Hukuk Ansiklopedisi
Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer 10 Şubat 1918 tarihinde İstanbul’da doğmuş, 1934 yılında İstanbul Erkek Lisesini ve 1938 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirmiştir. Dönmezer, 1938 yılında Hukuk Fakültesinde Ceza Hukuku asistanlığına başlamış, 1942 yılında Prof. Dr. Tahir Taner’in danışmanlığında doktorasını tamamlamış, doçentlik sınavını vererek İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku kürsüsüne atanmıştır.
1946-1948 yıllarında Amerika Illinois Üniversitesi’nde araştırmacı misafir öğretim üyesi olarak çalışan Sulhi Dönmezer, 1949 yılında Profesör olmuştur. 1953 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanlığı’na seçilmiş, 1957 yılında ise Ordinaryüs Profesörlüğe terfi etmiştir.
1943 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kriminoloji Enstitüsü’nün kurulması çalışmalarına katılmış, 1955-1985 yılları arasında bu enstitü ve araştırma merkezinin müdürlüğünü yapmıştır.
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde 47 yıl hizmet verdikten sonra 1985 yılında yaş haddi nedeniyle emekli olmuştur.
İdari Görevleri
Ord. Prof. Dr. Dönmezer, emekliliğinden sonra 1995 yılına kadar İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde Kriminoloji, Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde ise Toplumbilim ve Türkiye’nin Sosyal Bünyesi derslerini vermiştir. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde de dersler vermiş, İstanbul Hukuk Fakültesi’nde 1955 yılından 1985 yılına kadar Ceza Hukuku ve Ceza Usul Hukuku kürsüsü direktörlüğünü yürütmüştür. Yüksek Öğretim Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra, Ana Bilim Dalı Başkanlığını ve Hukuk Fakültesi Kamu Hukuku Bölüm Başkanlığını yapmıştır. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde Ceza Hukuku (genel hükümler), Ceza Hukuku (özel hükümler), Kriminoloji ve Ceza Muhakemeleri Usulü derslerini; İktisat Fakültesine bağlı Gazetecilik Enstitüsü’nde Basın Hukuku derslerini okutmuştur. Bu Enstitünün rektörlüğe bağlı bir Yüksek Okul olmasından sonra da bir süre Sosyoloji dersi vermiştir.
İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi ve Yargı Yüksek Okulu ile İstanbul İktisadi ve Ticari Bilimler Akademisi, Marmara Üniversitesi, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve Kadir Has Üniversitesi gibi birçok okulda derslere girmiş, doktora ve yüksek lisans derslerine katılmış, jürilerde görev almıştır.
İdari Görevleri ve Mevzuata Katkıları
1950-1952 Bakanlıklararası Antidemokratik Kanunları Ayıklama Komisyonu Üyeliği yapmıştır.
1950-1961 döneminde af kanunlarını hazırlayan komisyonlara başkanlık yapan Dönmezer, Basın Kanunu’nu hazırlayan komisyonun çalışmalarına katkı vermiş,1962-1963 yıllarında Cezaların İnfazı Hakkındaki Kanun’un hazırlanması aşamasında çalışmış, 1961 Anayasası’nın ifade özgürlüğü, basın ve temel ceza hükümlerini hazırlayan alt komisyon başkanlığını ve Ceza Kanunundan Antidemokratik Hükümleri Ayıklama Komisyonu Başkanlığını yürütmüştür.
1961 Anayasa Tasarısını hazırlayan İstanbul Komisyonunu kurduğu ve basın ve ceza hukukuna ait hükümlerin hazırlanmasıyla görevlendirdiği komisyonun başkanlığını yapmıştır. 1951 ve 1961 Af Kanunlarını hazırlayan komisyonların raportörlüğünü yapmıştır.
Dönmezer, yurt dışında, Fransa, Hollanda, Portekiz, ABD, İran, Pakistan’da çeşitli üniversitelerde dersler ve konferanslar vermiş; 1975-1980 yılları arasında Avrupa Konseyi Kriminolojik Bilimler Konseyi üyeliğine seçilmiştir.
1988-1994 yılları arasında Radyo ve Televizyon Yüksek Kurulu üyeliği yapmış; 1988 yılında Atatürk Dil ve Kültür Merkezi’ne bağlı Atatürk Araştırma Merkezi üyeliğini yürütmüştür.
1950-2001 yılları arasında, Başbakanlık, Adalet, İçişleri ve Dışişleri bakanlıkları tarafından önemli yasal düzenlemeler için oluşturulan komisyonlarda başkanlık ve üyelik görevlerinde bulunmuştur. 1981 Anayasası hakkında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinin görüşlerini saptayan komisyonun başkanlığını, 1961-1985 yılları arasında Türk Ceza Kanunu’nda ve Usul Kanunu’nda yapılan değişiklikleri değerlendirme hususlarındaki üniversite komisyonlarının başkanlığını, 1984-2001 yılları arasında Yeni Türk Ceza Kanunu, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, İstinaf Mahkemeleri Teşkili Hususundaki Kanun, Ceza ve Tedbirlerin İnfazı Hakkındaki Kanun ve Cezaların İnfazını İzleme Komisyonlarının Teşkili Hakkındaki Kanun’un hazırlanması ile bu kanunların uyum kanunlarını hazırlamakla görevlendirilen komisyonların başkanlığını, Çıkar Amaçlı Örgüt Suçları ile Mücadele Kanununu hazırlayan komisyonun başkanlığını yürütmüştür.
Sivil Toplum Çalışmaları ve Ödülleri
Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer, 1961-1985 yılları arasında İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası’nın editörlüğünü, Türk Eğitim Vakfı’nın kuruculuğunu ve Mütevelli Heyeti Başkanlığını, Kadir Has Üniversitesi Mütevelli Heyeti Üyeliğini, 2001 yılında Uluslararası Ceza Hukuku Derneği’nin Türkiye şubesini oluşturmak üzere Ceza Hukuku Derneği’nin kuruculuğu ve başkanlığını yürütmüştür. Milletlerarası Kriminoloji Derneği Yönetim Kurulu üyeliği; Milletlerarası Ceza Hukuku Derneği, Milletlerarası Sosyoloji Derneği, Milletlerarası Basın Enstitüsü, Monaco Adli Tıp Merkezi üyelikleri ile Amerika Suç ve Suçluluk Milli Konseyi muhabir üyelikleri üstlendiği diğer çalışmalardandır.
İstanbul Üniversitesinden “hukuk” dalında ve Marmara Üniversitesinden “toplumbilim” dalında ”Fahri Doktor” unvanı kazanmıştır.
Aydınlar Ocağı tarafından kendisine “Şeyhül Müderrisin” (Hocaların Hocası) unvanı verilmiştir.
Ceza Hukuku, Kriminoloji, Toplumbilim ve Operasyonel Kriminoloji alanlarında çok sayıda eseri, makalesi ve araştırması bulunmaktadır.
Basın Hukuku ve Kriminoloji dersinin ayrı bir öğrenim dalı olarak kabul edilmesine katkıları olmuştur.
Türk Ceza Hukuku’nun ülkemizdeki kurucularından olan ve binlerce hukukçu yetiştiren Dönmezer, 3 Ağustos 2004 tarihinde, 86 yaşında İstanbul’da vefat etmiştir. 5 Ağustos 2004 tarihinde devlet töreni ile İstanbul Edirnekapı Şehitliği’nde defnedilmiştir. İngilizce ve Fransızca bilmekte, iki çocuğu bulunmaktaydı.
Eserleri
Dönmezer, Prof. Dr. Sahir Erman ile birlikte hazırladıkları “Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku” başlığını taşıyan üç ciltlik eser Türk hukuk tarihinde önemli bir yere sahiptir. “Şahıs ve Mal Aleyhine İşlenen Cürümler”, “Genel Adap ve Aile Düzeni Aleyhine İşlenen Cürümler”, “Genel Ceza Hukuku Dersleri”, “Ceza Hukuku Özel Hükümler Dersleri”, “Ceza Hukuku Meseleleri”, “Ceza Usul Hukuku Meseleleri”, “Kriminoloji“, “Basın Hukuku”, “Sosyoloji” diğer eserleridir.
Sulhi Dönmezer imzasını taşıyan ceza hukuku alanındaki kitapların sayısı 100 civarındadır.
İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuasında, Baro Dergisinde, Adalet Dergisinde ve diğer yabancı ve yerli hukuk mecmualarında, kollektif eserlerde Fransızca, İngilizce ve Türkçe olarak yayınlanmış yüzlerce inceleme, araştırma ve makalesi bulunmaktadır.
Dönmezer,1938 yılından itibaren günlük gazetelerde, güncel konular üzerinde, hukuki ve sosyal meselelerde düşünce ve değerlendirmeleri yayınlamıştır.
