Kopenhag Kriterleri

Kopenhag Kriterleri, Avrupa Konseyinin 22 Haziran 1993 tarihinde yapılan Kopenhag Zirvesi’nde kabul edilmiş olan kriterlerdir.

Avrupa Konseyi, bu zirvede Avrupa Topluluğunun genişlemesinin Merkezi Doğu Avrupa Ülkelerini kapsayacağını kabul etmiş ve aynı zamanda adaylık için başvuruda bulunan ülkelerin tam üyeliğe kabul edilmeden önce yerine getirmesi gereken kriterleri belirlemiştir. Belirlenen bu kriterler siyasi, ekonomik ve topluluk mevzuatının benimsenmesi olmak üzere üç temel grupta toplanmıştır. Topluluk, Avrupa’nın entegrasyonunu hedeflerken aynı zaman da yeni üyelerin kapasite ve uyum bakımından birlik hedeflerine uyum sağlamasını amaçlamaktadır.

Avrupa Topluluğu, 1 Ocak 1995’ten itibaren Avrupa Birliği(AB) olarak anılmaya başlanmış, aynı yıl Avusturya, Finlandiya ve İsveç’in katılımıyla 15 üyeli hale gelmiş, sonraki dönemde meydana gelen genişlemeler sonucunda 28 üyeye ulaşmıştır. Bosna Hersek’in üyelik başvurusu 2016 yılında kabul edilmiştir.

Siyasi Kriterler 

• İstikrarlı ve kurumsallaşmış bir demokrasinin var olması,
• Hukuk devleti ve hukukun üstünlüğü,
• İnsan haklarına saygı,
• Azınlıkların korunması

Aday ülkenin çok partili bir demokratik sistemle yönetiliyor olması, hukukun üstünlüğüne saygı, idam cezasının olmaması, azınlıklara ilişkin herhangi bir ayrımcılığın bulunmaması, ırk ayrımcılığının olmaması, kadınlara karşı her türlü ayrımcılığın yasaklanmış olması gereklidir.

Avrupa Konseyi İnsan Hakları Sözleşmesinin tüm maddeleri ile çekincesiz kabul edilmiş olması, Avrupa Konseyi Çocuk Hakları Sözleşmesinin kabul edilmiş olması gibi özellikler dikkate alınmaktadır. Bu ilkelerin varlığı tek başına yeterli olmamakta, aynı zamanda kesintisiz olarak uygulanması gerekmektedir.

Ekonomik Kriterler

• İşleyen bir piyasa ekonomisinin varlığını ve Birlik içinde piyasa güçleri ve rekabetçi baskı ile baş edebilecek kapasiteyi garanti eden kurumların istikrarını sağlamış olmalıdır.
• Merkez bankasının bağımsızlığı, ekonomik politikaların koordinasyonu, İstikrar ve Büyüme Paktına katılım, merkez bankasının kamu sektörü açıklarını finanse etmesinin yasaklanması gibi konularda üye ülkelerin aldıkları kararlara katılmak gerekmektedir.
•  Gümrük Birliği, malların serbest dolaşımı, sermayenin serbest dolaşımı gibi ortaklık anlaşmalarında belirtilen şartlara uyum sağlanmalıdır.
• İstikrarlı piyasa ekonomisinin mevcudiyeti gereklidir.
• AB ve dış dünya rekabetine dayanma kapasitesi gerekmektedir.
• Üyelik, aday ülkenin siyasal, ekonomik ve parasal birliğin hedeflerine katılma da dahil olmak üzere üyelik yükümlülüğünü üstlenme yeteneğine sahip olmasını da öngörmektedir.
• Arz talep dengesi piyasa güçlerinin bağımsız bir şekilde karşılıklı etkileşimi ile kurulmuş olmalıdır.
• Ticaret kadar fiyatların da liberal olması, piyasaya giriş ve çıkış için engellerin bulunmaması gereklidir.
• Mülkiyet haklarına ilişkin düzenlemeler yasal güvence altına olmalı ve bu yasal sistem işlerlik arz etmelidir.
• Fiyat istikrarını içeren bir ekonomik gelişmişliğe ulaşılmış olması ve sürdürülebilir dış dengenin varlığı gereklidir.
• Topluluk Ekonomik politikaların uygulanmasında geniş bir fikir birliği olması gerekmektedir.
• Mali sektörün, tasarrufları üretim yatırımlarına yönlendirebilecek kadar gelişmiş olması gerekmektedir.
• Öngörülebilir ve istikrarlı bir ortamda karar alabilen ekonomik kurumların makro ekonomik istikrarının olması ve bununla beraber işlevsel bir piyasa ekonomisinin varlığı şarttır.
• Alt yapı, eğitim ve araştırmayı içeren yeterli miktarda fiziki ve beşeri sermaye olmalıdır.
• Firmaların teknolojiye uyum sağlama kapasitesinin bulunması gerekmektedir.
• Bu çerçevede rekabet edebilme derecesinin göstergeleri olarak, birliğe girişten önce birlik ile o ülke arasında belirli bir ticaret ortaklığının olması ve ülke ekonomisinde küçük firmaların oranı sayılmaktadır.

Topluluk Mevzuatının Benimsenmesi Kriterleri 

• Siyasi, ekonomik ve parasal birliğin hedeflerine bağlı kalmak üzere üyelik için gerekli yükümlülükleri yerine getirebilme kapasitesine sahip olmak gerekmektedir.
• Topluluğun tarım, iletişim ve bilgi teknolojileri, çevre, ulaşım, enerji, taşımacılık, tüketici hakları, adalet ve içişleri, iş gücü ve sosyal haklar, eğitim ve gençlik, vergilendirme, istatistik, bölgesel politikalar, genel dış ve güvenlik politikası gibi alanlardaki her türlü düzenlemesine uyum sağlanmalıdır.
• Siyasi Birlik ile Ekonomik ve Parasal Birlik de dahil olmak üzere, AB müktesebatına uyum kapasitesi olmalıdır.
• Avrupa Birliğinin siyasi birlik ile ekonomik ve parasal birlik hedeflerini kabul etmek gerekmektedir.
• Birliğin ortak dış politika ve güvenlik politikasına etkin bir katılım için aday ülkelerin buna hazır olması gerekmektedir.
• Tek pazara geçişi gerektiren Topluluk müktesebatına uyum sağlanmalıdır.