Mümtaz Soysal

Prof. Dr. Mümtaz Soysal, 15 Eylül 1929 tarihinde Zonguldak’ta doğdu İlkokulu Zonguldak’ta 1936-1941 yıllarında tamamladı. Galatasaray Lisesindeki eğitimini 1941-1949 yıllarında bitirdikten sonra Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinde Lisans eğitimine başladı.

1953 yılında Siyasal Bilgiler Fakültesinden mezun oldu. 1954 yılında ise fark derslerini tamamlayarak Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi. Soysal, hem Hukuk Fakültesi hem de Siyasal Bilgiler mezunudur.

Askerlik görevini 1954-1955 yıllarında Ankara’da yaptı.

Prof. Dr. Mümtaz Soysal’ın Akademik Kariyeri

Askerlik sonrası 1955’te Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü’nde asistan oldu

Ayrıca, Birleşmiş Milletler bursuyla London School of Economics’te araştırmalar yaptı.

Mümtaz Soysal, 1956’da Londra’dan döndükten sonra Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde İdare Hukuku asistanı olarak çalışmaya devam etti.

24 Haziran 1958’de ‘Demokratik İktisadi Planlama İçin Siyasi Mekanizma’ teziyle Türkiye’nin ilk Siyaset Bilimi Doktoru unvanını aldı.

1959 yılında ABD’ye giderek, Rockefeller bursuyla  Princeton ve Berkeley Üniversitelerinde akademik çalışmalarda bulundu.

1960 yılında tekrar ülkeye döndü.

1961 Anayasası’nı hazırlamakla görevli Kurucu Meclis’te yer aldı. Anayasa Komisyonu üyesi olarak 6 Ocak 1961 – 29 Ekim 1961 tarihleri arasında görevi yürüttü.

15 Kasım 1963’te Anayasa Hukuku doçenti oldu ve bu alanda kariyerine devam etti.

Soysal’ın doçentlik tezi, ‘ ‘Dış Politikada Yasama-Yürütme Münasebetleri, Siyasi İktidarın Dış Politika Alanında ve Yasama-Yürütme Münasebetleri Çerçevesinde Kullanılışı Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme’ adını taşımaktadır

İngilizce, Fransızca ve İtalyanca dillerini bilen Soysal, 24 Haziran 1969 tarihinde “Dinamik Anayasa Anlayışı: Anayasa Diyalektiği Üzerine Bir Deneme” adlı çalışmasıyla Anayasa Hukuku profesörü oldu.

1971 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi dekanı olarak seçildi. Dekanlık görevine hukuksuz şekilde son verildikten sonra da bilimsel çalışmalarına ara vermedi.

Siyasal Bilgiler Fakültesinden 14 Nisan 1992 tarihinde emekli oldu.

Sivil Toplum Çalışmaları

Soysal, akademik kariyerinin yanında basın ve yayın dünyasında aktif rol aldı. Çeşitli gazete ve dergilerde binlerce makale ve köşe yazıları yayınlandı. Öte yandan, sivil toplum faaliyetlerine büyük katkılar sundu. Sivil toplum faaliyetlerinin ve siyasal hayatın daima içinde yer aldı.

1962’de Sosyalist Kültür Derneği’ni kurdu.

1970 yılında Akdeniz Toplumsal Araştırma Konseyi Başkanı oldu.

12 Mart 1971 Muhtırasından sonra dekanlık görevindeyken 1402 sayılı yasa ile görevinden alındı.

18 Mayıs 1971 tarihinde, Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı tarafından tutuklandı ve bir buçuk yıl Mamak Cezaevinde yattı.

Soysal, 1968 yılından itibaren üniversite kürsülerinde okutmakta olduğu Anayasa’ya Giriş ders kitabında komünizm propagandası yapmakla suçlanarak 6 yıl 8 ay ağır hapis cezasına çarptırıldı. 2 ay 20 gün Kuşadası’nda sürgüne mahkum edildi.

10 Mart 1972 tarihinde Siyasal Bilgiler Fakültesindeki görevine iade edildi.

Cezaevinde olduğu dönemde Yazar Sevgi Sabuncu (Soysal) ile evlendi, Ancak Sevgi Soysal 1976 yılında yaşama veda etti.

Soysal, 1974-1976 yılları arasında Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International) Yönetim Kurulu üyeliğini yürüttü. 1976-1978 yılları arasında aynı kuruluşun Uluslararası Yürütme Kurulu Başkan Yardımcısı olarak görev yaptı. Kıbrıs Barış Görüşmelerinde 1978-1980 yılları arasında Kıbrıs Türk Tarafının Anayasa Danışmanlığını yapması nedeniyle Uluslararası Af Örgütü Yönetim Kurulu üyeliğinden istifa etti.

1994’te özelleştirmeye karşı mücadele için KİGEM’i kurdu ve 1996’da vakfa dönüştürdü.

Ermeni terörüne karşı Orly Davası’nda uzman olarak görev yaptı.

Evinde Patlayan Bomba

24 Ocak 1971 tarihinde, Soysal’ın evine bombalı saldırı yapılmıştır. Ankara, Kennedy Caddesi (Boylu Sokak) üzerindeki bulunan apartmanın birinci katındaki evine gece yarısı büyük bir patlama meydana gelmiştir. Daire kapısının önüne konulan bomba evde büyük hasar meydana getirmiş ancak Mümtaz Soysal ve o dönemdeki hayat arkadaşı Sevgi Soysal hayatlarını kurtarmışlardır.

Siyasal Yaşamı

Prof. Dr. Mümtaz Soysal, 1960 darbesinden sonra kurulan Kurucu Meclis’te, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) temsilcisi olarak 6 Ocak 1961 ve 25 Ekim 1961 tarihleri arasında Anayasa Komisyonu üyeliği yaptı.

20 Ekim 1991 tarihinde, 19. Dönem Milletvekili Genel Seçimlerinde Sosyal Demokrat Halkçı Parti’den Ankara milletvekili seçildi.

27 Temmuz 1994 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı olmuş, dönemin başbakanı Tansu Çiller ile anlaşmazlığa düşmesi sonucunda 28 kasım 1994 tarihinde istifa ederek bu görevden ayrıldı.

24 Aralık 1995 tarihinde, 20. Dönem Milletvekili Genel Seçimlerinde Demokratik Sol Parti’den Zonguldak milletvekili seçildi ve parti meclis başkan vekili oldu.

29 Temmuz 1998 tarihinde DSP’den, 22 Mart 1999 tarihinde ise milletvekilliğinden istifa etti.

24 Temmuz 2002 tarihinde Bağımsız Cumhuriyet Partisi’ni kurarak genel başkanlık görevini üstlendi.

Soysal, 2000’li yıllarda devam eden Kıbrıs görüşmelerinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) cumhurbaşkanı Rauf Denktaş’a danışmanlık yaptı.

11 Kasım 2019 tarihinde Beşiktaş’ta yaşamını yitirdi.

Basın ve Yayın Alanındaki Çalışmaları

Soysal; Doğan Avcıoğlu ve Cemal Reşit Eyüboğlu ile birlikte 20 Aralık 1961-30 Haziran 1967 tarihleri arasında Yön dergisini çıkardı.

Forum, Akis, Emek ve Ortam dergilerinde, Yeni İstanbul, Ulus, Cumhuriyet ve Barış gazetelerinde yazılar yazdı.

1974 yılında Milliyet Gazetesinde “Açı” başlığı ile yazdığı köşe yazılarını 1991 yılından itibaren Hürriyet’te sürdürdü

2001 yılından itibaren Cumhuriyet Gazetesinde köşe yazarlığına devam etti.

Yazın hayatı boyunca 7.000’in üzerinde köşe yazısı kaleme aldı.

Soysal, 1962 yılında arkadaşlarıyla birlikte Sosyalist Kültür Derneği‘ni kurdu.

1969-71 yıllarında Akdeniz Sosyal Bilim Araştırma Konseyi Başkanlığını yürüttü.

Aldığı Ödüller

1979’da UNESCO Uluslararası İnsan Hakları Öğretimi Ödülü’nü kazandı Bunun yanı sıra, 1986 yılında Türk Kalkınma Vakfı Ödülüne layık görüldü.

1991 yılında Dışişleri Bakanlığı “Üstün Hizmet” ödülünü kazandı.

Fransa’dan “Officier de l’ordire national de merite” ödülünü aldı.

Prof. Dr. Mümtaz Soysal’ın Eserleri

Soysal, yaşamı boyunca akademik eserlerinin yanı sıra düşünce ve kültür alanında birçok telif eserin sahibidir.

Ayrıca kendisinin 80. yaşı nedeniyle 2009 yılında Mülkiyeliler Birliği Vakfı tarafından Mümtaz Soysal Armağanı basılmıştır.

Soysal Hakkında “Şehriyar” isimli internet blogunda yayınlanmış bir makale