Hukuk Ansiklopedisi
Mobbing, kelime anlamı olarak, psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, rahatsız etme, bezdirme ve sıkıntı verme anlamlarına gelmektedir. Günümüzde mobbing kavramı, iş hayatında yaygın olarak kullanılmakta, yıldırma ve iş yerinde psikolojik baskılama anlamında kullanılmaktadır. Hiyerarşik düzenin hakim olduğu kurum ve iş yerlerinde özellikle daha güçlü olanların zayıf olanları yıldırmak, psikolojik olarak baskı altına almak ve sistematik baskı uygulaması mobbing olarak tanımlanmaktadır.
Mobbing, genellikle çalışanların şerefine, doğruluğuna, güvenilirliğine ve mesleki yeterliliğine yapılan saldırı olarak gerçekleşmekte; mobbing uygulayan amirlere en büyük desteği nevrotik, korkak ve iktidar hırsı olan kişiler vermektedir. İletişim dili, negatif, küçük düşürücü, taciz edici ve baskı kurucu olup çoğunlukla aynı anda birden fazla kişi tarafından uygulanmaktadır.
Mobbing, öncelikle psikologlar tarafından bilimsel incelemelere tabi tutulmuş, ardından hukuki bir kavram olarak kullanılmaya başlanmış, yargı kararlarına konu olmaya başlamıştır. Türkiy’de mobbinge uğrayan kişilerin korumaya alınmasının yolu 2011 tarihide kabul edilen yeni Türk Borçlar Kanunu ve 2016 yılında kabul edilen Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu ile açılmıştır. 
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasındaki Mobbing Yasağı ile İlişkili Maddeler
Anayasa 125. madde: “İdarenin her türlü eylem ve işlemine karşı yargı yolu açıktır…”
Anayasa 129. madde: “Memurlar ve diğer kamu görevlileri Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmakla yükümlüdürler. Memurlar ve diğer kamu görevlileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve bunların üst kuruluşları mensuplarına savunma hakkı tanınmadıkça disiplin cezası verilemez. Disiplin kararları yargı denetimi dışında bırakılamaz.”
5237 Sayılı Türk Ceza Kanunundaki Mobbing Yasağı ile İlişkili Maddeler
Türk Ceza Kanunu 94. madde: “Bir kişiye karşı insan onuruyla bağdaşmayan ve bedensel veya ruhsal yönden acı çekmesine, algılama veya irade yeteneğinin etkilenmesine, aşağılanmasına yol açacak davranışları gerçekleştiren kamu görevlisi hakkında 3 yıldan 12 yıla kadar hapis cezasına hükmolunur…. Bu suçun işlenişine iştirak eden diğer kişiler de kamu görevlisi gibi cezalandırılır. Bu suçun ihmali davranışla işlenmesi halinde, verilecek cezada bu nedenle indirim yapılmaz.”
2011 Yılında Çıkarılan 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunundaki Mobbing Yasağı ile İlişkili Maddeler
Türk Borçlar Kanunu 417.madde: “İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.”
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunundaki Mobbing Yasağı ile İlişkili Maddeler
Devlet Memurları Kanunu 10. madde: “…Amir, maiyetindeki memurlara hakkaniyet ve eşitlik içinde davranır. Amirlik yetkisini kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslar içinde kullanır…”
Devlet Memurları Kanunu 11. madde: “Devlet memurları kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslara uymakla ve amirler tarafından verilen görevleri yerine getirmekle yükümlü ve görevlerinin iyi ve doğru yürütülmesinden amirlerine karşı sorumludurlar.”
Devlet Memurları Kanunu 17. madde: “Devlet memurları, bu kanun ve bu kanuna dayanılarak yayınlanan tüzük ve yönetmeliklere göre tayin ve tespit olunup yürürlükte bulunan hükümlerin kendileri hakkında aynen uygulanmasını istemek hakkına sahiptirler.”
Devlet Memurları Kanunu 21. madde: “Devlet memurları kurumlarıyla ilgili resmi ve şahsi işlerinden dolayı müracaat; amirleri veya kurumları tarafından kendilerine uygulanan idari eylem ve işlemlerden dolayı şikayet ve dava açma hakkına sahiptirler.”
Mobbing Hukuku Kitabı
Mobbing Hukuku isimli eser Dr. Ferhat Uslu ve Hasan Tutar tarafından yazılmış, Adalet Yayınevi tarafından 2018 yılında basılmıştır. Eser, Mobbing ve Mobbing Hukuku alanında yazılmış istisnai eserlerdendir.
Mobbing Hukuku Kitabının tanıtım yazısı şu şekildedir:
“Örgütlenmenin olduğu her yerde mobbing olgusu her zaman vardı; ancak mobbing konusunda bilinç veya farkındalık “mobbing” kavramının tanımlandığı ve çerçevesinin çizildiği 1980’li yıllara gelinceye kadar bulunmamaktaydı. Bu yüzden mobbing, eski dönemlerden beri bir olgu olarak mevcudiyetini korumakla birlikte, 1980’li yıllardan önce kavram olarak ortaya çıkmamıştı. Mobbing olgusunun kavramsallaştırılması önce örgüt psikologlarının, sonra da hukukçuların çabalarıyla mümkün olmuştur.
Mobbingin çerçevesinin ortaya çıkıncaya kadar neyin mobbing neyin kötü muamele, neyin haksızlık olduğunun ayırımına varılamaması bu alanda önemli karmaşalara neden olmaktaydı. Önce Batıda daha sonra Türkiye’de ve dünyanın özellikle endüstri ilişkilerinin ve iş hukukun gelişmiş olduğu ülkelerinde mobbing olgusu üzerinde, teorik ve hukuksal düzeyde önemli somut gelişmeler yaşanmaya başlandı. Günümüzde mobbing hukuksal düzenlemelerin konusunu oluşturduğu gibi, ayrıca yargı organlarının kararlarında da kendisine sıklıkla yer bulmaktadır. Mobbingle mücadele için uluslararası ve ulusal hukuk düzeyinde önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Ülkemizde bu konuda en önemli adım, 11.01.2011 tarih ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ile 06.04.2016 tarih ve 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nun kabul edilmesiyle atılmıştır.
Son zamanlarda sıklıkla gerek ilk derece mahkemeleri gerekse de istinaf ve yüksek yargı kararlarına konu olan mobbing, kamu-özel, kadın-erkek, yüksek eğitimli-ilk ya da orta eğitimli olmasına bakılmaksızın her yerde ve herkesin yaşayabileceği bir örgütsel sorun sarmalı olarak devam etmektedir. Ne var ki mobbingle ilgili, kimi bireysel, kurumsal ve hukuksal mücadele yolları da yok değildir. Bu çalışma mobbing olgusuyla hukuksal açıdan mücadele etmek amacıyla ele alınmıştır. Esas olan hukuksal yollara başvurmadan önleyici mekanizmalarla mobbingin önlenmesidir; ancak her şeye rağmen mobbing devam ediyor ise hukuksal başvuru yollarının var olduğunu unutmamak gerekir. “Mobbing Hukuku” adlı bu çalışmamızın, mobbingten kaynaklanan sorunların çözümünde yararlı olmasını dileriz.”
Mobbing Hukuku Kitabının Yazarı Dr. Ferhat Uslu
Ferhat Uslu, 27 Eylül 1979 Tarihinde Bursa ili, İnegöl ilçesi, Gündüzlü (Muzal) Köyü’nde dünyaya gelmiş, 1990 yılında Gündüzlü Köyü İlkokulu’ndan; 1993 yılında İnegöl Sinanbey Ortaokulu’ndan; 1996 yılında İnegöl Ticaret Meslek Lisesi’nden; 2000 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet Meslek Yüksekokulu’ndan; 2004 yılında Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olmuştur.
Anayasa Hukuku akademisyeni olan Uslu, 2008 yılında Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hukuk Anabilim Dalı, Kamu Hukuku Bilim Dalı Tezli Yüksek Lisans Programı’nı, “Anayasa Yargısının Meşruluğu Sorunu Işığında Türk Anayasa Mahkemesi” adlı yüksek lisans teziyle; 2013 yılında İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı Doktora Programı’nı “Anayasa Yargısının Sınırları Sorunu” adlı doktora teziyle tamamlamıştır.
Dr. Ferhat Uslu, 2007-2009 ve 2012-2014 yılları arasında Atatürk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kamu Hukuku Bölümü Anayasa Hukuku Anabilim Dalında ve 2009-2012 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kamu Hukuku Bölümü Anayasa Hukuku Anabilim Dalında Araştırma Görevlisi olarak görev yapmıştır.
Uslu, 18 Ağustos 2014 tarihinde Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kamu Hukuku Bölümü Anayasa Hukuku Anabilim Dalı’na Yardımcı Doçent Doktor unvanıyla Öğretim Üyesi olarak atanmıştır.
Uslu, Mayıs-Ağustos 2016 tarihleri arasında Harvard Law School’da (ABD-Boston-Massachusetts) bilimsel araştırmalarda bulunmuştur.
Ferhat USLU, halen Sakarya Üniversitesi’nin çeşitli fakültelerinde Hukuka Giriş, Anayasa Hukuku Genel Esaslar, Anayasa Yargısı, Türk Anayasa Hukuku, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru, Siyasi Partiler Hukuku, İnsan Hakları Hukuku, Genel Kamu Hukuku ve Spor Hukuku dersleri vermektedir.
Uslu, İngilizce bilmektedir.
