Nyon Anlaşması

Nyon Antlaşması, İsviçre’nin Nyon kentinde toplanan konferansa katılan, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda, Bulgaristan, Mısır, Fransa, Yunanistan, Romanya, Türkiye, SSCB ve Yugoslavya arasında, 14 Eylül 1937 tarihinde kabul edilmiştir.

Anlaşmaya imza eden devletlerden Türkiye adına Dışişleri Bakanı Doktor Tevfik Rüştü Aras, İngiltere adına Dışişleri Bakanı Eden, SSCB adına Dışişleri Bakanı Litvinof, Fransa adına Dışişleri Bakanı Delbos, adına Romanya adına Dışişleri Bakanı Antonesco, Bulgaristan adına Dışişleri Bakanı Maksimüs ve Yugoslavya adına Dışişleri Bakanı Yeftik konferansta hazır bulunmuşlardır. İki gün süren Konferansın amacı, Akdeniz’deki korsanlık olaylarının önlenmesi ve Akdeniz’de seyrüsefer güvenliğinin sağlanması olmuştur. Türkiye’nin antlaşmayı onayladığına dair kanun 18 Eylül 1937’de TBMM’de kabul edilmiştir. 

“Nyon Anlaşması -İkinci Dünya Savaşı Öncesi Akdeniz’de Korsan Denizaltılar Sorunu:  İspanya’da, 1936-1939 yılları arasında İspanyol Milliyetçiler ile Cumhuriyetçiler arasında, üç yıl süren oldukça kanlı bir iç savaş yaşanmıştır. Bu iç savaş sırasında İtalya ve Almanya Milliyetçileri, Sovyetler Birliği de Cumhuriyetçileri desteklemiştir. General Franco liderliğindeki Milliyetçiler, İtalya’nın da desteğiyle, Sovyetler Birliği’nden Cumhuriyetçilere deniz yoluyla gelen yardımı kesmek istemişlerdir. Bu amaçla Akdeniz’de Cumhuriyetçilere silah ve malzeme taşıyan gemilere, hangi ülkeye ait olduğuna bakmaksızın, saldırılar düzenlemişlerdir. Bu saldırıların büyük bir çoğunluğunu da denizaltılar vasıtasıyla gerçekleştirmişlerdir. Ancak bu denizaltıların üzerinde, kime ait olduğu anlaşılmasın diye, herhangi bir bayrak ya da işaret bulundurmamalardır. Bu yüzden de Milliyetçiler ve onlara yardım eden İtalyanlar, kendilerine yapılan suçlamaları reddetmişlerdir. Akdeniz’de, Ağustos 1937’de hangi devlete ait olduğu bilinmeyen(korsan) denizaltıların düzenledikleri saldırıların artması, bu denizde büyük menfaatleri olan İngiltere ve Fransa’yı harekete geçirmiştir. Nitekim ingiliz ve Fransız devlet adamları, Akdeniz’deki korsan denizaltılar sorununu çözmek için birlikte hareket ederek İsviçre’nin Nyon kentinde bir konferans düzenlemeye karar vermişlerdir. İkinci Dünya Savaşı öncesinde gerçekleştirilen bu konferans, birçok devletin tarafını belirlediği bir konferans olmuştur. Bu konferans sonrasında aralarında Türkiye’nin de bulunduğu dokuz devlet, Akdeniz’deki korsan denizaltılar sorununu çözüme kavuşturan Nyon Antlaşması’nı imzalamıştır.”

Nyon Anlaşması: Akdenizde korsanlık ef’aline kargı ittihaz edilecek müşterek tedbirler hakkındaki Nyoıı anlaşmasının ve zeylinin tasdikına dair kanun

Kanun No: 3266

Kabul tarihi: 181911937

Madde 1 — ispanyada mücadele halinde bulunan taraflardan hiç birine aid olmıyan ticaret gemilerine, denizaltı gemileri tarafından Akdenizde ispanya ihtilâfı münasebetile vaki olan korsanlık ef’aline karşı alınacak müşterek tedbirler hakkında Nyonda 14 eylül 1937 tarihinde Türkiye, Büyük Britanya ve Şimalî İrlanda Birleşik Kırallığı, Bulgaristan, Mısır, Fransa, Yunanistan, Romanya, Sovyetler Birliği ve Yugoslavya arasında imza olunan anlaşma ile buna müzeyyel ve denizüstü gemilerinin ve hava kuvvetlerinin korsanlığına karşı tedabiri mutazammın olarak Cenevrede 17 eylül 1937 tarihinde aynı Devletler arasında akdedilen ve Nyon anlaşmasının mütemmim eczasından bulunan anlaşma kabul ve tasdik edilmiştir.

Madde 2 — Bu kanun neşri tarihinden muteberdir.

Madde 3 — Bu kanunun hükümlerini icraya İcra Vekilleri Heyeti memurdur.

18/9/1937

Nyon Anlaşması

Nyon Anlaşması ispanyada mücadele halinde bulunan taraflardan hiç birine aid olmıyan ticaret gemilerine karşı denizaltı gemileri tarafından Akdenizde ispanya ihtilâfı münasebetile mükerrer tecavüz vaki olduğunu,

Bu tecavüzlerin, ticaret gemilerinin tahribi hakkındaki 22 nisan 1930 tarihli Londra Muahedesinin 4 üncü kısmında münderiç Hukuku Düvel kaidelerini ihlâl ettiğini, en iptidaî insaniyet prensiplerine mugayir olduğunu ve bunların bihakkın korsanlık hareketi olarak tavsif edilmesi lâzım geldiğini,

Ve ispanyada mücadele halinde bulunan taraflardan biri veya diğerinin muharib hukuku kullanmak veya deniz muharebesi kanunlarına riayet etse bile açık denizde ticarî seyrüseferi kontrol etmek hakkını hiç bir suretle tanımaksızın ve işbu mukaveleye iştirak eden herhangi bir Devletin açık denizde her türlü müdahalelere karşı kendi ticarî seyjüseferini himaye etmek üzere ittihazını muvafık göreceği her hangi bir harekette bulunmak ve sonradan kararlaştırılacak müşterek diğer tedbirleri almak hakkına halel gelmemek şartile evvelemirde, denizaltı gemileri tarafından yapılan korsanlık af alille karşı, müşterek tedabiri mahsusayı kararlaştırmak icab ettiğini nazarı itibara alarak,

Kendi Hükümetleri tarafından usulüne tevfikan salâhiyeti haiz olub aşağıda imzası bulunanlar Nyonda konferans halinde 9 eylüldan 14 eylül 1937 ye kadar toplanarak hemen mer’iyete girecek olan atideki hükümleri kararlaştırmışlardır:

I – Konferansa iştirak eden Devletler kendi bahrî kuvvetlerine, ispanyada mücadele halinde bulunan taraflardan birine aid olmıyan ticaret gemilerini himaye etmek üzere aşağıdaki iki ve üç numaralı fıkralara tevfikan hareket etmeleri için talimat vereceklerdir.

II – Bahrî teslihatın tahdid ve tenkisi için Londrada 22 nisan 1930 tarihinde imza olunan muahedede zikrolunub Lonrada 6 teşrinisani 1936 da imza olunan protokol ile teyid edilen Hukuku Düvel kaidelerine muhalif olarak böyle bir gemiye taarruz eden herhangi bir denizaltı gemisine bilmukabele taarruz edilecek ve mümkünse bu gemi tahrib edilecektir.

III – İspanyada mücadele halinde bulunan taraflardan hiç birine aid olmıyan bir geminin yukarıdaki fıkrada zikredilen kaideler hilâfına olarak taarruza uğradığı bir nokta civarında tesadüf edilen denizaltı gemisine -tesadüf olunduğu ahval, taarruzun faili kendisi olduğu fikrini tevlid ediyorsa- yukarıda zikrolunan hükümler kezalik tatbik olunacaktır.

IV – Yukarıda zikredilen kararlan pratik bir surette icra için konferansa iştirak eden Devletler aşağıdaki hususları kararlaştırmışlardır:

1) Garbî Akdenizde ve Malta kanalında, nezaret hususu ayrı hükümlere tâbi olacak Tirenyen mmtakası müstesna olmak üzere, işbu icraat, açık denizde ve konferansa iştirak eden Devletlerin kara sularında ingiliz ve Fransız donanmalarına -iki Hükümet arasında kararlaştırılacak tevzi şekline göre- terettüb eder.

2) Şarkî Akdenizde:

a) Bu icraat karasularında, alâkadar Hükümetlerden her birine, kendisine aid kısımda terettüb eder.

b) Açık denizde, Adriyatik denizi müstesna olmak üzere, Çanakkale boğazının medhaline kadar işbu icraat, ingiliz ve Fransız donanmalarına – seyrisefainin, tehlikeli olduğu korkulan mmtakalarda, iki Hükümet arasında takarrür edecek tevzie göre – terettüb eder.

İşbu konferansa iştirak eden Devletlerden Akdenize sahildar olanlar, kendi vasıtaları nisbetinde, bu donanmalara istenecek müzaherette bulunmağı taahhüd ederler: Bilhassa donanmaların harekâtını kendi kara sularında takib etmelerine ve kezalik intihab edecekleri limanlardan bu donanmaların istifade eylemelerine müsaade edeceklerdir.

3) Şurası da mukarrerdir ki yukarıda 1 ve 2 numaralarda zikredilen mıntakaların hududu ve tevziatı her zaman, vaziyetteki her türlü değişiklik hesaba katılmak üzere, konferansa iştirak eden Devletler tarafından değiştirilebilir.

V – Konferansa iştirak eden Devletler şu hususta mutabık kalmışlardır ki yukarıdaki hükümlerin icrasını kolaylaştırmak maksadile kendi denizaltı gemilerinin Akdenizde istimalini atideki şekilde tahdid edeceklerdir:

a) Aşağıdaki b ve ç fıkralarında derpiş edilen ahval müstesna [ olmak üzere hiç bir denizaltı gemisi Akdenizde denize çıkmıyacaktır.

b) Denizaltı gemileri konferansa iştirak eden Devletlerden herbirine tebligatta bulunulduktan sonra deniz üzerinde ve bir suüstü gemisi refakatinde olmak şartile seyredebileceklerdir.

c) Konferansa iştirak eden Devletlerden her biri aşağıdaki 1 numaralı melfufta tayin edilip a ve b fıkralarında mündemiç tahdidata tâbi tutulmıyacak olan bazı mıntakaları talim için kendi denizaltı gemilerine tahsis edebilirler.

Kezalik Konferansa iştirak eden Devletler şu hususta mutabıktır ki mecburî tevakkuf veya yukarıdaki b fıkrasında derpiş edilen şartlar müstesna olmak üzere kendi kara sularında hiç bir ecnebi denizaltı gemisinin bulunmasına müsaade etmiyeceklerdir.

VI – Kezalik, konferansa iştirak eden Devletlerce mukarrerdir ki yukarıda yazılan programın icrasını kolaylaştırmak için kendi ticaret gemilerine Akdenizde aralarında takarrür edecek bazı esaslı yolları
tavsiye edecekelerdir.

VII – İşbu anlaşmanın hiç bir hükmü, konferansa iştirak eden Devletlerin kendi denizüstü gemilerini Akdenizin her hangi bir kısmına göndermek hakkını tahdid etmez.

VIII – Yukarıdaki hükümler Milletler Cemiyeti Kâtibliğine tescil ettirilmiş olan beynelmilel taahhüdleri hiç bir suretle ihlâl etmez.

IX – Konferansa iştirak eden Devletlerden biri işbu anlaşmadan çekilmek niyetinde bulunduğunu haber verirse böyle bir tebliğ 30 günlük bir vadenin hitamında muteber olacaktır ve konferansa iştirak eden Devletlerden her hangi bir diğeri de bu husustaki niyetini mezkûr tarihten evvel bildirmek şartile ayni tarihte anlaşmadan çekilebilecektir.

Her iki metni aynı derecede muteber olmak üzere Fransızca veİingilizce tek bir nüsha olarak Nyonda 14 eylül 1937 tarihinde tanzim edilmiştir. Bu nüsha Milletler Cemiyeti Kâtipliği Arşivine tevdi olunacaktır.

Büyük Britanya ve Şimali İrlânda Birleşik Kırallığı, Bulgaristan, Mısır, Fransa, Yunanistan, Romanya, Türkiye, Sovyetler, Yugoslavya.

Akdeniz konferansı – Nyon anlaşmasına müzeyyel îtilâfname

Akdenizde denizaltı gemileri tarafından ika olunan korsanlık fiillerine karşı hususî müşterek tedbirler hakkındaki kararları havi olarak 14 eylül 1937 tarihinde Nyon da imza olunan anlaşmada, iştirak eden Devletler, denizüstü gemileri veya hava sefineleri tarafından ika olunan bu gibi fiillere karşı ileride müşterek tedbirler ittihazı imkanını muhafaza ettiklerini ve şimdi bu gibi tedbirlere tevessül etmek münasib olduğunu nazan dikkate alarak, Hükümetleri tarafından usulü dairesinde mezun bulunan aşağıdaki imzalar sahibleri 17 eylül 1937 tarihinde Cenevrede toplanıp derhal meriyete girecek olan berveçhi ati hükümlerini kararlaştırmışlardır.

1 — İşbu itilafname Nyon anlaşmasını tamamlar ve onun mütemmim cüzü addolunur.

2 — İşbu îtilâfname ispanyada mücadele halinde bulunan taraflardan hiç Birine aid olmryan bir ticaret gemisine karşı Akdenizde bir denizüstü gemisi veya hava gemisi tarafından deniz muharebemi Hukuku düveli ile musaddak olub 22 nisan 1930 tarihli Londra Muahedenamesinin 4 üncü kısmında tadad ve 6 teşrinisani 1936 tarihinde Londrada imza edilen protokol ile teyid olunan insaniyet prensiplerini nazarı itibare almaksızın bir denizüstü veya hava gemisi tarafından yapılan bilcümle hücumlar hakkında tatbik olunur.

3 — Nyon anlaşmasına tevfikan açık denizde ticari seyrisefainin himayesine iştirak eden ve 1 inci maddede zikredilen şerait dairesinde yapılan bir hücuma şahid olan her denizüstü gemisi,

a) Eğer hücum bir hava gemisi tarafından vaki ise ona karşı ateş açacak,
b) Eğer bir denizüstü gemisi tarafından vaki ise o hücuma karşı kendi vasıtalarile ve icabı halinde onların kara suları dahilinde, çağırılması mümkün olan takviyeye müracaat eyleyerek müdahele edecektir.

İştirak eden Devletlerden her biri, kendisine aid hususlarda, kendi barb gemilerinin işbu îtilâfname ruhuna göre hattı hareketlerini tanzim edeceklerdir.

Aynı derecede muteber olmak üzere Fransızca ve İngilizce olarak tek bir nüsha halinde Cenevrede 17 eylül 1937 de tanzim olunmuştur.

Bu nüsha Milletler Cemiyeti Kâtipliği Hazinei Evrakına tevdi olunacaktır.

Büyük Britanya ve Şimalî İrlanda Müttehid Kırallığı, Bulgaristan, Mısır, Fransa, Yunanistan, Romanya, Türkiye, Sovyetler Birliği, Yugoslavya.

Nyon anlaşmasının .maksadı ve onun yüklediği mükellefiyet hududu dahilinde kalmak şartile anlaşmalar akdi için Hükümete salâhiyet verilmesi hakkında kanun

Kanun No:3267

Kabul tarihi:18/9/1937 tarihi 18/9/1

Madde 1 — Nyon anlaşmasının makside ve onun yüklediği mükellefiyet hududu dahilinde kalmak şartile anlaşmalar akdi için Hükümete salâhiyet verilmiştir.

Madde 2 — Bu kanun neşri tarihinden muteberdir.

Madde 3 — Bu kanunun hükümlerini icraya icra Vekilleri Heyeti memurdur.

18/9/1937