Hukuk Ansiklopedisi
Nürnberg Uluslararası Askeri Ceza Mahkemesi, 1945 yılı ve sonrasında, Birleşmiş Milletler kararı sonucunda, ABD, Birleşik Krallık, Fransa ve Sovyetler Birliği’nin insanlığa karşı suçlar kapsamında açtığı davaların yargılamasını yapan uluslararası mahkemeye verilen isimdir.
Mahkemenin yaptığı yargılamalar, Almanya’nın Nürnberg şehrinde gerçekleştiği için dava da bu isimle anılmıştır. İkinci Dünya Savaşı sona edikten sonra, insanlığa verilen zararlar ve çekilen acılar nedeniyle daha önce uygulanmamış olan Uluslararası Ceza Mahkemesi Kurulması fikri uluslararası toplumda kabul görmüş, savaşı kazanan devletler tarafından verilen karar sonucunda, geçici ve özel yetkiye sahip mahkeme kurulması kararlaştırılmış, Birleşmiş Milletlerin almış olduğu karara dayanarak Nürnberg Uluslararası Askeri Savaş Suçları Mahkemesi kurulmuştur.
Sovyetler Birliği yargılamanın Berlin’de yapılmasını önermiş, ancak yıkılmış olan Berlin yerine Nürnberg seçilmiştir. Nürnberg’in nazilerin propaganda merkezi olması sembolik açıdan da öneml bulunmuştur. Nürnberg’de birden fazla mahkeme kurulmustur ve en bilineni International Military Tribunal of Nurnberg’dir. Dört Müttefik devlet, ABD, Britanya, Sovyetler Birliği ve Fransa, birer yargıç ve savcı ekibi göndermiştir. Mahkeme kuralları, Kıta Amerikası ve Anglo-Amerikan yargı sistemlerinin birlikte uygulanması sonucu oluşmuştur. Yargılamalar sırasındaki tüm konuşmalar, tercümanlar yoluyla İngilizce, Fransızca, Almanca ve Rusça’ya tercüme edilmiş, kulaklıklı simultane çeviri sistemi tarihte ilk kez Nürnberg Uluslararası Askeri Savaş Suçları Mahkemesinde uygulanmıştır. Nazilerin üst düzey yetkililerinin yargılanmalarına, Almanya teslim olduktan sonra, 20 Kasım 1945’te Nuremberg’de başlanmıştır.
Adolf Hitler, Heinrich Himmler ve Joseph Goebbels, savaş sona ermeden önce intihar ettikleri için asla yargılanamamıştır. Hermann Goering, intihar etmesi nedeniyle idam edilememiştir.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin, aldığı karar sonucunda her galip ülke kontrolü altındaki bölgede askeri mahkeme kurma hakkı elde etmiştir. ABD bu mahkemeyi Nürnberg’de kurmuştur.
Yargılamaların Konusu
Nuremberg(Nürnberg) Uluslararası Askerî Ceza Mahkemesi yargılamaları, Uluslararası Ceza Hukukunun başlangıcı olarak kabul edilebilecek uygulamalar yapmış; sanıklar, “barışa karşı suç işlemek”, “savaş suçları” ve “insanlığa karşı suçlar” kapsamında, cinayet, kitle imha, köleleştirme, sürgün, insanlık suçları, eziyet ve işkence eylemleri ile itham edilmiş ve yargılanmışlardır.
Politik nedenlerle veya ırk ve din ayrımcılığına dayanılarak herhangi bir halka karşı gerçekleştirilen cinayet, toplu öldürme, sürgün ve benzeri tüm insanlık dışı eylemleri tanımlamakta kullanılan “İnsanlığa Karşı Suçlar” kavramının kullanıldığı ilk mahkeme olmuş; kavram ilk kez bu mahkemelerde kullanılmış, mahkemelerin bazı uygulamaları ise, ceza hukukunun yerleşik bazı prensiplerini çiğnediği yönünde eleştirilmiştir.
Yapılan yargılamalar hakkında bir çok kitap yazılmış, tiyatro oyunları sahnelenmiş, sinema filmi ve belgesel çekilmiştir.
