Hukuk Ansiklopedisi
- Persona non grata, latince kökenli bir terimdir ve diplomasi dilinde istenmeyen kişi olarak tanımlanmaktadır. Bir ülkenin sınırları içerisinde istemediği bir kişiyi tanımlamak amacıyla kullanılmaktadır.
- Persona non grata ve Uluslararası Hukuktaki Yeri
- Kısaltılmış hali PNG olan Persona Non Grata, 1961 tarihli Diplomatik İlişkiler Hakkında Viyana Konvansiyonu’nun 9. ve 10. maddelerinde düzenlenmiştir. Konvansiyonunun 41 ve 42. maddeleri diplomatik ve siyasi misyon görevlilerini, bulundukları ülkelerin yasalarına saygı duymakla sorumlu tutmaktadır.
- İstenmeyen kişi ilanında bulunan devletin menfaatlerine aykırı davranışlarda bulunan veya bir suç işlemesi halinde diplomatik kurallar gereğince yargısal yaptırıma tabi tutulamayan diplomatik görevliler hakkında uygulanmaktadır. İlgili devlet, istenmeyen kişi ilan edilen görevlisini geri çağırmakta yasal bir yaptırım uygulanmasına mahal vermemektedir.
Kavramın çoğul biçimi istenmeyen kişiler anlamına gelen “personae non gratae” şeklindedir. Kavram genel olarak diplomatlar ve diplomatik dokunulmazlığı bulunan kişiler için kullanılmakta ise de diplomat olmayan kişiler hakkında da kısıtlı bir kullanım mevcuttur. Kavram ayrıca, diplomatların ajanlık yaptıklarından şüphelenilmesi durumunda diplomatları kovmak için ve hoşnutsuzluk ifadesi olarak da kullanılmaktadır.
- Yabancı bir kişiye herhangi bir ülkenin uygulayabileceği en ciddi kınama ve yaptırım olan Persona Non Grata ilanı; teorik olarak kişinin sahip olduğu siyasi veya diplomatik dokunulmazlık hakkını ortadan kaldırmamakta; ilgili devlete soruşturma, tutuklama ve kovuşturma yapma hakkı vermemektedir. Egemen ülke, ülkesinde istenmeyen kişi ilan ettiği kişiyi ülke sınırları dışına çıkaracağını ya da ülke sınırları içine almayacağını deklare etmektedir. İstenmeyen kişi ilan edilen kişi ülkeyi terk etmez, bu konuda çekingen davranır veya bunu reddedecek olursa doğrudan sınır dışı edilme ve hakkında yasal süreç başlatılma tehdidi bulunmaktadır. Konsolosluk binalarının dokunulmazlığı bulunması nedeniyle bu bina ve eklentilerine müdahale edemeyecek olan ilgili devlet, istenmeyen kişi ilan ettiği şahsın ülkeyi terk etmesi için seyahat serbestliğini sağlamakla yükümlüdür.
1961 tarihli Diplomatik İlişkiler Hakkında Viyana Konvansiyonu’nun 9. Maddesi
1. Kabul eden Devlet, herhangi bir zaman ve kararının gerekçesini açıklamak zorunluluğunda olmaksızın, gönderen Devlete misyon şefinin veya misyon Diplomatik kadrosunun herhangi bir üyesinin istenmeyen şahıs olduğunu veya misyon kadrosunun herhangi bir başka üyesinin kabule şayan olmadığım bildirebilir. Bu takdirde, gönderen Devlet, duruma göre, ilgili şahsı geri çağırır veya misyondaki görevine son verir. Bir şahıs kabul eden Devletin ülkesine gelmeden önce de istenmeyen veya kabule şayan olmayan şahıs olarak ilan edilebilir.
2.Gönderen Devlet bu maddenin 1 inci fıkrasında kayıtlı yükümlülüklerini yerine getirmeyi reddeder veya makul bir süre içinde yerine getirmezse, kabul eden Devlet ilgili şahsı misyonun bir üyesi olarak tanımayı reddedebilir.
