Hukuk Ansiklopedisi Herkes İçin Adalet
Anayasa Mahkemesi, kanunların, KHK’lerin, TBMM İçtüzüğü’nün Anayasa’ya uygunluğunu, dokunulmazlığın kaldırılması ve milletvekilliğinin düşürülmesine dair TBMM kararlarını denetleyen, siyasi parti kapatma davalarını karara bağlayan ve partileri mali yönden denetleyen, Yüce Divan olarak da görev yapan ve Anayasa ile kendisine verilen diğer görevleri yerine getiren yüksek mahkemedir. Mahkeme, 22 Nisan 1962 tarihli “Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun” ile kurulmuş ve kuruluş kanunu 25 Nisan 1962 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Anayasa Mahkemesinin ilk üyeleri, Ömer Lütfi AKADLI, İhsan KEÇECİOĞLU, Yekta AYTAN, İsmail Hakkı ÜLKMEN, Rifat Orhan GÖKSU, Tevfik GERÇEKER, Mustafa Ekrem TÜZEMEN, Osman YETEN, İsmail Hakkı KETENOĞLU, Ali Fazıl ULUOCAK, Ahmet AKAR, …
Nisan, 2025
-
25 Nisan
25 Nisan – Hukuk Takvimi
25 Nisan – Hukuk Takvimi 1599 İngiliz siyaset adamı Oliver Cromwell doğdu. (Ölümü: 3 Eylül 1658) İngiltere’nin yönetim biçimini krallıktan cumhuriyete çevirdi ancak 1653’ten ölümüne kadar Devlet Koruyucu Lord unvanı ile ülkeyi tek başına idare etti. 1792 Fransa Millî Meclisi, giyotinle idamı onayladı. Adını, mucidi Fransız Doktor Joseph Ignace Guillotin’den alan giyotin, ilk kez 25 Nisan 1792’de kullanıldı. Jacques Nicholas Pelletier adlı bir hırsız infaz edildi. 1871 Paris Komün Yönetimi, bombalamalar nedeniyle evleri yıkılanlar için “terk edilen konutlara el konulmasına” karar verdi. 1901 New York, otomobillere plaka uygulamasını zorunlu hale getiren ilk eyalet oldu. 1920 TBMM’de “Muvakkat İcra Encümeni” kuruldu. …
-
14 Nisan
Refah Partisi Kapatma Kararı
Refah Partisi Kapatma Kararı, laiklik karşıtı eylemler içinde olduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi tarafından 16 Ocak 1998 tarihinde alınmış ve Necmettin Erbakan liderliğindeki Refah Partisi’nin kapatılmasını kararlaştırmıştır. Karar ile birlikte genel başkan Necmettin Erbakan ile birlikte Kocaeli Milletvekili Şevket Kazan ve Ankara Milletvekili Ahmet Tekdal ile kapatma kararından önce partiden ayrılan Ankara Milletvekili Hasan Hüseyin Ceylan, Rize Milletvekili Şevki Yılmaz ve Şanlıurfa Milletvekili İbrahim Halil Çelik’in milletvekilliğinin düşürülmesine karar verilmiştir. Üyelikleri düşürülen altı milletvekilinin yanında Kayseri Belediye Başkanı hakkında da ayrıca beş yıl süreyle siyaset yasağı getirilmiştir. Yargılama Aşaması Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, 21 Mayıs 1997 tarihinde, “Anayasanın laiklik ilkesine aykırı eylemlerin …
Mart, 2025
-
16 Mart
Şahin Alpay Kararı – Anayasa Mahkemesi
Şahin Alpay hakkındaki Anayasa Mahkemesi Kararı, AYM Genel Kurulu’nun 11 Ocak 2018 tarihli toplantısında alınmıştır. İlk bireysel başvuru üzerine Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı ile ifade ve basın özgürlüklerinin ihlal edildiğine, ihlalin ortadan kaldırılması için kararın Alpay’ın yargılandığı İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesine gönderilmesine hükmetti. Alpay, tahliye taleplerinin reddedilmesi üzerine 1 Şubat 2018’de Anayasa Mahkemesinin ihlal kararlarının uygulanmadığı gerekçesiyle yeniden Yüksek Mahkemeye bireysel başvuru yaptı. Anayasa Mahkemesi, ikinci bireysel başvuruda da ihlal kararına rağmen tutukluluğun sonlandırılmamış olması nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine hükmetti. Bunun üzerine mahkeme, 16 Mart 2018’de Alpay’ın yurt dışına çıkmama ve …
Şubat, 2025
-
14 Şubat
Metin Kıratlı
Metin Kıratlı, 14 Şubat 1969 tarihinde Konya’nın Ereğli ilçesinde dünyaya gelmiştir. İlk, orta ve lise eğitimini Ereğli’de tamamlamış, 1986 yılında başladığı Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinden 1990 yılında mezun olmuştur. Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Kamu Diplomasisi Eğitim Programını bitirmiştir. Ayrıca Goethe Enstitüsünde (Berlin) yabancı dil eğitimi almıştır. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Ana Bilim Dalında “Marka Lisans Sözleşmeleri” isimli teziyle yüksek lisansını ve sonrasında Kırıkkale Üniversitesinde Özel Hukuk Ana Bilim Dalında “Yönetim Kurulu Başkanı” başlıklı teziyle doktorasını tamamlamıştır. Doktora tezi 2021 yılında kitap olarak yayımlanmıştır. Özel hukuk başta olmak üzere hukuk ve siyaset alanında birçok bilimsel eser hazırlayan Kıratlı, …
-
10 Şubat
Zühtü Arslan
Prof. Dr. Zühtü Arslan, 01 Ocak 1964 tarihinde Yozgat’ın Sorgun ilçesinde doğmuş, ilk ve ortaöğrenimini Sorgun’da tamamlamış, 1987 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümünden mezun olmuştur. Arslan, yüksek lisansını İngiltere’de Leicester Üniversitesi Hukuk Fakültesinde insan hakları ve sivil özgürlükler alanında, doktorasını da aynı Fakültede anayasa hukuku alanında yapmıştır. 2002 yılında doçent, 2007 yılında ise profesör unvanını kazanmıştır. 2001 yılında bir süre Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde çalışmıştır. Ayrıca 23.12.2010 tarihinden itibaren Basın İlan Kurumu Genel Kurul üyeliği görevini yürütmüştür. 2009 yılında başkanlığına atandığı Polis Akademisinde uzun yıllar lisans ve lisansüstü düzeyde “Anayasa Hukuku”, “İnsan Hakları”, “Devlet Kuramları” gibi …
Ocak, 2025
-
28 Ocak
Türkiye Birleşik Komünist Partisi Kapatma Kararı
Türkiye Birleşik Komünist Partisi Kapatma Kararı, Anayasa Mahkemesi tarafından 16 Temmuz 1991 günü açıklanmış ve Resmi Gazetenin 28 Ocak 1992 günlü sayısında yayınlanmıştır. Türkiye Birleşik Komünist Partisi, adının, Tüzük ve Programının Anayasa’ya ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası’na aykırı olması gerekçesiyle ve 2820 sayılı Yasa’nın 101. maddesinin (a) bendi uyarınca kapatılmış, Parti’nin bütün malları 2820 sayılı Yasa’nın 107. maddesi uyarınca Hazine’ye geçmiştir. Türkiye Birleşik Komünist Partisi Kapatma Kararı ANAYASA MAHKEMESİ KARARI Esas Sayısı:1990/1 (Siyasi Parti Kapatma) Karar Sayısı:1991/1 Karar Günü:16.7.1991 R.G. Tarih-Sayı:28.01.1992-21125 DAVACI : Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı DAVALI : Türkiye Birleşik Komünist Partisi DAVANIN KONUSU : Davalı Parti’nin, Anayasa’nın …
-
15 Ocak
15 Ocak – Hukuk Takvimi
15 Ocak – Hukuk Takvimi 1795 Hukukçu, Rus oyun yazarı, besteci, şair ve diplomat Aleksandr Sergeyeviç Griboyedov doğdu. (Ölümü: 11 Şubat 1829) Moskova Devlet Üniversitesi’nde bilim ve hukuk üzerine eğitim gördü. Hariciye Bakanlığı’nda memur olarak çalışırken edebiyatla ilgilenmeye başladı. 1816’da ilk şiir şeklinde “Genç Çiftler (Молодые супруги)” adlı komedisi sahnelendi. 1809 Fransız ekonomist ve düşünür Pierre-Joseph Proudhon doğdu. (Ölümü: 19 Ocak 1865) Kendini “anarşist” olarak adlandıran ilk kişidir ve ilk anarşist düşünür olarak nitelenir. 1863 Alman avukat, devlet adamı ve Merkez Partisi’nin lideri Wilhelm Marx doğdu. (Ölümü: 5 Ağustos 1946) Bonn Üniversitesi’nde hukuk öğrenimi gördü. 1888’de tapu sicilinde deneti olarak çalıştı. Bir …
Aralık, 2024
-
30 Aralık
İşçi-Çiftçi Partisi’nin Kapatılmasına Dair Anayasa Mahkemesi Kararı
İşçi-Çiftçi Partisi Kapatma Davası, 1961 Anayasası ile kurulan Anayasa Mahkemesi tarafından görülen ilk parti kapatma davalarındandır. İşçi-Çiftçi Partisi’nin Kapatılmasına Dair Anayasa Mahkemesi Kararı, 15 Ekim 1968 tarihinde alınmış resmi gazetenin 30 Aralık 1968 tarihli sayısında yayınlanmıştır. Anayasa Mahkemesi Kararı Esas No:1968/31 Karar No:1968/44 Karar Tarihi:15/10/1968 Resmi Gazete tarih/sayı:30.12.1968/13088 Davacı: Kamu Hukuku Dâvâlı: İşçi-Çiftçi Partisi geçici 5. maddesinde öngörülen sekiz aylık süre içinde tüzük ve program ile yönetmeliklerini ve diğer parti mevzuatını, merkez karar organlarının karariyle, sözü geçen kanun hükümlerine uydurmadığını ve bu konuda Anayasa Mahkemesince 648 sayılı kanunun 113 üncü maddesinin ikinci fıkrası gereğince yapılan ihtar gereğini de yerine getirmediğini …
Kasım, 2024
-
17 Kasım
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi İhlallerinin Önlenmesine İlişkin Eylem Planı
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi İhlallerinin Önlenmesine İlişkin Eylem Planı”nın kabulü; Adalet Bakanlığının 8/2/2014 tarihli ve 16338 sayılı yazısı üzerine, Bakanlar Kurulu’nca 24/2/2014 tarihinde kararlaştırılmıştır. Karar, Resmi Gazete’nin 1 Mart 2014 tarihli sayısında yayımlanmıştır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi İhlallerinin Önlenmesine İlişkin Eylem Planı -2014 Sunuş Son yarım asra sığan uluslarüstü ve uluslararası kurumsallaşması ışığında “insan hakları hukuku” insanlığın “kozmik vicdan”ı haline gelmiş bulunmaktadır. Hiçbir bireysel trajedinin gözardı edilemediği zamanımızda, temel hak ve özgürlüklere ilişkin konuların, devletlerin egemenlik alanından çıkışına, küresel ve bölgesel düzeyde teminatlara bağlanışına tanık olmaktayız. Avrupa Konseyi’nin üyesi olan ülkemiz de Konsey belgeleriyle oluşturulan güçlü ve etkin bir koruma sistemine …
Ocak, 2024
-
13 Ocak
İsmet Ocakçıoğlu
İsmet Ocakçıoğlu, 1930 yılında Malatya’nın Darende ilçesinde doğmuş, ilk ve orta öğrenimini Tokat ilinde tamamlamış, Konya Lisesini bitirdikten sonra Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘ne girmiştir. fakülteyi 1952 yılında bitirdikten sonra aynı yıl Fransa’ya giderek Kamu Hukuku dalında doktora çalışmalarına başlamış ve 1955 senesinde Paris Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘nden Hukuk Doktoru unvanını kazanmıştır. Ocakçığlu, askerliğini, yedek subay olarak Genelkurmay İstihbarat Başkanlığı Protokol Şubesinde yapmış; 1957 yılında hakimlik stajına başlamış ve stajını Yargıtay Dördüncü Hukuk Dairesinde tamamlamıştır. Ankara Hâkim Yardımcısı olarak mesleğe başlamış ve sırasıyla; Yargıtay Dördüncü Hukuk Dairesi Raportörlüğü, Ankara Cumhuriyet Savcı Yardımcılığı, Adalet Bakanlığı Tetkik Hakimliği ve Yargıtay Yetkili Üye Yardımcılığı ile …
Aralık, 2023
-
17 Aralık
Yüzüncü Yılında Cumhuriyet’in Anayasal Kimliği ve Anayasa Yargısı
Yüzüncü Yılında Cumhuriyet’in Anayasal Kimliği ve Anayasa Yargısı, başlıklı konuşma, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi tarafından 27 Ekim 2023 günü düzenlenen “Cumhuriyetin 100. Yılında Anayasa Yargısı ve Demokratik Siyaset” Konulu Panelde Anayasa Mahkemesi Başkanı Prof. Dr. Zühtü Arslan’ın yapmış olduğu açış konuşmasıdır. Zühtü Arslan Değerli Katılımcılar, Hanımefendiler, Beyefendiler, Sizleri en içten duygularımla saygıyla selamlıyorum. Türkiye Cumhuriyeti’nin yüzüncü yılında böylesine anlamlı bir toplantıya ev sahipliği yapan İstanbul Üniversitesinin ve Siyasal Bilgiler Fakültesinin yöneticilerine ve hocalarına teşekkür ediyorum. Toplantının başarılı ve verimli geçmesini diliyor, programda emeği geçenlere, bildiri sunacak akademisyenlere ve tüm katılımcılara katkılarından dolayı şimdiden şükranlarımı sunuyorum. 1. Giriş: Normatif Bir …
-
5 Aralık
Şerafettin Can Atalay Kararı
Şerafettin Can Atalay tarafından Anayasa Mahkemesi‘ne yapılan bireysel başvuru hakkında Mahkeme Genel Kurulu 25 Kasım 2023 tarihinde 2023/53898 sayılı kararı vermiştir. Mahkeme, Anayasa’nın 67. maddesinde güvence altına alınan seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ile 19. maddesinde güvence altına alınan kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir. Karar, 27.1.2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASA MAHKEMESİ GENEL KURUL KARAR ŞERAFETTİN CAN ATALAY BAŞVURUSU (2) (Başvuru Numarası: 2023/53898) Karar Tarihi: 25/10/2023 R.G. Tarih ve Sayı: 27/10/2023-32352 Başkan : Zühtü ARSLAN Başkanvekili : Hasan Tahsin GÖKCAN Başkanvekili : Kadir ÖZKAYA Üyeler : Engin YILDIRIM …
Kasım, 2023
-
2 Kasım
Yargı Kurumları Hukuk Devletine Bağlı Olmalıdır
Yargı Kurumlarını Hukuk Devletine Bağlı Olmaya ve Saygı Duymaya Davet Ediyoruz İstanbul Barosu Başkanı Av. Filiz Saraç, üyemiz Hatay Milletvekili Av. Can Atalay için Anayasa Mahkemesi tarafından verilen karara uyulmaması nedeniyle İstanbul (Çağlayan) Adliyesi önünde 2 Kasım 2023 Perşembe günü saat 11.00’de yaptığı basın açıklamasında, “Yargı kurumlarını hukuk devletine bağlı olmaya ve saygı duymaya davet! etti. Şerafettin Can Atalay Kararı İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesinin, AYM kararı doğrultusunda Anayasal yükümlülüğünü ivedilikle yerine getirmesi gerektiğini belirten Başkanımız Av. Filiz Saraç, “Hak ihlali sona erdirilmeyip, tahliye sağlanmadığından, Baromuz tarafından Hakimler Savcılar Kurulu (HSK)’na İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı hakkında ‘görev suçu’ …
Eylül, 2023
-
12 Eylül
Hukukçuların Ortak Görüşü: Can Atalay Meclise
Türkiye Barolar Birliği (TBB) Başkanı Av. Ramiz Erinç Sağkan, Yönetim Kurulu üyeleri ve çok sayıda Baro Başkanı, 14 Mayıs seçimlerinde Türkiye İşçi Partisi’nden (TİP) Hatay milletvekili seçilen tutuklu avukat Can Atalay için Anayasa Mahkemesi önünde bir araya gelerek basın açıklaması yaptı. Açıklamaya TBB Eski Başkanı Av. Vedat Ahsen Coşar ile birlikte 54 baroyu temsilen yöneticiler katıldı. Hukukçuların Ortak Görüşü: Can Atalay Meclise 14 Mayıs 2023’de yapılan 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimlerinde Hatay Milletvekili seçilen ve halen Silivri’deki Marmara Cezaevi’nde tutuklu bulunan meslektaşımız Şerafettin Can Atalay, seçim sonuçlarının kesinleşmesine ve yargılama sürecinde avukatları tarafından defalarca başvuru yapılmasına rağmen tahliye edilmedi. Atalay’ın …
Haziran, 2023
-
14 Haziran
Balkan Anayasa Mahkemeleri İşbirliği Hakkında İstanbul Deklarasyonu
Balkan Anayasa Mahkemeleri İşbirliği Hakkında İstanbul Deklarasyonu; Balkan Ülkeleri Anayasa Mahkemeleri arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi ve Balkanlar’da demokrasinin gelişimi ve insan haklarının yükseltilmesi amacıyla ilan edilmiştir. Deklarasyon; Arnavutluk, Bosna-Hersek, Karadağ, Kosova, Makedonya ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemelerinin Başkanları ve/veya Üyeleri 27 Nisan 2017 tarihinde İstanbul’da Dolmabahçe Sarayı’nda açıklanmıştır. Mahkeme temsilcileri, işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla bir forum kurulmasına karar vermişler ve ileride Balkan Anayasa Mahkemeleri Birliğini kurma konusundaki iyi niyet ve arzularını İstanbul Deklarasyonuyla ifade etmişlerdir. BALKAN ANAYASA MAHKEMELERİ İŞBİRLİĞİ HAKKINDA İSTANBUL DEKLARASYONU Biz, Arnavutluk Cumhuriyeti, Bosna Hersek, Karadağ, Kosova, Makedonya Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemelerinin Başkanları ve/veya Üyeleri olarak; Anayasa Mahkemelerinin …
Mart, 2022
-
13 Mart
Halkın Demokrasi Partisi Kapatma Kararı
Halkın Demokrasi Partisi(HADEP), 11 Mayıs 1994’te kurulmuş, Anayasa Mahkemesi tarafından 13 Mart 2003 tarihinde kapatılmış, kapatma kararı Resmi Gazetenin 19 Temmuz 2003 tarihli sayısında yayınlanmıştır. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının açtığı davada Halkın Demokrasi Partisi’nin(HADEP) devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne aykırı nitelikteki fiillerin işlendiği bir odak haline geldiği anlaşıldığı ileri sürümüş, Anayasa Mahkemesi tarafından aynı gerekçeyle ve Anayasa’nın 68. ve 69. maddeleri ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu’nun 101. ve 103. maddeleri gereğince temellli kapatılmasına karar verilmiştir. Beyan ve eylemleriyle Parti’nin kapatılmasına neden olan üyelerinden; Murat BOZLAK, Hikmet FİDAN, Kemal BÜLBÜL, Kemal OKUTAN, Kudret GÖZÜTOK, Eşref ODABAŞI, Recep DOĞANER, Mehmet SATAN,Hamit GEYLANİ, Mehmet Selim …
Ocak, 2022
-
6 Ocak
Anayasa Mahkemesi üyeliği için başvuran adaylar açıklandı
Anayasa Mahkemesi Adayları açıklandı Türkiye Barolar Birliği kontenjanından Anayasa Mahkemesi Üyesi olmak için başvuran 32 aday açıklandı. Mahkemeye atanacak üyenin kadın hukukçu olması gerektiği yönünde yoğun bir kamuoyu baskısı bulunuyor. AYM’de, başkan, başkan vekilleri ve mahkeme üyesi olarak çalışan 12 yargıç arasında hiçbir kadın üye görev yapmıyor. Anayasa Mahkemesi Adayları arasında daha önce Venedik Komisyonunda görev alan Öykü Didem Aydın dikkat çekici bir isim olarak öne çıktı. Afyonkarahisar Baro Başkanı olarak görev yaparken 2010 yılında TBMM tarafından AYM üyeliğine seçilen Celal Mümtaz Akıncı’nın 31 Ocak 2022 tarihinde, yaş haddinden emekliye ayrılacak olması nedeniyle, paralel baro olarak nitelenen ve hukuk dünyasında …