Psikolojik Danışmada Etik ve Hukuk

Psikolojik Danışmada Etik ve Hukuk isimli eser Aynur Eren Gümüş, Mustafa Alper Gümüş tarafından yazılmış ve hukuk yayınları alanında faaliyet gösteren On İki Levha yayınları tarafından 2018 yılında basılmıştır. 

Rehberlik ve psikolojik danışma alanında uzman Yrd. Doç. Dr. Aynur Eren-Gümüş ile medeni hukuk alanında uzman Doç. Dr. Mustafa Alper Gümüş tarafından “Psikolojik Danışmada Etik ve Hukuk“adı ile yayınlanan kitap alandaki sorunları hukuk ve ahlak ilkeleri açısından irdeleyen bir ilk çalışmadır.

Kitabın giriş niteliği taşıyan birinci bölümünde mesleki etik kuralların, ahlak kuralları ve hukuk kurallarından farklı yönleri ve birbirleri ile ilişkisi ele alınmıştır. Bu bölümde ayrıca, psikolojik danışma ve rehberlik alanını temsil eden meslek Derneklerinin hukuksal niteliği ve etik kuralların yaptırımının ne olduğu A.B.D. ile Türkiye’deki uygulamalar karşılaştırmalı olarak açıklanmıştır.

Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisinde yayınlanan bir makalede Prof. Dr. Yıldız KUZGUN tarafından kitap hakkında şu bilgiler verilmektedir:

“Kitabın diğer bölümlerine, özellikle büyük kentlerde sayısı giderek artan özel danışım merkezlerinin bulunduğun, burada çalışan psikolojik danışman ve psikologların mesleki faaliyetlerinin etik kurallara uygunluğunun denetlenmesi gereği üzerinde durulmakta ve hukuk mesleklerinin uygulamalarından yararlanılarak soruna açıklık getirilmeye çalışılmaktadır. Özel psikoloji danışma yardımının hukuksal niteliğinin Bir Vekâlet Sözleşmesi Olduğu; bu sözleşmede vekil durumunda olan psikolojik danışmanın danışana karşı olan başlıca hukuk dili ile borçlarının neler olduğu; bu borçları kusurlu olarak hiç yerine getirmemesi ya da gereği gibi yerine getirmemesi halinde tazmin etmesi gereken zararın ne olduğu; sözleşmenin sona erdirilmesi ve böyle bir borç ilişkisinde psikolojik danışma merkezlerinin  sorumluluğunun neler olacağı üzerinde durulmuştur.

Kitabın son bölümünde psikolojik danışma sürecinde etik ikilemler ve etik karar verme üzerinde durulmuştur. Cinsel istismara uğramış ya da uyuşturucu kullanan kişilerin (okulda öğrencilerin) ifadelerinin gizliliğinin korunması profesyonel kimliğin ön koşulu olarak görüldüğüne dikkat çekilmektedir. Bu bölümün sonunda karar verme modellerinin bütünleştirilebilir yönlerinden yedi basamaklı bir model tanımlanarak, ülkemiz koşulları için daha uygun modeller oluşturmaya aracılık edebilecek bir model ele alınmıştır.” (Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi -Prof. Dr. Yıldız KUZGUN)

Kitabın Tanıtım Bülteni

Kitabın “Meslek Etiği ve Yasal Konular” dersi için lisans ve lisansüstü düzeyde ders kitabı olması ve alanda çalışan psikolojik danışman ve hekim dışı ruh sağlığı meslek mensupları için etik ve yasal konulara ilişkin kaynak oluşturması amaçlanmıştır. Kitabın bu basısında Meslek Etiği ve Yasal Konular dersinin yürütülmesi sırasında daha uygun bir sıra oluşturması amacıyla kitaba yeni bölümler eklenmiş ve önceki basıdaki bölüm sırası değiştirilmiştir.

Birinci Bölüm olarak, Mesleki Etik Kuralların Genel Özellikleri ve Yaptırım Gücü; İkinci Bölüm olarak, Mesleki Etik Kodların Temelinde Bulunan İlke ve Erdemler; Üçüncü Bölüm olarak, Psikolojik Danışma Meslek Etiği Kurallarına Etik ve Yasal Açıdan Genel Bir Bakış yer almakta; sonraki bölümler ise önceki basımın düzeninde ard arda gelmekte ve kitap toplamda sekiz bölümden oluşmaktadır. Bu bölümlerdeki kaynakların bir kısmı güncellenmiş ve bazı alt başlıklara eklemeler yapılmıştır.

Okul Psikolojik Danışmanlarının Hukuksal Sorumluluğu bölümünde yeni Yönetmelik kapsamında önemli değişiklikler ve eklemeler yapılmış; çocuk cinsel istismarının bildirim yükümü kapsamında ise yeni alt başlıklar yaratılmıştır. Kitabın ekler bölümüne psikolojik danışmanların Türkiye Cumhuriyeti mevzuatına dayalı olarak hangi mesleki hizmetleri yürütebileceklerine ilişkin mevzuat taramasına dayalı açıklayıcı bir bölüm eklenmiştir.

İÇİNDEKİLER

Psikolojik Danışmada Etik ve Hukuk

BİRİNCİ BÖLÜM

Mesleki Etik Kuralların Genel Özellikleri ve Yaptırım Gücü

Mustafa Alper Gümüş, Aynur Eren Gümüş

Mesleki Etik Kuralların Ahlak Kuralları ve Hukuk Kuralları ile İlişkisi

Meslek Birliklerinin Hukuksal Niteliği ve Etik Kurallarının Yaptırımı

Sonuç ve Öneriler

İKİNCİ BÖLÜM

Mesleki Etik Kuralların Temelinde Bulunan İlke ve Erdemler

Aynur Eren Gümüş

Etik Yaklaşımın Zorunlu ya da İdeal Olması

Psikolojik Danışma Meslek Etiğinin Temel Ahlak İlkeleri

Psikolojik Danışma Meslek Etiğinin Temel Erdemleri

Sonuç ve Öneriler

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Psikolojik Danışma Meslek Etiği Kurallarına Etik ve Yasal Açıdan Genel Bir Bakış

Aynur Eren Gümüş

Psikolojik Danışmanın Yeterliği

Gizlilik ve Mahremiyet

Psikolojik Danışma İlişkisinde Çoklu İlişkiler ve Sınırlar

Sonuç ve Öneriler

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Psikolojik Danışmanın Psikolojik Danışma Sözleşmesine Dayalı Hukuksal Sorumluluğu

Mustafa Alper Gümüş, Aynur Eren Gümüş

Psikolojik Danışmanın Sözleşmeye Dayalı Sorumluluğu ile Mesleki Sorumluluğu Arasındaki Ayırım

Psikolojik Danışma Sözleşmesinin Hukuksal Niteliği

Psikolojik Danışma Sözleşmesinin (PDS) Kurulması

Psikolojik Danışma Sözleşmesinde Tarafların Borçları

Psikolojik Danışmanın Psikolojik Danışma Sözleşmesinden Doğan Borçlarını Kusurlu Olarak Hiç veya Gereği Gibi Yerine Getirmemesi Durumunda Tazmin Etmesi Gereken Zarar

Psikolojik Danışma Sözleşmesinin Sona Ermesi

Psikolojik Danışmanın Yardım İlişkisi Dışındaki Öğüt ve Önerilerinden Doğan Sorumluluğu

Tüzel Kişiliğe Sahip Psikolojik Danışma Merkezlerinin Sorumluluğu

Sonuç ve Öneriler

BEŞİNCİ BÖLÜM

Okul Psikolojik Danışmanlarının Hukuksal Sorumluluğu

Aynur Eren Gümüş, Mustafa Alper Gümüş

Devlet ve Özel Okul Psikolojik Danışmanlarının Hukuksal Sorumluluğunun Niteliği ve Dayanakları

Okul psikolojik danışmanlarının hukuksal sorumluluğuna ilişkin temel görevleri

Sonuç ve Öneriler

ALTINCI BÖLÜM

Bilgilendirilmiş Onay: Psikolojik Danışma Sürecindeki Yasal ve Etik Yükümlülük

Aynur Eren Gümüş, Mustafa Alper Gümüş

Psikolojik yardım sürecinde bilgilendirilmiş onay

Bilgilendirilmiş onayın içeriği

Bilgilendirilmiş onayın alınmasına ilişkin görüş farklılıkları ve ilgili araştırmalar

Bilgilendirilmiş onayın hukuki temeli

Bilgilendirilmiş onayın hukuka uygunluğu için aranan koşullar

Okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri için bilgilendirilmiş onay alma

Bilgilendirilmiş onayın alınma biçimi

Sonuç ve Öneriler

YEDİNCİ BÖLÜM

Psikolojik Danışma Sürecinde Etik İkilemler ve Etik Karar Verme

Aynur Eren Gümüş

Etik Karar Verme Kuramları

Etik Karar Verme Modelleri

Sonuç ve Öneriler
Yukarıdaki etik ikilemin çözümünde dikkate alınması gerekenler

SEKİZİNCİ BÖLÜM

Karara Bağlanmış Bir Ensest Davası Örneği Üzerinden Çocuğun Cinsel İstismarı Durumunda Okul Psikolojik Danışmanlarının Bildirim Sürecinde Dikkate Alması Gereken Önemli Konular

Aynur Eren Gümüş

2006 Yılında Karara Bağlanmış Bir Ensest Davası Örneği

Olayın Ve Dava Sürecinin Özeti

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararının Gerekçesi ve Sonucu

EK-I

ETİK İKİLEMLERDE KARAR VERME FORMU

EK-II

PSİKOLOJİK DANIŞMANLAR TÜRKİYE CUMHURİYETİ MEVZUATINA DAYALI OLARAK HANGİ MESLEKİ HİZMETLERİ YÜRÜTEBİLİRLER?