Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Kuruluşuna İlişkin Temel Antlaşma

Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Kurulmasına İlişkin Antlaşma

(1) KURULUŞUN TEDAVİSİ

Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı, bir kısım Yunanistan Krallığı ve Türkiye Cumhuriyeti diğer kısımdaki Kıbrıs Cumhuriyeti:

Yapılan Deklarasyona yürürlüğe girecek hükümleri yapmak isteyen İngiltere Hükümeti tarafından 17 Şubat 1959 tarihinde, Londra Konferansı sırasında, Yunanistan ve Türkiye Dışişleri Bakanları ve Kıbrıs Rum Toplumu Temsilcisi tarafından yapılan Konferansta yapılan sonraki Bildirimlere uygun olarak, Kıbrıs Türk Toplumu Temsilcisi ve ayrıca Kıbrıs Türk Toplumu Temsilcisi;

Taraflarca bu Anlaşma’da imzalanan Garanti Anlaşması’nın şartlarını not alarak;

Aşağıdaki gibi kabul etmiş;

MADDE 1

Kıbrıs Cumhuriyeti toprakları, bu Antlaşmanın Ek A’sında tanımlanan iki alan dışında, Birleşik Devletler’in egemenliği altında kalacak olan, kıyıları dışında kalan adalar ile birlikte Kıbrıs adasını da kapsar. Krallık Bu alanlar, bu Antlaşma’da ve Eklerinde, Akrotiri Egemen Üs Bölgesi ve Dhekelia Egemen Üs Bölgesi olarak adlandırılmıştır.

MADDE 2

(1) Kıbrıs Cumhuriyeti

(2) Akrotiri Egemen Üs Bölgesi ve Dhekelia Egemen Üs Bölgesi’ndeki askeri üslerin güvenliğini ve etkin bir şekilde çalışmasını sağlamak için Kıbrıs Cumhuriyeti tam olarak Birleşik Krallık ile işbirliği yapar. ve bu Antlaşma ile sağlanan hakların Birleşik Krallık tarafından tam olarak kullanılması.

MADDE 3

Kıbrıs Cumhuriyeti, Yunanistan, Türkiye ve Birleşik Krallık, Kıbrıs’ın ortak savunmasında danışmanlık ve işbirliği yapmayı taahhüt eder.

MADDE 4

Kıbrıs Adası’ndaki kuvvetlerin statüsüne ilişkin düzenlemeler, bu Antlaşma’nın Ek C’sinde bulunanlar olacaktır.

MADDE 5

Kıbrıs Cumhuriyeti, 4 Kasım 1950’de Roma’da imzalanan Avrupa İnsan Haklarının ve Temellerin Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesinin I. bölümünde belirtilenlerle karşılaştırılabilir olan insan hakları ve temel özgürlükler dahilindeki herkesi güvence altına alır. Bu Sözleşme Protokolü 20 Mart’ta Paris’te imzalandı.

MADDE 6

Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kuruluşundan etkilenen kişilerin uyruğu ile ilgili düzenlemeler, bu Antlaşma’nın D Ekinde yer alanlardır.

MADDE 7

Kıbrıs Cumhuriyeti ve İngiltere, İngiliz idaresinin Kıbrıs Cumhuriyeti sınırları içerisinde sona ermesinden kaynaklanan soruları çözmek için gerekli mali ve idari düzenlemeleri kabul ve taahhüt eder. Bu düzenlemeler, bu Antlaşma’nın Ek E’sinde belirtilmiştir.

MADDE 8

(1) İngiltere Hükümeti’nin tüm uluslararası yükümlülük ve sorumlulukları bundan sonra, Kıbrıs Cumhuriyeti’ne başvuruda bulunabilecekleri kadarıyla, Kıbrıs Cumhuriyeti Hükümeti tarafından üstlenilir.

(2) Bundan böyle, Birleşik Krallık Hükümeti’nin Kıbrıs Cumhuriyeti topraklarına başvurmaları nedeniyle sahip olduğu uluslararası haklar ve avantajlar bundan böyle Kıbrıs Cumhuriyeti Hükümeti’nden yararlanır.

MADDE 9

Bu Antlaşmadaki Taraflar, bu Antlaşmanın Ek F’sinde belirtilen ticaret, ticaret ve diğer hususlarla ilgili düzenlemeleri kabul ve taahhüt ederler.

MADDE 10

Bu Antlaşma hükümlerinin yorumlanmasına ilişkin her türlü soru veya zorluk aşağıdaki gibi çözülür:

(a) İngiltere’nin askeri şartlarının yerine getirilmesi veya bu Antlaşma’nın Birleşik Krallık kuvvetlerinin statüsünü, haklarını ve yükümlülüklerini veya ilgili diğer güçleri etkiledikleri ölçüde işlemesiyle ilgili olarak ortaya çıkabilecek herhangi bir soru veya zorluk. bu Antlaşma hükümleri uyarınca ya da Rum, Türk ve Kıbrıslı kuvvetler uyarınca, normal olarak, Kıbrıs Cumhuriyeti, Yunanistan ve Türkiye’nin üçlü Genel Merkezi ve İngiltere’nin silahlı kuvvetlerinin makamları arasındaki müzakere ile müzakere edilir.

(b) Yukarıda belirtilen davalarda askeri makamlar arasında müzakere veya başka durumlarda diplomatik olarak ilgilenen Taraflar arasında müzakere ile anlaşmaya varılmayan bu Antlaşma hükümlerinin yorumlanmasına ilişkin herhangi bir soru veya zorluk Kanal, her biri İngiltere Hükümeti, Yunanistan Hükümeti, Türkiye Hükümeti ve Kıbrıs Cumhuriyeti Hükümeti tarafından aday gösterilecek dört başkandan ve Cumhurbaşkanı tarafından aday gösterilen bağımsız bir başkandan oluşacaktır. Uluslararası Adalet Divanı. Başkanın Birleşik Krallık ve Koloniler veya Yunanistan veya Türkiye Kıbrıs Cumhuriyeti vatandaşı olması halinde, Başkan Yardımcılığı görevini üstlenir. ve eğer o da böyle bir vatandaş ise, bir sonraki kıdemli Mahkeme Hakimi.

MADDE 11

Bu Anlaşmanın Ekleri, bu Anlaşmanın ayrılmaz parçaları olarak güç ve etkiye sahip olacaktır.

MADDE 12

Bu Antlaşma, bütün Taraflarca imzalanması halinde yürürlüğe girecektir.

(2) GARANTİ TEDAVİSİ

Bir kısım Kıbrıs Cumhuriyeti ve diğer kısım Yunanistan, Türkiye ve Büyük Britanya Birleşik Krallığı ve Kuzey İrlanda., Ortak çıkarları doğrultusunda tanıma ve bağımsızlık, toprak bütünlüğü ve Kıbrıs Cumhuriyeti güvenlik bakım, tesis ve Anayasanın temel maddeleri konusunda aşağıdaki hükümleri kabul etmişlerdir.

MADDE I

Kıbrıs Cumhuriyeti bağımsızlığının, toprak bütünlüğünün ve güvenliğinin yanı sıra Anayasa’ya saygının korunmasını da taahhüt eder.

Tamamen veya kısmen herhangi bir Devletle herhangi bir siyasi veya ekonomik birliğe katılmamayı taahhüt eder. Buna göre, ya doğrudan ya da dolaylı olarak, herhangi bir başka Devletle birleşmeyi ya da Ada’nın bölünmesini teşvik etmesi muhtemel herhangi bir faaliyetin yasaklandığını beyan eder.

MADDE II

Bu Antlaşma’nın 1. maddesinde belirtilen Kıbrıs Cumhuriyeti’nin taahhütlerini dikkate alarak Yunanistan, Türkiye ve Birleşik Krallık, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını, toprak bütünlüğünü ve güvenliğini ve ayrıca Anayasasının Temel Maddeleri tarafından kurulan işlerin kapsamını garanti etmişlerdir.

Yunanistan, Türkiye ve Birleşik Krallık da aynı şekilde, Kıbrıs’ı doğrudan veya dolaylı olarak Kıbrıs’ın herhangi bir diğer Devletle birleştirmesini veya Ada’nın herhangi bir bölümünü doğrudan veya dolaylı olarak teşvik etmeyi amaçlayan faaliyetleri yasaklamayı taahhüt etmektedir.

MADDE III

Kıbrıs Cumhuriyeti, Yunanistan ve Türkiye, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kuruluşu sırasında Birleşik Krallık egemenliği altında tutulan alanların bütünlüğüne saygı göstermeyi ve Birleşik Krallık’ın kullanma haklarının kullanılmasını ve kullanılmasını garanti etmeyi taahhüt eder. Lefkoşa’da imzalanan Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Kuruluşuyla ilgili Antlaşma uyarınca, bugünün tarihinde imzalanan Kıbrıs Cumhuriyeti tarafından güvence altına alınmıştır.

MADDE IV

Bu Antlaşma hükümlerinin ihlali durumunda, Yunanistan, Türkiye ve Birleşik Krallık, bu hükümlere uyulmasını sağlamak için gerekli olan temsil veya tedbirler konusunda birlikte danışmayı taahhüt eder.
Ortak veya uyumlu bir eylem mümkün olmadığı sürece, garanti veren üç Yetkiden her biri, bu Antlaşma ile yaratılan işlerin durumunu yeniden kurmak amacıyla hareket etme hakkını saklı tutar.

MADDE V

Bu Antlaşma imza tarihinde yürürlüğe girecektir. Bu Antlaşma’nın asıl metinleri Lefkoşa’ya tevdi edilecektir.

Yüksek Akit Taraflar, bu Anlaşmanın Birleşmiş Milletler Tüzüğünün 102. Maddesi uyarınca Birleşmiş Milletler Sekreteryası’na kaydedilmesine en kısa sürede devam edecektir.

(3) ALLIANCE TEDAVİSİ

Kıbrıs Cumhuriyeti, Yunanistan ve Türkiye,

I. Barışı korumak ve her birinin güvenliğini korumak konusundaki ortak arzuları,
II. Barış ve güvenliğin korunmasına yönelik çabalarının Birleşmiş Milletler Tüzüğünün amaç ve ilkelerine uygun olduğunu göz önüne alarak.

Aşağıdakileri kabul etmişlerdir :

MADDE I

Yüksek Akit Taraflar, ortak savunmaları için işbirliği yapmayı ve bu savunmanın ortaya çıkardığı sorunlara birlikte danışmayı taahhüt ederler.

MADDE II

Yüksek Akit Taraflar, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin bağımsızlığına veya toprak bütünlüğüne karşı doğrudan veya dolaylı olarak saldırı veya saldırganlığa karşı direnmeyi taahhüt ederler.

MADDE III

Bu ittifakın amacı doğrultusunda ve yukarıda belirtilen hedeflere ulaşmak için, Kıbrıs Cumhuriyeti topraklarında bir Üçlü Karargah kurulur.

MADDE IV

Yunanistan ve Türkiye, bu Antlaşmanın ekinde yer alan 1 No’lu Ek Protokolde belirtilen askeri birlikler ile kurulan Üçlü Genel Merkeze katılacaktır.

Söz konusu şartlar, Kıbrıs Cumhuriyeti ordusunun eğitimini sağlayacaktır.

MADDE V

Üçlü Karargah Komitesinin Komutanlığı, sırasıyla Yunanistan ve Türkiye Hükümetleri, Cumhurbaşkanı ve Başkan Yardımcısı tarafından atanacak olan Kıbrıslı, Rum ve Türk Genel Sorumlusu tarafından her biri bir yıl süreyle devir olarak alınacaktır.

MADDE VI 

İşbu Anlaşma imza tarihinde yürürlüğe girecektir.

Yüksek Akit Taraflar, bu Antlaşma’nın uygulanmasının gerekli kılması halinde ilave anlaşmalar yaparlar.

Yüksek Akit Taraflar, bu Anlaşmanın Birleşmiş Milletler Tüzüğünün 102. Maddesi uyarınca Birleşmiş Milletler Sekretaryası’na tescili ile mümkün olan en kısa sürede devam edecektir.

EK PROTOKOL

No. I

I. Üçlü Genel Merkeze katılacak olan Yunan ve Türk birlikleri sırasıyla 950 Yunan subayı, görevlendirilmemiş subay ve erkek ile 650 Türk subayı, görevlendirilmemiş subay ve erkekten oluşacaktır.

II. Anlaşma çerçevesinde hareket eden Cumhurbaşkanı ve Kıbrıs Cumhuriyeti Başkan Yardımcısı, Yunan ve Türk Hükümetlerinden Yunan ve Türk birliklerini artırma veya azaltma talebinde bulunabilir.

III. Üçlü Karargah’a katılan Yunan ve Türk birliklerinin kanton bölgelerinin, hukuki durumlarının, gümrük ve vergilerle ilgili tesislerin ve muafiyetlerin yanı sıra diğer dokunulmazlıklar ve imtiyazlar ile ilgili diğer askeri ve teknik soruların kabul edildiğine karar verilir. Yukarıda belirtilen Genel Merkezin örgütü ve işleyişi İttifak Antlaşması’ndan en geç yürürlüğe girecek olan Özel Sözleşme ile belirlenir.

IV. Aynı şekilde, Üçlü Karargah’ın Karışık’ın görevlerinin tamamlanmasından en geç üç ay sonra kurulacağı kabul edildi. Kıbrıs Anayasası Komisyonu, ilk döneminde, Kıbrıs Cumhuriyeti silahlı kuvvetlerinin eğitimi ile görevlendirilen sınırlı sayıda memurdan oluşacaktır. Yukarıda belirtilen Yunan ve Türk birlikleri, İttifak Antlaşması’nın imzalandığı tarihte Kıbrıs’a gelecekler.

EK PROTOKOL

No. II

MADDE I

Kıbrıs, Yunanistan ve Türkiye Dışişleri Bakanlarından oluşan bir Komite oluşturulacak, Üçlü İttifak’ın en üst siyasi organını oluşturacak ve üç İttifak’taki ülkenin Hükümetlerinin kabul edeceği İttifak’la ilgili her türlü soruyu kabul edebilir.

MADDE II

Bakanlar Komitesi, İttifak üyelerinden birinin talebi üzerine, Yönetim Kurulu Başkanı tarafından olağan toplantıda toplanır.

Bakanlar Komitesi kararları oybirliği ile alınır.

MADDE III

Bakanlar Komitesi, üç Dışişleri Bakanının her biri tarafından rotasyon halinde ve bir yıllık bir süre için başkanlık eder. Genel kurul kararı, aksi kararlaştırılmadıkça, Başkanlık ülkesinin başkentinde yapılır. Başkan, görev yaptığı yıl içerisinde hem olağan hem de özel Bakanlar Komitesi oturumlarına başkanlık eder.
Komite, görevini yerine getirmesi için gerekli olduğuna karar vereceği zaman yan kuruluşlar kurabilir.

MADDE IV

İttifak Antlaşması ile kurulan Üçlü Genel Merkez, görevlerinin yerine getirilmesinden Bakanlar Komitesine karşı sorumludur. Komitenin olağan oturumu sırasında, Genel Müdürlük faaliyetlerinin ayrıntılı bir hesabını içeren yıllık bir rapor sunar.

                                                    ________________________________________

16 Ağustos 1960 tarihinde Lefkoşa’da, Türkiye Cumhuriyeti, Yunanistan Kırallığı, Büyük Britanya ve Şimalî irlanda Birleşik Kırallığı ve Kıbrıs Cumhuriyeti arasında imzalanan, Kıbrıs Cumhuriyetinin teessüsüne mütaallik Andlaşma ile A, B, C, D, E, F eklerinin, Türkiye Cumhuriyeti, Kıbrıs Cumhuriyeti, Yunanistan Kırallığı ve Büyük Britanya ve Şimalî İrlanda Birleşik Kırallığı arasında imzalanan, Garanti Andlaşması ve bu Andlaşmanın II nci maddesinde atıf da bulunulan Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasının temel maddelerinin, Türkiye Cumhuriyeti, Kıbrıs Cumhuriyeti ve Yunanistan Kırallığı arasında imzalanan, İttifak Andlaşması ile I ve II sayılı ek protokollerin, Türkiye Cumhuriyeti, Kıbrıs Cumhuriyeti ve Yunanistan Kırallığı arasında imzalanan İttifak Andlaşmasımn uygulanması için imza edilen Andlaşmanın, en ziyade müsaadeye mazhar millet şartı hakkında, Türkiye Cumhuriyeti ile Kıbrıs Cumhuriyeti arasında nota teatisi suretiyle yapılan Anlaşmanın, onaylanması hakkında kanun tasarısı ve Anayasa, Dışişleri ve Millî Savunma komisyonları raporları (PDF)

Loading...

Taking too long?

Reload document

| Open in new tab