Hukuk Ansiklopedisi
Klasik Roma Hukukunda Dos’un Tesisi isimli eser Roma Hukuku Profesörü Mehmet Kudret Ayiter tarafından 1958 yılında yazılmıştır. Eser, 250 sayfadan oluşmaktadır.
Dos Kavramı
Roma Hukukunda ‘Dos’; kadının evlilik nedeniyle kocanın mülkiyetine getirdiği mamelektir. Taraflar arasındaki evlilik nedeniyle oluşacak masraf ve giderlere katkıda bulunmak amacıyla kadın tarafından kocaya verilen mamelek dos’tur. Dos tesisi koşullarının belirlenmesinde, nişanlanma ve evlilik hakkındaki hükümlerin birlikte tartışılması zaruret arz etmektedir. Dos olarak tesis olunabilecek malların belirlenmesi, Roma Hukuku sistemindeki mal çeşitleri ve bu mallara uygulanan hukuki rejimler ile mülkiyet ve zilyetlik kavramlarının irdelenmesini gerektirmektedir. Evliliğin geçerli olup olmadığı Dos’un tesisi bakımından önemlidir.
Klasik Roma Hukukunda Dos’un Tesisi
Klasik Roma Hukukunda Dos’un Tesisi, Kudret Ayiter’in doçentlik tezidir. Bu araştırması ile Roma Özel Hukuku alanında derinleşme amacı taşıdığını göstermiş olan Ayiter, ilerleyen yıllarda Roma Hukukunun Türkiye’deki önemli temsilcilerinden biri haline gelmiştir. Dos Tesisi, konusundaki araştırması, Roma Özel Hukuku, Eşya Hukuku, Borçlar Hukuku ve Miras Hukuku gibi değişik alanlarla birlikte değerlendirilmiş, konuyla ilgili problemler de tartışılmıştır.
Mehmet Kudret Ayiter, eserinde, ‘Dos’ tesisi bakımından önem taşıyan hukuki konuları araştırmış ve konuyla ilgili kavramları kitabına dahil etmiştir. Eser, Klasik Hukuk Dönemi’ni konu almış, Klasik Hukuk Dönemi öncesinde ortaya çıkan Dos’a ilişkin önceki düzenlemeleri de incelemiş, klasik dönem öncesi ve sonrası için karşılaştırma yapmak imkanını da sunmuştur.
Klasik Roma Hukukunda Dos’un Tesisi, giriş bölümünden sonra iki bölüm halinde hazırlanmıştır. Kitabın birinci bölümü ‘Klasik Roma Hukukunda Dos Tesisinin genel Hükümleri’ başlığını taşımakta; ‘Dos’ ve Evlilik’, ‘Onera matrimonii’ ve ‘Dos necessaria’, ‘Tesis eden kişiler bakımından Dos’un çeşitleri’ ve ‘Dos olarak verilebilen mallar’ incelenmiştir.
Kitabın ikinci bölümü, ‘Klâsik Roma Hukukunda Dos Tesisinin Çeşitleri’ başlığı altında, ‘Dotis datio’, ‘Dos Tacita’, ‘Dos olarak verilen mallar üzerindeki mülkiyet hakkı problemi’, ‘Dotis dictio’, “Promissio dotis”, ‘Legatum Dotis constituendae Causa’ ve ‘De pactis dotalibus’ konuları işlenmiştir.
Ayiter, tez çalışması olan araştırmasını “Dos’un tesisi konusuna” münhasır kılmaya gayret etmiş, Dos olarak verilen malların mülkiyet hakkının hangi durumda kime ait olacağı konusunu da incelemiştir.
Mehmet Kudret Ayiter’in Diğer Eserleri
Roma Aile Hukuku PDF Versiyonu
Modern Özel Hukuka Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatları
Paul Koschaker ve Ankara Üniversitesi’nde Roma hukuku dersleri (Alm. Paul Koschaker und der Unterricht des Römischen Rechts an der Universität Ankara)
Roma Hukuku Dersler, Aile Hukuku, Ankara, 1960 (2. baskı 1963)
Medeni Hukukta Tasarruf Muameleleri. Ankara 1953
Bestellung der ‘Dos’ im klassischen Römischen Recht (doçentlik tezi, 1955).
Noch einmal Papyri, Michigan VII, 434 (Inv. Nr. 508, 2217), Annales Fac. de Droit d’Istanbul 3 (1954) 79-89.
Rylands Papyri (Inv. Nr. 612), Annales Fac. de Droit d’Istanbul 3 (1954) 79-89.
Aestimario dotis e compara vendita come concetti di interpretazione tra i giuristi classici, Annales de l’Universite d’Ankara 6 (1954/55), 81-148.
Höchstmaß bei Dosbestellungen im römischen Recht und übermäßige Schenkungen nach der Lex Cincia, Annales Fac. de Droit d’Istanbul 4 (1956) 204-213.
Einige Bemerkungen zum domicilium ‘des, filius familias’ im römischen Recht, Studi Emilio Betti, 2. cilt (Milano 1962) 73-84.
D.20.4.9.3 und einige Bemerkungen über Sextus Caecilius Africanus, Studi Giuseppe Grosso, 2. cilt (Torino 1968) 13-32.
The asestimatum contract, Maior viginti quinque annis. Essays ın commem. Inst. for Legal History Univ. Uttrecht, Assen 1979. 22-29.
Alcuni appunti sulla dotis datio ante nuptias, Studi Cesare Snfilippe, 4. cilt (Catania 1983), 49-57.
Systematisches Denken und Theorie im Römischen Recht, Studi Arnaldo Biscardi, 1. cilt (Milano 1983), 9-21.
Attorno alcuni testi del legatum dotis constituendae causa, ‘MNHMH’ Georges A. Petropoulos, 1. cilt (Atina 1984), 225-230.
Frigya kaya mezarlarının merdiven ve basamakları (Alm. Treppen und Stufen bei phrygischen Felsdenkmälern), Studien zur Religion und Kultur Kleinasienes, Festschrift für F. K. Dörner, I. cilt (Leidon 1978), 99-106
