antlaşmanın imzasından sonra birçok ülke katılma yoluyla sözleşmeyi onaylamış; Türkiye Cumhuriyeti ise 1928 Eylül ayında davet edilmiş ve 1929 yılı Ocak ayında antlaşmaya katılmıştır. 19 Ocak 1929 tarihine mecliste kabul edilen “Devletler arasında harbin millî siyaset âleti olarak istimalinden feragati muntazamın muahedeye Türkiye cumhuriyetinin iştiraki hakkında kanun” ile Türkiye sözleşmenin tarafı olmuş, kanun 5 Şubat 1929’da Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. 

Briand-Kellog Paktı, Sovyetler Birliği-ABD bloklaşmasının temeli olarak görülmektedir. Sovyetler Birliği bloka karşı Litvinov Sözleşmesi ile kendi grubunu kurmuştur. Litvinov Sözleşmesi Varşova Paktı’nın, Briand-Kellog Paktı da NATO’nun temeli sayılmaktadır.

Devletler arasında harbin millî siyaset âleti olarak istimalinden feragati muntazamın muahedeye Türkiye cumhuriyetinin iştiraki hakkında kanun

Madde 1 — Almanya, Amerika, Belçika, Fransa, İngiltere ve Dominyonları İtalya, Japonya, Lehistan ve Çekoslovakya Hükümetleri arasında 27 ağustos 1928 tarihinde Pariste akt edilmiş olan ve harbin millî siyaset âleti olarak istimalinden feragati tazammun. eden birçok taraflı muahedeye Türkiye Cümhuriyetinin, mezkûr muahedenin üçüncü maddesi mucibince ve Vaşington Büyük Elçisi tarafından Amerika Hariciye nezaretine ita edilen Beyan, nameye tevfikan, iltihakı tasdik edilmiştir.

Madde 2 — İşbu kanun neşri tarihinden muteberdir.

Madde 3 — İşbu kanunun icrasına Hariciye Vekili memurdur. 28/1/1929

Kellogg-Briand Paktı – Harbin Millî Siyaset Aleti Olarak Kullanılmaması Hakkında Umumi Muahede

Alman hükümeti Reisi,

Amerika Düveli müttehidesi hükümeti Reisi

Haşmetlu Belçika Kiralı,

Fransa Cumhuriyeti Reisi

Haşmetlu Büyük Britanya ve İrlanda ve maverayi ebhardaki İngiliz ülkeleri Kiralı ve Hindistan İmparatoru,

Haşmetlu Japonya imparatoru,

Lehistan Cumhuriyeti Reisi,

Çekoslovakya Cümhuriyeti Reisi,

Kendilerine terettüp eden insaniyetin saadet ve refahını inkişaf ettirmek vazifesini derin bir surette hissederek,

Milletleri beyninde halen cari münasebatı dostane ve sulhparveranenin ilelebet idamesi için harbin millî siyasete âlet ittihaz olunmasından açık bir surette feragat edilmek zemanı hulul ettiğine kail olarak; münasebatı mütekabillerinde her türlü tahavvülatın ancak tarzı muslihanede istihsal ile sulh ve intizam dairesinde kuvveden file isal ve badezin miliî menafiinin inkişafını harbe müracaat ederek temine sai olacak olan vaziulimza her hangi bir devletin işbu muahede fevaidinden mahrum edilmesi lüzumuna kanaat getirerek;

Gösterdikleri misale imtisal eylediğini bilumum milletlerin işbu mesaii insaniyeye biliştirak muahedeyi hazıraya meriyülicra olur olmaz iltihak ederek kendi efradını feyzaver ahkâmından müstefit ve bu suretle
cihanın medeli milletlerini harbi kendi milî siyasetlerine âlet ittihaz etmekten müştereken feragat hususunda tevhit edecekleri ümidile,

Bir muahade aktetmeğe karar vermişler ve bu maksatla murahhaslarını tayin etmişlerdir.

Şöyleki:

Alman Reisicumhuru: Hariciye Nazırı Doktor Gustav Stresemann’ı,
Amerika Reisicümhuru: Nazır Frank B. Kellogg’ıu,
Haşmetlu Belçika Kıralı: Hariciye Nazırı Paul Hymans’ı,
Fransa Reisicümhuru: Hariciye Nazın Aristide Brıand’ı,

Haşmetlu Büyük Beritanya ve İrlanda ve Maverayi Ephardaki İngiliz ülkeleri Kralı ve Hindistan İmparatoru: Büyük Britanya ve şimalî İrlanda ile Şıhsen Cemiyeti Akvam âzasından olmayan Beritanya İmperatorluğu aksamı için: Lancaster Dakalığı Şansöliyesi, Hariciye Nazırı vekili Lord Cushendun’i,

Kanada Dominyonu İçin: Başvekil ve Harciye Nazırı William Lyon Mackenzie King‘ı,

Avusturalya Commonvvealthi için: Heyeti İcraiye âzasından Alexandere John Mehachlan’ı,

Yeni Zelanda Dominyonu için: Büyük Beritanyada Yeni Zelanda Komseri âlisi Sir Christopher James
Parr’ı,

Cenubî Afrika İttihadı için: Büyük Bsritanyada Cenubı Afrika İttihadı Komseri âlisi Jacobus Sstephanos Smiti,

İrlanda Serbest Hükümeti için: Heyeti İcraiye Reisi M. Vılliam Thomas Cosgrave ı,

Hindistan için: Lancastre Dükalığı Şansölyesi, Hariciye Nazırı Vekili Lord Cushendun ı,

Haşmetlu İtalya Kıralı: Pariste Elçi ve fevkalâde murahhas Kont Gaetano Manzoni’ı,

Haşmetlu Japon İmperatoru: Müşaviri hususi Kont Uchiday’ı,

Lehistan Rerisicümhuru. Hariciye Nazırı M. A. Zileskiy’i,

Çekoslovakya Reisicümhuru: Hariciye Nazırı Doktor Eluard Benes’ı,

Müşarileyhim usulüne muvafık görülen salâhiyetnamelerini badettaati mevaddı atiyede mutabık kalmışlardır:

Madde 1

Âli Âkit taraflar kendi milletleri namına beynelmilel ihtilâfatı hal için harba müracatı ret ve takbih ve münasebatı mütekabillerinde harbi mill i siyaset için âlet itihaz etmekten feragat ettiklerini sureti resmiye ve müdepdebede beyan ederler.

Madde 2

Âli Âkit taraflar menşe veya mahiyeti ne olursa olsun aralarında zuhur edebilecek bilcümle ihtilafat ve münazeatın hal ve faslı çarelerini ancak vesaiti muslihanede taharri edilmek lâzimesini tasdik ederler.

Madde 3

İşbu muahede, mukaddimede zikrolunan Âli Âkiteler tarafından her birinin kendi teşkilâtı esasiye kanunları tatbikatına tevfikan, tasdik edilecek ve mütunu musaddakanın kâffesinin Washington’a tevdini müteakip beyinlerinde beyinlerinde mamulünbıh olacaktır

İşbu muahede, balâdakı fıkrada tasrih olunan veçhile mevkii meriyete vaz olunduktan sonra diğer bilumum devletlerin iltihakı için icap eden müddetin devamınca küşade bulundurulacaktır. Her devletin iltihakını musaddak metin Washington’a tevdi olunacak ve muahede keyfiyeti tevdii müteakip haman bu suretle iltihak eden devlet ile düveli sairei Âkide beyninde meriyülicra olacaktır.

Mukaddemedede zikrolunan devletlerle bilahara işbu muahedeye iltihak edecek olan her devlete muahedename metni ile tasdik veya iltihakı natık metinlerin herbirinin sureti musaddakalarını ita hususu Amerika Düveli mültehidesi hükümetine aittir.

Kezalik marüzzıkir Hükümetlere tasdik veya iltihakı natık her metni tevdii müteakip, derhal telgrafla tebliğ etmek Cemahiri Müttehide hükûmetine ait olacaktır.

Tasdikan lilmakal murahhaslar her iki metin aynı derecede muteber olmak üzere işbu muahedeyi fransızca ve ingilizce olarak imza ve mühürlerile tahtim etmişlerdir.

Bin dokuzyüz yirmi sekiz senesi Ağustosunun yirmi yedinci günü pariste tanzim edilmiştir.

İmza

Gustav Streseman
Frank B. Kellogg
Paul Hymans
Arı. Bnand
Cushendun
W . L . Mackenzie King
A. J. Mclachlan
C. J. Parr
J. S. S.mt
Lam T. Maccosgair
Cushendun
G. Manzom

İmza
Uchıda
August Zaleski
Dr, Edaard Benes

Almanya, Amerika, Belçika Fransa, İngiltere ve Dominyonları, İtalya, Japonya, Lehistan ve Çokoslavakya Hükümetleri arasında 27 ağustos 1928 tarihinde Paris’te imza edilen ve harbin millî siyaset aleti olarak istimalinden feragati tazammun eden bir çok taraflı misaka Türkiye Cumhuriyetinin iltihakını bildirmek ve muahedenin üçüncü maddesi mucibince metnin imzası mahiyetini haiz olmak üzere Washington Büyük Elçisi Muhtar beyefendi tarafından salahiyeti mahsusava müsteniden 31 teşrinievel tarihinde Amerika Hariciye nezaretine ita edilmiş olan beyanname

Zirde vaziülimza Türkiye’nin Washigton Murahhas ve Büyük Elçisi usulü dairesinde salahiyettar olarak hükümeti nam ve hesabına resmen beyan ile kesbi şeref eder ki, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti,  Türkiye Büyük Millet Meclisinin tasdiki kaydı ihtirazisi tahtında Paris’te 27 ağustosta Al-manya, Amerika, Belçika, Fransa, İngiltere ve Dominyonları, İtalya, Japonya, Lehistan ve Çekoslovakya hükümetleri arasında imza edilmiş olan muahedenameye iltihak eyler.

İmza: Ahmet Muhtar

İşbu beyannamenin vusulünü bildirmek üzere Amerika Hariciye Nezareti tarafından Washington Büyük Elçiliğimize gönderilen cevap:

T. B. M . tarafından tasdik edilmek şartiyle Türkiye Cumhuriyeti hükümetinin Paris’te 27 ağustos 1928 tarihinda Almanya, Belçik, Hükümetleri tarafından imza olunan harpten feragati mütezammın olan muahedeye iltihak ettiğini natık hükümetiniz mam ve hesabına verdiğiniz beyanname ile salahiyetnameleri tevdi eden 31 birinci teşrin tarihli notanızı almakla şeref kesbettim. Muahede dosyasına vazedilen salahiyetnamelerle beyannameyi büyük memnuniyetle ahzeyledim.

İmza
Frank B. Kellog